Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Τετάρτη 21 Νοεμβρίου Ελληνική Οικονομία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2012 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Συνεχίζεται η εκκρεμότητα, με ευθύνη του ΔΝΤ και των εταίρων μας στην Ευρωζώνη, σχετικά με την εκταμίευση των χρημάτων της χρηματοδοτικής βοήθειας. Η δόση των 31,5 δις και, επομένως, η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών μετά το PSI Plus και η άρση της παγίδας ρευστότητας (που φαλκιδεύει κάθε προσπάθεια ομαλής συνέχισης της οικονομικής δραστηριότητας - ακόμη και των εξαγωγών) στην ελληνική οικονομία, καθυστερούν αδικαιολόγητα από τον Ιούνιο του 2012. Αυτά συμβαίνουν όταν η Ελλάδα έχει εκτελέσει μέχρι κεραίας τα συμφωνηθέντα στο Μνημόνιο και όταν η οικονομία έχει αρχίσει να εμφανίζει σημαντικά σημάδια βελτίωσης, με το πρωτογενές έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να μηδενίζονται γρηγορότερα του αναμενομένου. Η χώρα βρίσκεται πλέον σε απόσταση αναπνοής από την είσοδό της στην χορεία των οικονομιών που διαθέτουν ελεύθερες ανταγωνιστικές αγορές και είναι προσανατολισμένες στην ανάπτυξη με βάση τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα. Η Ελλάδα απελευθερώνεται έτσι από τα δεσμά του δανεισμού από το εξωτερικό για την χρηματοδότηση υπέρμετρα υψηλών και αυξανόμενων δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Δανεισμού και ελλειμμάτων που συντηρούσαν με τεχνητό τρόπο την εγχώρια ζήτηση και μια παραγωγική μηχανή υψηλού κόστους και μάλλον χαμηλής προστιθέμενης αξίας και τεχνολογικής υποδομής, σε μεγάλο βαθμό προστατευμένης από τον ανταγωνισμό από το εξωτερικό, και όπου η διαφθορά, η προσοδοθηρία και η φοροδιαφυγή είχαν αναδειχθεί σε βασικούς μηχανισμούς επιβίωσης και ανόδου. Τα θέματα που φαίνεται να απασχολούν το EUROGRΟUP και το ΔΝΤ είναι οι αποφάσεις για λύσεις που θα εξασφαλίζουν τη «βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους» και «τη χρηματοδότηση της Ελλάδος έως το 2016». Ωστόσο, αυτά τα ζητήματα προκύπτουν σε μεγάλο βαθμό ως απόρροια των εξαιρετικά απαισιόδοξων εκτιμήσεων που υιοθετούνται για την πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής και της ανάπτυξης της οικονομίας, ενόψει των δραστικών μέτρων προσαρμογής που έχουν ήδη ληφθεί και εφαρμόζονται. Συγκεκριμένα, τα επιπλέον μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής ύψους 13,5 δις για το 2013-2014 που επιβλήθηκαν από την Τρόικα, τα οποία εφαρμόζονται ήδη κατά γράμμα από την Ελλάδα, εκτιμάται από την Τρόικα ότι δεν έχουν παρά ελάχιστη επίπτωση στη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, αφού στο πρωτογενές ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης θα διαμορφωθεί πλεόνασμα όχι μεγαλύτερο του 0,4% του ΑΕΠ το 2013, ενώ, και το 2014 το πρωτογενές πλεόνασμα δεν πρόκειται να αυξηθεί παρά ελάχιστα. Και αυτό συμβαίνει παρά το ότι ήδη, η χώρα βρίσκεται σε πρωτογενές πλεόνασμα από φέτος, όπως δείχνουν τα στοιχεία εκτέλεσης του Π2012 στο 10μηνο του 2012 και παρά το ότι το 2013 θα εφαρμοστούν πρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής ύψους 10,6 δις. Από την άλλη πλευρά γίνεται η υπόθεση ότι αυτά τα μέτρα, ύψους 10,6 δις θα συμβάλλουν στη νέα πτώση του ονομαστικού ΑΕΠ στη χώρα κατά -5,6%, ή κατά περίπου 11 δις το 2013. Επιπλέον, νέα πτώση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά -0,4% εκτιμάται και για το 2014. Μάλιστα, για να επικυρωθεί η εκτίμηση για την ανωτέρω πτώση του ΑΕΠ της χώρας το 2013 και το 2014, γίνεται η υπόθεση ότι η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα, η οποία αυξήθηκε κατά 2,0% το 2012, θα σημειώσει εκ νέου πτώση κατά -2,2% το 2013 και κατά -0,8% το 2014, ενώ η αύξησή της από το 2015 και έως το 2020 δεν θα υπερβεί το 0,5% ετησίως, έναντι της αύξησής της κατά 2,4% ετησίως στην περίοδο 1998-2007. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι οι τεράστιες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται στην Ελλάδα από το 2010, και η πρόσφατη επιτάχυνση της υλοποίησης αυτών των μεταρρυθμίσεων, γίνονται επί ματαίω, και δεν πρόκειται οδηγήσουν παρά σε πενιχρή αύξηση της παραγωγικότητας στην Ελλάδα μέχρι το 2020. Με αυτές τις υποθέσεις, δυστυχώς, δημιουργούνται τα ανωτέρω ελλείμματα χρηματοδότησης το 2014-2016, ύψους 32 δισ. και δεν επιτυγχάνεται η μείωση του ελληνικού χρέους στο 120% του ΑΕΠ το 2020. Ο καυγάς γίνεται για την βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους. Μια διαμάχη που δυστυχώς αντανακλά την χαμηλή αξιοπιστία που έχει η χώρα μας όταν υπόσχεται και, ακόμη χειρότερο, όταν συμφωνεί σε ένα πλαίσιο, και δεν φέρνει σε πέρας το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Πέραν, όμως, τούτου η Τρόικα προσπαθεί απεγνωσμένα να διαφυλάξει την ακεραιότητα της ακολουθούμενης πολιτικής στην περίπτωση της Ελλάδος. Και το ΔΝΤ αλλά και οι σκληροί της Ευρωζώνης, που επέβαλαν μία πολιτική καμένης γης μήπως και ξανα-φυτρώσει χορτάρι, θυμίζουν την απορία του βοσκού που αναλογίζεται «Με τον ήλιο τα βγάζω, με τον ήλιο τα βάζω, τι έχουν τα έρμα και ψοφάν;» όταν είναι γνωστό ότι τα πρόβατα αποφεύγουν τον ήλιο όταν τρώνε και, συνεπώς, ο βοσκός της παροιμίας στην ουσία τα άφηνε νηστικά και ψοφούσαν. Με άλλα λόγια, πως είναι δυνατόν να απέχουμε ακόμη οκτώ χρόνια πριν ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ φθάσει στο σημείο που βρισκόμασταν πριν από τρία χρόνια, όταν ήδη σήμερα το πρωτογενές έλλειμμα έχει μειωθεί κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ και έχει πρακτικά μηδενισθεί; Μάλλον, οι συμβουλές πολιτικής είχαν κάποιο πρόβλημα. Το ΔΝΤ εξακολουθεί να πιστεύει ότι θα έρθει ανάκαμψη μόνο με διορθωτικές αλλαγές και την αγορά να έχει στεγνώσει από ρευστότητα. Οι εταίροι μας στην Ευρωζώνη προσπάθησαν να τιμωρήσουν τις Ευρωπαϊκές τράπεζες που επένδυσαν χωρίς την

δέουσα επιμέλεια σε ελληνικά ομόλογα, καταστρέφοντας όλη την κεφαλαιακή βάση των ελληνικών τραπεζών μόνο και μόνο για να τις ανακεφαλαιοποιήσουν στη συνέχεια, ωθώντας στα ύψη το χρέος, λες και θα χαθούν τα λεφτά της ανακεφαλαιοποίησης όταν το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, και κατ επέκταση το EFSF, θα πάρει πίσω τα λεφτά που θα επενδύσει, πουλώντας τις κοινές μετοχές στην αγορά όταν αποκατασταθούν συνθήκες ομαλότητας. Το πιθανότερο, βέβαια, είναι ότι οι αναγκαίες αποφάσεις θα ληφθούν τη Δευτέρα 26 η Νοεμβρίου 2012 και ότι θα περιέχουν πράγματι και μια νέα αξιοσημείωτη ελάφρυνση του ελληνικού δημοσίου χρέους με συμμετοχή αυτή τη φορά και των επίσημων δανειστών της χώρας. Θεωρούμε ότι η τελική λήψη των αποφάσεων και η εκταμίευση των δόσεων της χρηματοδοτικής βοήθειας είναι απολύτως αναγκαία για τη χώρα, έστω και με κάποια αργοπορία. Επίσης, η όποια περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους είναι καλοδεχούμενη στο βαθμό που θα εξασφαλίσει πρόσθετους πόρους για την έγκαιρη ανάκαμψη και επαναλειτουργία της ελληνικής οικονομίας. Για παράδειγμα, η μείωση του χρέους δεν θα είχε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα αν δεν συμβάλλει στο δραστικό περιορισμό της ύφεσης στην οικονομία το 2013 και στη δυναμική ανάκαμψη από το 2014. Επίσης, η εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα έχει έννοια αν με αυτό επιδιώκουμε την επίτευξη σημαντικών ρυθμών ανόδου της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και την προσέλκυση επενδύσεων εγχώριων και ξένων. Με τις μεταρρυθμίσεις επιδιώκεται η ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομίας και όχι η ουσιαστική στασιμότητα που προβλέπει η Τρόικα έως το 2030 που αποτελεί μηχανισμό αποτροπής της ανάκαμψης και της εισροής επενδύσεων στην Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, η συνεχιζόμενη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας συμβάλλει πλέον καθοριστικά στην αποκλιμάκωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ) και σηματοδοτεί την επιτάχυνση της αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας υπέρ των κλάδων που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα ανταγωνιστικά αγαθά. Η καταγραφή πλεονάσματος ύψους 3,5 δισ. στο τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου 2012 επιβεβαιώνει την εκτίμησή μας ότι το έλλειμμα του ΙΤΣ το 2012 δεν θα υπερβεί το 3,5% του ΑΕΠ, έναντι 10,3% του ΑΕΠ το 2009. Ανοίγει έτσι ο δρόμος, για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες, για τον μηδενισμό του ελλείμματος το 2013 και τη δημιουργία πλεονασματικού ισοζυγίου από το 2014, ένα έτος ενωρίτερα απ ότι εκτιμάτο έως τώρα. Στην ταχεία μείωση των ελλειμμάτων του ΙΤΣ συμβάλλει και η δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος στο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) το 2012, καθώς και η μεγάλη μείωση κατά 4,4 δις των πληρωμών κυρίως τόκων για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους μετά το PSI. Η τεράστια αυτή μείωση των δαπανών της χώρας για τόκους στο εξωτερικό, αναμένεται να λάβει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις το 2013 καθώς αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο το μέσο επιτόκιο εξυπηρέτησης του ελληνικού δημοσίου χρέους, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην σταθεροποίηση και ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Ιδιαίτερα, στη μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου εκτός καυσίμων και πλοίων στα 6,66 δις στο 9μηνο. 2012, από 12,5 δις στο 9μηνο. 2010 και στην αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών στα 12,62 δις στο 9μηνο. 2012, από 11,27 δις στο 9μηνο. 2010, συμβάλλει η συνεχιζόμενη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, όπως προκύπτει και από τις ακόλουθες σημαντικές εξελίξεις: α) Από την υποτίμηση της πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας του Ευρώ για την Ελλάδα, με βάση το σχετικό κόστος παραγωγής, που διαμορφώνεται στο 17% στο 4 ο 3μηνο. 12 έναντι του 4 ου 3μήνου του 2009. β) Από την σημαντική βελτίωση της θέσης της χώρας στην κατάταξη της έκθεση Doing Business που καταρτίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα και την International Finance Corporation (IFC). Στην κατάταξη αυτή, η Ελλάδα κέρδισε 27 θέσεις σε δύο έτη. Είναι, δηλαδή, μεταξύ των 10 πρώτων χωρών που σημείωσαν τη μεγαλύτερη πρόοδο όσον αφορά την απλοποίηση και βελτίωση των ρυθμιστικών κανόνων και των διαδικασιών που επηρεάζουν την ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας στη χώρα. Έτσι η ανταγωνιστική της θέση βελτιώθηκε εντυπωσιακά, αφού τώρα κατατάσσεται στην 78 η θέση, από άνω της 100 ης θέσης που κατατάσσονταν στα προηγούμενα έτη. γ) Από την ανακοίνωση της συμφωνίας της Cosco-TRAINOSE-Hewlett Packard για την μεταφορά των προϊόντων της τελευταίας μέσω του Λιμένος του Πειραιά και μέσω της TRAINOSE και γενικότερα του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου, που αποτελεί προπομπό της επιδίωξης και άλλων αντίστοιχων συμφωνικών με άλλες πολυεθνικές παγκοσμίου εμβέλειας που επιδιώκουν την αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη οδό μεταφοράς των προϊόντων τους στην Δυτική και στην Ανατολική Ευρώπη. δ) Από την ανακοίνωση της απόφασης της εταιρίας Unilever να μεταφέρει στην Ελλάδα την παραγωγή 110 προϊόντων της τα οποία έως σήμερα εισάγει και πωλεί στην Ελλάδα από άλλες χώρες. Η παραγωγή θα ανατεθεί σε εγχώριες βιομηχανίες του κλάδου, οι οποίες με τη σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής τους τα τελευταία δύο έτη (μέσω της μείωσης των μισθών των εργαζόμενων και της σημαντικής αύξησης της παραγωγικότητας από την καλύτερη διαχείριση του εργατικού τους δυναμικού) μπορεί τώρα να ανταγωνιστούν με επιτυχία το κόστος παραγωγής των συγκεκριμένων προϊόντων σε άλλες ανταγωνίστριες χώρες. Βρισκόμαστε ακόμη στα αρχικά στάδια της αναδιάρθρωσης της Ελληνικής οικονομίας υπέρ των εξαγωγών και της ανταγωνιστικής υποκατάστασης εισαγωγών. Τα στοιχεία του Ισοζυγίου Πληρωμών δείχνουν ότι η αναπτυξιακή πορεία επιταχύνεται, με στήριγμα τα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα, τα οποία έχουμε ελάχιστα εκμεταλλευτεί έως σήμερα, και επίσης με στήριγμα στη διεθνή ανταγωνιστικότητα των εγχωρίως παραγομένων προϊόντων. Η υψηλή ποιότητα και βελτιωμένη 2

ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων αναμένεται να αναδειχθεί στα επόμενα έτη με την μεγαλύτερη, και πιο αποτελεσματική από εδώ και πέρα, δραστηριοποίηση της επίσης αναμφισβήτητα ικανής ελληνικής επιχειρηματικότητας. Πίνακας 1. Η προσαρμογή του Ελληνικού ισοζυγίου Πληρωμών που επιβλήθηκε από τη μείωση του πλεονάσματος του Λογαριασμού Κεφαλαίων 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Σύνολο πληρωμών στο εξωτερικό* 97.008,5 73.695,7 72.305,6 73.845,3 63.000,0 59.650,0 Εξαγωγές αγαθών 19.812,9 15.318,0 17.081,5 20.233,0 21.570,0 22.360,0 Εξαγωγές υπηρεσιών 34.066,2 26.983,3 28.477,8 28.624,0 28.000,0 29.485,0 Εισπράξεις Εσοδημάτων 5.573,2 4.282,9 3.571,9 3.339,4 3.380,0 3.610,0 Πλεόνασμα Ισοζυγ. Μεταβιβάσεων** 6.849,4 3.310,0 2.270,4 3.251,0 4.310,0 4.425,0 Έλλειμμα Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών 30.706,8 23.801,5 20.904,0 18.397,9 5.740,0 230,0 Πλεόνασμα Λογαριασμού Κεφαλαίων 30.735,8 23.907,4 20.807,1 18.424,0 5.600,0 150,0 Μεταβολή στα συναλλαγματικά διαθέσιμα 29,0 105,9 96,9 26,1 140,0 380,0 * Για εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών και για πληρωμές Εισοδημάτων ** Τρεχουσών και κεφαλαιακών Συμβολή % στη χρηματοδότηση των πληρωμών για εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών και για πληρωμές εισοδημάτων στο εξωτερικό 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Σύνολο πληρωμών στο εξωτερικό* 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Εξαγωγές αγαθών 20,4 20,8 23,6 27,4 34,2 37,5 Εξαγωγές υπηρεσιών 35,1 36,6 39,4 38,8 44,4 49,4 Εισπράξεις Εσοδημάτων 5,7 5,8 4,9 4,5 5,4 6,1 Πλεόνασμα Ισοζυγ. Μεταβιβάσεων** 7,1 4,5 3,1 4,4 6,8 7,4 Έλλειμμα Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών 31,7 32,3 28,9 24,9 9,1 0,4 Πλεόνασμα Λογαριασμού Κεφαλαίων 31,7 32,4 28,8 24,9 8,9 0,3 Μεταβολή στα συναλλαγματικά διαθέσιμα 0,0 0,1 0,1 0,0 0,2 0,6 Πίνακας 2. Η εκ βάθρων αναδιάρθρωση του Ελληνικού Ισοζυγίου των Εξωτερικών Πληρωμών (% του ΑΕΠ) 2.009 2.010 2.011 2.012 2.013 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) -10,3% -9,4% -8,8% -2,9% 0,1% Εξαγωγές Αγαθών 6,6% 7,7% 9,7% 10,9% 11,9% Εξαγωγές Αγαθών και υπηρεσιών 18,3% 20,5% 23,4% 25,2% 27,5% Εξαγωγές αγαθ. χωρίς καύσιμα και πλοία 5,0% 5,1% 6,4% 6,9% 7,7% Εισαγωγές αγαθών 19,9% 20,4% 22,8% 21,5% 21,2% Εισαγωγές αγαθ. χωρίς καύσιμα και πλοία 13,5% 12,3% 12,5% 11,7% 11,3% Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 26,2% 27,3% 29,5% 27,9% 27,8% Εισαγωγές Καυσίμων 4,6% 6,1% 8,3% 8,8% 8,7% Ισοζύγιο Καυσίμων -3,3% -3,9% -5,3% -5,1% -4,9% Εμπορικό Ισοζύγιο εκτός καυσίμων -10,0% -8,8% -7,7% -5,5% -4,4% Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος. Για τα έτη 2012-2013: Εκτιμήσεις ΔΟΑ Alpha Bank Στον τομέα των εξαγωγών υπάρχουν ελληνικές επιχειρήσεις σε όλους τους κλάδους που αυξάνουν την εξωστρέφειά τους και πραγματοποιούν εξαγωγικά ανοίγματα με μεγάλη αύξηση των εξαγωγών τους, ιδίως στις χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή εν προκειμένω είναι η μεγάλη αύξηση των εξαγωγών αγαθών στο 10,9% του ΑΕΠ το 2012, από 6,6% του ΑΕΠ το 2009, ενώ περαιτέρω αύξηση αναμένεται το 2013 στο 11,9% του ΑΕΠ. Είναι αξιοσημείωτο ότι η αύξηση των εξαγωγών αγαθών σημειώνεται παρά τη μεγάλη μείωση των εισαγωγών αγαθών, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις οφείλεται και σε αδυναμία εξαγωγικών επιχειρήσεων να εισάγουν τις αναγκαίες πρώτες ύλες και ημικατεργασμένα προϊόντα από το εξωτερικό, λόγω εμποδίων που υπεισέρχονται στην τρέχουσα περίοδο στη χρηματοδότηση των εξαγωγών και των εξαγωγικών επιχειρήσεων. Παρόλα αυτά, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, οι εξαγωγές αγαθών χρηματοδότησαν το 34,2% των συνολικών πληρωμών σε εισαγωγές και εισοδήματα στο εξωτερικό το 2012, έναντι μόνο 20,4% το 2008. Μάλιστα η συμβολή των εξαγωγών αγαθών αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω στο 37,5% το 2013, όπου θα έχουν ανέλθει και στο 11,9% του ΑΕΠ, όπως φαίνεται στον Πίνακα 2. Επίσης, σημειώνεται η αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στο 25,2% του ΑΕΠ το 2012, από 18,3% το 2009, ενώ περαιτέρω αύξηση αναμένεται το 2013 στο 27,9% του ΑΕΠ. Υπάρχουν, επίσης, σαφείς ενδείξεις υποκατάστασης εισαγωγών με εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα, ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα. Επιπλέον, το παράδειγμα της Unilever που προαναφέρθηκε είναι χαρακτηριστικό και ενδεικτικό μιας ευρείας σειράς άλλων προϊόντων που θα αρχίσουν να παράγονται εγχωρίως αντί να εισάγονται από άλλες χώρες. Θα μπορούσε επίσης μα σημειωθεί και το παράδειγμα των σημαντικών κινήσεων που γίνονται τελευταία για υποκατάσταση του πετρελαίου θέρμανσης με εγχωρίως παραγόμενα θερμαντικά μέσα και, το κυριότερο, με επενδύσεις και συστηματική προσπάθεια στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας (σε 88,4 χιλ. ανέρχονται οι αιτήσεις στις τράπεζες για ένταξη στο πρόγραμμα «εξοικονόμηση κατ οίκον»). Προφανώς θα πρέπει να επιταχυνθούν οι ήδη ταχέως αυξανόμενες επενδύσεις σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (τώρα που το κόστος των σχετικών επενδύσεων έχει μειωθεί δραστικά) και ακόμη και να επανεξεταστούν σοβαρά και τα σενάρια που ανακοινώθηκαν τα προηγούμενα έτη για σταδιακή εγκατάλειψη του εγχώριου λιγνίτη στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι εξαιρετικά οδυνηρό το γεγονός ότι η Ελλάδα μετά από τέσσερα έτη κατακόρυφης πτώσης της εγχώριας παραγωγικής της δραστηριότητας και του ΑΕΠ της, θα έχει και πάλι έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο των καυσίμων της ύψους 10,5 δις έναντι ελλείμματος μόνο 7,6 δις το 2009. Πρόκειται για μια τεράστια εκροή πόρων στο εξωτερικό σε ετήσια βάση, η οποία θα πρέπει τώρα να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με την εντατικοποίηση της χρήσης των εγχώριων ενεργειακών πόρων και εξοικονόμηση ενέργειας όπου αυτό είναι δυνατό. Γενικά, σημειώνεται η πτώση των εισαγωγών αγαθών χωρίς καύσιμα και πλοία στο 11,7% του ΑΕΠ το 2012, από 13,5% του ΑΕΠ το 2009. Σημειώνεται επίσης σημαντική πτώση των πληρωμών για εισαγωγές υπηρεσιών, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση την πτώση των πληρωμών για ταξίδια εγχώριων κατοίκων στο εξωτερικό κατά -17,6% στο 9μηνο Ιαν.-Σεπτ. 2012. Από τα στοιχεία του Πίνακα 1 γίνεται εμφανής, τέλος, η εκ βάθρων αναδιάρθρωση του ελληνικού ισοζυγίου πληρωμών τα τελευταία τρία χρόνια. Το 2008 και το 2009 το 32% των συνολικών πληρωμών της χώρας στο εξωτερικό χρηματοδοτείτο από το πλεόνασμα του Λογαριασμού Κεφαλαίων (ΛΚ), δηλαδή με εισροή χρηματοδοτικών πόρων (ουσιαστικά με δανεισμό) από το εξωτερικό. Το 2012 μόνο το 9,0% των συνολικών πληρωμών στο εξωτερικό χρηματοδοτήθηκε από το σημαντικά μειωμένο πλεόνασμα του ΛΚ, ενώ το 2013 η συμβολή του ΛΚ αναμένεται να μηδενιστεί, με τον μηδενισμό και του ελλείμματος του ΙΤΣ. Αντίθετα, η συμβολή των συνολικών εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στη χρηματοδότηση των συνολικών πληρωμών για εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών και για πληρωμές εισοδημάτων στο εξωτερικό αυξήθηκε εντυπωσιακά από 55,5% το 2008 στο 78,7% το 2012 και αναμένεται να ανέλθει στο 86,9% το 2013. Ένα πρόσθετο ποσοστό χρηματοδότησης, της τάξης του 10%-11,0% παρέχεται από τις εισπράξεις εισοδημάτων από το εξωτερικό και από το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών και κεφαλαιακών μεταβιβάσεων. 3

Παγκόσμια Οικονομία Το επενδυτικό ενδιαφέρον ήταν επικεντρωμένο στη συνεδρίαση του EUROGRUP (των υπουργών οικονομικών της Ευρωζώνης) της 20 ης Νοεμβρίου, από το οποίο ωστόσο δεν προέκυψε, για μια ακόμη φορά, τελική απόφαση για την εκταμίευση της δόσης των 44,5 δις στην Ελλάδα από την προσδιορισμένη τον Φεβρουάριο του 2012 χρηματοδοτική βοήθεια. Της νέας αναβολής στη λήψη αποφάσεως για το κρίσιμο αυτό θέμα προηγήθηκε ο οίκος αξιολόγησης Moody s που προχώρησε στην υποβάθμιση του αξιόχρεου των κρατικών ομολόγων της Γαλλίας στο Aa1, από Aaa, με τις προοπτικές να εξακολουθούν να είναι αρνητικές, καταφέρνοντας ισχυρό πλήγμα στον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης. Σε ανάλογη ενέργεια είχε προβεί και ο οίκος αξιολόγησης S&P s ο οποίος είχε αφαιρέσει το ΑΑΑ από τη Γαλλία τον Ιαν. 12, με υποβάθμισή της στο AA+. Ο οίκος δικαιολόγησε την απόφαση του επικαλούμενος τα διαρθρωτικά προβλήματα της γαλλικής οικονομίας, την επιδείνωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος και τις δημοσιονομικές επιπτώσεις που προκαλεί, καθώς και τους κινδύνους που εγκυμονεί η κρίση δημοσίου χρέους στην Ευρωζώνη. Ειδικότερα, η Moody s θεωρεί ότι η Γαλλία είναι ευάλωτη σε επιδείνωση των κρίσεων δημοσίου χρέους που επιβαρύνουν αρκετές οικονομίες της Ζώνης του Ευρώ. Ωστόσο, το κυριότερο πρόβλημα είναι η υπέρ-επέκταση του δημόσιου τομέα της και η αδυναμία προώθησης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην οικονομία της. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Γαλλική οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση ουσιαστικής στασιμότητας αφού το ΑΕΠ της αυξήθηκε ελάχιστα, κατά 0,2% το 2012, με μηδενική αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και με σημαντική θετική συμβολή από τις καθαρές εξαγωγές κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες. Η αύξηση των εξαγωγών της ήταν 2,6% σε πραγματικές τιμές το 2012, μετά την αύξησή τους κατά 5,3% το 2011 και κατά 9,6% το 2010. Αντίθετα, η αύξηση των εισαγωγών της περιορίστηκε στο 0,8% το 2012, μετά την αύξησή τους κατά 4,9% το 2011 και κατά 8,9% το 2010. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της διατηρείται στο -2,2% του ΑΕΠ, ενώ το έλλειμμα στο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε ελαφρά στο -4,5% του ΑΕΠ το 2012, από -5,2% του ΑΕΠ το 2011 και -7,1% του ΑΕΠ το 2010. Επιπλέον, ανάλογες εξελίξεις, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,4% αναμένονται και κατά το 2013, ενώ μικρή ανάκαμψη της Γαλλικής οικονομίας αναμένεται το 2014, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,2%. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται στο -3,5% το 2013 και το 2014 με το χρέος της ΓΚ να διαμορφώνεται στο 93,8% του ΑΕΠ το 2014, εάν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα για τη μείωσή του. Με βάση τα ανωτέρω, η Γαλλία έχει άμεση ανάγκη να επανέλθει σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης και μέσω αυτής να επιτύχει και την σταθεροποίηση και στη συνέχεια μείωση του δημοσίου χρέους της ως ποσοστού του ΑΕΠ. Στην τρέχουσα περίοδο δεν είναι εμφανείς οι παράγοντες που θα οδηγήσουν σε υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης, ιδιαίτερα αν χρειαστεί να εφαρμοστούν αυστηρότερα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής για τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους. Η ανωτέρω αξιολόγηση της Γαλλίας από την Moody s έρχεται σε συνέχεια της θέσης της Γερμανίας, της Ολλανδίας και του Λουξεμβούργου σε αρνητικές προοπτικές που ο οίκος Moody;s δημοσίευσε στις 23.7.2012. Η υποβάθμιση της Γαλλίας από την Moody s ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενη και για το λόγο αυτό δεν είχε σημαντικές επιπτώσεις στις αγορές κρατικών τίτλων. Λίγες ώρες πριν την ανακοίνωση της Moody s, το γαλλικό δημόσιο άντλησε μέσω ΕΓΔ το ποσό των 6,98 δισ. με χαμηλότερο κόστος δανεισμού από προηγούμενες δημοπρασίες, ως ακολούθως. Αντλήθηκαν 3,99 δισ. μέσω ΕΓΔ 3μηνης διάρκειας με επιτόκιο -0,016%, από -0,014%, και δείκτη κάλυψης 2,59. Επίσης, αντλήθηκαν 1,39 δισ. μέσω έκδοσης ΕΓΔ 6μηνης διάρκειας με επιτόκιο -0,009%, από -0,002%, και δείκτη κάλυψης 4,76 από 3,11. Τέλος, αντλήθηκαν 1,60 δισ. μέσω ΕΓΔ 12μηνης διάρκειας με επιτόκιο 0,026%, από 0,019%, και δείκτη κάλυψης 4,028 από 3,636 στην τελευταία αντίστοιχη δημοπρασία. 700 600 500 400 300 200 Εξέλιξη spread 10ετών ομολόγων Ιταλίας, Ισπανίας έναντι 10ετούς Γερμανίας (πμβ) Ισπανία Ιταλία Πηγή:Reuters Μαϊ-12 Ιουν-12 Ιουλ-12 Αυγ-12 Σεπ-12 Οκτ-12 Νοε-12 Η απώλεια της αρίστης πιστοληπτικής αξιολόγησης της Γαλλίας, αναζωπύρωσε τις ανησυχίες στην αγορά ομολόγων, με τα γερμανικά ομόλογα να επωφελούνται και τα γαλλικά ομόλογα να καταγράφουν μια ελαφρά πτωτική τάση. Ειδικότερα, η απόδοση των γαλλικών 10ετών ομολόγων λίγες ώρες μετά το άνοιγμα της αγοράς (20.11.2012) ενισχύονταν περίπου κατά 5 bps στο 2,123% από 2,076% την 19.11.2012. Επιπλέον των ανωτέρω, η Moody s σε άλλη έκθεσή της διατήρησε την εκτίμησή της για αρνητικές προοπτικές του ιταλικού τραπεζικού συστήματος, υποστηρίζοντας ότι η συνεχιζόμενη κρίση χρέους στη Ζώνη του Ευρώ έχει σοβαρό αντίκτυπο σε αυτό. Ο οίκος θεωρεί ότι οι προοπτικές για το ιταλικό τραπεζικό σύστημα παραμένουν αρνητικές. Η ποιότητα του ενεργητικού των ιταλικών τραπεζών συνεχίζει να επιδεινώνεται ενώ η κερδοφορία και η πρόσβαση τους στις αγορές για άντληση ρευστότητας, έχουν περιορισθεί αισθητά. 4

Στην Ισπανία, τα επισφαλή δάνεια που σχετίζονται κυρίως με τη στεγαστική πίστη, διαμορφώθηκαν σε νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο τον Σεπτ. 12, αγγίζοντας τα 182 δισ. ήτοι 10,7% επί του συνόλου χορηγήσεων, από 178 δισ. τον Αύγ. 12 ήτοι 10,5% επί συνόλου. Δεδομένου ότι η Ισπανική οικονομία θα βρίσκεται σε ύφεση και κατά το 2013, με πτώση του ΑΕΠ κατά -1,4%, μετά την πτώση του κατά -1,4% και κατά το 2012, υπάρχουν φόβοι ότι τα επισφαλή δάνεια στις ισπανικές τράπεζες θα αυξηθούν περαιτέρω. Σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο συμβουλευτικών υπηρεσιών Oliver Wyman (28.9.2012), οι κεφαλαιακές ανάγκες του ισπανικού τραπεζικού συστήματος ανέρχονται σε 59,3 δισ. Στην Ιαπωνία, η ΤτΙαπωνίας (BoJ) αποφάσισε να μην μεταβάλει τη νομισματική της πολιτική, διατηρώντας το βασικό της επιτόκιο στο 0,10%. Το πιστωτικό πρόγραμμα παρέμεινε στα 25 τρισ. και το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων στα 66 τρισ.. Το ενδιαφέρον των αγορών, προκάλεσαν οι δηλώσεις του αρχηγού της ιαπωνικής αντιπολίτευσης περί απεριόριστων αγορών ομολόγων προκειμένου να τερματιστεί ο αρνητικός πληθωρισμός στην οικονομία. Η στάση της ΤτΙαπωνίας ενδεχομένως να δικαιολογείται και από το πολιτικό σκηνικό, καθώς η χώρα μετά τη διάλυση της Βουλής (16.11.2012) οδηγείται σε εκλογές με πιθανή ημερομηνία διεξαγωγής την 16.12.2012. Στις ΗΠΑ, την αισιοδοξία τους ότι θα επέλθει συμφωνία μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών και θα αποτραπεί ο δημοσιονομικός γκρεμός (fiscal cliff) εξέφρασαν ο πρόεδρος των ΗΠΑ και η επικεφαλής των Δημοκρατικών στο Κογκρέσο. Οι επενδυτές λαμβάνουν θετικά υπόψη τις προθέσεις των πολιτικών, χωρίς ωστόσο να αποκλείουν την περίπτωση μη εύρεσης κοινά αποδεκτής λύσης. Ο προβληματισμός στο χώρο των οικονομολόγων είναι αρκετά έντονος για το κατά πόσον οι πολιτικοί μπορούν να καταλήξουν σύντομα σε μια αποτελεσματική συμφωνία, για το υπέρογκο δημόσιο χρέος της χώρας που ανέρχεται στα $ 16 τρισ.. Ορισμένοι μάλιστα βάλουν εναντίον της Fed, κατηγορώντας την ότι δημιουργεί μέσω των χαμηλών παρεμβατικών επιτοκίων και των προγραμμάτων της επαναγοράς κρατικών χρεογράφων, αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας η οποία μπορεί να οδηγήσει σε εκρηκτική κατάσταση πληθωριστικών πιέσεων στην οικονομία. Ωστόσο, οι τρέχουσες εξελίξεις στον τομέα του πληθωρισμού δεν προμηνύουν εκτός ελέγχου εξελίξεις στον τομέα αυτό. Ο πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ ανήλθε μεν στο 2,2% τον Οκτ. 12, από 2,0% τον Σεπτ. 12 και 1,7% τον Αύγ. 12, αλλά ο δομικός πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ διατηρήθηκε τον Οκτ. 12 στο 2,0%, όπως και τον Σεπτ. 12, από 1,9% τον Αύγ. 12. Ο τυφώνας Sandy φαίνεται να συνέβαλε στη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά -0,4% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 (πτώση παραγωγής μεταποιητικής βιομηχανίας: -0,9%) από αύξησή της κατά +0,2% τον Σεπτ. 12 και μείωσή της κατά -1,1% τον Αύγ. 12. Το FED εκτιμά ότι ο Sandy συνέβαλε σε πτώση της βιομηχανικής παραγωγής κατά περίπου -1,0%. Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή θα ανακάμψει σημαντικά στους επόμενους μήνες. Οι λιανικές πωλήσεις υποχώρησαν επίσης οριακά κατά -0,3% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12, από 1,3% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση σημείωσαν αύξηση κατά 3,8%. Στην αγορά ακινήτων, οι πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών σημείωσαν βελτίωση και αυξήθηκαν κατά +2,1% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από μείωσή τους κατά -2,9% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση οι πωλήσεις ήταν αυξημένες κατά 10,9%. Τέλος, στην αγορά εργασίας οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας σημείωσαν αύξηση κατά 78 χιλ. την εβδομάδα έως 10.11.2012 εξαιτίας του τυφώνα Sandy. και διαμορφώθηκαν σε 439 χιλ.. Ως αποτέλεσμα, ο μέσος όρος 4 εβδομάδων διαμορφώθηκε στις 383,8 χιλ., δηλαδή σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα από τις προηγούμενες εβδομάδες. Ωστόσο ο μέσος αναμένεται να μειωθεί και πάλι γύρω στις 365 χιλ. στις επόμενες εβδομάδες. Στη ΖτΕ, το ΑΕΠ μειώθηκε για 2ο συνεχές 3μηνο κατά -0,1% σε 3μηνιαία βάση το 3ο από πτώση του κατά -0,2% το 2ο ενώ σε ετήσια βάση, η πτώση του ΑΕΠ ήταν -0,6% στο 3 ο 3μηνο. 12, από -0,4% το 2ο. Ωστόσο, η χειροτέρευση των δεικτών οικονομικής συγκυρίας την περίοδο Σεπ.- Οκτ. 12 προδικάζει τώρα μια μεγαλύτερη υποχώρηση του ΑΕΠ το 4ο 3μηνο. 12. Η ύφεση στη ΖτΕ ήταν αναμενόμενη, καθώς η μικρή αύξηση του ΑΕΠ σε Γερμανία και Γαλλία δεν μπόρεσε να αντισταθμίσει την εξασθένιση της οικονομικής δραστηριότητας στις περιφερειακές χώρες της ΖτΕ. Αναλυτικότερα, στη Γερμανία το ΑΕΠ αυξήθηκε το 3ο κατά +0,2% σε 3μηνιαία βάση και κατά +0,9% σε ετήσια βάση, κυρίως από τη θετική συμβολή του εξωτερικού τομέα, την ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων σε κατοικίες. Στη Γαλλία το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,2% σε 3μηνιαία βάση το 3ο, από -0,1% το 2ο. Στην Ισπανία, το ΑΕΠ μειώθηκε όπως αναμενόταν κατά - 0,3% σε 3μηνιαία βάση και -1,6% σε ετήσια βάση, επιβεβαιώνοντας την βαθειά ύφεση που έχει εισέλθει η οικονομία, ενώ στην Πορτογαλία η πτώση του ΑΕΠ ήταν -0,8% σε 3μηνιαία βάση, από -1,1% το 2ο. Τέλος, στην αγορά συναλλάγματος, το ευρώ εμφανίζει σημάδια ανάκαμψης έναντι των κυριοτέρων νομισμάτων, καθώς οι επενδυτές αποφεύγουν τη διατήρηση short θέσεων ενόψει της φημολογούμενης συμφωνίας στο Eurogroup της 20.11.2012 για εκταμίευση της δόσης των 44 δισ. προς την Ελλάδα και ελάφρυνση του χρέους της. Η απώλεια της άριστης πιστοληπτικής διαβάθμισης (ΑΑΑ) της Γαλλίας είχε προσωρινά αρνητική επίπτωση στο ευρώ. Το ευρώ διαπραγματεύεται (20.11.2012) στα 1,2815 USD/EUR από το υψηλό των 1,3139 USD/EUR (17.10.2012). 5

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονομία Ισοζύγιο Πληρωμών: Το Εξωτερικό Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) της χώρας σημείωσε πλεόνασμα ύψους 766,5 εκατ. τον Σεπτ. 12 έναντι ελλείμματος 1,06 δισ. τον Σεπτ. 11. Επίσης, πλεόνασμα ύψους 1,97 δισ. είχε σημειωθεί τον Αύγ. 12, έναντι πλεονάσματος 477,2 εκατ. τον Αύγ. 11. Συνολικά, το έλλειμμα του ΙΤΣ με τις κεφαλαιακές μεταβιβάσεις μειώθηκε στο 1,88 δισ. στο 9μηνο Ιαν.-Σεπτ. 12, μείωση κατά 11,7 δις. ή κατά -86,2% έναντι του αντίστοιχου 9μήνου 2011, μετά την πτώση του κατά -11,2% σε ετήσια βάση και στο 9μηνο. 11 έναντι του 9μήνου του 2010. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου εκτός καυσίμων και πλοίων στα 3,11 δις. ή κατά -31,8% σε ετήσια βάση στο 9μηνο 12, μετά τη μείωσή του κατά -21,9% στο 9μηνο. 11. Η μείωση αυτή του ελλείμματος οφείλεται στη μείωση των εισαγωγών αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων κατά -15,0% σε ετήσια βάση στο 9μηνο 12, έναντι -5,0% το 9μηνο 11 και στην αύξηση των εξαγωγών αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων κατά 1,8%, μετά την αύξησή τους κατά 20,9% στο 9μηνο 11. Οι πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων ήταν και πάλι αυξημένες κατά 4,9% σε ετήσια βάση στο 9μηνο 12, μετά τη μεγάλη αύξησή τους κατά 24,8% στο 9μηνο 11. Από την άλλη πλευρά, οι εισπράξεις από εξαγωγές καυσίμων αυξήθηκαν κατά 19,4% στο 9μηνο. 12, έπειτα από την αύξησή τους κατά 36,3% στο 9μηνο 11. Συνολικά, στο 9μηνο. 12 σημειώνεται μια μικρή μείωση στο έλλειμμα του ισοζυγίου των καυσίμων στα 8,17 δις, έναντι 8,42 δις στο 9μηνο. 11, αλλά το έλλειμμα εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερο από το έλλειμμα ύψους 7,06 δις στο 9μηνο του 2010. Η αύξηση των συνολικών εξαγωγών αγαθών (με καύσιμα και πλοία) διαμορφώθηκε στο 6,9% στο 9μηνο 12, έναντι 23,5% στο 9μηνο 11 και αποτελεί ουσιαστικό στήριγμα για την οικονομία της χώρας στην τρέχουσα περίοδο της ύφεσης. Οι εξαγωγές αγαθών ανήλθαν στα 16,09 δισ. στο 9μηνο 12, έναντι 15,05 δισ. το αντίστοιχο διάστημα 2011 και αναμένεται να υπερβούν τα 21.6 δις (10,4% του ΑΕΠ) το 2012, έναντι 20,23 δις (9,4% του ΑΕΠ) το 2011 και 17,08 δις (7,5% του ΑΕΠ) το 2010. Ισοζύγιο Υπηρεσιών: Αυξημένο κατά 4,9% σε ετήσια βάση ήταν το πλεόνασμα του ισοζυγίου στο 9μηνο 12, μετά την αύξησή του κατά 6,7% στο 9μηνο. 11. Η αύξηση του πλεονάσματος αυτού οφείλεται κυρίως στην πτώση των πληρωμών για εισαγωγές υπηρεσιών από το εξωτερικό στα 9,38 δισ. στο 9μηνο. 12 από 10,72 δισ. στο 9μηνο. 11. Οι εισπράξεις από τις εξαγωγές υπηρεσιών διαμορφώθηκαν στα 22,0 δισ. το 9μηνο 12 από 22,75 δισ. στο 9μηνο 11. Ειδικότερα, σημειώνονται: Α. Η μείωση των εσόδων από τον εξωτερικό τουρισμό κατά 248,5 εκατ. (-2,7%) σε ετήσια βάση στο 9μηνο 12, έναντι αύξησής τους κατά 9,8% σε ετήσια βάση στο 9μηνο του 2011. Από την άλλη πλευρά, οι πληρωμές εγχώριων κατοίκων για τουρισμό στο εξωτερικό μειώθηκαν κατά -17,63% στο 9μηνο 12, έναντι της αύξησής τους κατά 8,45% στο 9μηνο. 11. Συνεπώς, το πλεόνασμα του τουριστικού ισοζυγίου της χώρας διαμορφώθηκε στα 7,61 δισ. και ήταν αυξημένο κατά 0,9% σε ετήσια βάση στο 9μηνο 12, μετά την αύξησή του κατά 10,1% στο 9μηνο. 11. Β. Οι εισπράξεις από την ελληνική ναυτιλία κατέγραψαν μείωση κατά -3,4% σε ετήσια βάση στο 9μηνο 12, μετά τη μείωσή τους κατά -10,3% στο 9μηνο 11. Από την άλλη πλευρά, οι πληρωμές για δαπάνες των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ή για μεταφορές στο εξωτερικό μειώθηκαν κατά -14,5% στο 9μηνο 12, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταφορών (κυρίως της ναυτιλίας) κατά 8,9%. Γ. Υποχώρηση των εισπράξεων από τις εξαγωγές λοιπών υπηρεσιών κατά -4,6% σημειώθηκε στο 9μηνο 12, μετά τη μεγάλη αύξησή τους κατά 17,3% στο 9μηνο 11. Επίσης, οι πληρωμές για εισαγωγές λοιπών υπηρεσιών ήταν μειωμένες στο 9μηνο 12 κατά -6,2% από -6,5% στο 9μηνο 11, με αποτέλεσμα τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αυτών των υπηρεσιών κατά -15,5%. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών - Σεπτέμβριος σε εκατ. 2012 2011 Απόλυτη Διαφορά Έλλειμμα Ισοζυγίου Καυσίμων -8.165,0-8.422,1-257,1 Έλλειμμα Ισοζυγίου Πλοίων -829,4-2.802,6-1.973,2 Έλλ. Εμπορικού Ισοζ. εκτός Καυσ. & Πλοίων -6.657,4-9.766,5-3.109,1 Έλλειμμα Εμπορικού Ισοζυγίου -15.651,8-20.991,2-5.339,4 Έλλειμμα Ισοζυγίου Εισοδημάτων -2.017,8-6.431,0-4.413,2 Πλεόνασμα Ισοζυγίου Υπηρεσιών 12.621,6 12.031,4-590,2 Πλεόνασμα Ισοζυγίου Μεταβιβάσεων 3.168,7 1.804,9-1.363,8 Ελλειμμα Ισοζ. Τρεχουσών Συναλλαγών -1.879,3-13.585,9-11.706,6 Πλεόνασμα Λογαριασμού Κεφαλαίων 3.366,7 14.871,4-11.504,7 Άμεσες Επενδύσεις 2.019,0-1.962,1 3.981,1 Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου -75.984,1-16.944,5-59.039,6 Λοιπές Επενδύσεις 77.331,8 33.778,0 43.553,8 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Ισοζύγιο Εισοδημάτων: Σημειώθηκε μείωση του ελλείμματος κατά -68,6% στο 9μηνο 12, έναντι αύξησής του κατά 11,6% στο 9μηνο 11. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση των πληρωμών τόκων, μερισμάτων και κερδών κατά -51,7% σε ετήσια βάση (έπειτα από την πτώση τους κατά -0,2% το 9μηνο 11). Οριακή αύξηση κατά 0,4% σε ετήσια βάση σημείωσαν οι εισπράξεις τόκων, μερισμάτων και κερδών εγχώριων κατοίκων από το εξωτερικό, έπειτα από την πτώση τους κατά -21,1% στο 9μηνο 11. Στο ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων οι εισπράξεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκαν κατά 31,4% σε ετήσια βάση στα 3,7 δισ. στο 9μηνο. 12, ενώ τα μεταναστευτικά εμβάσματα σημείωσαν νέα πτώση κατά -9,4% στο ίδιο 9μηνο, μετά την πτώση τους κατά -19,5% στο 9μηνο 11. Επίσης, σημαντικά μειωμένες κατά -26,6% είναι και οι πληρωμές (μεταφορές) μεταναστευτικών εμβασμάτων στο εξωτερικό, στα 820,3 εκατ. στο 9μηνο 12, από 1,1 δισ. στο 9μηνο 11. Στο ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων οι εισπράξεις από διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ-27 διαμορφώθηκαν στα 1,7 δισ. στο 9μηνο 12, έναντι 6

1,2 δις. στο 9μηνο. 11. Παρά την αύξησή τους, οι εισπράξεις αυτές εξακολουθούν να διαμορφώνονται σε χαμηλά επίπεδα, ενώ για το 2012 ως σύνολο αναμένεται να είναι σημαντικά αυξημένες, έναντι του 2011 και του 2010. Στον Λογαριασμό Κεφαλαίων (ΛΚ), το πλεόνασμα μειώθηκε σημαντικά και διαμορφώθηκε στα 3,4 δισ. στο 9μηνο 12, έναντι 14,9 δις στο 9μηνο 11, με τις ακόλουθες εξελίξεις ανά κατηγορία: (α) Στον τομέα των Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ), σημειώθηκε καθαρή εισροή ύψους 2,02 δισ. στο 9μηνο 12, έναντι καθαρής εκροής 1,96 δισ. στο 9μηνο 11. Ειδικότερα, σημειώθηκε καθαρή εισροή κεφαλαίων από ξένες εταιρίες που λειτουργούν στην Ελλάδα ύψους 1,83 δισ. έναντι καθαρής εκροής 727,3 εκατ. στο 9μηνο 11. Επίσης, σημειώθηκε εισροή κεφαλαίων από εγχώριους κατοίκους λόγω ρευστοποίησης ΞΑΕ στο εξωτερικό ύψους 185,3 εκατ. έναντι εκροής 1,23 δισ. στο 9μηνο 11. (β) Στον τομέα των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, στο 9μηνο 12 σημειώθηκε καθαρή εκροή κεφαλαίων ύψους 75,98 δις, έναντι καθαρών εκροών ύψους 16,94 δις στο 9μηνο 11. Αναλυτικότερα, καταγράφηκε εκροή κεφαλαίων αφενός λόγω της αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια έκδοσης μη κατοίκων (περιλαμβανομένων ομολόγων του EFSF) κατά 38,8 δισ. και αφετέρου λόγω της μείωσης των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια που έχουν εκδοθεί από κατοίκους Ελλάδος κατά 36,2 δις. Επιπλέον, εκροή κεφαλαίων καταγράφηκε και λόγω της αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων σε χρηματοοικονομικά παράγωγα του εξωτερικού κατά 719 εκατ. και σε μετοχές εξωτερικού κατά 102 εκατ. Εκροή καταγράφηκε επίσης λόγω της μείωσης των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε μετοχές εσωτερικού κατά 149 εκατ. (γ) Στον τομέα των «λοιπών επενδύσεων» σημειώθηκε σημαντική καθαρή εισροή κεφαλαίων ύψους 77,33 δισ. έναντι καθαρής εισροής 33,78 δισ. το αντίστοιχο 9μηνο 11. Η εισροή οφείλεται κυρίως στην αύξηση των καθαρών δανειακών υποχρεώσεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα προς μη κατοίκους κατά 76,0 δισ. (εισροή) και στη μείωση κατά 13,7 δισ. των τοποθετήσεων των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και θεσμικών επενδυτών σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό (εισροή). Ειδικότερα, ο καθαρός δανεισμός του τομέα της γενικής κυβέρνησης ανήλθε σε 75,12 δισ. και αντανακλά τον ακαθάριστο δανεισμό του δημόσιου τομέα από το EFSF και το ΔΝΤ συνολικού ύψους 75,6 δισ. Οι εξελίξεις αυτές αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τη μείωση των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα κατά 11,9 δισ. Τέλος, στο ισοζύγιο του 9μήνου του 2012, καταγράφηκαν αρνητικά τακτοποιητέα στοιχεία ύψους 1,47 δισ. έναντι αρνητικών στοιχείων ύψους 1,19 δισ. στο 9μηνο 11. Υλικό κόστος κατασκευής και τιμές κατοικιών: Η αύξηση του γενικού δείκτη του υλικού κόστους κατασκευής των νέων κατοικιών (ΕΛΣΤΑΤ) διαμορφώθηκε στο 0,5% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12, όπως και τον προηγούμενο μήνα, έναντι ανόδου του κατά +1,7% τον Οκτ. 11. Παράλληλα, στο 8μηνο 12 το υλικό κόστος κατασκευής των νέων κατοικιών αυξήθηκε κατά +0,7% σε ετήσια βάση από άνοδο κατά +3,0% στο 8μηνο 11 και κατά +2,9% στο 8μηνο 10. Εκτός του υλικού κόστους, ανεπαίσθητη άνοδο κατά 0,1% σε ετήσια βάση παρουσίασε στο 8μηνο. 12 και το συνολικό κόστος κατασκευής των νέων κατοικιών, έναντι ανόδου του κατά +1,1% συνολικά το 2011. Το εργατικό κόστος μειώθηκε κατά -2,0 το 8μηνο 12, έναντι μείωσής του κατά -1,1% συνολικά το 2011. Η ελληνική αγορά οικιστικών ακινήτων βρίσκεται σε μεγάλη κρίση επί τέσσερα κατά σειρά έτη, η οποία εκδηλώνεται, αφενός με μείωση της ζήτησης και αφετέρου με υπερβάλλουσα προσφορά, που αντανακλάται στο εκτιμώμενο σημαντικό και αυξανόμενο απόθεμα αδιάθετων (και προς πώληση) κατοικιών. Ειδικότερα, εξακολουθεί να παρατηρείται κάθετη πτώση του αριθμού των αγοραπωλησιών διαμερισμάτων (3 ο 3ηνο 12: -48,7%, μετά την πτώση τους κατά -38,8% στο 3 ο μηνο 11), πτώση που είναι πολύ μεγαλύτερη της επίσης μεγάλης μείωσης του αριθμού των αδειών της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας κατά -27,6% στο 8μηνο 12, μετά την πτώση της κατά -30,5% και στο 8μηνο 11. Βλ. Διάγραμμα. 50 40 30 20 10 0 Διάγραμμα: Δείκτες Συναλλαγών και Τιμές Οικιστικών Ακινήτων Αριθμός συναλλαγών (σε χιλ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Τιμές διαμερισμάτων (2007=100) Q1 2007 Q2 2007 Q3 2007 Q4 2007 Q1 2008 Q2 2008 Q3 2008 Q4 2008 Q1 2009 Q2 2009 Q3 2009 Q4 2009 Q1 2010 Q2 2010 Q3 2010 Q4 2010 Q1 2011 Q2 2011 Q3 2011 Q4 2011 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Η υπερβάλλουσα προσφορά κατοικιών και η πτώση της ζήτησης αυτών έχουν επιφέρει σημαντική πτώση των τιμών των κατοικιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, τιμές των διαμερισμάτων (παλαιά και νέα) μειώθηκαν κατά -11,7% στο 3 ο 3μηνο 12 στο σύνολο της χώρας, έναντι μείωσής τους κατά -4,7% στο 3 ο 3μηνο 11. Μεγαλύτερη ήταν η πτώση των τιμών των διαμερισμάτων στην Αθήνα (3 ο 3μηνο 12:-12,3%, 3 ο 3μηνο 11:-4,4%) και στις εξοχικές περιοχές (3 ο 3μηνο 12: -12,4%, 3 ο 3μηνο 11:--5,9%) και ακολουθούν η Θεσσαλονίκη (3 ο 3μηνο 12:-10,6%, 3 ο 3μηνο 11:-6,4%) και οι άλλες μεγάλες πόλεις (3 ο 3μηνο 12:-10,6%, 3 ο 3μηνο 11:-3,2%). Γενικότερα, η ελληνική αγορά κατοικιών αρχίζει να εμφανίζει πλέον χαρακτηριστικά αισθητής υποτίμησης, καθώς ο λόγος του δείκτη τιμών των 115 105 95 85 75 7

διαμερισμάτων προς τον δείκτη των ενοικίων υποχωρεί με επιταχυνόμενο μάλιστα ρυθμό στο 3 ο 3μηνο 12 (βλ. το Διάγραμμα). 18 13 8 3-2 -7-12 Δείκτες Αγοράς Κατοικιών 2000-2012 (2007=100) Ετήσιες Μεταβολές Τιμών Διαμερισμάτων (αριστερός άξονας) Λόγος Τιμών Διαμερισμάτων/Ενοίκια (δεξιός άξονας) I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II III 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, στοιχεία που συλλέγονται απο τα πιστωτικά ιδρύματα Συγκριτικά στοιχεία για την εξέλιξη των τιμών των οικιστικών ακινήτων στις χώρες της Ζώνης του Ευρώ παρουσιάζονται στον ανωτέρω Πίνακα. Σύμφωνα με την ΕΚΤ η μείωση των τιμών των οικιστικών ακινήτων άρχισε να σημειώνεται από το 4 ο 3μηνο 11 σε ετήσια βάση. Ειδικότερα, ο γενικός δείκτης τιμών των οικιστικών ακινήτων (διαμερίσματα και οικείες) στη ΖτΕ μειώθηκε κατά -1,5% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3μηνο 12 (1 ο 3μηνο 12: -0,8%, 4 ο 3μηνο 11: -0,3%), έναντι αύξησης κατά +1,3% στο 2 ο 3μηνο 11. Πίνακας: Τιμές Οικιστικών Ακινήτων Στη Ζώνη του Ευρώ (12μηνος ρυθμός μεταβολής) Μέσος όρος 2010 2011 1ο 3μηνο'12 2ο 3μηνο'12 1999-2011 Βέλγιο 6,5 5,4 3,1 3,8 2,7 Γερμανία 0,5 2,6 2,5 3,5 Εσθονία 0,1 9,9 13,8 6,8 Ιρλανδία 3,1-13,1-13,2-17,2-15,4 Ελλάδα 5,1-4,7-5,4-9,3-10,1 Ισπανία 6,5-2 -7,4-12,6-14,4 Γαλλία 7,4 5,1 5,9 1,9-0,1 Ιταλία 4,6 0,1 0,7-0,3-1,7 Κύπρος -1,3-4,1-4,9-5,9 Λουξ/ργο 4,5 4,5 4,1 5,4 4,3 Μάλτα 1,1 1,1 1,3 5,5 0,1 Ολλανδία -2,0-2 -2,3-3,8-5,0 Αύστρία 3,1 5,7 4,1 10,7 11,2 Πορτογαλία 2,2 1,8-0,2-1,5-1,8 Σλοβενία 0,1 2,7-7,1-5,7 Σλοβακία -3,9-3,1-2,3-2,3 Φινλανδία 4,7 8,7 2,7 1,1 0,5 ΖτΕ 4,2 1,0 1,0-0,8-1,5 Πηγή: ΕΚΤ, Νοέμ. 12. Αξιοσημείωτη είναι η σημαντική διακύμανση των τιμών ανάμεσα στις χώρες μέλη της ΖτΕ. Εκτός της Ελλάδος, σημαντική πτώση τιμών στα οικιστικά ακίνητα παρατηρείται στην Ιρλανδία, με πτώση τιμών κατά -15,4% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3μηνο 12, στην Ισπανία (-14,4%), στην Κύπρο (-5,9%) και τη Σλοβενία, και Σλοβακία (--5,7% και 2,3%), ενώ μικρή υποχώρηση των τιμών παρατηρείται στην Πορτογαλία και την Ιταλία (-1,8% και -1,7%) και τη Γαλλία (-0,1%). Ας σημειωθεί ότι οι τιμές των κατοικιών στην Ιταλία κινούνται σε αρνητικό έδαφος από το 1 ο 3μηνο 12 και στη Γαλλία στο 2 ο 3μηνο 12. Αύξηση των τιμών των οικιστικών ακινήτων σημειώνεται στη Γερμανία (+3,5%), που κατέχει υψηλό συντελεστή στάθμισης στον γενικό δείκτη τιμών των οικιστικών ακινήτων της ΕΚΤ (26,7%), στο Βέλγιο (+2,7%) και το Λουξεμβούργο (+4,3%). 115 110 105 100 95 90 85 80 75 70 65 60 Συμπερασματικά, η ελληνική αγορά ακινήτων επιβαρύνεται δυσανάλογα από τον Σεπτέμβριο του 2011 από την μεγάλη έλλειψη ρευστότητας στην οικονομία και από την δραματική κατολίσθηση των προσδοκιών των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών για την πορεία της οικονομίας και την εξέλιξη των οικονομικών του κάθε νοικοκυριού και της κάθε επιχείρησης χωριστά. Οι μεγάλες καθυστερήσεις στην καταβολή των δόσεων της οικονομικής βοήθειας δημιουργούν συνθήκες έλλειψης ρευστότητας στην οικονομία που πνίγουν ακόμη και τις υγιείς επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις υποχρεώνονται σε δραστική μείωση του εργατικού τους δυναμικού με αποτέλεσμα την μεγάλη αύξηση της ανεργίας και την περαιτέρω επιδείνωση του οικονομικού κλίματος. Η αναμενόμενη καταβολή της δόσης των 44,5 δις εντός του Δεκεμβρίου 2012 και η ανα-κεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος αναμένεται να συμβάλουν στην έναρξη μιας διαδικασίας ομαλοποίησης της λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας και ισχυροποίησης της προοπτικής εξόδου της από την ύφεση. Επίσης, η ύπαρξη σήμερα σαφών ενδείξεων αποτελεσματικής αντιμετώπισης των δημοσιονομικών και διαρθρωτικών προβλημάτων της χώρας στο πλαίσιο του Προγράμματος Προσαρμογής, με την πιθανή επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στη γενική κυβέρνηση ήδη από το 2012, αυξάνει την προοπτική βελτίωσης του οικονομικού κλίματος στη χώρα, γεγονότα που εφόσον συνεχισθούν, θα συμβάλουν στη σταδιακή αναθέρμανση και της αγοράς κατοικίας από τα υπέρμετρα χαμηλό επίπεδο δραστηριότητας στο οποία βρίσκεται το 2012. Δείκτες Νέων Παραγγελιών (ΔΝΠ) και Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) στη Βιομηχανία: Ο δείκτης των νέων παραγγελιών παρακολουθεί σε μηνιαία βάση την εξέλιξη της ζήτησης για βιομηχανικά προϊόντα σε ορισμένους από τους κλάδους της ελληνικής μεταποιητικής βιομηχανίας και αποτελεί ένδειξη της εξέλιξης της παραγωγής σε αυτούς τους κλάδους στους επόμενους μήνες. Δεν αντικατοπτρίζει το σύνολο της βιομηχανικής παραγωγής. Επιπλέον, η ανάλυση του δείκτη νέων παραγγελιών κατά αγορά προέλευσης των παραγγελιών δίνει τη δυνατότητα γεωγραφικού εντοπισμού της παρουσίας ζήτησης και συνεπώς συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την παραγωγή στο αμέσως επόμενο διάστημα. Ο δείκτης εκτιμάται κατ αξία και οι μεταβολές του μπορεί να οφείλονται σε μεταβολές στις τιμές των προϊόντων. Ο ΔΝΠ μειώθηκε κατά -11,4% σε ετήσια βάση τον Σεπτ. 12 (Αύγ. 12: -8,8%), έναντι μικρής αύξησής του κατά +3,8% τον Σεπτ. 11. Εξάλλου, στο 9μηνο 12 ο ΔΝΠ μειώθηκε κατά -8,7% σε ετήσια βάση, έναντι αύξησής του κατά +5,7% στο 9μηνο 11. Η μείωση του ΔΝΠ στο 9μηνο 12 προήλθε από τη νέα μεγάλη μείωση των παραγγελιών της εγχώριας αγοράς, κατά -11,3%, μετά την πτώση τους κατά -20,8% στο 9μηνο 11. Ωστόσο, μείωση κατά -5,9% σημείωσαν στο 9μηνο. 12 και οι εξαγωγικές παραγγελίες, μετά την μεγάλη αύξησή τους κατά 28,7% στο 9μηνο. 11. 8

Αισθητή ήταν η πτώση της ζήτησης από τις χώρες της Ζώνης του Ευρώ κατά -10,6% και μικρότερη από τις τρίτες χώρες (-1,7%). Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση των παραγγελιών για εξαγωγές τον Σεπτ. 12 στα ακόλουθα προϊόντα: (1) φαρμακευτικών προϊόντων και σκευασμάτων (Σεπτ. 12: +19,3%, Σεπτ. 11: +5,9% τον Σεπτ. 11, 2) ηλεκτρονικών υπολογιστών κατά +9,2% (Σεπτ. 11: -33,2%), 3) κατασκευή μεταλλικών προϊόντων κατά +5,3% (Σεπτ. 11: +50,3%). Η πτώση των βιομηχανικών παραγγελιών στην εγχώρια αγορά οφείλεται κυρίως: α) στην πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας που επιδρά στην πτώση των εγχώριων παραγγελιών, κυρίως, στις βιομηχανίες βασικών μετάλλων και κατασκευής προϊόντων από μέταλλο και β) στην σημαντική μείωση των κρατικών παραγγελιών προς στις βιομηχανίες όπως, τα ναυπηγεία, οι αμυντικές βιομηχανίες και άλλες βιομηχανίες που τους έχουν απαγορευτεί οι εξαγωγές λόγω καταδίκης τους από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για παράνομη χρήση κρατικών επιχορηγήσεων. Συγκεκριμένα, ο δείκτης εξαγωγικών παραγγελιών στον κλάδο του λοιπού εξοπλισμού μεταφορών έχει μειωθεί στο 49,9 τον Σεπτ. 12, από 100 το 2005. Αρνητικά επιδρά στις παραγγελίες της μεταποίησης η κλωστοϋφαντουργία και τα είδη ένδυσης, καθώς εκτοπίζονται από την εγχώρια και τις ξένες αγορές εξαιτίας του έντονου ανταγωνισμού από τις χώρες χαμηλού κόστους. Ο σχετικός δείκτης εξαγωγικών παραγγελιών στην κλωστοϋφαντουργία έχει μειωθεί στο 50,1 τον Σεπτ. 12, ενώ ο δείκτης στα έτοιμα ενδύματα έχει επίσης μειωθεί στο 53,8. Ο ΔΚΕ στη Βιομηχανία στο σύνολο της αγοράς αυξήθηκε κατά +5,3% σε ετήσια βάση τον Σεπτ. 12, έναντι αύξησής του κατά +19,9% τον Σεπτ. 11. Στο 9μηνο 12 ο ΔΚΕ αυξήθηκε κατά +3,6% σε ετήσια βάση, μετά την αύξησή του κατά +10,4% και στο 9μηνο 11. Στον ΔΚΕ συμπεριλαμβάνονται όλοι οι κλάδοι της βιομηχανίας, ακόμη και τα τρόφιμα που δεν συμπεριλαμβάνεται στο ΔΝΠ. Η αύξηση του ΔΚΕ τον Σεπτ. 12 προέκυψε ως αποτέλεσμα της μείωσης του κύκλου εργασιών της εγχώριας αγοράς κατά -3,0% και της σημαντικής αύξησης του ΔΚΕ εξαγωγών κατά +16,2% (ΖτΕ: -4,5%, τρίτες χώρες: +26,8%). Συνεπώς, τον Σεπτ. 12 είχαμε αύξηση και στην βιομηχανική παραγωγή και στον κύκλο εργασιών της βιομηχανίας με κινητήριο μοχλό κυρίως τις παραγγελίες από το εξωτερικό και ιδιαίτερα από χώρες εκτός της ΖτΕ. Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση του ΔΚΕ τον Σεπτ. 12 στον κλάδο των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα κατά +34,2% (με συντελεστή στάθμισης στον γενικό δείκτη 27,04%). Στα Τρόφιμα ο ΔΚΕ σημείωσε πτώση κατά -5,7% τον Σεπτ. 12, έναντι αύξησής του κατά 8,1% τον Σεπτ. 12, ενώ στα ποτά η πτώση του δείκτη ήταν μόνο -2,4%, έναντι αύξησής του κατά 4,8% τον Σεπτ. 11. Στον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό, η πτώση του ΔΚΕ ήταν -9,2% ΤΟΝ Σεπτ. 12, μετά την αύξησή του κατά 26,0% τον Σεπτ. 11. Στα βασικά μέταλλα η πτώση του ΔΚΕ ήταν -16,4% τον Σεπτ. 12, μετά την αύξησή του κατά 38,8% τον Σεπτ. 11 με μεγάλο μέρος της πτώσης να αντικατοπτρίζει την πτώση στις τιμές των μετάλλων. Παγκόσμια Οικονομία ΗΠΑ: Ο πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ ανήλθε στο 2,2% τον Οκτ. 12 από 2,0% τον Σεπτ. 12 και 1,7% τον Αύγ. 12. Επίσης, ο δομικός πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ διατηρήθηκε στο 2,0%, όπως και τον προηγούμενο μήνα, από 1,9% τον Αύγ. 12. Η τιμή της ενέργειας μειώθηκε κατά -0,2% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12, έναντι αύξησής της κατά 4,5% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση αυξήθηκε κατά 4,0%. Επίσης, η τιμή των τροφίμων αυξήθηκε κατά 0,2% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από 0,1% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση αυξήθηκε κατά 1,7%. Μείωση τιμών σε μηνιαία βάση σημειώθηκε στον οικιακό εξοπλισμό (-0,1%), στα νέα/μεταχειρισμένα οχήματα (-0,5%), τα νέα οχήματα (-0,1%), στον τομέα των μεταφορών (-0,1%), στον κλάδο καπνού (-0,1%). Η τιμή της βενζίνης υποχώρησε κατά -0,6% σε μηνιαία βάση, ενώ σε ετήσια βάση αυξήθηκε κατά 9,1%. Αντίθετα, αυξήσεις σημειώθηκαν σε αρκετούς βασικούς κλάδους όπως η στέγαση (0,2%), τα ενοίκια (0,4%), τα φάρμακα (0,2%), τα είδη ένδυσης (0,7%), τα αεροπορικά εισιτήρια (2,4%), οι υπηρεσίες (0,3%), η εκπαίδευση (2,4%) και ο οικιακός εφοδιασμός (0,4%). Ο πληθωρισμός με βάση το δείκτη τιμών παραγωγού διαμορφώθηκε υψηλότερα στο 2,3% τον Οκτ. 12 (δομικός: 2,1%), έναντι 2,1% το Σεπτ. 12 (δομικός: 2,3%). Στον τομέα της παραγωγής, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά -0,4% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 (εξαιτίας του τυφώνα Sandy) από αύξηση κατά 0,2% τον Σεπτ. 12 και μείωση κατά -1,1% τον Αύγ. 12, ενώ σε ετήσια βάση η αύξηση ήταν 1,7%. Επίσης, η παραγωγή στη μεταποιητική βιομηχανία μειώθηκε κατά -0,9% τον Οκτ. 12. Ο δείκτης βιομηχανικής δραστηριότητας Philly/Fed σημείωσε βελτίωση στο 5,7 τον Οκτ. 12 από -1,9 το Σεπτ. 12 και -7,1 τον Αύγ. 12. Στον τομέα της κατανάλωσης, οι λιανικές πωλήσεις υποχώρησαν οριακά κατά -0,3% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12 από 1,3% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση σημείωσαν αύξηση κατά 3,8%. Όσον αφορά το λογαριασμό κεφαλαίου, οι καθαρές εισροές κεφαλαίων μειώθηκαν στα $ 4,7 δισ. τον Σεπτ. 12, έναντι $ 63,5 δισ. τον Αύγ 12 και $ 71,7 δισ. τον Ιούλ. 12. Από τις συνολικές εισροές τον Σεπτ. 12, οι εκροές του ιδιωτικού τομέα ήταν $ 9,0 δισ. έναντι εισροών $ 23,0 δισ. τον Αύγ. 12 και $ 58,9 δισ. τον Ιούλ. 12. Στην αγορά κατοικίας, οι πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών σημείωσαν βελτίωση και αυξήθηκαν κατά 2,1% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 12, από μείωσή τους κατά -2,9% τον Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση οι πωλήσεις ήταν αυξημένες κατά 10,9%. 9

Οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας αυξήθηκαν σημαντικά κατά 78 χιλ. την εβδομάδα που έκλεισε την 10.11.2012, στις 439 χιλ. Η εξέλιξη αυτή θεωρείται αναμενόμενη και πρόσκαιρη εξαιτίας του τυφώνα Sandy. O μέσος όρος 4 εβδομάδων διαμορφώθηκε στις 383,75 χιλ., έναντι 372 χιλ. την εβδομάδα που έληξε την 3.11.2012. ΖτΕ: Επιβεβαιώθηκε τελικά η ύφεση στην οικονομία της ΖτΕ, αφού το ΑΕΠ μειώθηκε για δεύτερο συνεχές τρίμηνο κατά -0,1% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο, από -0,2% το 2 ο, ενώ σε ετήσια βάση, η πτώση του ΑΕΠ ήταν -0,6%, από -0,4% το 2 ο. Σημειώνεται ότι στις ΗΠΑ το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,5% σε 3μηνιαία βάση και κατά 2,3% σε ετήσια βάση το 3 ο, ενώ στο Ην. Βασίλειο, η οικονομία εξήλθε από την ύφεση, καθώς το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,0% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο, μετά από πτώση κατά -0,4% το 2 ο. Ωστόσο, σε ετήσια βάση το ΑΕΠ είχε μηδενική μεταβολή, από -0,5% το 2 ο. Η ύφεση στη ΖτΕ ήταν αναμενόμενη, παρά την μικρή αύξηση του ΑΕΠ που σημειώθηκε στη Γερμανία και τη Γαλλία, η οποία δεν μπόρεσε να αντισταθμίσει την έντονη πτώση της οικονομικής δραστηριότητας που παρατηρείται στις χώρες της περιφέρειας. Επιπλέον, η χειροτέρευση των δεικτών οικονομικής συγκυρίας τον Σεπ.-Οκτ. 12 προοιωνίζεται νέα μεγαλύτερη πτώση του ΑΕΠ το τελευταίο 3μηνο του έτους. Η Ε. Επιτροπή στις φθινοπωρινές προβλέψεις εκτιμά μείωση κατά -0,2% σε 3μηνιαία βάση το 4 ο, ενώ σταδιακή ανάκαμψη, αν και πολύ περιορισμένη αναμένεται από το 2013, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,1%, έναντι πτώσης -0,4% το 2012. Ειδικότερα, στη Γερμανία το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά +0,2% σε 3μηνιαία βάση (0,9% σε ετήσια βάση), αύξηση που προήλθε από την θετική συμβολή του εξωτερικού τομέα αλλά και την εκ νέου ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης, αλλά και των επενδύσεων σε κατοικίες που αντιστάθμισαν και αυτό το 3μηνο την πτώση των επενδύσεων σε εξοπλισμό αλλά και την αρνητική μεταβολή των αποθεμάτων. Στη Γαλλία το ΑΕΠ αυξήθηκε απροσδόκητα κατά 0,2% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο, από -0,1% το 2 ο, συνεπώς η οικονομία απέφυγε προς το παρόν την ύφεση. Ωστόσο, η Ε. Επιτροπή εκτιμά πτώση του ΑΕΠ κατά -0,2% το τελευταίο 3μηνο του έτους. Ήδη ο οίκος πιστοληπτικής ικανότητας Moody s υποβάθμισε τη Γαλλία σε Αa1, από ΑΑΑ, με αρνητικές προοπτικές, αναγνωρίζοντας τις αβέβαιες μελλοντικές οικονομικές συνθήκες της χώρας. Συνολικά το 2012 και το 2013 η οικονομία θα σημειώσει πολύ χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης, κατά 0,2% και 0,4% αντίστοιχα. Στην Ιταλία, το ΑΕΠ μειώθηκε, λιγότερο του αναμενομένου, κατά -0,2% σε 3μηνιαία βάση, έναντι πτώσης του κατά -0,7% το 2 ο. Στην Ισπανία, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά -0,3% σε 3μηνιαία βάση και -1,6% σε ετήσια βάση, επιβεβαιώνοντας την βαθειά ύφεση που έχει εισέλθει η οικονομία, ενώ και στην Πορτογαλία έντονη ήταν η πτώση του ΑΕΠ κατά -0,8% σε 3μηνιαία βάση, από -1,1% το 2 ο. Τέλος, μεγάλη ήταν η πτώση του ΑΕΠ στην Ολλανδία κατά -1,1% σε 3μηνιαία βάση και κατά -1,4% σε ετήσια βάση το 3 ο. Η μεγάλη αυτή πτώση του ΑΕΠ οφείλεται στην επιδείνωση του εξωτερικού τομέα, ως αποτέλεσμα της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας και της συνεχιζόμενης αδυναμίας της εγχώριας ζήτησης και κυρίως της κατανάλωσης και των επενδύσεων σε κατοικίες, οι οποίες προβλέπεται να μειωθούν κατά -8,0% το 2012. Το ΑΕΠ της Ολλανδίας θα μειωθεί κατά -0,3% το 2012, προτού αρχίσει η ανάκαμψη με αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,3% το 2013 και 1,4% το 2014. % μεταβολή ΑΕΠ στη ΖτΕ και σε επιλεγμένες οικονομίες 3ο 3μηνιαία βάση 2ο 1ο 4ο 3μηνο. 11 ΖτΕ -0,1-0,2 0,0-0,3 Γερμανία 0,2 0,3 0,5-0,1 Γαλλία 0,2-0,1 0,0 0,0 Ιταλία -0,2-0,7-0,8-0,7 Oλλανδία -1,1 0,1 0,1-0,7 Ισπανία -0,3-0,4-0,4-0,5 Πορτογαλία -0,8-1,1-0,1-1,4 Ην. Βασίλειο 1,0-0,4-0,3-0,4 ΗΠΑ 0,5 0,3 0,5 1,0 ετήσια βάση 3ο 2ο 1ο 4ο 3μηνο. 11 ΖτΕ -0,6-0,4 0,0 0,6 Γερμανία 0,9 1,0 1,2 1,9 Γαλλία 0,1 0,1 0,2 1,1 Ιταλία -2,4-2,4-1,4-0,5 Oλλανδία -1,4-0,4-1,0-0,4 Ισπανία -1,6-1,4-0,7 0,0 Πορτογαλία -3,4-3,2-2,3-3,0 Ελλάδα -7,2-6,3-6,7-7,9 Ην. Βασίλειο 0-0,5-0,1 0,7 ΗΠΑ 2,3 2,1 2,4 2,0 Πηγή: Eurostat 10