ΕΙΓΜΑΤΙΚΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Ε ΤΑΞΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΣ: ΜΙΜΗΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΗΣ Γενικοί Σκοποί -- Η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης Κατανόηση γεγονότων µε σύνδεση αιτίων - αποτελεσµάτων -- Η ανάπτυξη ιστορικής συνείδησης Κατανόηση συµπεριφοράς, διαµόρφωση αξιών και στάσεων ( ΕΠΠΣ). Συναίσθηση των αισθηµάτων των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Η γνωριµία του παιδιού µε το αξιοµνηµόνευτο παρελθόν. Ειδικοί Σκοποί Ιστορική γνώση µε παγκόσµια απήχηση Σηµαντικά γεγονότα της ελληνικής Ιστορίας Ιστορικές έννοιες - γλωσσάρι (π.χ. άµυνα, πολιορκία, άλωση, κ.ά.) Να γνωρίσουν τις µεθόδους που χρησιµοποιούν οι ιστορικοί. ιδακτικοί Στόχοι Γνώσεις Να αναγνωρίσουν και να αποµνηµονεύσουν τα εµπλεκόµενα πρόσωπα στην πολιορκία άλωση της Πόλης.(Γνώση) Να περιγράψουν τι σηµαίνει άµυνα- πολιορκία - άλωση και πως εφαρµόστηκε στην περίπτωση της Πόλης. (Κατανόηση) Να αξιολογήσουν τη σηµασία της Άλωσης για το λαό της Πόλης και για το έθνος ολόκληρο. (Αξιολόγηση) εξιότητες Να συνεργάζονται αποτελεσµατικά για την επίτευξη των στόχων. Να αντλούν πληροφορίες αξιοποιώντας το ιαδίκτυο. Στάσεις - συναίσθηµα Να νιώσουν τη συγκίνηση από τη µελέτη των κειµένων, των θρήνων, των θρύλων και των παραδόσεων που αναφέρονται στην Άλωση της Πόλης. Να ευχαριστηθούν τα παιδιά τη διδασκαλία. Πριν απ όλα Σύνδεση µε την προϋπάρχουσα γνώση. Αναφορά στη λέξη Άλωση και ετυµολόγησή της σύγχρονες λέξεις που προέρχονται απ αυτήν Κίνητρα- Ενεργοποίηση Αφόρµηση Προβολή τρέιλερ από ταινία που πραγµατεύεται την Άλωση της Πόλης. Προβολή στο διαδραστικό πίνακα δύο ιστορικών χαρτών: της βυζαντινής αυτοκρατορίας στο απόγειο της δόξας της επί Ιουστινιανού και του εναποµείναντος βυζαντινού κρατιδίου στο ιστορικό έτος 1453, ώστε τα παιδιά να συγκρίνουν και να αξιολογήσουν την ακµή και την παρακµή του σπουδαίου αυτού κράτους.

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΟΥ 1453 Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΟΥ 1453

Ακολουθεί συζήτηση µε στοχευµένες ερωτήσεις ενεργοποίησης του ενδιαφέροντος των µαθητών ( π.χ. Γιατί έπρεπε αυτό το µικρό κοµµάτι γης να κρατηθεί πάση θυσία από τους βυζαντινούς; Γιατί έπρεπε αυτο το µικρό κοµµάτι γης να κατακτηθεί πάση θυσία από τους Οθωµανούς; Τι σήµαινε η Κωνσταντινούπολη για τις δυο αντιµαχόµενες παρατάξεις; Με τι θα παροµοιάζατε την Κωνσταντινούπολη στα µάτια των Βυζαντινών και µε τι στα µάτια των Οθωµανών; κτλ.) Στη συνέχεια, τα παιδιά ακούν το κείµενο της ενότητας 36 ηχογραφηµένο. http://www.dimrodou.gr/17o/index.php?option=com_content&view=article&id=556%3a36&catid=7 2&Itemid=278. και γίνεται σύνθεση των αποτελεσµάτων και συµπλήρωση του ιστογράµµατος του πίνακα από τους µαθητές... ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΠΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ

... Και ακούµε την ηχητική περίληψη των κυριότερων σηµείων Ο Μωάµεθ Β' καταλαµβάνει τον Κεράτιο κόλπο, µεταφέροντας από ξηρά 70 καράβια. Οι πολιορκηµένοι ξαφνιάζονται και ο Μωάµεθ Β µε τον αέρα του νικητή προτείνει παράδοση. Τρίτη 29 Μαϊου 1453 - Οι Οθωµανοί ορµούν στα τείχη, στη τάφρο και στα λαγούµια τα κανόνια ξερνούν φωτιά και η µεγάλη µποµπάρδα ραγίζει τον πύργο του Αγίου Ρωµανού. Οι Βυζαντινοί πληµµυρίζουν µε νερό τη τάφρο και χιλιάδες επιτιθέµενοι αφανίζονται. Η επίθεση διαρκεί όλη µέρα Πληγώνεται ο Ιουστινιάνης και η κακή αυτή είδηση επηρεάζει τους αµυνόµενους. Από την Κερκόπορτα, µια µικρή πύλη του τείχους µπαίνουν οι Τούρκοι (γενίτσαροι). Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος σκοτώνεται ηρωικά. Η Βασιλεύουσα αλλάζει χέρια. Έπειτα, γίνεται αναφορά στη λύπη που προξένησε το γεγονός της Άλωσης στον Ελληνισµό και στους θρύλους που ξεπήδησαν απ τους απλούς ανθρώπους για το χαµό της Πόλης µε οπτικοακουστικό υλικό.

ραστηριότητες 1 η εργασία (οµαδική) Τοποθετήστε τις παρακάτω λέξεις στην πλευρά του κάθε αρχηγού (καράβια, µποµπάρδα, πύργος Αγίου Ρωµανού, Ιουστινιάνης, γενίτσαροι, Φλαντανελάς, γάντζοι και ανεµόσκαλες, δεν παραδινόµαστε) Κωνσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος Μωάµεθ Β Πορθητής........................ 2 η εργασία (ατοµική) «Ούτε πουλί πετούµενο δε µπορούσε πια να µπει στην Πόλη».Παρατήρησε προσεχτικά την εικόνα και κάνε υποθέσεις για τις δυσκολίες που είχαν να αντιµετωπίσουν οι πολιορκηµένοι.

3 η εργασία (οµαδική) Αντιστοιχίστε τις παρακάτω προτάσεις µε τους δύο πρωταγωνιστές της Άλωσης: ηµιούργησα µια νέα αυτοκρατορία, χρειάζοµαι οπωσδήποτε πρωτεύουσα. Κωνσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος Μωάµεθ Β Πορθητής Η Κωνσταντινούπολη είναι το καµάρι όλου του κόσµου, θα µείνω στην ιστορία, αν την κατακτήσω. εν αµύνοµαι για µια πόλη, αλλά για µια ιστορία 1000 ετών. Θα γίνει δική µου, ακόµα κι αν σκοτωθούν όλο οι στρατιώτες µου. Θα δώσω τη ζωή µου για το λαό µου και τη θρησκεία µου. Για το χατίρι της πατρίδας µου καλός κι ο χάρος. 4 η εργασία (ατοµική) Συµπλήρωσε την ακροστοιχίδα: Π _ Α Λ _ Α Ι _ Ο _ Λ Ο _ Γ Ο _ Σ Έτσι λέγεται αλλιώς η Κωνσταντινούπολη. Η πτώση της Πόλης. Πληµµύρισαν µε νερό. Κρατούσαν οι βυζαντινοί για να µη χαθεί η Πόλη. Πληγώθηκε στη µάχη Αυτοί ήταν οι εχθροί των βυζαντινών. Αλλιώς η πληγή. Πέφτω µε δύναµη πάνω στα τείχη. Μ αυτούς σκαρφάλωσαν οι Τούρκοι στα τείχη. Αυτόν τον µήνα έγινε η Άλωση. (Αντίστροφα) Το σύµβολο του αυτοκράτορα ήταν ο δικέφαλος...(αντίστροφα)

5 η εργασία (οµαδική) Αφού διαβάσετε προσεκτικά τη σηµασία των παρακάτω λέξεων, συµπληρώστε στην κενή παρένθεση τη κατάλληλη λέξη (Πολιορκία ή Άµυνα ή Άλωση). Πολιορκία = ο αποκλεισµός µε πολεµικές δυνάµεις µιας οχυρωµένης θέσης. Άλωση = η κυρίευση και η καταστροφή µιας οχυρωµένης θέσης. Άµυνα = η απόκρουση µιας επίθεσης. Μετά από τη µεταφορά των καραβιών στο Κεράτιο κόλπο, η Πόλη κλείστηκε ολόγυρα στεριά και θάλασσα. (...) από Οι δεξαµενές άνοιξαν και πληµµύρισαν µε νερό η τάφρος και τα λαγούµια. (...) Ο αυτοκράτορας ήταν στα τείχη και συντόνιζε τους υπερασπιστές. (...) Από την Κερκόπορτα µια οµάδα γενίτσαρων µπήκε κρυφά και άνοιξε τις µεγάλες πύλες των τειχών. (...) Ούτε πουλί πετούµενο δεν µπορούσε να µπει πια στην Πόλη. (...) 6 η εργασία (ατοµική) ιάβασε προσεκτικά τα παρακάτω λόγια: «Πολεµάµε για τα τέσσερα µεγαλύτερα αγαθά που υπάρχουν σε τούτο τον κόσµο την πίστη µας, την πατρίδα µας, το Βασιλέα Χριστό και τους συγγενείς και φίλους µας. Γι αυτά τα τέσσερα πρέπει να πολεµήσουµε τώρα όλοι µαζί. Αυτή η πόλη είναι σκεπή για µας, καταφύγιο των χριστιανών, ελπίδα και χαρά όλων των Ελλήνων. Ο Θεός µας την εµπιστεύτηκε για να τη σώσουµε απ τα χέρια του εχθρού». Ο τελευταίος λόγος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Σε ποιους απευθύνεται; Τι µήνυµα θέλει να µεταδώσει; Τι συναισθήµατα φανερώνουν τα λόγια του;...........................

7 η εργασία (ατοµική) Χρωµατίζω το σύµβολο της αυτοκρατορίας

8 η εργασία (δραµατοποίηση) Όταν η είδηση της Άλωσης πέφτει σα βόµβα σ ένα µικρό χωριό κάπου στη Μικρασία Αγγελιοφόρος: Χωριανοί, χωριανοί, γρήγορα µαζευτείτε! Χωριανοί: Τι έγινε, τι συµβαίνει; (σούσουρο) Αγγελιοφόρος: Η Πόλη µας, η Βασιλεύουσα, η οµορφιά της πλάσης έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Χωριανοί: (φωνές απελπισίας, σταυροκοπήµατα) Όχι, δεν είναι αλήθεια, αν µας λες ψέµατα θα τιµωρηθείς. Αγγελιοφόρος: εν είναι ώρα γι αστεία... Βάλτε το καλά στο κεφάλι σας και διαδώστε το, όπου µπορείτε... Η Πόλη µας, το καµάρι µας, η ξακουστή η Πόλη δεν υπάρχει πια... χάθηκε στα ξαφνικά µαζί και ο βασιλιάς της.

Προαιρετικές δραστηριότητες 1 η εργασία (ατοµική) Ο τελευταίος Παλαιολόγος - Τον είδες µε τα µάτια σου, γιαγιά τον Βασιλέα ή µήπως και σου φάνηκε, σαν όνειρο να πούµε, σαν παραµύθι τάχα; - Τον είδα µε τα µάτια µου, σάν και εσένα νέα, Πάω να γινώ εκατό χρονών, κι ακόµα το θυµούµαι σαν νάταν χθες µονάχα. - Απέθανε, γιαγιά; - Ποτέ, παιδάκι µου, κοιµάται. - Και τώρα πια δεν µπορεί γιαγιάκα να ξυπνήσει; - Ω, βέβαια! Καιρούς καιρούς, σηκώνει το κεφάλι, και βλεπ' αν ήρθε η στιγµή, πόχει ο Θεός ορίσει. - Πότε, γιαγιά µου, πότε; - Οταν τρανέψεις, γιόκα µου, και γίνεις παληκάρι, και κάνεις τον όρκο στην Ελευθεριά, συ κι όλη η νεολαία θα σώσετε την χώρα. Κι ο βασιλιάς θα σηκωθεί την Πόλη για να πάρει. Γεώργιος Βιζυηνός (1882) ( ιασκευή) ιάβασε προσεκτικά το παραπάνω ποιήµα και: Κύκλωσε τα συναισθήµατα που πιστεύεις πως νιώθει η γιαγιά, καθώς διηγείται την ιστορία στο εγγόνι της. Συγκίνηση, θλίψη, οργή, ελπίδα, πόνο, ζήλεια, χαρά, εγωισµό, παρηγοριά, ευτυχία, υποµονή. Κύκλωσε τα συναισθήµατα που πιστεύεις πως νιώθει το εγγονάκι, καθώς ακούει την ιστορία της γιαγιάς του. Ελπίδα, αδιαφορία, ανυποµονησία, περιέργεια, πλήξη, απορία, δυστυχία, αναισθησία, θυµό. Γράψε τα συναισθήµατα που νιώθεις εσύ, καθώς διαβάζεις την ιστορία της γιαγιάς.

2 η εργασία (ατοµική) 1 2 3 4 5 ΤΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ ΤΗΣ ΑΛΩΣΗΣ Σταυρόλεξο 6 7 8 9 Οριζόντια Κάθετα 1 Μικρή πύλη του τείχους απ' όπου µπήκαν οι Τούρκοι στην Πόλη 2 Τόσα ήταν τα καράβια που πέρασε ο Μωάµεθ Β στον Κεράτιο κόλπο. 6 Πληγώθηκε στη µάχη 7 Το µεγάλο κανόνι 8 Μ' αυτό πληµµύρισαν η τάφρος και τα λαγούµια γύρω από τα τείχη. 3 Ο τελευταίος αυτοκράτορας των Βυζαντινών 4 Του Αγίου Ρωµανού ράγισε. 5 Η µέρα της Άλωσης 9 Σ' αυτόν τον κόλπο πέρασε τα καράβια του ο Μωάµεθ. 7 Ο αρχηγός των Οθωµανών

3 η εργασία (οµαδική) ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ Ψάξε, ψάξε δε θα τις βρεις... ΛΕΞΕΙΣ: ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΗΣ, ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ, ΑΛΩΣΗ, ΠΟΛΗ, ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ, ΜΩΑΜΕΘ, ΚΕΡΑΤΙΟΣ, ΜΠΟΜΠΑΡ Α, ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΑ, ΒΟΣΠΟΡΟΣ, ΑΜΥΝΑ, ΑΓΙΟΣ ΡΩΜΑΝΟΣ, ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΙ Κ Ι Ο Υ Σ Τ Ι Ν Ι Α Ν Η Σ Ξ Ν Ζ Α Σ Τ Α Θ Κ Β Ν Μ Κ Λ Α Ζ Θ Φ Χ Ω Ο Η Ζ Χ Ν Ξ Β Ν Ι Α Λ Ω Σ Η Β Κ Λ Π Ζ Χ Ω Ν Μ Β Ε Α Γ Μ Α Ν Ε Κ Α Κ Β Π Θ Α Κ Ζ Α Ε Κ Υ Κ Γ Ζ Κ Μ Χ Ν Λ Ε Ξ Μ Ο Ι Λ Ν Α Χ Ρ Ε Κ Ζ Ι Η Ε Ν Ψ Μ Ι Κ Μ Ζ Λ Λ Α Μ Κ Ψ Τ Ρ Ζ Ω Ο Λ Ρ Η Ζ Κ Β Λ Ν Χ Ι Ξ Ι Ε Μ Ω Χ Α Χ Η Σ Μ Κ Κ Α Λ Ν Β Β Ψ Ο Μ Ο Α Ω Ν Β Τ Ν Ρ Κ Ο Ζ Α Μ Ν Κ Ρ Β Λ Χ Α Μ Ν Ι Φ Μ Ω Ρ Π Κ Ξ Σ Ξ Μ Ε Λ Κ Ν Ο Ρ Μ Λ Λ Ο Ψ Ο Μ Ω Ο Λ Κ Π Ο Λ Η Ι Ζ Γ Τ Ε Κ Κ Σ Β Π Α Τ Ρ Ρ Λ Θ Ζ Χ Λ Ε Α Α Ο Θ Θ Π Π Ν Σ Ν Σ Τ Τ Ζ Ι Χ Ρ Π Ζ Σ Ε Σ Κ Ξ Ρ Ο Ε Λ Ο Ψ Α Ζ Χ Κ Τ Ι Α Ρ Ε Λ Κ Τ Τ Ρ Υ Ι Σ Β Χ Ψ Μ Π Ο Μ Π Α Ρ Α Μ Ι Ζ Σ Ε Κ Η Γ Α Γ Η Ξ Σ Χ Λ Ι Γ Ν Ζ Χ Ν Ο Ε Σ Λ Ξ Λ Χ Η Ζ Ζ Τ Α Κ Κ Ν Μ Π Ν Ζ Λ Π Τ Μ Ζ Ζ Ε Χ Ο Η Σ Μ Ν Κ Β Ο Σ Π Ο Ρ Ο Σ Β Α Ε Π Ο Λ Ι Ο Ρ Κ Ι Α Υ Ρ Τ Θ Κ Ε Χ Γ Ν Ζ Ρ Ι Θ Κ Λ Ε Ζ Γ Ε Ν Ι Τ Σ Α Ρ Ο Ι Φ Μ

4 η εργασία (ατοµική) Σηµείωσε δίπλα σε κάθε πρόταση Σ ή Λ: 60 ήταν τα πλοία που πέρασε ο Μωάµεθ Β από το Βόσπορο. Τρίτη 29 Μαϊου 1453 έγινε η Άλωση της Πόλης. Η µποµπάρδα είναι το µικρό κανόνι. Ο Μωάµεθ Β λέγεται και Πορθητής. Ο Ιουστινιάνης πληγώθηκε στο µεγάλο πύργο. Οι Τούρκοι µπήκαν στην Πόλη από την Κερκόπορτα. Ο Κωνσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Άλωση σηµαίνει σωτηρία. Οι βυζαντινοί δέχτηκαν τις προτάσεις του Μωάµεθ Β για παράδοση. 5 η εργασία (δραµατοποιήση) Αναπαράσταση της σκηνής, όπου ο Μωάµεθ ζητά απ τον Κωνσταντίνο να του παραδώσει την Πόλη. Μωάµεθ Β : Παρέδωσε µου τη Πόλη. Είσαι ελεύθερος να φύγεις κι εσύ και όσοι άλλοι χριστιανοί θέλουν µε όλους τους θησαυρούς σας. Εκεί κάτω από στην Πελοπόννησο µπορείς να βασιλεύεις ανενόχλητος. Κι εκείνους που θα θελήσουν να µείνουν εδώ, κανείς δε θα τους πειράξει... ιαφορετικά θα πάρω τη Πόλη µε το σπαθί µου και θα την αφανίσω... Κωνσταντίνος: «Μολών λαβέ». εν έχω το δικαίωµα να στην παραδώσω ούτε κανένας άλλος. Ανήκει στους προγόνους µας και στα παιδιά µας... Ανήκει στους Έλληνες και είναι κληρονοµιά τους... Έλα να την πάρεις...

ΠΗΓΕΣ 1. Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών (ΑΠΣ- ΕΠΠΣ) 2. Μαυροσκούφης,. ( ). Στρατηγικές διδασκαλίας στο µάθηµα της Ιστορίας. 3. Εικονική Τάξη Άγγελου Παληκίδη ( ιδακτική Ιστορίας) https://eclass.duth.gr/eclass/modules/document/document.php?course=kom03138 4. Ιστοσελίδα Σχολικού Συµβούλου http://amaked-thrak.pde.sch.gr/symdim-kav4/?page_id=479 5. Ψηφιακό Σχολείο http://ebooks.edu.gr/2013/