Εισαγωγή Το δίκτυο και οι πρωτοβουλίες του Διακήρυξη Λουξεμβούργου 1997: Η Προαγωγή της Υγείας στο χώρο Εργασίας (ΠΥΕ) είναι μια συντονισμένη προσπάθεια των εργοδοτών, των εργαζομένων και της κοινωνίας με στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας των ανθρώπων στο εργασιακό τους περιβάλλον. Αυτό επιτυγχάνεται με: τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και του περιβάλλοντος την προώθηση της ενεργού συμμετοχής την ενθάρρυνση της εξέλιξης του εργαζόμενου «Υγιείς εργαζόμενοι σε υγιείς επιχειρήσεις». Αυτό ήταν το όραμα του ENWHP από το 1996 που ιδρύθηκε. Προηγούμενες πρωτοβουλίες του Δικτύου επικεντρώνονταν σε ποιοτικά κριτήρια και παράγοντες επιτυχίας για την ΠΥΕ (1 η πρωτοβουλία), ΠΥΕ σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (2 η πρωτοβουλία), και ΠΥΕ στον τομέα της δημόσιας διοίκησης (3 η πρωτοβουλία). Η Συλλογή Μεθόδων και Πρακτικών του Ευρωπαϊκού Δικτύου (enwhp toolbox) αποτελεί μέρος της 4 ης πρωτοβουλίας. Το Ολλανδικό Ινστιτούτο για την Προαγωγή της Υγείας και την Πρόληψη Ασθενειών ανέλαβε το έργο του συντονισμού του προγράμματος. Η Συλλογή εργαλείων ΠΥΕ παρέχει μια γενική επισκόπηση των μεθόδων και των πρακτικών για την Προαγωγή της Υγείας στην Εργασία (ΠΥΕ) στην Ευρώπη. Άλλα μέρη της 4 ης πρωτοβουλίας είναι «Η περίπτωση της Προαγωγής της Υγείας στους Χώρους Εργασίας- making the case for WHP» και «Η Προσέγγιση των φόρουμ- forum aproach». Η «Περίπτωση της ΠΥΕ» αναφέρεται στο λόγο που η Προαγωγή της Υγείας στους χώρους Εργασίας είναι σημαντική, παραθέτοντας πειστικά επιχειρήματα. Εάν οι επιχειρηματίες πειστούν πρέπει να ξέρουν πώς να εφαρμόσουν την ΠΥΕ. Η απάντηση αυτή δίνεται από τη Συλλογή των εργαλείων ΠΥΕ, καθώς για αποτελεσματική Προαγωγή της Υγείας στους χώρους Εργασίας χρειάζονται αποτελεσματικά εργαλεία. Από προηγούμενη εμπειρία με μια σφαιρική θεώρηση των Μοντέλων Καλής Πρακτικής επιχειρήσεις και οργανισμοί που επέδειξαν πετυχημένη ΠΥΕ φάνηκε ότι είναι απαραίτητη η διάδοση των εμπειριών και των σχετικών μεθόδων. Εθνικά φόρουμ είναι επίσης απαραίτητα. Τα Μοντέλα Καλής Πρακτικής θεωρούνται εξίσου πολύ χρήσιμα «εργαλεία» για την προώθηση του μηνύματος της ΠΥΕ! Η έκθεση αυτή είναι το αποτέλεσμα διεξοδικών συζητήσεων και συντονισμένων διαδικασιών ανάμεσα σε μέλη του δικτύου και ειδικούς.
Αποτελείται από 74 tools από 22 χώρες και αυτή είναι μόνο η αρχή. Δεν πρέπει να θεωρηθεί ως μια πλήρης επισκόπηση όλων των διαθέσιμων εργαλείων ΠΥΕ στην Ευρώπη αλλά ως μια επιλογή εργαλείων που τα μέλη του ευρωπαϊκού Δικτύου θεωρούν ότι πρέπει να είναι διαθέσιμα. Η συλλογή περαιτέρω εργαλείων θα συνεχιστεί. 1.Το σκεπτικό του Συλλογής Εργαλείων του Ευρωπαϊκού Δικτύου και πως χρησιμοποιείται 1.1Το σκεπτικό των εργαλείων ΠΥΕ Τα εργαλεία που περιγράφονται σε αυτή την έκθεση είναι μέθοδοι και πρακτικές για την Προαγωγή της Υγείας στην Εργασία. Σε επίπεδο οργανισμού ένα εργαλείο ΠΥΕ μπορεί να είναι συμμετοχικό, προσανατολισμένο σε διαδικασίες, ενσωματωμένο στη διοίκηση της επιχείρησης και στην καθημερινότητα και τις δομές ενός οργανισμού, κλπ. Προκειμένου να αποκαλείται ως τέτοιο πρέπει να χρησιμοποιείται για ξεκάθαρο σκοπό από τρίτους. Η Ευρωπαϊκή Συλλογή Μεθόδων και Πρακτικών (toolbox) περιέχει πολλά εργαλεία των οποίων η σημασία και η σπουδαιότητα φαίνεται στη χρήση τους. 1.2 Πώς ένα εργαλείο γίνεται εργαλείο Προαγωγής της Υγείας στην Εργασία Η ΠΥΕ είναι μια σύγχρονη στρατηγική που σκοπεύει στην πρόληψη των ασθενειών στο χώρο εργασίας και στη βελτίωση της ευεξίας. Τα εργαλεία που παρουσιάζονται εστιάζουν στην ΠΥΕ. Εργαλείο Προαγωγής της Υγείας στους χώρους Εργασίας (whp tool) μπορεί να είναι ένα πρόγραμμα, ένα έργο (Μοντέλα Καλής Πρακτικής) ή ένα μέσο (ερωτηματολόγιο, πληροφοριακό υλικό, κατευθυντήριες οδηγίες) κατάλληλο για τη βελτίωση ή την ένταξη της προαγωγής της υγείας στους χώρους εργασίας, εξειδικευμένο στο να δίνει λύσεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την εργασία, όπως είναι το εργατικό δυναμικό μεγάλης ηλικίας, η διαχείριση θεμάτων που αφορούν άτομα με αναπηρία ή προσωρινή ανικανότητα, η
εξάρτηση από το αλκοόλ, το κάπνισμα, οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, η ψυχική υγεία και το άγχος. Η Συλλογή Μεθόδων και Πρακτικών (toolbox) αντιμετωπίζει το ερώτημα του πώς και με ποιες μεθόδους και πρακτικές μπορεί να επιτευχθεί επιτυχημένη Προαγωγή της Υγείας. Στόχοι του toolbox είναι: 1. Η αναγνώριση και η εκτίμηση χρήσιμων μεθόδων ΠΥΕ και εργαλείων από κάθε ευρωπαϊκή χώρα. 2. Η οργάνωση ευρωπαϊκών «ομάδων ανταλλαγής» εργαλείων για την ΠΥΕ. 3. Η διάδοση χρήσιμων στοιχείων/ πληροφοριών για το έργο του εθνικού φόρουμ. Σε αυτή την Συλλογή Μεθόδων και Πρακτικών παρέχεται μια πρώτη έκθεση των διαθέσιμων εργαλείων ΠΥΕ του Δικτύου. Η Συλλογή Μεθόδων και Πρακτικών θα είναι μια συνεχής διαδικασία όπου μελλοντικά και άλλα ενδιαφέροντα εργαλεία θα προστεθούν στη Ευρωπαϊκή Συλλογή. Προς το παρόν, για παράδειγμα, δεν υπάρχουν εργαλεία που να αφορούν το φόρτο εργασίας, το μετά-τραυματικό στρες, την κοινωνική ευθύνη και τους σκοπούς της διοίκησης. Το επιθυμητό αποτέλεσμα θα είναι μια βάση δεδομένων που θα καλύπτει μεγαλύτερη θεματολογία με τα διαθέσιμα εργαλεία ΠΥΕ.
Συλλογή εργαλείων για την ΠΥΕ ENWHP-Toolbox ΟΜΗ Lifestyle Issues Settings Type of tool Θέματα Τρόπου Ζωής Τομείς Εφαρμογής Τύπος εργαλείου Nutrition Exercise SME ιατροφή Άσκηση MME Programmes Προγράμματα Smoking Alcohol Larger Sized Κάπνισμα Αλκοόλ Companies Μεγάλες Mental Health Stress Επιχειρήσεις Ψυχική Υγεία Άγχος στην εργασία Health Care Sector Corporate Health Τομέας Φροντίδας Υγείας Policy Issues Θέματα Πολιτικής Ageing Worklife Public Projects Μεγάλης Balance Administration Models of Good ηλικίας Ισορροπία ημόσια Practice εργαζόμενοι Εργασίας-Τρόπου ιοίκηση Έργα Ζωής Μοντέλα Καλής Diversity Gender Πρακτικής ιαφορετικότητα Equality Ίση μεταχείριση φύλων Leadership Training Instruments Μέσο Ηγεσία Εκπαίδευση/Κατάρτιση Questionnaires Guidelines Ερωτηματολόγια Κατευθυντήριες Οδηγίες Disability Work Management Satisfaction ιαχείριση Ικανοποίηση Information Θεμάτων από την Materials που αφορούν Εργασία School Πληροφοριακό άτομα με Εκπαίδευση Υλικό αναπηρίες Networking ικτύωση
1.3. Χρησιμοποιώντας την Συλλογή Μεθόδων και Πρακτικών ΠΥΕ Η Συλλογή εργαλείων ΠΥΕ μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε θέλει να βελτιώσει την υγεία και την ευεξία των εργαζομένων σε επιχειρησιακό επίπεδο. Επιπλέον τα εργαλεία προσφέρονται για τους ενδιαφερόμενους σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο ή για εξωτερικούς επαγγελματίες (π.χ. σύμβουλους ΠΥΕ, επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας). Τα εργαλεία έχουν συγκεντρωθεί σε μια βάση δεδομένων- στην οποία συμπεριλαμβάνονται και Μοντέλα Καλής Πρακτικής (MOGP), και κατηγοριοποιούνται κατά τύπο εργαλείου (π.χ. ερωτηματολόγια), κατά θέμα, (για παράδειγμα ψυχική υγεία, θέματα οργάνωσης εργασίας/ προσωπικού και πολιτικής για την υγεία στην επιχείρηση π.χ. ηγεσία) και τομέα εφαρμογής (ΜΜΕ, Μεγάλες Επιχειρήσεις κλπ). Επίσης είναι δυνατή η αναζήτηση ανά χώρα ή γλώσσα. Η βάση δεδομένων διευκολύνει τους χρήστες στην αναζήτηση συγκεκριμένων εργαλείων ενώ η συλλογή εργαλείων προβλέπεται να είναι μια συνεχής διαδικασία όπου όλο και περισσότερα εργαλεία θα είναι διαθέσιμα. Η βάση δεδομένων βρίσκεται στο δικτυακό τόπο του Ευρωπαϊκού Δικτύου: www.enwhp.org