ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

Transcript

1 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Επιτροπή Αναφορών ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά αριθ. 1563/2014, του D. G., πολωνικής ιθαγένειας, σχετικά με πρακτικές που χρησιμοποιούν ορισμένοι διαχειριστές διαδικτυακών πλατφορμών Αναφορά αριθ. 1618/2014, του D. G., πολωνικής καταγωγής, σχετικά με τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται από ορισμένους παρόχους διαδικτυακών πλατφορμών Αναφορά αριθ. 1716/2014, του M. Ś., πολωνικής καταγωγής, σχετικά με τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται από ορισμένους παρόχους διαδικτυακών πλατφορμών 1. Περίληψη της αναφοράς Αναφορά 1563/2014 Ο αναφέρων καταγγέλλει πρακτικές που χρησιμοποιούν οι διαχειριστές ορισμένων διαδικτυακών πλατφορμών παιχνιδιών. Ισχυρίζεται ότι επιβάλλονται παράνομοι συμβατικοί όροι και ότι οι όροι και οι προϋποθέσεις περιγράφονται προς αποδοχή, παρόλο που δεν είναι στην επίσημη γλώσσα της χώρας στην οποία βρίσκεται ο χρήστης. Αναφορά 1618/2014 Ο αναφέρων διαμαρτύρεται για τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται από ορισμένους παρόχους διαδικτυακών πλατφορμών για ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ισχυρίζεται ότι χρησιμοποιούν παράνομες συμβατικές ρήτρες και ότι οι όροι που παρουσιάζονται προς αποδοχή δεν είναι διαθέσιμοι στην επίσημη γλώσσα της χώρας στην οποία βρίσκεται ο χρήστης. Αναφορά 1716/2014 CM\ doc PE v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 Ο αναφέρων καταγγέλλει τις πρακτικές ορισμένων παρόχων διαδικτυακών παιχνιδιών. Ισχυρίζεται ότι εφαρμόζουν παράνομες συμβατικές ρήτρες και απαιτούν από τους χρήστες να υπογράφουν όρους και προϋποθέσεις που δεν είναι πάντοτε διαθέσιμοι στην επίσημη γλώσσα των χωρών στις οποίες διαμένουν οι χρήστες. 2. Παραδεκτό Αναφορά 1563/2014: Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 18 Μαΐου 2015 Αναφορά 1618/2014: Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 18 Μαΐου 2015 Αναφορά 1716/2014: Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 3 Ιουνίου Η Επιτροπή εκλήθη να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 27 Ιανουαρίου 2016 Αναφορές 1563/2014, 1618/2014 και 1716/2014 Στην αναφορά 1563/2014 γίνεται λόγος για τις πρακτικές ορισμένων παρόχων διαδικτυακών παιχνιδιών. Ο αναφέρων ισχυρίζεται ότι οι εν λόγω πάροχοι εφαρμόζουν παράνομες συμβατικές ρήτρες και απαιτούν από τους χρήστες να υπογράφουν όρους και προϋποθέσεις και απαριθμεί μερικά παραδείγματα τέτοιων όρων και προϋποθέσεων. Επιπλέον, διαμαρτύρεται για το γεγονός ότι είναι απαραίτητη η σύνδεση στο διαδίκτυο για τέτοια παιχνίδια καθώς και για το ότι οι εταιρείες συχνά δεν πωλούν τα παιχνίδια, παρά μόνο παρέχουν πρόσβαση σε αυτά έναντι χρέωσης. Στις αναφορές 1618/2014 και 1716/2014 γίνεται λόγος για τις πρακτικές ορισμένων παρόχων διαδικτυακών παιχνιδιών. Παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες με την αναφορά 1563/14. Επιπροσθέτως, στην αναφορά 1618/2014 διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι η προστασία των προσωπικών δεδομένων και η ασφάλεια των δεδομένων παραβιάζεται. Οι αναφέροντες κάνουν λόγο για διάφορα ζητήματα προστασίας δεδομένων και ασφάλειας των ΤΠ, μεταξύ άλλων για το γεγονός ότι η δήλωση ιδιωτικού απορρήτου δεν είναι στην επίσημη γλώσσα της χώρας στην οποία διαμένει ο χρήστης, καθώς και για κλοπή, δημοσιοποίηση ή υπερβολική συλλογή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε πλατφόρμες παιχνιδιών. Επίσης, οι αναφέροντες δηλώνουν ότι η χρήση πρόσφατων ηλεκτρονικών παιχνιδιών με διαδικτυακούς συνδέσμους υπονομεύει την ασφάλεια των ΤΠ των υπολογιστών που χρησιμοποιούνται για παιχνίδια, ιδίως όσον αφορά τη χρήση λογισμικού ασφαλείας (προγράμματα κατά των ιών, ανίχνευσης κακόβουλου λογισμικού). Οι αναφέροντες επιθυμούν τα παιχνίδια να πωλούνται σε υλική μορφή, όπως DVD και Blue-ray, χωρίς να χρειάζεται συνεχής σύνδεση στο διαδίκτυο. Παρατηρήσεις της Επιτροπής Η νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών παρέχει στους καταναλωτές ένα υψηλό επίπεδο προστασίας και κατά την αγορά ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Πρώτον, όσον αφορά τους όρους και τις προϋποθέσεις στις συμβάσεις ηλεκτρονικών παιχνιδιών σύμφωνα με την οδηγία 93/13/ΕΟΚ σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές 1, μια ρήτρα συμβολαίου που προκαλεί σημαντική ανισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών εις βάρος του καταναλωτή θεωρείται καταχρηστική και, ως τέτοια, δεν είναι 1 Οδηγία 93/13/ΕΟΚ, ΕΕ L 95 της 5ης Απριλίου 1993, σ. 29 PE v /2 CM\ doc

3 δεσμευτική. Οι ρήτρες των συμβάσεων πρέπει να συντάσσονται σε απλή και κατανοητή γλώσσα. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν επαρκή και αποτελεσματικά μέτρα για την αποτροπή της συνεχιζόμενης χρήσης καταχρηστικών ρητρών στις συμβάσεις. Δεύτερον, όσον αφορά τις πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται πριν από τη σύναψη της σύμβασης, σύμφωνα με τα άρθρα 5 παράγραφος 1 στοιχείο α) και 6 παράγραφος 1 στοιχείο α) της οδηγίας για τα δικαιώματα των καταναλωτών 1 (2011/83/ΕΕ), οι έμποροι πρέπει να ενημερώνουν τους καταναλωτές πριν από την ολοκλήρωση της συναλλαγής, με σαφή και κατανοητό τρόπο ως προς τα κύρια χαρακτηριστικά των αγαθών ή των υπηρεσιών, στον βαθμό που ενδείκνυται σε σχέση με το μέσο και τα αγαθά ή τις υπηρεσίες. Στην περίπτωση σύμβασης εξ αποστάσεως που συνάπτεται με ηλεκτρονικό μέσο, οι πληροφορίες σχετικά με τα κύρια χαρακτηριστικά θα πρέπει επίσης να παρέχονται με σαφή και ευκρινή τρόπο, προτού ο καταναλωτής προβεί στην παραγγελία του, για παράδειγμα στη σελίδα οριστικοποίησης της συναλλαγής. Όσον αφορά τις συμβάσεις ηλεκτρονικών παιχνιδιών, η παροχή πληροφοριών για το ενυπάρχον λογισμικό, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι απαιτείται εγγραφή ή μόνιμη διαδικτυακή σύνδεση προκειμένου να χρησιμοποιηθεί το προϊόν, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα απαραίτητη ως μέρος των κύριων χαρακτηριστικών του προϊόντος. Συγκεκριμένα, οι πληροφορίες αυτές είναι σημαντικές όταν ο καταναλωτής δεν αναμένει να χρειάζεται αναγκαστικά εγγραφή ή μόνιμη διαδικτυακή σύνδεση. Το άρθρο 5 παράγραφος 1 στοιχείο ζ) και το άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχείο ιη) υποχρεώνουν επιπλέον τον έμπορο να παράσχει πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες λειτουργίας του ψηφιακού περιεχομένου, όπως ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού, μαζί με τα ισχύοντα τεχνικά μέτρα προστασίας. Τα άρθρα 5 παράγραφος 1 στοιχείο ζ) και 6 παράγραφος 1 στοιχείο ιθ), υποχρεώνουν επιπλέον τον έμπορο να παράσχει πληροφορίες σχετικά με κάθε αξιόλογη διαλειτουργικότητα ψηφιακού περιεχομένου με υλισμικό και λογισμικό. Τέλος, οι πρακτικές των παρόχων διαδικτυακών παιχνιδιών μπορούν να χαρακτηρισθούν ως «εμπορική πρακτική στο πλαίσιο συναλλαγών μεταξύ επιχείρησης και καταναλωτή» κατά την έννοια της οδηγίας περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών 2 (οδηγία 2005/29/ΕΚ). Οι διατάξεις της οδηγίας απαιτούν να αναπτύσσουν οι εμπορευόμενοι δραστηριότητες σύμφωνα με απαιτήσεις επαγγελματικής ευσυνειδησίας και να μην στρεβλώνουν την οικονομική συμπεριφορά των καταναλωτών με το να τους προσελκύουν σε συναλλαγές από τις οποίες φυσιολογικά αυτοί θα απείχαν. Στο άρθρο 7 της οδηγίας θεωρείται, για παράδειγμα, παραπλανητική παράλειψη όταν ο εμπορευόμενος αποκρύπτει ουσιώδεις πληροφορίες τις οποίες χρειάζονται οι καταναλωτές για να λάβουν τεκμηριωμένη απόφαση συναλλαγής, συμπεριλαμβανομένων των κύριων χαρακτηριστικών και της τιμής του προϊόντος, ή όταν παρέχει αυτές τις πληροφορίες κατά τρόπο ασαφή, ακατάληπτο, διφορούμενο ή εκτός χρόνου. Όσον αφορά την εν λόγω εμπορική πρακτική, οι πληροφορίες για το λογισμικό, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι απαιτεί εγγραφή και μόνιμη διαδικτυακή σύνδεση, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως τμήμα των κύριων χαρακτηριστικών του προϊόντος. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας, μια συγκεκριμένη 1 Οδηγία 2011/83/ΕΕ, ΕΕ L 304 της 22ας Νοεμβρίου 2011, σ Οδηγία 2005/29/ΕΕ, ΕΕ L 149 της 11ης Ιουνίου 2005, σ. 22 CM\ doc 3/3 PE v01-00

4 πρακτική θα μπορούσε να καταστεί αθέμιτη, εάν είναι αντίθετη προς τις απαιτήσεις της επαγγελματικής ευσυνειδησίας. Προκειμένου να υπάρξει παρόμοιο συμπέρασμα όσον αφορά την παροχή πρόσβασης σε ηλεκτρονικά παιχνίδια μέσω μόνιμης σύνδεσης στο διαδίκτυο, θα ήταν απαραίτητο να καθοριστεί κατά πόσο η εν λόγω πρακτική αποκλίνει από το πρότυπο της ειδικής τεχνικής ικανότητας και μέριμνας, την οποία ένας έμπορος αναμένεται εύλογα να επιδεικνύει προς τους καταναλωτές, κατ' αναλογία με την έντιμη πρακτική της αγοράς και/ή τις γενικές αρχές για την καλή πίστη όσον αφορά τους κατασκευαστές λογισμικού ή τους παρόχους διαδικτυακών παιχνιδιών. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια παρέχονται συνήθως μέσω συμφωνίας παραχώρησης άδειας ο καταναλωτής δεν καθίσταται ιδιοκτήτης του παιχνιδιού, ακόμη και αν το έχει αγοράσει σε μορφή υλικού μέσου αποθήκευσης, όπως είναι το DVD. Υπό την προϋπόθεση να παρέχονται οι πληροφορίες στον καταναλωτή κατά τρόπο σαφή και κατανοητό, και να μην είναι επιθετικές ή παραπλανητικές, οι κανόνες της ΕΕ για τους καταναλωτές δεν εμποδίζουν τις επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν το επιχειρηματικό μοντέλο που τους ταιριάζει περισσότερο, π.χ. οι εταιρείες μπορούν να αποφασίσουν, αντί της πώλησης ηλεκτρονικών παιχνιδιών, την παροχή τους έναντι χρέωσης. Όσον αφορά τα ζητήματα προστασίας δεδομένων και ασφάλειας των ΤΠ, τα οποία εγείρονται από τους αναφέροντες, η Επιτροπή θα επιθυμούσε να αναφερθεί στην οδηγία για την προστασία δεδομένων 95/46/ΕΚ 1, και στην οδηγία 2002/58/ΕΚ 2. Η οδηγία 95/46/ΕΚ εφαρμόζεται ιδίως στην επεξεργασία προσωπικών δεδομένων όταν η επεξεργασία εκτελείται στα πλαίσια των δραστηριοτήτων υπευθύνου εγκατεστημένου στο έδαφος κράτους μέλους (άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο α)) και όταν ο υπεύθυνος της επεξεργασίας δεν είναι εγκατεστημένος στο έδαφος της Κοινότητας και για τους σκοπούς της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προσφεύγει σε μέσα, αυτοματοποιημένα ή όχι, ευρισκόμενα στο έδαφος του εν λόγω κράτους μέλους, εκτός εάν τα μέσα αυτά χρησιμοποιούνται μόνο με σκοπό τη διέλευση από το έδαφος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο γ)). Σύμφωνα με την οδηγία 95/46/ΕΚ, τα προσωπικά δεδομένα πρέπει, μεταξύ άλλων: (i) να υφίστανται σύννομη και θεμιτή επεξεργασία, (ii) να είναι κατάλληλα, συναφή προς το θέμα και όχι υπερβολικά σε σχέση με τους σκοπούς για τους οποίους συλλέγονται και/ή υφίστανται περαιτέρω επεξεργασία, και (iii) να διατηρούνται με μορφή που επιτρέπει τον προσδιορισμό της ταυτότητας των προσώπων στα οποία αναφέρονται μόνο κατά τη διάρκεια περιόδου που δεν υπερβαίνει την απαιτούμενη για την επίτευξη των σκοπών για τους οποίους έχουν συλλεγεί (βλ. άρθρο 6). Η ασφάλεια της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αναφέρεται τόσο στην οδηγία 95/46/ΕΚ (άρθρο 17) όσο και στην οδηγία 2002/58/ΕΚ (άρθρο 4). Σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 3 της τελευταίας, σε περίπτωση παραβίασης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ο φορέας που παρέχει διαθέσιμη στο κοινό υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών 1 Οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Οκτωβρίου 1995 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, ΕΕ L 281 της , σ Οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2002, σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ΕΕ L 201 της , σ. 37. PE v /4 CM\ doc

5 οφείλει να ενημερώνει, χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, την αρμόδια εθνική αρχή για την παραβίαση αυτή και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τον συνδρομητή ή τον ενδιαφερόμενο. Οι εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων (ΑΠΔ) είναι οι αρμόδιοι φορείς για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία προστασίας δεδομένων. Εξουσιοδοτούνται να δέχονται και να διερευνούν καταγγελίες σχετικά με την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Ως εκ τούτου, οι εθνικές ΑΠΔ μπορούν να ελέγξουν τους παρόχους ηλεκτρονικών παιχνιδιών εάν αυτό απαιτείται βάσει των γεγονότων. Η απόφαση μιας ΑΠΔ μπορεί να προσβληθεί ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Προσφυγή μπορεί επίσης να κατατεθεί απευθείας ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Με την επιφύλαξη των εξουσιών της Επιτροπής ως θεματοφύλακα των Συνθηκών, ο έλεγχος και η επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων στα κράτη μέλη πρέπει να διενεργείται από τις εθνικές εποπτικές αρχές προστασίας δεδομένων και από τα εθνικά δικαστήρια. Ωστόσο, η Επιτροπή είναι ενήμερη για το γεγονός ότι τα πιο πρόσφατα ηλεκτρονικά παιχνίδια απαιτούν από τον χρήστη να συνδέεται σε διαφορετικές διαδικτυακές πλατφόρμες προκειμένου να παίξει. Οι διαχειριστές αυτών είναι εγκατεστημένοι σε ολόκληρο τον κόσμο. Επιπλέον, οι κινητές συσκευές επικοινωνίας επιτρέπουν το παιχνίδι οποτεδήποτε και οπουδήποτε, αρκεί να υπάρχει διαθέσιμη σύνδεση στο διαδίκτυο. Η πρόσφατη ενσωμάτωση ηλεκτρονικών παιχνιδιών σε κοινωνικά δίκτυα περιπλέκει ακόμη περισσότερο το ζήτημα αυτό. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή περιέλαβε το άρθρο 3 παράγραφος 2 στην πρόταση γενικού κανονισμού προστασίας δεδομένων 1. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, όπως συζητείται επί του παρόντος, ο κανονισμός ισχύει για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αφορούν κατοίκους της Ένωσης από υπεύθυνο επεξεργασίας μη εγκατεστημένο στην Ένωση, και όταν η επεξεργασία σχετίζεται με: α) την προσφορά αγαθών ή υπηρεσιών στα εν λόγω πρόσωπα στα οποία αναφέρονται τα δεδομένα στην Ένωση ή β) την παρακολούθηση της συμπεριφοράς τους. Η δέσμη μέτρων για τη μεταρρύθμιση της προστασίας των δεδομένων στην ΕΕ βρίσκεται αυτή τη στιγμή στα τελευταία στάδια της διαπραγμάτευσης μεταξύ των συννομοθετών της Ένωσης, δηλ. του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Άπαξ και τεθεί σε ισχύ ο γενικός κανονισμός προστασίας δεδομένων, η νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία δεδομένων θα ισχύει για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από διαδικτυακές πλατφόρμες, από υπεύθυνο επεξεργασίας που δεν είναι εγκατεστημένος στην Ένωση, και σε σχέση με ηλεκτρονικά παιχνίδια που πωλούνται σε ιδιώτες στα κράτη μέλη. Συμπέρασμα Η νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών και των δεδομένων ορίζει σαφείς κανόνες βάσει των οποίων μπορούν να αντιμετωπιστούν οι προαναφερθείσες πρακτικές των εταιρειών. Το αν υφίσταται παραβίαση οιασδήποτε από τις ανωτέρω οδηγίες πρέπει να εκτιμηθεί, κατά περίπτωση, από τις αρμόδιες εθνικές αρχές και τα δικαστήρια. 1 CM\ doc 5/5 PE v01-00

6 Όσον αφορά ενδεχομένως καταχρηστικές ρήτρες και όρους σε συμβάσεις ηλεκτρονικών παιχνιδιών, οι εθνικές αρχές είναι αρμόδιες να εμποδίσουν τη συνεχιζόμενη χρήση τους. Εφόσον φαίνεται ότι οι συγκεκριμένοι πάροχοι διαδικτυακών παιχνιδιών δεν είναι εγκατεστημένοι στην Πολωνία, ο αναφέρων θα πρέπει να επικοινωνήσει με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή στην Πολωνία ( προκειμένου να βρει τον κατάλληλο τρόπο για να προχωρήσει με την καταγγελία του. PE v /6 CM\ doc