Η Διαχείριση της Πληροφορίας στην Υγεία και η Αναπτυξιακή Προοπτική της ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ ΑΘΗΝΑ Προϊσταμένη Δ/νσης Λειτουργίας & Υποστήριξης Συστημάτων
Η διαχείριση και ο έλεγχος των πληροφοριών στην υγεία και την ιατρική περίθαλψη έχουν μείζονα σημασία: Στον προσδιορισμό της (ιατρικής) επίδοσης και Στην (οικονομική απόδοση) του τομέα της υγειονομικής φροντίδας 2
ΟΡΙΣΜΟΣ Ο όρος "ηλεκτρονική υγεία" (ehealth) καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εργαλείων βασισμένων στις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ ΙCT) που στοχεύουν στην καλύτερη πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία, παρακολούθηση και διαχείριση της υγείας και του τρόπου ζωής, είτε σε επίπεδο ατόμου, είτε σε επίπεδο δημόσιας υγείας, είτε σε επίπεδο κοινωνίας. 3
ΟΡΙΣΜΟΣ Αν και υπάρχουν αρκετοί ορισμοί, όλοι συμπίπτουν στο γεγονός ότι η «ηλεκτρονική υγεία» αφορά μια δέσμευση για δικτυωμένη, παγκόσμια προσέγγιση, με στόχο τη βελτίωση της υγείας σε τοπικό, εθνικό ή/και παγκόσμιο επίπεδο μέσω της χρήσης των ΤΠΕ. 4
την ηλεκτρονική συνεργασία μεταξύ ασθενών και φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας την ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων μεταξύ διαφόρων Οργανισμών υγείας την επικοινωνία μεταξύ ασθενών ή/και παρόχων υγείας δίκτυα πληροφοριών για την υγεία ηλεκτρονικά μητρώα υγείας υπηρεσίες τηλεϊατρικής και συστήματα για την παρακολούθηση και στήριξη των ασθενών τη ρομποτική χειρουργική 5
η παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες για την υγεία που μπορούν να προσφέρουν πολύ σημαντικά οφέλη για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο και για τη λήψη αποφάσεων και χάραξης στρατηγικής η δυνατότητα πρόσβασης ασθενών, παρόχων υγείας και άλλων stakeholders στην παρεχομένη περίθαλψη η ανάπτυξη συστημάτων υγείας προσανατολισμένων στον άνθρωπο και στην εν γένει αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και βιωσιμότητα του τομέα της υγείας η διάσωση ανθρωπίνων ζωών 6
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει στα εξής: να βελτιώσει την υγεία των πολιτών παρέχοντας πληροφορίες ικανές να σώσουν ζωές και διαδίδοντάς τις στις διάφορες χώρες μέσω εργαλείων ηλεκτρονικής υγείας να βελτιώσει την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης και την πρόσβαση σε αυτή με την ενσωμάτωση της ηλεκτρονικής υγείας στην πολιτική για την υγεία και τον συντονισμό των πολιτικών, χρηματοδοτικών και τεχνικών στρατηγικών των διαφόρων κρατών μελών να καταστήσει τα εργαλεία ηλεκτρονικής υγείας αποτελεσματικότερα, φιλικότερα στον χρήστη και ευρύτερα αποδεκτά με την ενεργό συμμετοχή των επαγγελματιών και των ασθενών στη χάραξη και την υλοποίηση των σχετικών στρατηγικών. 7
Προκλήσεις που έπρεπε και πρέπει να αντιμετωπισθούν: Διευκόλυνση της μετακίνησης των εργαζομένων, των πολιτών και των ασθενών μέσα στην Ε.Ε. Ανάγκη για συνδυασμό επενδύσεων σε τεχνολογίες με ταυτόχρονες επενδύσεις και αλλαγές στην οργάνωση προκειμένου να αποκομιστούν τα μέγιστα οφέλη. Αύξηση των απαιτήσεων για κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας, λόγω της αύξησης του γερασμένου πληθυσμού (το 2051 αναμένεται το 40% του πληθυσμού της Ε.Ε. να είναι άνω των 65 ετών). Αύξηση των γνώσεων και των απαιτήσεων των πολιτών και ασθενών για καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών και ίση αντιμετώπιση. 8
Προκλήσεις που έπρεπε και πρέπει να αντιμετωπισθούν: Μείωση των εργατικών ατυχημάτων και ασθενειών και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ανάγκη για έγκαιρη και κατάλληλη αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών (επιδημιών, ιών, κ.λπ.). Ανάγκη για συμψηφισμό μείωσης κόστους και αύξησης ποιότητας και αποδοτικότητας. Διαχείριση, αποθήκευση και κατάλληλη επεξεργασία του τεράστιου όγκου των δεδομένων που παράγονται καθημερινά στην υγεία. 9
Υπάρχον μοντέλο περίθαλψης: αύξηση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης τάση μείωσης των δαπανών του δημόσιου τομέα σχεδιασμός ευρωπαϊκών συστημάτων ώστε να ανταποκρίνονται σε ένα μοντέλο εντατικής νοσηλείας που βασίζεται στην θεραπεία επειγόντων περιστατικών και στην χειρουργική με παραμονή (βραχεία ή μακρά) σε νοσοκομεία και κλινικές. αύξηση κατά πολύ του προσδόκιμου ζωής των πολιτών με αποτέλεσμα την πληθυσμιακή γήρανση. 10
e-health μοντέλο περίθαλψης: ανάγκη αναπροσαρμογής στα νέα δεδομένα μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας συσκευές εξ αποστάσεως που μετρούν και παρακολουθούν την κατάσταση της υγείας στο σπίτι, μεταδίδοντας τα αποτελέσματα στο νοσοκομείο λύσεις τηλε-ιατρικής που κάνουν δυνατή την ειδικευμένη ιατρική γνωμάτευση χωρίς μετακίνηση μηχανές-ρομπότ που βοηθούν μέσα στο σπίτι κινητές ηλεκτρονικές εφαρμογές που δίνουν την δυνατότητα να μπορεί να «πάρει ο ασθενής την κατάσταση της υγείας του στα χέρια του». απελευθέρωση ιδρυματικών πόρων (νοσοκομείων, κλινικών, κ.α.) μακροπρόθεσμα διαμόρφωση καλύτερων τιμών αποτελεσματικότερα συστήματα υγείας δημιουργία ενός βιομηχανικού κλάδου με προοπτική για το μέλλον. 11
Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική υγεία (Δεκέμβριος 2012): οφέλη από ψηφιακές εφαρμογές στην υγειονομική φροντίδα-περίθαλψη για βελτίωση παρεχόμενων υπηρεσιών. εξάλειψη των εμποδίων για εξυπνότερες και ασφαλέστερες υπηρεσίες υγείας, με επίκεντρο τον ασθενή. ένταξη όλων των κρατών μελών σε ένα πλήρως εθελοντικό δίκτυο e-health με σκοπό να συμφωνήσουν σε κατευθύνσεις διαλειτουργικότητάς του, έτσι ώστε η ηλεκτρονική υγεία να διευκολύνει τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη. δημιουργία και προώθηση δικτύων ανταλλαγής πληροφοριών για την υγεία μεταξύ φορέων και οργανισμών φροντίδας και περίθαλψης, ώστε να υπάρχει συντονισμός των δράσεων σε περίπτωση κινδύνου για τη δημόσια υγεία. διάδοση «καλών πρακτικών». 12
Οι πολίτες μπορούν να ενημερώνονται και να συμμετέχουν ενεργά, απαιτώντας ισότητα, διαφάνεια και λογοδοσία. Οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να μαθαίνουν νέες δεξιότητες και να υιοθετούν τις ΤΠΕ για τη βελτίωση της ποιότητας, της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας. Τα νοσηλευτικά ιδρύματα και η ακαδημαϊκή κοινότητα μπορούν να εφαρμόσουν την ηλεκτρονική υγεία στον τομέα της έρευνας, της εκπαίδευσης και της κλινικής πρακτικής. Οι κυβερνήσεις μπορούν να δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον και να επενδύσουν στο περί δικαίου αίσθημα, στην πρόσβαση και στην καινοτομία. Οι διεθνείς οργανισμοί μπορούν να συνεργάζονται σε κοινές παγκόσμιες προκλήσεις. 13
ασθενείς και οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη εξοπλίζονται με δεξιότητες και αυτοπεποίθηση προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνολογία επικοινωνούν μεταξύ τους αποφεύγοντας σπατάλες και επαναλήψεις επενδύσεις σε έρευνα στην «εξατομικευμένη ιατρική του αύριο» μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και οικοδόμηση εμπιστοσύνης ως προς τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τη χρησιμοποίηση της ηλεκτρονικής υγείας για ασθενείς, επαγγελματίες του κλάδου, καθώς και για τα συστήματα υγείας. στήριξη σε μικρές επιχειρήσεις για παροχή καινοτομίας αναγκαιότητα κατοχύρωσης συνθηκών εμπιστοσύνης, ποιότητας, διαφάνειας, νομικών ζητημάτων, κλπ. δέσμευση όλων των εμπλεκόμενων για την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης 14
Προϋποθέσεις: υλοποίηση και λειτουργία αξιόπιστων πληροφοριακών συστημάτων διαλειτουργικότητα πληροφοριακών συστημάτων με βάση τα διεθνή πρότυπα τήρηση του απορρήτου και όλων των κανόνων ασφαλείας κατά τη διακίνηση των προσωπικών δεδομένων (data privacy, data consent, data access) συμπλήρωση των διεθνών εν χρήσει κωδικοποιήσεων (π.χ. ICD10, ICPC2,GMDN,CPV) με ένα πλήρες σετ εθνικών κωδικοποιήσεων, όπου υπάρχει έλλειψη (π.χ. υγειονομικά υλικά, οργανόγραμμα νοσοκομείου) ορισμό φορέα/ων για τη διαχείριση και συντήρηση των standards και των κωδικοποιήσεων- Σημαντική η εμπλοκή του δημοσίου τομέα 15
Νομικό πλαίσιο: Νόμος 3892/2010 (περί Ηλεκτρονικής καταχώρησης και εκτέλεσης ιατρικών συνταγών και παραπεμπτικών ιατρικών εξετάσεων) Νόμος 4213/9-12-2013 (όπου ενσωματώνεται η οδηγία περί διασυνοριακής περίθαλψης) Νόμος 4328/17-2-2014 (για το Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.)) Νόμος 1635/20-6-2014 (για τη λειτουργία Εθνικού Μητρώου Δικαιούχων περίθαλψης) 16
Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες Υγείας: Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση (ΗΔΙΚΑ) Ηλεκτρονικός Ιατρικός Φάκελος -Συνοπτικό Ιστορικό Υγείας (ΗΔΙΚΑ) Διαδικτυακά ραντεβού (ΗΔΙΚΑ) Μητρώα Χρονίως Πασχόντων (ΗΔΙΚΑ) Εθνικό Μητρώο Δικαιούχων Περίθαλψης (ΗΔΙΚΑ) Ηλεκτρονική Εκκαθάριση Υπηρεσιών Υγείας (edapy - ΕΟΠΥΥ) Ασφαλιστικός Φάκελος ασθενούς (ΕΟΠΥΥ) Ηλεκτρονικές Προμήθειες Υπηρεσίες Τηλεϊατρικής / Τηλεφροντίδας 17
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΣΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ/ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ/ ΕΛΕΓΧΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Η μεγαλύτερη ηλεκτρονική εφαρμογή στην Ελλάδα: 43.000 ιατροί 11.900 φαρμακεία 5.500.000 συνταγές/ μήνα 2.000.00 παραπεμπτικά/ μήνα 2.900.000 ασφαλισμένοι/μήνα 18
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ - ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΓΕΙΑΣ Επέκταση της εθνικής ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Στόχος η δημιουργία μιας υπηρεσίας η οποία θα συγκεντρώνει βασικά δεδομένα για τον ασθενή από πηγές όπως: Φορείς Πρωτοβάθμιας Υγείας (Οικογενειακός Γιατρός κέντρα υγείας) Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης (φαρμακευτική αγωγή και αντίστοιχες διαγνώσεις) Πληροφορίες από Εξιτήρια Νοσοκομείων (φαρμακευτική αγωγή και αντίστοιχες διαγνώσεις, εργαστηριακές εξετάσεις, επεμβάσεις και υγειονομικά υλικά) 19
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ - ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΓΕΙΑΣ Επιτρέπει πρόσβαση στον ίδιο τον Πολίτη για να βλέπει τα δεδομένα του (Patient Access) Συνεργάζεται με τη «Συγκατάθεση Ασθενή» επιτρέποντας στον Ασθενή να ορίζει ποιος έχει πρόσβαση στα δεδομένα υγείας του (Patient Consent) Διευκολύνει τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων Βοηθά στη συλλογή και παρακολούθηση δεικτών απόδοσης και ποιότητας καθώς και το συσχετισμό αυτών με άλλες πηγές ώστε να βοηθήσει τους επαγγελματίες υγείας να παρακολουθήσουν κάποια ασθένεια Δείκτες απόδοσης / ποιότητας Παρακολούθηση δεικτών επιπολασμού νόσου σε σχέση και με την κατανάλωση πόρων του συστήματος υγείας Στατιστική ανάλυση ανά ασθένεια 20
Επιτυχής παραγωγική λειτουργία εφαρμογής από 07-12-2015: o o o o o ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΡΑΝΤΕΒΟΥ (E-RANTEVOU) για τις Μονάδες Υγείας των ΠΕΔΥ (173 που υποστηρίζονταν μέχρι σήμερα από το σύστημα του ΕΟΠΥΥ) για τις εταιρείες πενταψήφιων που υποστηρίζουν το κλείσιμο ραντεβού με agents Εντός του Οκτωβρίου θα λειτουργήσει παραγωγικά για τους πολίτες. Άμεση επέκταση της εφαρμογής σε όλα τα ΠΕΔΥ και Κέντρα Υγείας. Σε μεταγενέστερο χρόνο η εφαρμογή θα λειτουργήσει παραγωγικά για τα Νοσοκομεία. Οφέλη: o Ευκολία / ταχύτητα πρόσβασης / διαφάνεια / οικονομία Ετήσια εξοικονόμηση κόστους 1,5 εκ. για το κράτος και 1,8 εκ. για πολίτες 21
ΜΗΤΡΩΑ ΧΡΟΝΙΩΣ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ Συλλέγουν πληροφορίες σχετικά με ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με χρόνιες ασθένειες Υποστηρίζονται όλες οι κατηγορίες Χρόνιων Παθήσεων από το ίδιο σύστημα (όχι διαφορετικό σύστημα ανά χρόνια πάθηση) Αυτή τη στιγμή υποστηρίζει ως χρονίως πάσχοντες αυτούς που είναι ενταγμένοι σε ΘΠ (μια και μόνο αυτοί είναι ασφαλώς χαρακτηρισμένοι ως τέτοιοι) Προτείνει στον γιατρό να εντάξει κάποιον σε μητρώο, βάσει του ICD10 κωδικού που συνταγογραφεί. Παρέχει πληθώρα analytics Στα δεδομένα εφαρμόζεται επεξεργασία data anonymization (k-anonymity) 22
ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Δεν απαιτείται θεώρηση του βιβλιαρίου Υγείας (σύστημα «ΑΤΛΑΣ») Τα διαδικτυακά ραντεβού προσφέρουν στον ασθενή ευκολία και ταχύτητα πρόσβασης, διαφάνεια και οικονομία Άμεση πρόσβαση στο φαρμακευτικό ιστορικό ασθενούς μέσω της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης Άμεση πρόσβαση στο σύνολο των ιατρικών δεδομένων ασθενούς μέσω του Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας. 23
Η συλλογή, χρήση των ιατρικών, νοσηλευτικών και διαχειριστικών πληροφοριών μέσα από τις εφαρμογές ηλ. υγείας μπορεί να συμβάλει: Στην καλύτερη ενημέρωση των ασθενών/έγκυρη πληροφόρηση Στην υποστήριξη των γιατρών και επαγγελματιών υγείας Στην ανάπτυξη κλινικής και διοικητικής διακυβέρνησης Στη βελτίωση της ποιότητας της επιστημονικής έρευνας μέσα από την ευκολότερη πρόσβαση σε επιδημιολογικά, διαχειριστικά και κλινικά δεδομένα. 24
Ανάπτυξη επιχειρήσεων στο χώρο της Υγείας: Παροχή περιεχομένου για την υγεία ως εμπόρευμα προς το κοινό και τους επαγγελματίες της υγείας. Έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών: ηλεκτρονικά μητρώα υγείας, πληροφοριακά συστήματα, κλινικά μητρώα. Ευρέος φάσματος και οικονομικά αποτελεσματικό μάρκετινγκ για προϊόντα και υπηρεσίες υγείας. 25
Ταχύτατη ανάπτυξη μιας αγοράς παροχής υπηρεσιών υγείας με την υποστήριξη κινητών τηλεφώνων, συσκευών παρακολούθησης ασθενών και άλλων ασύρματων συσκευών - mhealth To 2017 3,4 δις άνθρωποι αναμένεται να έχουν στην κατοχή τους κινητό και οι μισοί από αυτούς αναμένεται να χρησιμοποιούν mhealth 97.000 εφαρμογές κινητής υγείας (mhealth) είναι ήδη διαθέσιμες 70% εστιάζουν στην ευζωία και στην υγιεινή ζωή του καταναλωτή 30% εστιάζουν στους επαγγελματίες υγείας (πρόσβαση στα δεδομένα ασθενών, παρακολούθηση και παροχή συμβουλών από απόσταση, διάγνωση μέσω ιατρικών εικόνων, παροχή φαρμακευτικών πληροφοριών) 26
«Ειδικά σε περιόδους οικονομικής κρίσης, η ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών υγείας μπορεί να συμβάλλει ως μοχλός ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας, συγκρατώντας το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης και εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας, διατηρώντας ταυτόχρονα την ποιότητα και την ασφάλεια των υπηρεσιών στο επιθυμητό επίπεδο». (e-health Forum, Αθήνα 2014). «Ανάμεσα στα όσα μας κάνουν Ευρωπαίους είναι η πεποίθησή μας ότι οφείλουμε να προσφέρουμε σε όλους τους πολίτες μας την καλύτερη δυνατή περίθαλψη. Αυτό σημαίνει ότι οφείλουμε να συνεργαστούμε για καλύτερη ποιότητα ζωής χάρη στην τεχνολογία που παρέχει η ηλεκτρονική υγεία». (Νeelie Kroes, πρώην Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επίτροπος Ψηφιακών Τεχνολογιών - Tonio Borg, πρώην Επίτροπος Υγείας και Πολιτικής Καταναλωτών της ΕΕ). 27
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας! ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ ΑΘΗΝΑ