Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 23.9.2016 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά αριθ. 2335/2014, του Antonio Martínez Lago, ισπανικής ιθαγένειας, σχετικά με τις συνέπειες για τους ιδιοκτήτες γης του χαρακτηρισμού των προστατευόμενων περιοχών ως ειδικών ζωνών προστασίας, τοποθεσιών κοινοτικής σημασίας και ειδικών ζωνών διατήρησης Αναφορά αριθ. 2337/2014, της Raquel González Fernández, ισπανικής ιθαγένειας, σχετικά με τον χαρακτηρισμό περιοχών ως προστατευόμενων στο Πριγκιπάτο των Αστουριών Αναφορά αριθ. 2476/2014, του Manuel Meléndez Alfonso, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της οργάνωσης ASPROCORO, φέρουσα άλλες 44 υπογραφές, σχετικά με τις συνέπειες, για τους ιδιοκτήτες γης, του χαρακτηρισμού των προστατευόμενων περιοχών ως ειδικών ζωνών προστασίας, τοποθεσιών κοινοτικής σημασίας και ειδικών ζωνών διατήρησης Αναφορά αριθ. 2710/2014, του Leandro Álvarez Arguelles, ισπανικής ιθαγένειας, σχετικά με τις συνέπειες, για τους ιδιοκτήτες γης, του χαρακτηρισμού των προστατευόμενων περιοχών ως ειδικών ζωνών προστασίας, τοποθεσιών κοινοτικής σημασίας και ειδικών ζωνών διατήρησης στο πάρκο Ubiñas-La Mesa στο Πριγκιπάτο των Αστουριών 1. Περίληψη της αναφοράς 2335/2014 Ο αναφέρων καταγγέλλει ότι ο χαρακτηρισμός περιοχών ως προστατευόμενων φυσικών περιοχών και ο σχεδιασμός τους στην Ισπανία, και συγκεκριμένα στο Πριγκιπάτο των Αστουριών, ισοδυναμεί με διαχείριση χρήσης της γης και με συγκαλυμμένη απαλλοτρίωση γης που ανήκει σε ιδιώτες. Σύμφωνα με τον αναφέροντα, το 90% των γαιών στο Πριγκιπάτο των Αστουριών, πολλές από τις οποίες ανήκουν σε ιδιώτες, έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενο. Ο αναφέρων λέει ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης ούτε εκτελεστικοί προϋπολογισμοί, και υποπτεύεται ότι οι εν λόγω χαρακτηρισμοί γίνονται, όχι CM\1105493.docx PE575.034v03-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
για να προστατεύονται οι φυσικοί χώροι, αλλά για να εξασφαλίζεται ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Παραθέτει ορισμένα παραδείγματα κακής διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης του αγριόκουρκου στην Tarna, του δρυμού στο Fuentes del Narcea, Degaña e Ibias και του πάρκου προστασίας της βιόσφαιρας Muniellos. Ο αναφέρων υποστηρίζει ότι οι οδηγίες διατήρησης περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των ιδιοκτητών καθώς και τις παραδοσιακές γεωργικές, θηρευτικές, δασικές, βιομηχανικές και αλιευτικές δραστηριότητες, και οδηγούν σε οικονομική ασφυξία της περιοχής. Ως εκ τούτου, κάνει έκκληση για καλύτερη εποπτεία και λογιστικό έλεγχο της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης που παρέχεται δια του μέσου ολοκληρωμένης διαχείρισης της περιοχής Fuentes del Narcea, Degaña e Ibias. Περίληψη της αναφοράς 2337/2014 Η αναφέρουσα καταγγέλλει ότι ο χαρακτηρισμός περιοχών ως προστατευόμενων φυσικών περιοχών και ο σχεδιασμός τους στην Ισπανία, και συγκεκριμένα στο Πριγκιπάτο των Αστουριών, ισοδυναμεί με διαχείριση χρήσης της γης και με συγκαλυμμένη απαλλοτρίωση γης που ανήκει σε ιδιώτες. Σύμφωνα με την αναφέρουσα, το 90% των γαιών στο Πριγκιπάτο των Αστουριών, πολλές από τις οποίες ανήκουν σε ιδιώτες, έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενο. Η αναφέρουσα υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης ούτε εκτελεστικοί προϋπολογισμοί, και υποπτεύεται ότι οι εν λόγω χαρακτηρισμοί δεν στοχεύουν στην προστασία των φυσικών περιοχών, αλλά στη διασφάλιση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Παραθέτει ορισμένα παραδείγματα κακής διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης του αγριόκουρκου στην Tarna, του δρυμού στο Fuentes del Narcea, Degaña e Ibias και του πάρκου προστασίας της βιόσφαιρας Muniellos. Περίληψη της αναφοράς 2476/2014 Ο αναφέρων καταγγέλλει ότι ο χαρακτηρισμός περιοχών ως προστατευόμενων φυσικών περιοχών και ο σχεδιασμός τους στην Ισπανία, και ειδικότερα στο Πριγκιπάτο των Αστουριών, τελικά συνιστά διαχείριση της χρήσης της γης και συγκαλυμμένη απαλλοτρίωση γης που ανήκει σε ιδιώτες. Σύμφωνα με τον αναφέροντα, το 90% των γαιών στο Πριγκιπάτο των Αστουριών, πολλές από τις οποίες ανήκουν σε ιδιώτες, έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενο. Ο αναφέρων λέει ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης ούτε εκτελεστικοί προϋπολογισμοί, και υποπτεύεται ότι οι εν λόγω χαρακτηρισμοί γίνονται, όχι για να προστατεύονται οι φυσικοί χώροι, αλλά για να εξασφαλίζεται ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Παραθέτει ορισμένα παραδείγματα κακής διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης του αγριόκουρκου στην Tarna, του δρυμού στο Fuentes del Narcea, Degaña e Ibias και του πάρκου προστασίας της βιόσφαιρας Muniellos. Ο αναφέρων υποστηρίζει ότι οι οδηγίες διατήρησης περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των ιδιοκτητών καθώς και τις παραδοσιακές γεωργικές, θηρευτικές, δασικές, βιομηχανικές και αλιευτικές δραστηριότητες, και οδηγούν σε οικονομική ασφυξία της περιοχής. Ως εκ τούτου, κάνει έκκληση για καλύτερη εποπτεία και λογιστικό έλεγχο της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης που παρέχεται δια του μέσου ολοκληρωμένης διαχείρισης της περιοχής Fuentes del Narcea, Degaña e Ibias. Περίληψη της αναφοράς 2710/2014 Οι αναφέροντες καταγγέλλουν ότι ο χαρακτηρισμός και ο σχεδιασμός φυσικών περιοχών που χρήζουν προστασίας στην Ισπανία, και ειδικότερα στο Πριγκιπάτο των Αστουριών, συνιστά PE575.034v03-00 2/2 CM\1105493.docx
σχεδιασμό της χρήσης της γης και συγκαλυμμένη απαλλοτρίωση γης που ανήκει σε ιδιώτες. Σύμφωνα με τον αναφέροντα, στο Πριγκιπάτο των Αστουριών, το 90% της γης έχει χαρακτηρισθεί περιοχή χρήζουσα προστασίας, αν και η γη αυτή ανήκει σε ιδιώτες. Ο αναφέρων υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης ούτε εκτελεστικοί προϋπολογισμοί, και υποπτεύεται ότι οι εν λόγω χαρακτηρισμοί δεν στοχεύουν στην προστασία των φυσικών περιοχών, αλλά στη διασφάλιση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Ο αναφέρων παρέχει παραδείγματα κακοδιαχείρισης, όπως το κέντρο αγριόκουρκου στο Tarnas, και οι ειδικές ζώνες διατήρησης των Aller-Lena, Caldoveiro και Montovo-La Mesa. Ο αναφέρων δηλώνει ότι οι χαρακτηρισμοί διατήρησης περιορίζουν την ελευθερία κυκλοφορίας των γαιοκτημόνων, καθώς και τις παραδοσιακές γεωργικές, θηρευτικές, δασοκομικές, βιομηχανικές δραστηριότητες και δραστηριότητες ιχθυοκαλλιέργειας, και οδηγούν σε οικονομική ασφυξία της περιοχής. Ως εκ τούτου, κάνει έκκληση για καλύτερη εποπτεία και λογιστικό έλεγχο των ευρωπαϊκών πόρων που χρησιμοποιούνται στο μέσο ολοκληρωμένης διαχείρισης των φυσικών περιοχών Las Ubiñas-La Mesa. 2. Παραδεκτό Οι αναφορές 2335/2014 και 2337/2014 χαρακτηρίσθηκαν παραδεκτές στις 13 Ιουλίου 2015. Η αναφορά 2476/2014 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 20 Ιουλίου 2015. Η αναφορά 2710/2014 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 2 Σεπτεμβρίου 2015. Η Επιτροπή εκλήθη να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 18 Δεκεμβρίου 2015 Αναφορές 2335/2014, 2337/2014, 2476/2014 και 2710/2014 Οι αναφέροντες θεωρούν ότι ο χαρακτηρισμός περιοχών ως προστατευόμενων φυσικών περιοχών γίνεται καθ υπερβολή στην περιφέρεια των Αστουριών (Ισπανία) και διαμαρτύρονται για τους περιορισμούς και τους αποκλεισμούς που υφίστανται κατά συνέπεια οι ιδιοκτήτες γαιών. Εκφράζουν επίσης την ανησυχία τους για τη χρήση κονδυλίων της ΕΕ από την περιφέρεια των Αστουριών. Οι αναφορές αυτές αφορούν κυρίως τις ειδικές ζώνες διατήρησης (SAC) Fuentes del Narcea, Degaña e Ibias και Muniellos, καθώς οι αναφέροντες θεωρούν ότι τα μέσα και οι διαδικασίες για το χαρακτηρισμό τους ως προστατευόμενων περιοχών και τη διαχείρισή τους συνιστούν παραβίαση της οδηγίας για τους οικοτόπους 1 και της οδηγίας 2003/4/ΕΚ 2. Οι αναφέροντες ισχυρίζονται ότι το 90% της έκτασης των Αστουριών είναι προστατευόμενο και θεωρούν ότι αυτό είναι δυσανάλογο. Η οδηγία για τα πτηνά 3 και η οδηγία για τους οικοτόπους δεν διευκρινίζουν το ποσοστό της έκτασης που πρέπει να περιλαμβάνεται στο Natura 2000, αλλά η επιλογή των τοποθεσιών αυτών πρέπει να γίνεται βάσει αποκλειστικά επιστημονικών κριτηρίων και ως εκ τούτου η έκταση που προστατεύεται από το Natura 2000 σε κάθε περιοχή ενδέχεται να εξαρτάται από τον βιολογικό της πλούτο. Η Επιτροπή επιθυμεί να διευκρινίσει ότι η περιφέρεια των Αστουριών έχει ορίσει 49 τόπους κοινοτικής σημασίας 1 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (ΕΕ L 206 της 22.7.1992). 2 Οδηγία 2003/4/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Ιανουαρίου 2003, για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες και για την κατάργηση της οδηγίας 90/313/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 41 της 14.2.2003, σ. 26). 3 Οδηγία 79/409/EΟΚ του Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979 περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. ΕΕ L 103 της 25.4.1979. CM\1105493.docx 3/3 PE575.034v03-00
(ΤΚΣ) και 13 ζώνες ειδικής προστασίας για τα πτηνά (ΖΕΠ), που καλύπτουν συνολικά το 27% της έκτασής της. Οι πληροφορίες που αναφέρονται στις εν λόγω αναφορές δεν παρέχουν καμία απόδειξη που να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι τόποι του Natura 2000 στην περιοχή των Αστουριών δεν πληρούν τα σχετικά επιστημονικά κριτήρια. Όσον αφορά την προστασία και διαχείριση τοποθεσιών με βάση την εθνική ή περιφερειακή νομοθεσία, όπως είναι τα εθνικά πάρκα ή οι δρυμοί και τα πάρκα προστασίας της βιόσφαιρας, η Επιτροπή επιθυμεί να διευκρινίσει ότι πρόκειται για ζητήματα που υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεν μπορεί να επέμβει στα ζητήματα αυτά. Αναφορικά με τον καθορισμό και τη διαχείριση των τόπων που προστατεύονται συγκεκριμένα από το Natura 2000, το άρθρο 4 παράγραφος 4 της οδηγίας για τους οικοτόπους απαιτεί από τα κράτη μέλη να ορίσουν τόπους κοινοτικής σημασίας ως ειδικές ζώνες διατήρησης το ταχύτερο δυνατόν και, το αργότερο, μέσα σε μια εξαετία. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 1, τα κράτη μέλη καθορίζουν τα αναγκαία μέτρα διατήρησης που ανταποκρίνονται στις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων φυσικών οικοτόπων του παραρτήματος I και των ειδών του παραρτήματος II, τα οποία απαντώνται σε αυτούς τους τόπους. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή, η περιφέρεια των Αστουριών έχει χαρακτηρίσει όλους τους τόπους κοινοτικής σημασίας στην επικράτειά της ως ζώνες ειδικής διατήρησης και έχει υιοθετήσει μέσα ολοκληρωμένης διαχείρισης για όλους τους τόπους αυτούς. Τα ζητήματα που έθεσαν οι αναφέροντες σχετικά με το μέσο ολοκληρωμένης διαχείρισης που υιοθετήθηκε για τους τόπους Fuentes del Narcea, Degaña e Ibias και Muniellos δεν αποδεικνύουν μη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις της οδηγίας για τους οικοτόπους. Αναφορικά με την έλλειψη αποζημίωσης για τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν, η Επιτροπή επισημαίνει πως το εν λόγω μέσο ολοκληρωμένης διαχείρισης περιλαμβάνει, στο τμήμα 4.4, ένα πλάνο βιώσιμης ανάπτυξης, με στόχο την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής. Επιπλέον, το μέσο θεσπίζει στο τμήμα 6 α προϋπολογισμό για την εφαρμογή του, ο οποίος περιλαμβάνει αντισταθμιστικές αποζημιώσεις και άλλες ενισχύσεις από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), καθώς και δράσεις για την προώθηση οικονομικών δραστηριοτήτων και δραστηριοτήτων για την προώθηση του βιώσιμου τουρισμού στην περιοχή. Οι αναφέροντες ισχυρίζονται ότι το ταμείο ΕΓΤΑΑ δε πρέπει να χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση του Natura 2000. Αναφορικά με αυτό, η Επιτροπή επιθυμεί να διασαφηνίσει ότι στόχος του εν λόγω ταμείου είναι η προώθηση της βιώσιμης αγροτικής ανάπτυξης σε όλη την Ένωση, συμπεριλαμβανομένης της συνεισφοράς σε ζητήματα προτεραιότητας, όπως είναι η αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων που σχετίζονται με τη γεωργία και τη δασοκομία. Ως εκ τούτου, η χρήση του εν λόγω ταμείου της ΕΕ για τη χρηματοδότηση των προτεραιοτήτων και αναγκών του Natura 2000 είναι σύμφωνη με τους στόχους και τις αρχές για τη χρήση τέτοιων ταμείων. Η οδηγία 2003/4/ΕΚ 1 αφορά την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες. Η πρόσβαση μπορεί να αποκτηθεί είτε κατόπιν αιτήματος προς τις δημόσιες αρχές προκειμένου να καταστήσουν διαθέσιμες περιβαλλοντικές πληροφορίες που κατέχονται από τις ίδιες ή για 1 ΕΕ L41 της 14.02.2003, σ. 26. PE575.034v03-00 4/4 CM\1105493.docx
λογαριασμό τους (άρθρο 3), είτε μέσω ενεργού διάχυσης, κυρίως με τη βοήθεια της ηλεκτρονικής τεχνολογίας (άρθρο 7). Η ενεργός διάχυση θα πρέπει να πραγματοποιείται σταδιακά, λαμβάνοντας υπόψη το ανθρώπινο δυναμικό και τους οικονομικούς και τεχνικούς πόρους που εμπλέκονται. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να επικαιροποιούνται τακτικά. Η οδηγία υποχρεώνει τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι οι δημόσιες αρχές καθιστούν διαθέσιμες τουλάχιστον τις πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 2. Για όλα τα υπόλοιπα στοιχεία κάθε δημόσια αρχή έχει ένα περιθώριο ελιγμών αναφορικά με την επιλογή των πληροφοριών που θα γνωστοποιήσει και το χρόνο γνωστοποίησης. Με βάση τα ανωτέρω, δε θεμελιώνεται παραβίαση της οδηγίας 2003/4/EΚ που να σχετίζεται με τα γεγονότα που εκτίθενται στην αναφορά. Συμπέρασμα Αναφορικά με τον καθορισμό και τη διαχείριση των τόπων Natura 2000, τα ζητήματα που έθεσαν οι αναφέροντες δεν αποδεικνύουν ενδεχόμενη παραβίαση των οδηγιών για τα πτηνά και τους οικοτόπους. Επιπλέον, δεν εντοπίστηκε παραβίαση της οδηγίας 2003/4/EΚ στα γεγονότα που εκτίθενται στις αναφορές. 4. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ.), που ελήφθη στις 23 Σεπτεμβρίου 2016 Αναφορές 2335/2014, 2337/2014, 2476/2014 και 2710/2014 Σε συνέχεια της προηγούμενης ανακοίνωσής της σχετικά με τις εν λόγω αναφορές, η Επιτροπή έλαβε επιπρόσθετα έγγραφα, τα οποία υπέβαλαν οι αναφέροντες. Επιμένουν στις αρχικές τους ανησυχίες και επισυνάπτουν υποστηρικτικά στοιχεία. Οι αναφέροντες επαναλαμβάνουν ότι οι διαδικασίες για την έγκριση των σχεδίων ολοκληρωμένης διαχείρισης των τόπων του Natura 2000 στις Αστούριες δεν περιέλαβαν, κατά την άποψή τους, κατάλληλη διαδικασία διαβούλευσης. Όπως διευκρίνισε στην προηγούμενη ανακοίνωσή της, η Επιτροπή δεν εντόπισε παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ για το περιβάλλον, πιο συγκεκριμένα της οδηγίας 2003/4/EΚ 1, όσον αφορά την έγκριση των σχεδίων ολοκληρωμένης διαχείρισης στις Αστούριες. Επιπλέον, οι αναφέροντες θεωρούν ότι η χρήση πόρων από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) από τις αρχές των Αστουριών για ενισχύσεις και αντισταθμιστικές αποζημιώσεις προς ιδιώτες ιδιοκτήτες γης θα συνιστούσε αθέμιτη χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή επιθυμεί να διευκρινίσει ότι ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 2 αναγνωρίζει ότι οι ιδιαίτερες ανάγκες του Natura 2000 πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τα κράτη μέλη κατά τον συνολικό σχεδιασμό των προγραμμάτων τους για την αγροτική ανάπτυξη. Το άρθρο 30 του κανονισμού προβλέπει τη δυνατότητα οι ενισχύσεις Natura 2000 να διατίθενται για να αποζημιωθούν οι δικαιούχοι για 1 ΕΕ L 41 της 14.02.2003, σ. 26. 2 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και για την κατάργηση του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1698/2005 του Συμβουλίου. ΕΕ L 347 της 20.12.2013 CM\1105493.docx 5/5 PE575.034v03-00
τις πρόσθετες δαπάνες και την απώλεια εισοδήματος που απορρέουν από τα μειονεκτήματα των σχετικών περιοχών, τα οποία σχετίζονται με την εφαρμογή της οδηγιών για τα πτηνά 1 και τους οικοτόπους 2. Συμπέρασμα Η Επιτροπή δεν εντοπίζει καμία παράβαση της νομοθεσίας της ΕΕ όσον αφορά τα ζητήματα που θίγονται στις αναφορές αυτές. 1 Οδηγία 79/409/EΟΚ του Συμβουλίου, της 2ας Απριλίου 1979, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. ΕΕ L 103 της 25.4.1979 2 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. ΕΕ L 206 της 22.7.1992 PE575.034v03-00 6/6 CM\1105493.docx