ΕΚΦΩΝΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ (µεγάλες τάξεις ηµοτικού) Σχεδιασµός σεναρίου µε θέµα «Οι συγκοινωνίες» µε τη χρήση λογισµικών γενικής χρήσης, οπτικοποίησης, διαδικτύου και λογισµικών εννοιολογικής χαρτογράφησης.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ 1. Τίτλος ΟΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 2. Εµπλεκόµενες γνωστικές περιοχές Γεωγραφία, Γλώσσα 3. Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των µαθητών Οι µαθητές έχουν ήδη αρκετές γνώσεις γύρω από τα µέσα µεταφοράς από προσωπικές τους εµπειρίες. Αναφορά επίσης, πάνω στο θέµα, έχει γίνει και στο µάθηµα της Γλώσσας. Οι µαθητές γνωρίζουν βασικές λειτουργίες του υπολογιστή ( να γράφουν κείµενο, να πλοηγούνται στο διαδίκτυο) 4. Σκοπός και στόχοι Γνωστικοί στόχοι Να αναγνωρίζουν τη σηµασία των συγκοινωνιών στην οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας Να γνωρίζουν που βρίσκονται τα µεγαλύτερα συγκοινωνιακά έργα της χώρας µας Να αντιλαµβάνονται ην ανάγκη της περιβαλλοντικής προστασίας κατά τη διάρκεια υλοποίησης των συγκοινωνιακών έργων Μαθησιακοί στόχοι Να περάσουν από την παθητική συµµετοχή της δασκαλοκεντρικής διδασκαλίας στην ενεργητική συµµετοχή της µαθητοκεντρικής διδασκαλίας
Να οικοδοµήσουν τη γνώση µε τρόπο διερευνητικό συλλέγοντας πληροφορίες και εντάσσοντάς τες µέσα σε ένα περιβάλλον αυθεντικών καταστάσεων Να ασκηθούν στην οµαδοσυνεργατική µάθηση και επικοινωνία Να ενθαρρύνονται στο διάλογο µε επιχειρήµατα Να σέβονται τις διαφορετικές απόψεις Να καλλιεργούν την ικανότητα λήψης αποφάσεων Ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών Να εξοικειωθούν µε τη χρήση του Η/Υ και των περιφερειακών µονάδων όπως ο εκτυπωτής Να εντοπίζουν και αξιολογούν τις πληροφορίες που χρειάζονται µε τη χρήση διάφορων πηγών πληροφόρησης Να χρησιµοποιούν την ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια ως πηγή µάθησης Να αναλύουν και να συνθέτουν δεδοµένες πληροφορίες 5. Κατηγορία λογισµικού συνδυασµός κατηγοριών λογισµικού Θα χρησιµοποιηθεί Α) ένα λογισµικό γενικής χρήσης, εννοιολογικής χαρτογράφησης Inspiration. Πρόκειται για ένα εποικοδοµιστικό εργαλείο που αξιοποιεί τις πρότερες γνώσεις και έννοιες των µαθητών. Είναι πολυµεσικό και υπερµεσικό εργαλείο. Κάνει συσχετισµούς και συγκρίσεις ηµιουργεί εννοιολογικούς χάρτες (νοητικά µοντέλα) και µοντελοποιήσεις. Βασίζεται στη θεωρία της δραστηριότητας, οι µαθητές συµµετέχουν στους στόχους και στην αξιολόγηση, είναι ενεργά υποκείµενα. Με το λογισµικό αυτό αποσαφηνίζουν τη σκέψη τους, για να ενισχύσουν την ικανότητά τους να κατανοούν, για να ενσωµατώνουν νέα γνώση, για να εντοπίζουν εσφαλµένες αντιλήψεις. Β) ένα περιβάλλον µάθησης µέσω διαδικτύου και συγκεκριµένα η ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia. Οι ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες προσφέρουν ποικίλες εκπαιδευτικές δυνατότητες, ποιοτικά διαφορετικές από αυτές των συµβατικών. Έχοντας, κατά κανόνα, δοµή υπερµέσου, επιτρέπουν πλοήγηση και ευνοούν δραστηριότητες διερεύνησης και ανακάλυψης. Με τους µηχανισµούς αναζήτησης της πληροφορίας που ενσωµατώνουν επιτρέπουν επίσης την εύκολη αναζήτηση και διαχείριση της πληροφορίας. Επιπλέον: Το υλικό είναι απαλλαγµένο από αναλήθειες, αναλήθειες και διαστρεβλώσεις εν κάνει επιλεκτική ή άνιση παρουσίαση πληροφοριών
Είναι απαλλαγµένο από κοινωνικά και φυλετικά στερεότυπα που αφορούν ευπαθείς κοινωνικές οµάδες ίνει προσοχή στη διάσταση του φύλου αποφεύγοντας την προβολή του ενός από τα δύο Γ) περιφερειακό σύστηµα, εκτυπωτής 6. ιάρκεια Θα χρειασθούν 3 διδακτικές ώρες 7. Οργάνωση τάξης & απαιτούµενη υλικοτεχνική υποδοµή Το µάθηµα γίνεται στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου και χρησιµοποιείται ανάλογος αριθµός υπολογιστών µε τις οµάδες, όπου είναι εγκατεστηµένα όλα τα απαραίτητα λογισµικά, υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στο ιαδίκτυο και εκτυπωτές.οι µαθητές θα δουλέψουν σε µικρές οµάδες των 3 ατόµων και αυτό γιατί από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι η συνεργασία στον υπολογιστή ολιγοµελών οµάδων βοηθά τα µέλη να εξερευνήσουν το ψηφιακό τοπίο, να συνεργάζονται για την επίτευξη κοινών στόχων, να αλληλεπιδρούν µεταξύ τους αλλά και µε το µέσο µε αποτέλεσµα να προωθείται η µάθηση και η ανάπτυξη κοινωνικών στάσεων και δεξιοτήτων. Τα µέλη της κάθε οµάδας αναλαµβάνουν συγκεκριµένα καθήκοντα. Ειδικότερα σε κάθε οµάδα ο ένας µαθητής είναι ο συντονιστής της οµάδας, ο άλλος είναι ο χειριστής του ποντικιού και υπεύθυνος για την διερεύνηση των ιστοσελίδων και ο τρίτος ο γραµµατέας της οµάδας όπου και θα καταγράψει τις απαντήσεις στα φύλλα εργασίας. Θεωρούµε αυτονόητο ότι πριν την είσοδο των µαθητών στο εργαστήριο πληροφορικής έχει γίνει η κατάλληλη προετοιµασία στην τάξη για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Έτσι οι µαθητές: Θα ενηµερωθούν αναλυτικά για το τι ακριβώς περιλαµβάνει η δραστηριότητα µε την οποία θα ασχοληθούν Θα µάθουν τους στόχους και τα επιδιωκόµενα αποτελέσµατα αυτής της προσπάθειας Θα γίνει ο χωρισµός τους σε οµάδες και ο καταµερισµός αρµοδιοτήτων Θα παραλάβουν όλα τα απαραίτητα εργαλεία για την εργασία τους. Ο δάσκαλος θα πρέπει: Να έχει φροντίσει για η σωστή και εύρυθµη λειτουργία του εργαστηρίου Να έχει προετοιµάσει τα φύλλα εργασίας που θα δοθούν στις οµάδες
Να χει προβλέψει τυχόν απρόοπτα και απρόσµενες εξελίξεις 8. Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου Οι µαθητές θα δουλέψουν στον υπολογιστή µε καθοδήγηση του δασκάλου. Για τις ανάγκες του µαθήµατος έχει δηµιουργηθεί φάκελος στη επιφάνεια εργασίας των Η/Υ µε όλο το απαραίτητο υλικό για την διδασκαλία. Ο δάσκαλος δίνει σαφείς οδηγίες για τις εργασίες που πραγµατοποιούνται από τους µαθητές αλλά και το χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους. Οι µέθοδοι διδασκαλίας είναι η οµαδοσυνεργατική και η ανακαλυπτική διερευνητική µάθηση. Σύµφωνα µε τις σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις οι εκπαιδευτικοί οφείλουµε να διαµορφώσουµε µια τάξη στην οποία να καλλιεργούνται οι δηµιουργικές ικανότητες των παιδιών και εξασφαλίζεται η ενεργητική συµµετοχή τους. Το σενάριο δίνει τη δυνατότητα στους µαθητές να κατασκευάζουν τη γνώση µε το δικό τους τρόπο, ενεργητικό (εποικοδοµισµός Piaget) να ανακαλύπτουν τη γνώση µέσα από οµαδοσυνεργατικές διαδικασίες όπου ο δάσκαλος έχει το ρόλο του καθοδηγητή και εµψυχωτή, ενώ η µάθηση δηµιουργείται από την αλληλεπίδραση τους µε τους συµµαθητές τους µε την υλοποίηση κοινών δραστηριοτήτων ( κοινωνικοπολιτισµικές θεωρήσεις) Το σύστηµα εννοιολογικής χαρτογράφησης Inspiration, είναι ένα λογισµικό βασιζόµενο στη θεωρία µάθησης του Vygotsky και χρησιµοποιείται ως µια δεξιότητα και ένα µέσω αυτοέκφρασης στα πλαίσια της οµαδοσυνεργατικής µεθόδου διδασκαλίας. Αναπτύσσεται έτσι µια µορφή µεταγνώσης µε την επίγνωση διαδικασιών της ατοµικής, της συλλογικής και της κριτικής σκέψης, µέσα από οµαδικές δραστηριότητες. Στο νέο τύπο διδασκαλίας και µάθησης πρέπει να αποφεύγεται η αποµνηµόνευση και να προωθείται η κατανόηση βασικών εννοιών στα διάφορα γνωστικά αντικείµενα. Η Πληροφορική εκτός από γνωστικό αντικείµενο αποτελεί ένα σηµαντικό εργαλείο µέσω του οποίου µπορούν να επιτευχθούν οι καινοτοµίες που προωθούνται από το ΕΠΣ. Οι µαθητές καλούνται να χρησιµοποιήσουν τον υπολογιστή ως εργαλείο ανακάλυψης, δηµιουργίας, έκφρασης, αλλά και ως νοητικό εργαλείο ανάπτυξης της σκέψης. Ο διδάσκων επιλέγει τις κατάλληλες διδακτικές δραστηριότητες, ώστε η χρήση των Νέων Τεχνολογιών να κάνει τη διδασκαλία επωφελή και ενδιαφέρουσα για τους µαθητές αλλά και για τον ίδιο. Κατά την πρώτη ώρα θα γίνει η παρουσίαση του εννοιολογικού χάρτη και οι µαθητές θα κληθούν ( µε καταιγισµό ιδεών ) να τον συµπληρώσουν επεκτείνουν Κατά την δεύτερη ώρα οι µαθητές θα ψάξουν για πληροφορίες στην ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια σύµφωνα µε τα όσα έχουν συµπληρωθεί στον εννοιολογικό χάρτη
Κατά την τρίτη ώρα θα συµπληρωθούν τα φύλλα εργασίας και θα γίνει εκτύπωση των εικόνων που έχουν βρει οι µαθητές στην Wikipedia, 9. Φύλλα εργασίας Τα συνοδευτικά φύλλα εργασίας περιλαµβάνουν σε ηµιδοµηµένα σχέδια τις δραστηριότητες που µπορούν να πραγµατοποιήσουν οι οµάδες των µαθητών. Έχουµε σχεδιάσει δραστηριότητες ανοιχτού τύπου, δηµιουργικές, διερευνητικές, που εµπλέκουν τα παιδιά στη µαθησιακή διαδικασία, έτσι ώστε µαζί µε την εφαρµογή να αποτελέσουν µια ολοκληρωµένη πρόταση διδασκαλίας. Θα υπάρχει µια δραστηριότητα όπου θα πρέπει να συµπληρώσουν έναν εννοιολογικό χάρτη, µια άσκηση αντιστοίχισης, µια ερώτηση όπου θα πρέπει να εκφράσουν τις απόψεις τους. 10. Πρόσθετες πληροφορίες Το συγκεκριµένο σενάριο µπορεί να αξιοποιηθεί και στο µάθηµα της Γεωγραφίας. Το λογισµικό µπορεί και πρέπει να χρησιµοποιηθεί και σε άλλες διδακτικές ενότητες. όθηκε η ευκαιρία για µια µικρή συζήτηση γύρω από τα οφέλη και τη σωστή χρήση της ψηφιακής εγκυκλοπαίδειας. Η εκτύπωση και ανταλλαγή των εικόνων γίνεται αφορµή για διαφορετικούς σχολιασµούς ανάµεσα στις οµάδες, αλλά αποτελούν και πλούσιο υλικό για ανάρτηση στον εκθεσιακό χώρο της τάξης. Παρατήρηση: το σενάριο µπορεί να σχεδιαστεί µε τη χρήση κάποιου ή κάποιων από τα παρακάτω, που εσείς θεωρείτε κατάλληλο/α για την περίσταση: Α) ιαδίκτυο (ανίχνευση πληροφοριών / online δραστηριότητες) Β) λογισµικό ανάπτυξης δηµιουργικότητας και ζωγραφικής (αποτύπωση ιδεών / έκθεση υλικού) Γ) Λογισµικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (ανίχνευση ιδεών / ανάπτυξη θέµατοςεξακτίνωση / οµαδοποιήση / ταξινόµηση) ) Ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες (ανίχνευση / παρουσίαση υλικού) και λογισµικά οπτικοποίησης
Ε) Λογισµικά γενικής χρήσης, όπως επεξεργασία κειµένου, λογιστικό φύλλο, λογισµικό παρουσίασης, κλπ. (π.χ. παραγωγή γραπτού λόγους, πίνακες διπλής εισόδου, κατασκευή παρουσίασης) ΣΤ) λογισµικά κλειστού τύπου