ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 21.12.2001 COM(2001) 784 τελικό 2001/0305 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση κοινών κανόνων αποζηµίωσης των επιβατών αεροπορικών µεταφορών και παροχής συνδροµής σε αυτούς σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και ακύρωσης ή µεγάλης καθυστέρησης της πτήσης (υποβληθείσα από την Επιτροπή)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Εισαγωγή 1. Η ελευθέρωση των αεροµεταφορών δηµιούργησε πολλά πλεονεκτήµατα για το επιβατικό κοινό. Άρχισε ανταγωνισµός σε πολλά δροµολόγια, οι τιµές έπεσαν σε πραγµατικούς όρους και η ζήτηση αυξάνεται µε ταχείς ρυθµούς. Αυτή δυστυχώς είναι η µια πλευρά της κατάστασης. Παρά τις προόδους που έχουν επιτευχθεί, οι αεροµεταφορές δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των πελατών, οι οποίοι πολύ συχνά δικαιολογηµένα δεν µένουν ικανοποιηµένοι. Η άρνηση επιβίβασης και η ακύρωση πτήσεων, για εµπορικούς λόγους, προκαλούν µεγάλη αγανάκτηση, όχι µόνον διότι δηµιουργούν σοβαρή καθυστέρηση και αναταραχή στα σχεδιαζόµενα ταξίδια αλλά και επειδή δείχνουν ότι ο αεροµεταφορέας παραλείπει να τηρήσει τη δέσµευσή του να µεταφέρει επιβάτες µε εύλογη ταχύτητα (ακόµη και εάν προστατεύεται από τη σύµβασή του). Οι µεγάλες καθυστερήσεις είναι ένα άλλο πρόβληµα. Μολονότι οι αεροµεταφορείς και οι ταξιδιωτικοί πράκτορες συχνά δεν ευθύνονται για τις καθυστερήσεις, δεν πρέπει να τους επιτρέπεται να αφήνουν στα αεροδρόµια τους επιβάτες τους επί ώρες, χωρίς αυτοί να µπορούν να αλλάξουν τις κρατήσεις τους ή να ακυρώσουν το ταξίδι τους εφόσον δεν εξυπηρετεί πλέον κανένα σκοπό. 2. Το Μάιο του 2001 οι ενώσεις ευρωπαϊκών αερογραµµών ανέλαβαν εθελούσια δεσµεύσεις να βελτιώσουν την ποιότητα εξυπηρέτησης και συνέστησαν στα µέλη τους να τις υιοθετήσουν, δεδοµένου ότι η πλειονότητα αυτών αναµένεται ότι έτσι θα πράξει. Οι δεσµεύσεις αποτελούν πραγµατικό βήµα και, όταν εφαρµοσθούν πλήρως, θα ανεβάσουν το επίπεδο εξυπηρέτησης των επιβατών. Πρόκειται για την παροχή συνδροµής στους επιβάτες των καθυστερηµένων πτήσεων στα αεροδρόµια και µέσα στο αεροσκάφος, µεταξύ άλλων, δεν καλύπτουν όµως την αποζηµίωση και την παροχή συνδροµής στους επιβάτες που υπέστησαν άρνηση επιβίβασης ή των οποίων η πτήση ακυρώθηκε. Χρειάζεται νοµοθεσία για να προστατεύονται καλύτερα οι επιβάτες αυτοί και, στην ανακοίνωσή της για την προστασία των επιβατών στις αεροµεταφορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση 1, η Επιτροπή εξήγγειλε ότι θα αποσύρει την πρόταση του 1998 για τροποποίηση του κανονισµού (EΟΚ) αριθ. 295/91 για ένα σύστηµα αντισταθµιστικών παροχών σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης 2, η οποία κάλυπτε και τις ακυρώσεις πτήσεων, και ότι θα την αντικαταστήσει από µια άλλη αυστηρότερη. Εξήγγειλε επίσης ότι θα προτείνει νοµοθέτηµα που θα επιτρέπει στους επιβάτες, των οποίων η πτήση σηµείωσε καθυστέρηση, να ακυρώνουν τις µετακινήσεις τους ή να τις συνεχίζουν υπό πιο ικανοποιητικές συνθήκες. Αυτό είναι και το αντικείµενο της παρούσας πρότασης. 1 2 Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο. Προστασία των επιβατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. COM(2000) 365 τελικό, 21.6.2000. Κανονισµός (EΟΚ) του Συµβουλίου αριθ. 295/91 της 4ης Φεβρουαρίου 1991 για τη θέσπιση κοινών κανόνων σχετικών µε ένα σύστηµα αντισταθµιστικών παροχών σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης κατά τις τακτικές αεροπορικές µεταφορές. ΕΕ L 36, 8.2.1991, σ. 5. 2
Ισχύουσα κατάσταση 3. Πριν δέκα χρόνια, η Κοινότητα αναγνώρισε ότι είναι αναγκαίο να θεσπισθούν κοινοί κανόνες για ένα σύστηµα αντισταθµιστικών παροχών και συνδροµής σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης, όταν εξέδωσε τον κανονισµό (EΟΚ) αριθ. 295/91. Ο κανονισµός έδινε στους επιβάτες το δικαίωµα να αξιώνουν χρηµατοδοτική αντιστάθµιση, επιλογή µεταξύ άλλης όσο το δυνατόν ενωρίτερης πτήσης ή την επιστροφή της αξίας του εισιτηρίου (σηµαντικό εάν το ταξίδι χάνει το σκοπό του εξαιτίας της καθυστέρησης) και παροχής συνδροµής για να µετριασθεί η αναστάτωση από την αναµονή για άλλη επόµενη πτήση. Το 1998, η Επιτροπή κατέληξε ότι χρειαζόταν να επεκταθεί και να αποσαφηνισθεί ο κανονισµός και πρότεινε την τροποποίησή του 3. υστυχώς, το Συµβούλιο δεν µπόρεσε να εκδώσει την πρόταση αυτή διότι προέκυψε διαφωνία σχετικά µε την εφαρµογή της στον αερολιµένα του Γιβραλτάρ. 4. Η πρόταση, όπως είχε τροποποιηθεί σύµφωνα µε τη γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 4, θα διεύρυνε αισθητά το πεδίο εφαρµογής του κανονισµού. Συγκεκριµένα, το πεδίο θα συµπεριελάµβανε τις µη προγραµµατισµένες πτήσεις, τις πτήσεις από κοινοτικούς σε µη κοινοτικούς αερολιµένες, τις ακυρώσεις πτήσεων για λόγους που δεν σχετίζονται µε την προστασία επιβατών ή την ασφάλεια των πτήσεων και τις µη έντυπες µορφές εισιτηρίου προέβλεπε επίσης καλύτερη πληροφόρηση των επιβατών σχετικά µε τα δικαιώµατά τους. 5. Η Επιτροπή πιστεύει ότι, ακόµη και εάν τροποποιηθεί, ο κανονισµός (EΟΚ) αριθ. 295/91 δεν θα προστετεύει κατάλληλα τους επιβάτες όταν αυτοί αντιµετωπίζουν την άρνηση επιβίβασης ή την ακύρωση πτήσων. Ο αρχικός και ο τροποποιητικός κανονισµός υποχρέωναν τους αεροµεταφορείς και τους ταξιδιωτικούς πράκτορες (στο εξής αναφερόµενοι αµφότεροι ως αεροµεταφορείς) να καταβάλλουν αποζηµίωση και να παρέχουν συνδροµή στους επιβάτες. εν τους εµποδίζουν όµως να µην εφαρµόζουν την υπέρµετρη άρνηση επιβίβασης ή την ακύρωση πτήσεων, ούτε τους δίνουν κίνητρα να ισορροπήσουν τα οικοινοµικά τους πλεονεκτήµατα µε το κόστος που προκαλείται στους επιβάτες. Έτσι, πάρα πολλοί επιβάτες θα εξακολουθούσαν να υποµένουν τις πρακτικές αυτές. 6. Ένα άλλο µειονέκτηµα των κανονισµών αυτών είναι ότι ορίζουν κατ αποκοπήν ποσοστά αποζηµίωσης. Αγνοούν εποµένως το γεγονός ότι κάθε επιβάτης προσδίδει διαφορετική αξία στην αναστάτωσή του και την απώλεια χρόνου. Ορισµένοι θα παραχωρούσαν οικειοθελώς τη θέση τους εάν έµεναν ικανοποιηµένοι από την αποζηµίωσή τους. Άλλοι, όπως οι επιχειρηµατίες, προσδίδουν µεγαλύτερη αξία στο χρόνο τους και έτσι θα επέµεναν να τηρηθεί η κράτηση της θέσης τους, ακόµη και εάν τους προσφερόταν γεννεόδωρη αποζηµίωση. Τέλος, οι κανονισµοί δεν παρέχουν δικαιώµατα στους επιβάτες σε περίπτωση µεγάλης καθυστέρησης, έτσι ώστε να µπορούν να ακυρώσουν τα εισιτήριά τους ή να επιβιβάζονται σε άλλες πτήσεις. Αν και οι αιτίες είναι διαφορετικές, οι επιβάτες αναστατώνονται και χάνουν χρόνο όταν 3 4 Πρόταση κανονισµού (EΚ) του Συµβουλίου για την τροποποίηση του κανονισµού (EΟΚ) αριθ. 295/91 για τη θέσπιση κοινών κανόνων σχετικών µε ένα σύστηµα αντισταθµιστικών παροχών σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης κατά τις τακτικές αεροπορικές µεταφορές. COM(1998) 41 τελικό, 30.1.1998. Τροποποιηµένη πρόταση κανονισµού (EΚ) του Συµβουλίου για την τροποποίηση του κανονισµού (EΟΚ) αριθ. 295/91 για τη θέσπιση κοινών κανόνων σχετικών µε ένα σύστηµα αντισταθµιστικών παροχών σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης κατά τις τακτικές αεροπορικές µεταφορές. COM(1998) 580 τελικό, 19.10.1998. 3
η πτήση τους καθυστερεί, όπως και και στην περίπτωση άρνησης επιβίβασης ή ακύρωσης της πτήσης τους. Συνεπώς, η Επιτροπή πιστεύει ότι χρειάζεται να υποβάλει άλλη πρόταση που θα προστατεύει καλύτερα τους επιβάτες (η οποία συνοψίζεται στο τέλος της αιτιολογικής έκθεσης), µε βάση την ανάλυση που ακολουθεί. Αιτίες άρνησης επιβίβασης 7. Παρά το γεγονός ότι οι αρνήσεις επιβίβασης είναι πάρα πολλές, η πρακτική είναι αδύνατον να εξαλειφθεί. Στην πραγµατικότητα δύο είναι οι αιτίες. Η πρώτη είναι η µεταφορά σε επόµενη πτήση επιβατών που δεν µπόρεσαν να επιβιβασθούν στην πτήση για την οποία είχαν κράτηση θέση, εξαιτίας τεχνικών προβληµάτων, όπως είναι η αργοπορηµένη άφιξη ή η ακύρωση πτήσης ανταπόκρισης ή η αντικατάσταση αεροσκάφους που υπέστη βλάβη από µικρότερο. Οι µεταφερόµενοι επιβάτες δηµιουργούν απροσδόκητη ζήτηση θέσεων, σε βαθµό που ορισµένες φορές να µην επιτρέπεται η επιβίβαση σε επιβάτες της επόµενης πτήσης. Στο ήµισυ των περιπτώσεων η άρνηση επιβίβασης οφείλεται σε τεχνικούς λόγους. 8. Η δεύτερη αιτία είναι η πρακτική της "µη εµφάνισης" όπως αποκαλείται, δηλαδή η τάση των επιβατών να µην εµφανίζονται ακόµη και εάν έχουν επικυρώσει τις κρατήσεις τους. Οι ανοικειοθελώς µη εµφανιζόµενοι επιβάτες προκαλούν τα τεχνικά προβλήµατα που προαναφέρθηκαν: οι επιβάτες απλώς δεν είναι σε θέση να πάρουν την πτήση που έχουν κλείσει. Οι οικειοθελώς µη εµφανιζόµενοι επιβάτες δηµιουργούνται από ορισµένες πρακτικές µάρκετιγκ, οι οποίες διαχωρίζουν την κράτηση θέσεων από την πώληση των εισιτηρίων. Αυτό επιτρέπει σε επιβάτες µε ευέλικτα, επιστρεφόµενα εισιτήρια (µε υψηλή τιµή πώλησης) να τα χρησιµοποιούν για άλλη πτήση ή να τους επιστρέφεται το αντίτιµο του εισιτηρίου εάν δεν το χρησιµοποιήσουν. Επιτρέπει επίσης σε ορισµένους πράκτορες να κάνουν καταχρηστικές κρατήσεις θέσεων για µελλοντική πώληση των εισιτηρίων σε πελάτες, χωρίς πληρωµή. Οι πράκτορες στις περιπτώσεις αυτές παραλείπουν να ακυρώσουν τις αχρησιµοποίητες κρατήσεις ή το πράττουν πολύ αργά. 9. Oι αεροµεταφορείς προβλέπουν λοιπόν τον πιθανό αριθµό µη εµφανιζόµενων σε µια πτήση. Μπορούν να δεχθούν κρατήσεις έως τον αριθµό χωρητικότητας του αεροσκάφους συν τον υπολογιζόµενο αριθµό µη εµφανιζόµενων, δηλαδή κάνουν υπερκράτηση θέσεων. Ωστόσο, απρόσµενα συµβάντα µπορούν να αλλάξουν τους υπολογισµούς πιθανοτήτων ή ενδεχοµένως αποβλέπουν σε πολύ υψηλό και κερδοφόρο συντελεστή πληρότητας, µειώνοντας έτσι το περιθώριο σφάλµατος. Τότε είναι υποχρεωµένοι να αρνηθούν την επιβίβαση. Σύµφωνα µε τα δεδοµένα που διαθέτει η Επιτροπή, το 1999 υπολογίζεται ότι 250.000 επιβάτες υπέστησαν τη µεταχείριση αυτή από τους κύριους κοινοτικούς αεροµεταφορείς (τακτικές πτήσεις), ήτοι το 1,1 τοις χιλίοις. 10. Εάν οι αεροµεταφορείς δεν εφάρµοζαν τη υπερκράτηση θέσεων, θα άφηναν άδειες θέσεις που θα µπορούσαν να είχαν πωληθεί σε άλλους πελάτες. Τα έσοδα και τα κέρδη τους θα έπεφταν και γι αυτό να ανέβαζαν τις τιµές. Αυτό δεν θα ωφελούσε κανέναν. Οι αεροµεταφορείς χρειάζονται λειτουργική ευελιξία για να αντιµετωπίζουν τα απροσδόκητα συµβάντα αλλά δεν έχουν καµιά αναστολή στην επιδίωξη υπερβολικά υψηλών συντελεστών πληρότητας και δεν τους παρέχονται αρκετά κίνητρα για να αποκαθιστούν προσεκτικά ισορροπία µεταξύ περιθωρίου υπερκράτησης και µη εµφανιζόµενων επιβατών. 4
Έκκληση για εθελοντές 11. Η Επιτροπή προτείνει τώρα διαφορετική προσέγγιση για την άρνηση επιβίβασης, σύµφωνα µε την οποία οι επιβάτες θα καλούνται να παραχωρούν οικειοθελώς τις κρατήσεις τους και θα αποζηµιώνονται µε αποτρεπτικού ύψους ποσά οι επιβάτες στους οποίους δεν επετράπη η επιβίβαση παρά τη θέλησή τους. Θα ήταν µεγάλη πρόοδος ένα εθελοντικό σύστηµα που θα παρέχει τόση ευελιξία. Όταν περιµένουν ότι θα προβούν σε άρνηση επιβίβασης, οι αεροµεταφορείς θα είναι πρώτον υποχρεωµένοι να ρωτούν ποιοι επιβάτες µπορούν να παραχωρήσουν εθεντικά τις θέσεις τους έναντι κάποιου οφέλους (είτε χρηµατικού είτε άλλου πλεονεκτήµατος). Ο αεροµεταφορέας και οι πιθανοί εθελοντές θα διαπραγµατεύονται και θα συµφωνούν τότε τους όρους ανταλλαγής οι όροι θα αντανακλούν την αξία που προσδίδει κάθε επιβάτης στην απώλεια χρόνου και τη σχετική αναστάτωσή του. 12. Ο εθελοντής επιβάτης δεν θα εξαναγκάζεται να παραχωρήσει τη θέση του στο αεροσκάφος αλλά θα το πράττει αυτό µόνον εφόσον συµφωνεί. Έτσι, για τους επιβάτες που θα δέχονται την ανταλλαγή δεν θα υπάρχει άρνηση επιβίβασης διότι θα ενεργούν αυτόβουλα. Στις Ηνωµένες Πολιτείες, το εθελοντικό σύστηµα είναι υποχρεωτικό και φέρει καλά αποτελέσµατα. Το 2000 ο αριθµός επιβατών που δεν τους επετράπη να επιβιβασθούν ανερχόταν σε περίπου 18.000, 0,1 τοις χιλίοις ο αριθµός των εθελοντών έφθασε τις 330.000, σχεδόν είκοσι φορές περισσότεροι από εκείνους στους οποίους δεν επετράπη η επιβίβαση (πρόκειται µόνον για µεγάλες αεροπορικές εταιρείες). 13. Εάν, και µόνον εάν, δεν παρουσιασθούν αρκετοί εθελοντές, θα µπορούν οι αεροµεταφορείς να αρνηθούν την επιβίβαση. Tότε θα πρέπει να αποζηµιώνουν τους επιβάτες µε ένα πάγιο ποσοστό, αρκετά υψηλό ώστε να αντισταθµίζεται η καθυστέρηση και η ταλαιπωρία που προκλήθηκε και να αποτρέπονται οι αεροµεταφορείς να εφαρµόζουν τη διπλοκράτηση σε βαθµό που να καταλήγει στη συνήθη άρνηση επιβίβασης. Για να επιτευχθεί αυτό, η αποζηµίωση πρέπει να είναι τέτοιου ύψους ώστε οι αεροµεταφορείς να µην κερδίζουν αλλά να χάνουν έσοδα από την πρακτική αυτή. Ποσά αποζηµίωσης 14. Στην πρότασή της η Επιτροπή προσπάθησε να καθορίσει ποσά αποζηµίωσης των επιβατών που θα αποτρέπουν τους αεροµεταφορείς από τις υπερβολικές διπλοκρατήσεις, έπρεπε όµως να στηριχθεί στα γενικά στοιχεία περί ναύλων και στις πολύ περιορισµένες πληροφορίες των αεροπορικών εταιρειών σχετικά µε τα έσοδά τους από την υπερκράτηση θέσεων. Πέρυσι ο µέσος σταθµικός όρος των ναύλων διακεκριµένης θέσης ήταν περίπου 310 Eυρώ για τις ενδοκοινοτικές πτήσεις, όταν οι περισσότεροι ναύλοι κυµαίνονται από 150 έως 600 Eυρώ. Tο κόστος µεταφοράς των επιβατών που υπέστησαν υπερκράτηση χωρίς άρνηση επιβίβασης θεωρείται οριακό, καθόσον οι αεροµεταφορείς επιφορτίζονται σχεδόν όλο, πάγιο και µεταβλητό, κόστος µεταφοράς των υπολοίπων επιβατών είναι εποµένως δικαιολογηµένο να συσχετισθεί η αποζηµίωση µε τους ναύλους. Για να µην εφαρµόζουν οι αεροµεταφορείς την άρνηση επιβίβασης σε σε κανέναν επιβάτη, χωρίς διάκριση της θέσης ταξιδίου τους, η Επιτροπή προτείνει η πάγια αποζηµίωση να καθορισθεί στο διπλάσιο των περισσότερων ναύλων της διακεκριµένης θέσης, δηλαδή σε 750 Eυρώ για τις πτήσεις κάτω των 3.500 χιλιοµέτρων. Επιτρεπόµενης της διάκρισης µεταξύ ενδοευρωπαϊκών και διηπειρωτικών πτήσεων, προτείνει 1.500 Eυρώ για τις πτήσεις 3.500 χιλιοµέτρων και άνω. 5
15. Το ύψος αυτό της αποζηµίωσης δεν θα αποτρέψει τις αεροπορικές εταιρείες να εφαρµόζουν την υπερκράτηση απλώς για να µην έχουν κενές θέσεις, διότι ειδάλλως τα έσοδά τους θα έπεφταν και οι τιµές θα ανέβαιναν. Η πρόταση της Επιτροπής βασίζεται στην έκκληση για εθελοντές µόνον εάν εµφανισθούν πολύ λίγοι επιβάτες, θα αρνείται ένας αεροµεταφορέας την επιβίβαση και θα πληρώνει την πάγια αποζηµίωση. Στις Ηνωµένες Πολιτείες η αναλογία εθελοντών προς επιβάτες που δεν ταξιδεύουν τελικά είναι σχεδόν είκοσι προς ένας, και µάλιστα µε χαµηλό επίπεδο αποζηµίωσης. Συνεπάγεται λοιπόν ότι οι αεροµεταφορείς δεν θα πληρώνουν συχνά αποζηµίωση, εφόσον δεν εφαρµόζουν υπερβολικά την υπερκράτηση και είναι αποτελεσµατικοί στην ανεύρεση εθελοντών. 16. Θα µπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ωστόσο ότι οι ενδεχόµενοι εθελοντές θα ζητούν σε σταθερή βάση τη νέα πάγια αποζηµίωση µε αποτέλεσµα να µην λειτουργήσουν τα συστήµατα εθελοντών. Ωστόσο, εάν οι εθελοντές επιµείνουν στην πάγια αποζηµίωση, διατρέχουν τον κίνδυνο άλλοι επιβάτες να αποδεχθούν τη χαµηλότερη προσφορά που θα γίνει για αριθµό θέσεων αρκετό ώστε να εκλείψει το πρόβληµα της υπερκράτησης. Στην περίπτωση αυτή, οι εθελοντές δεν θα λάβουν αποζηµίωση αλλά θα ταξιδεύσουν κανονικά. Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπεται ο βασικός στόχος της πρότασης της Επιτροπής, ο οποίος είναι να παροτρυνθούν οι αεροµεταφορείς να είναι περισσότερο προσεκτικοί στην πολιτική κρατήσεων που ακολουθούν, έτσι ώστε η άρνηση επιβίβασης να γίνεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις και να µην είναι συστηµατική. Το θέµα δεν είναι να εγκριθεί εν γένει η πρακτική και να δοθούν δικαιολογίες στους επιβάτες. Λοιπά δικαιώµατα 17. Εάν υπάρξει τελικά άρνηση επιβίβασης, οι επιβάτες πρέπει να έχουν το δικαίωµα να συνεχίσουν το ταξίδι τους όσο το δυνατόν ταχύτερα (αναδρµολόγηση) υπό συνθήκες ανάλογες εκείνων της αρχικής τους πτήσης. Ειδάλλως, εάν αποφασίσουν ότι το ταξίδι τους δεν έχει πλέον νόηµα, πρέπει να είναι σε θέση να το ακυρώνουν και να τους επιστρέφεται το αντίτιµο του εισιτηρίου τους. Η Επιτροπή πιστεύει ότι τα δικαιώµατα αυτά πρέπει να καλύπτονται ορθά από το νόµο και γι αυτό προτείνει να καταστεί αυστηρότερο το σχετικό άρθρο του κανονισµού του 1991: συγκεκριµένα, να αποκτήσουν οι επιβάτες το δικαίωµα πτήσης επιστροφής επιπροσθέτως της επιστροφής του αντιτίµου του εισιτηρίου τους (όταν επιλέγουν αυτό αντί να επιβιβασθούν στην αµέσως επόµενη πτήση). Οι εθελοντές επιβάτες θα έχουν τα ίδια δικαιώµατα διότι αντιµετωπίζουν παρόµοιες δυσχέρειες στο ταξίδι τους. Η Επιτροπή προτείνει επίσης για τους επιβάτες στους οποίους δεν επιτράπηκε να επιβιβασθούν να διατηρηθούν τα δικαιώµατα µέριµνας κατά την αναµονή επόµενης πτήσης, υπό µορφή γευµάτων, αναψυκτικών και παραµονής τους σε ξενοδοχεία, αναλόγως της περίπτωσης. 18. Tα δικαιώµατα αυτά πρέπει να συνοδεύονται από την υποχρέωση να συµπεριφέρονται σωστά οι επιβάτες και να αποφεύγεται η ανάρµοστη συµπεριφορά κατά την πτήση. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει να επιτρέπεται στους αεροµεταφορείς να αρνούνται τη µεταφορά επιβατών των οποίων η συµπεριφορά µπορεί να απειλήσει την ασφάλεια ή την άνεση των υπολοίπων επιβατών και του πληρώµατος. Είναι σηµαντικό να θεσπισθεί το δικαίωµα αυτό και να καθορισθούν οι συνθήκες υπό τις οποίες οι αεροµεταφορείς µπορούν να αρνούνται τη µεταφορά επιβατών µε έγκυρα εισιτήρια και επικυρωµένη θέση, προς το συµφέρον το δικό τους και των επιβατών συνολικά. Το εν λόγω δικαίωµα θα είναι αποτελεσµατικότερο εάν θεσπισθεί σε κοινοτικό επίπεδο έτσι ώστε οι επιβάτες να έχουν την ίδια υποχρέωση για σωστή 6
Νέα πρόταση συµπεριφορά - και να το γνωρίζουν- και οι αεροµεταφορείς να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες σε όλη την ενιαία αγορά. Κατά την εκπόνηση των νοµοθετικών της προτάσεων σχετικά µε τις ελάχιστες απαιτήσεις για τις συµβάσεις των αεροπορικών εταιρειών, η Επιτροπή θα εξετάσει προσεκτικά πώς θα θεσπισθούν κατά τον καλύτερο τρόπο τα εν λόγω δικαιώµατα και υποχρεώσεις. 19. Η Επιτροπή αποφάσισε να αποσύρει την πρόταση του 1998, έτσι ώστε να παρουσιάσει αυτήν τη νέα προσέγγιση. Η νέα της πρόταση, όµως, διατηρεί σχεδόν όλες τις καινοτοµίες που περιείχαν το κείµενο του 1998 και οι τροπολογίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μεταξύ αυτών είναι η επέκταση του πεδίου ρύθµισης στις έκτακτες πτήσεις, ακόµη και σε εκείνες των οργανωµένων ταξιδίων και το µη έντυπο εισιτήριο, και οι απαιτήσεις πληροφόρησης. Η κύρια διαφορά έγκειται στην εφαρµογή του κανονισµού σε πτήσεις εκτελούµενες από κοινοτικούς αεροµεταφορείς που αναχωρούν από τρίτες χώρες µε προορισµό αερολιµένες στα κράτη µέλη. Η πρόταση του 1998 συµπεριελάµβανε όλες αυτές τις πτήσεις. Συνεπώς οι αεροµεταφορείς θα υπόκειντο σε δύο συστήµατα κανόνων, ένα της Κοινότητας και ένα της τρίτης χώρας. Αυτό θα τους έθετε σε µια φοβερή κατάσταση και θεωρήθηκε από ορισµένες χώρες ως απαράδεκτη εφαρµογή του κοινοτικού δικαίου εκτός εδάφους της Κοινότητας. Συνεπώς, η Κοινότητα προτείνει ο κανονισµός να καλύπτει τις πτήσεις από τρίτες χώρες προς αερολιµένες των κρατών µελών µόνον όταν οι επιβάτες δεν δικαιούνται αποζηµίωση και παροχή συνδροµής στην τρίτη χώρα. Ακύρωση πτήσεων 20. Η ακύρωση από τον αεροµεταφορέα αποτελεί και αυτή άρνηση από πλευράς του να παρέχει την υπηρεσία για την οποία έχει συνάψει σύµβαση, εξαιρουµένων των εξαιρετικών περιπτώσεων για τις οποίες δεν φέρει ευθύνη, όπως πολιτική αστάθεια, κακές καιρικές συνθήκες, έλλειψη ασφαλείας των πτήσεων και απροσδόκητες ελλείψεις προστασίας των επιβατών. Η ακύρωση της πτήσης υπό συνήθεις συνθήκες, για εµπορικούς λόγους, προκαλεί σον επιβάτη απαράδεκτη ταλαιπωρία και καθυστέρηση, ιδίως όταν δεν έχει ειδοποιηθεί προηγουµένως. 21. Η Επιτροπή προτείνει λοιπόν να διατηρηθεί ένα σηµαντικό στοιχείο της πρότασης του 1998, όπως τροποποιήθηκε σύµφωνα µε τη γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: να συµπεριληφθούν στις διατάξεις η αποζηµίωση, η επιστροφή της αξίας του εισιτηρίου ή η µεταφορά των επιβατών µε άλλη πτήση και η παροχή συνδροµής στο αεροδρόµιο στους επιβάτες των οποίων η πτήση ακυρώθηκε. Φυσικά θα εξαιρούνται οι ακυρώσεις για τις οποίες αποδεδειγµένα ο αεροµεταφορέας δεν φέρει ευθύνη. Θα µπορεί έτσι ένας αεροµεταφορέας να χρησιµοποιήσει ως πρόσχηµα την προστασία ή την ασφάλεια µιας πτήσης για την ακύρωσή της, όταν στην πραγµατικότητα πρόκειται για εµπορικούς λόγους; Στην πράξη, µε βάση το πιστοποιητικό αερροµεταφορέα, απαιτείται από έναν αεροµεταφορέα να τηρεί αρχεία για τέτοια συµβάντα, τα οποία υπόκεινται σε επιθεώρηση από τις αρχές. Έτσι επιτρέπεται αποτελεσµατικός έλεγχος και η κατάχρηση θα είναι µάλλον ελάχιστη. 22. Όταν η ακύρωση γίνεται λίγο πριν την ηµεροµηνία αναχώρησης, η ταλαιπωρία και η αναστάτωση οφείλεται εν µέρει στο γεγονός ότι οι επιβάτες συχνά δεν ειδοποιούνται προηγουµένως και δεν είναι εποµένως σε θέση να αλλάξουν τον προγραµµατισµό του ταξιδιού τους. Η τροποποιηµένη πρόταση του 1998 δεν αντιµετωπίζει το 7
πρόβληµα αυτό. Η Επιτροπή προτείνει να αντιµετωπισθεί τώρα το θέµα, ζητώντας από τους αεροµεταφορείς να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια να επικοινωνούν µε τους επιβάτες πριν την προγραµµατισµένη ώρα αναχώρησης - και να τους δοθούν κίνητρα ώστε να υπάρξει επιτυχία, όπως είναι η δυνατότητα να ζητούν ποιοι επιβάτες θα αφήσουν εθελοντικά τις θέσεις τους µε αντάλλαγµα κάποιο όφελος που θα διαπραγµατευθούν, όπως γίνεται και µε την άρνηση επιβίβασης. Tο πλεονέκτηµα για τους επιβάτες δεν θα είναι µόνον τα υπό διαπραγµάτευση οφέλη αλλά και η εκ των προτέρων προειδοποίησή τους και η ελευθερία τους να κανονίσουν εκ νέου το ταξίδι τους εφόσον το επιθυµούν. Βέβαια, ορισµένες φορές θα είναι αδύνατη η επικοινωνία µε όλους τους επιβάτες, ενώ άλλοι θα απορρίψουν τα οφέλη που θα τους προσφέρει ο αεροµεταφορέας για να παραχωρήσουν τις θέσεις τους. Στην περίπτωση αυτή, εφόσον οι επιβάτες παρουσιασθούν στον έλεγχο εισιτηρίων, θα έχουν τα ίδια δικαιώµατα αποζηµίωσης, επιστροφής του αντίτιµου του εισιτηρίου τους ή επιβίβασής τους σε άλλη πτήση και της λήψης µέριµνας αυτών για το χρονικό διάστηµα που περιµένουν επόµενη πτήση, όπως συµβαίνει µε την άρνηση επιβίβασης. Η πρόταση θα προσφέρει κάποια ευελιξία, προς όφελος τόσο των αεροµεταφορέων όσο και των επιβατών, και ταυτόχρονα θα προστατεύει τα βασικά δικαιώµατα των επιβατών. Μεγάλες καθυστερήσεις 23. Μολονότι οι επιβάτες υφίστανται την ίδια ταλαιπωρία και αγανάκτηση µε την καθυστέρηση πτήσης ή την ακύρωσή της, υπάρχει η διαφορά ότι ο µεταφορέας είναι εκείνος που ευθύνεται για την άρνηση επιβίβασης και την ακύρωση (εκτός εάν πρόκειται για λόγους για τους οποίους δεν ευθύνεται), όχι όµως πάντοτε και για τις καθυστερήσεις. Άλλες συνήθεις αιτίες είναι τα συστήµατα διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας και η περιορισµένη χωρητικότητα των αερολιµένων. Όπως ανέφερε στην ανακοίνωσή της για την προστασία των επιβατών των αεροµεταφορών, η Επιτροπή πιστεύει ότι στις περιπτώσεις αυτές οι µεταφορείς δεν πρέπει να είναι υποχρεωµένοι να αποζηµιώνουν τους επιβάτες των καθυστερηµένων πτήσεων. 24. Ωστόσο, είναι απαράδεκτο για τους µεταφορείς να αφήνουν τους επιβάτες εγκαταλελειµµένους επί ώρες, όταν έχουν αναλάβει να τους µεταφέρουν αρκετά έγκαιρα. Το επιβατικό κοινό πρέπει να µπορεί να επιλέξει µεταξύ µιας όσο δυνατόν ενωρίτερης πτήσης ή της επιστροφής του εισιτηρίου, εφόσον κρίνει ότι το ταξίδι είναι πλέον άσκοπο (όπως µε την άρνηση πτήσης ή την ακύρωση). Η Επιτροπή προτείνει λοιπόν να επεκταθούν οι διατάξεις και στους επιβάτες που αντιµετωπίζουν µεγάλη καθυστέρηση. Για την παροχή συνδροµής σε αυτήν την περίπτωση η έκταση της καθυστέρησης θα συνδέεται µε την απόσταση της πτήσης, καθόσον η καθυστέρηση κάποιου δεδοµένου χρόνου δηµιουργεί εν γένει περισσότερη ταλαιπωρία και αγανάκτηση όταν η πτήση είναι µικρής απόστασης παρά µεγάλης. 25. Η παροχή συνδροµής στους επιβάτες καθυστερηµένων πτήσεων στα αεροδρόµια ή στο αεροσκάφος είναι ένα άλλο θέµα. Η Επιτροπή πιστεύει ότι πρέπει να επιτρέπεται στους αεροµεταφορείς να αποφασίζουν σχετικά µε την εξυπηρέτηση που θα παρέχουν στους επιβάτες των καθυστερηµένων πτήσεων (π.χ. προσφορά αναψυκτικών, γευµάτων ή καταλύµατος σε ξενοδοχείο), ούτως ώστε να µην υποστούν οι επιβάτες αυτοί µεγάλη ταλαιπωρία ή αναστάτωση. Είναι ενθαρρυντικό ότι πολλοί αεροµεταφορείς, όχι όµως όλοι, προτίθενται να να συµπεριλάβουν την παροχή συνδροµής στους επιβάτες καθυστερηµένων πτήσεων στις εθελούσιες δεσµεύσεις τους. Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει στενά την εφαρµογή των κωδίκων αυτών αλλά, εάν τα αποτελέσµατα δεν είναι ικανοποιητικά και µόνον τότε, θα 8
Eφαρµογή εξετάσει το ενδεχόµενο θέσπισης νοµοθετήµατος. Επειδή οι επιβάτες πάντως µε µειωµένη κινητικότητα, τα ασυνόδευτα παιδιά ή άλλα άτοµα µε ειδικές ανάγκες δεν µπορούν να φροντίσουν πλήρως τον εαυτό τους, πρέπει η νοµοθεσία να υποχρεώνει τους αεροµεταφορείς να µεριµνούν γι αυτούς. 26. Οι καταγγελίες δείχνουν ότι οι επιβάτες δεν αποζηµιώνονται πάντοτε όπως θα έπρεπε µε βάση τη νοµοθεσία που ισχύει σήµερα, οπότε είναι σηµαντικά τα µέτρα που θα εξασφαλίσουν εξ αρχής πλήρη τήρηση ενός νέου κανονισµού. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή συµπεριέλαβε ένα άρθρο το οποίο απαιτεί από τα κράτη µέλη να καθορίσουν κυρώσεις αποτελεσµατικές, ανάλογες και αποτρεπτικές και να ορίσουν τους φορείς που θα είναι αρµόδιοι για την επιβολή του νέου κανονισµού. Οι φορείς αυτοί θα κάνουν έρευνα για τις καταγγελίες των επιβατών και θα διασφαλίζουν την τήρηση των δικαιωµάτων τους όταν διαπιστώνονται παραβάσεις. Οι προτεινόµενες ρυθµίσεις θα επιτρέπουν σε έναν επιβάτη να καταγγέλλει µια πιθανή παράβαση, όταν συµβαίνει αυτό, στο φορέα του κράτους µέλους του οποίου είναι κάτοικος. Εφόσον χρειάζεται, ο φορέας αυτός θα παραπέµπει την καταγγελία στον αρµόδιο φορέα, ο οποίος θα αναλαµβάνει τις κατάλληλες ενέργειες. Με τη ρύθµιση αυτή θα υπερβληθούν οι γλωσσικές δυσχέρειες και οποιεσδήποτε άλλες αποθαρρύνουν τους επιβάτες να υποβάλλουν καταγγελία σε χώρα άλλη από την πατρίδα τους. Παρακολούθηση 27. Ο κανονισµός θα ωφελήσει σε µεγάλο βαθµό τους επιβάτες, µεταξύ άλλων, διότι θα µειωθεί η συχνότητα της άρνησης επιβίβασης και των ακυρώσεων. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί επισταµένα τη λειτουργία του κανονισµού και των οφελών του για τους επιβάτες, καθώς και τη µείωση της άρνησης επιβίβασης και των ακυρώσεων. Το αργότερο εντός πέντε ετών από την έναρξη ισχύος του κανονισµού, η Επιτροπή θα εκδώσει έκθεση και θα προτείνει και άλλα µέτρα εάν τα οφέλη δεν είναι πειστικά. Επικουρικότητα και αναλογικότητα 28. Η Κοινότητα δηµιούργησε µια εσωτερική αγορά στις υπηρεσίες αεροµεταφορών µέσα στην οποία οι αεροµεταφορείς ανταγωνίζονται µε οµοιόµορφους κανόνες. Οι κανόνες αυτοί όχι µόνον διέπουν την πρόσβαση στην αγορά και την ασφάλεια αλλά προάγουν και την προστασία των δικαιωµάτων των επιβατών, πράγµα που αποτελεί και στόχο πάντοτε ύψιστης σηµασίας. Χωρίς εναρµόνιση, οι αεροµεταφορείς θα εργάζονταν υπό διαφορετικά καθεστώτα, θα αυξάνονταν τα έξοδά τους και θα εξουδετερωνόταν ο ανταγωνισµός. Οι επιβάτες θα εξαρτώνταν από πολλούς κανόνες και θα τους ήταν δύσκολο να γνωρίζουν και να εµµένουν στα δικαιώµατά τους. Επίσης, θα ίσχυαν πιθανώς διάφορα καθεστώτα για τις πτήσεις µεταξύ κρατών µελών, πράγµα που θα προκαλούσε νοµική αβεβαιότητα σε βάρος των επιβατών, όπως και των αεροµεταφορέων. Για τους λόγους αυτούς, οι εθνικοί κανόνες, ακόµη και εάν υποτεθεί ότι θα παρείχαν υψηλό επίπεδο προστασίας στους επιβάτες, δεν θα επιτύγχαναν βασικούς κοινοτικούς στόχους και θα παρεµπόδιζαν ακόµη περισσότερο την επίτευξή τους. 9
29. Η Κοινότητα έχει αναγνωρίσει προ πολλού ότι χρειάζονται εναρµονισµένοι κανόνες για την προστασία του επιβατικού κοινού των αεροµεταφορών και έχει εκδώσει νοµοθεσία για την αποζηµίωση σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης 5 και για την ευθύνη του αεροµεταφορέα σε περίπτωση ατυχήµατος 6. Βάσει του άρθρου 100A, εξέδωσε νοµοθεσία για τα οργανωµένα ταξίδια, µε την πρόθεση να παρέχεται στους καταναλωτές υψηλό επίπεδο προστασίας και ταυτόχρονα να διαµορφωθούν κοινοί κανόνες 7. Ο προτεινόµενος κανονισµός θα είναι εποµένως ο πλέον πρόσφατος µιας σειράς που αφορά πεδία στα οποία η Κοινότητα ασκεί αποκλειστική δικαιοδοσία. Η Κοινότητα διαθέτει µόνον ως µέσο δράσης τη θέσπιση νοµοθεσίας που θα δίδει δικαιώµατα στους επιβάτες των αεροµεταφορών. 30. Τόσο οι αεροµεταφορείς όσο και το επιβατικό κοινό θα ωφεληθούν από την ύπαρξη σαφών και ολοκληρωµένων κανόνων. Οι αεροµεταφορές είναι διεθνείς και οµοιογενείς υπηρεσίες, οπότε οι αποκλίσεις µπορούν να δηµιουργήσουν σοβαρές δυσχέρειες. Επίσης, οι αποφάσεις για τα δικαιώµατα των επιβατών σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης ή ακύρωσης της πτήσης συχνά πρέπει να λαµβάνονται γρήγορα και γι αυτό οι ακριβείς κανόνες σε κοινοτική κλίµακα αποκτούν µεγαλύτερη αξία. Συνεπώς, ένας κανονισµός είναι καλύτερος ως µέσο από µια οδηγία, όπως διαπιστώθηκε και µε άλλα µέτρα που αποβλέπουν στην προστασία των δικαιωµάτων επιβατών των αεροµεταφορών. Οι διατάξεις του είναι ανάλογες τού στόχου του και αρµόζουν για τις αντιµετωπιζόµενες καταστάσεις. 5 6 7 Κανονισµός (EΟΚ) του Συµβουλίου αριθ. 295/91, βλέπε ανωτέρω. Κανονισµός (EΚ) του Συµβουλίου αριθ. 2027/97 της 9ης Οκτωβρίου 1997 για την ευθύνη του αεροµεταφοέας σε περίπτωση ατυχήµατος. ΕΕ L 285, 17.10.1997, σ. 1. Οδηγία 90/314/EΟΚ του Συµβουλίου της 13ης Ιουνίου για τα οργανωµένα ταξίδια, τις οργανωµένες διακοπές και περιηγήσεις.εε L 158, 23.6.1990, σ. 59. 10
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΤΗΣΕΙΣ Άρνηση επιβίβασης Υπάρχουσα ρύθµιση Ο επιβάτης έχει τα εξής τρία δικαιώµατα: χρηµατική αποζηµίωση (µεταξύ 75 και 300 Eυρώ), και επιλογή µεταξύ άλλης πτήσης και επιστροφής της αξίας του εισιτηρίου, και µέριµνα κατά την αναµονή: αναψυκτικά, γεύµατα, ξενοδοχεία. Προτεινόµενη νέα ρύθµιση 1) Υποχρέωση των µεταφορέων να ζητούν ποιοι από τους επιβάτες δέχονται εθελοντικά να παραχωρήσουν τις κρατήσεις τους µε αντάλλαγµα συµπεφωνηµένα οφέλη (και να προσφέρουν επιλογή µεταξύ άλλης πτήσης και επιστροφής της αξίας του εισιτηρίου). 2) Σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης παρά ταύτα, ο επιβάτης έχει τα εξής τρία δικαιώµατα: υψηλότερη χρηµατική αποζηµίωση (µεταξύ 375 και 1500 Eυρώ), και επιλογή µεταξύ άλλης πτήσης και επιστροφής της αξίας του εισιτηρίου, και µέριµνα κατά την αναµονή: αναψυκτικά, γεύµατα, ξενοδοχεία. Ακύρωση (εάν δεν ευθύνεται ο αεροµεταφορέας) Μεγάλη καθυστέρηση εν καλύπτεται. εν καλύπτεται. 1) Υποχρέωση των µεταφορέων να ζητήσουν ποιοι από τους επιβάτες δέχονται εθελοντικά να παραχωρήσουν τις κρατήσεις τους. 2) Οι µη εθελοντές επιβάτες έχουν τα εξής τρία δικαιώµατα: υψηλότερη χρηµατική αποζηµίωση (µεταξύ 375 και 1500 Eυρώ), και επιλογή µεταξύ άλλης πτήσης και επιστροφής της αξίας του εισιτηρίου, και µέριµνα κατά την αναµονή: αναψυκτικά, γεύµατα, ξενοδοχεία. 1) Ο επιβάτης έχει το δικαίωµα επιλογής µεταξύ άλλης πτήσης και επιστροφής της αξίας τού εισιτηρίου του. 2) Τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες και τα άτοµα µε µειωµέµενη κινητικότητα δικαιούνται ελάχιστη µέριµνα κατά την αναµονή : αναψυκτικά, γεύµατα, ξενοδοχεία. ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΠΤΗΣΕΙΣ Υπάρχουσα ρύθµιση Προτεινόµενη νέα ρύθµιση Άρνηση επιβίβασης εν καλύπτεται. Όπως ανωτέρω. Ακύρωση εν καλύπτεται. Όπως ανωτέρω. Μεγάλη καθυστέρηση εν καλύπτεται. Όπως ανωτέρω. 11
ΣΧΟΛΙΑ ΑΝΑ ΑΡΘΡΟ Το άρθρο 1 ορίζει το βασικό στόχο του κανονισµού. Το άρθρο 2 δίδει τους ορισµούς που χρησιµοποιούνται στον κανονισµό. Το άρθρο 3 καθορίζει τους όρους υπό τους οποίους ο κανονισµός εφαρµόζεται ή δεν εφαρµόζεται στους επιβάτες. ιευκρινίζει επίσης ότι ο κανονισµός εφαρµόζεται τόσο στους αεροµεταφορείς όσο και στους ταξιδιωτικούς πράκτορες και πραγµατεύεται τις πτήσεις µε τον ίδιο κωδικό. Το άρθρο 4 απαιτεί από τους αεροµεταφορείς ή τους ταξιδιωτικούς πράκτορες να καθορίσουν και να γνωστοποιήσουν τους κανόνες που ακολουθούν σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης. Το άρθρο 5 καθορίζει τι πρέπει να πράττει ένας αεροµεταφορέας ή ταξιδιωτικός πράκτορας όταν εκτιµά ότι θα προβεί σε άρνηση επιβίβασης, και µε ποια σειρά, θεσπίζοντας την υποχρέωση πρώτα να ρωτήσει ένα υπάρχουν εθελοντές και κατόπιν να αρνηθεί την επιβίβαση µόνον εφόσον δεν παρουσιασθεί ικανοποιητικός αριθµός εθελοντών. Θεσπίζει το δικαίωµα αποζηµίωσης του επιβάτη στον οποίο δεν επετράπη να επιβιβασθεί σύµφωνα µε το άρθρο 7 και παροχής συνδροµής σύµφωνα µε τα άρθρα 8 και 9, καθώς και το δικαίωµα των εθελοντών επιβατών στην παροχή συνδροµής σύµφωνα µε το άρθρο 8. Tο άρθρο 6 προστατεύει επίσης τα µειονεκτούντα άτοµα και άλλους επιβάτες µε ειδικές ανάγκες από την άρνηση επιβίβασης. Το άρθρο 7 καθορίζει το ύψος της αποτρεπτικής αποζηµίωσης που πρέπει να καταβάλλεται στον επιβάτη, η οποία θα ποικίλλει ανάλογα µε την απόσταση της πτήσης. Το άρθρο 8 διευκρινίζει ότι οι επιβάτες πρέπει να έχουν επιλογή µεταξύ άλλης πτήσης όσο το δυνατόν ενωρίτερα, έτσι ώστε να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους υπό ικανοποιητικές συνθήκες, και επιστροφής της αξίας του εισιτηρίου τους εφόσον το ταξίδι τους αποβαίνει άσκοπο. Το άρθρο 9 καθορίζει την παροχή συνδροµής η οποία πρέπει να παρέχεται στους επιβάτες που υπόκεινται σε µεγάλες καθυστερήσεις έτσι ώστε να ελαττώνεται η ταλαιπωρία τους κατά την αναµονή επόµενης πτήσης. Το άρθρο 10 απαιτεί από τους αεροµεταφορείς ή τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, όταν δεν ευθύνονται για την ακύρωση µιας πτήσης, να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να ενηµερώνουν τους ενδιαφερόµενους επιβάτες και να αναζητούν εθελοντές που θα παραχωρήσουν τις θέσεις τους. Θεσπίζει επίσης το δικαίωµα αποζηµίωσης των µη εθελοντών επιβατών σύµφωνα µε το άρθρο 7 και της παροχής συνδροµής σύµφωνα µε τα άρθρα 8 και 9. Το άρθρο 11 θεσπίζει το δικαίωµα παροχής συνδροµής των επιβατών που υπόκεινται σε µεγάλες καθυστερήσεις όπως προδιαγράφει το άρθρο 8. Οι επιβάτες µε ειδικές ανάγκες δικαιούνται επίσης την παροχή συνδροµής που ορίζει το άρθρο 9. Το άρθρο 12 διευκρινίζει ότι ο κανονισµός δεν θίγει τα δικαιώµατα περαιτέρω αποζηµίωσης των επιβατών. 12
Το άρθρο 13 διευκρινίζει ότι ο κανονισµός δεν περιορίζει το δικαίωµα ενός αεροµεταφορέα ή ταξιδιωτικού πράκτορα να αξιώσει επανόρθωση από τρίτο µέρος, εφόσον οφείλει να εκπληρώσει υποχρεώσεις βάσει του κανονισµού. Το άρθρο 14 δηµιουργεί υποχρεώσεις ενηµέρωσης των επιβατών για τα δικαιώµατά τους τόσο κατά τον έλεγχο των εισιτηρίων όσο και κατά την άρνηση επιβίβασης, την ακύρωση πτήσης ή σε περίπτωση µεγάλης καθυστέρησης. Το άρθρο 15 αποτρέπει τον περιορισµό των δικαιωµάτων που θεσπίζει ο κανονισµός ή την παραίτηση από αυτά µέσω συµβάσεων. Το άρθρο 16 απαιτεί από τα κράτη µέλη να καθορίσουν αποτελεσµατικές κυρώσεις για την παραβίαση του κανονισµού. Το άρθρο 17 απαιτεί από τα κράτη µέλη να καθορίσουν τους φορείς που είναι αρµόδιοι για την εφαρµογή του κανονισµού. Το άρθρο 18 πραγµατεύεται το δικαίωµα των επιβατών να υποβάλλουν καταγγελία σε φορέα που έχει καθορίσει κράτος µέλος και την επεξεργασία των καταγγελιών πέραν των συνόρων. Το άρθρο 19 απαιτεί από την Επιτροπή να συντάξει έκθεση σχετικά µε τα αποτελέσµατα του κανονισµού και να προτείνει περαιτέρω µέτρα, εφόσον χρειασθεί. Το άρθρο 20 καταργεί τον κανονισµό (EΟΚ) αριθ. 295/91. Το άρθρο 21 ορίζει την ηµεροµηνία έναρξης ισχύος του κανονισµού. 13
2001/0305 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση κοινών κανόνων αποζηµίωσης των επιβατών αεροπορικών µεταφορών και παροχής συνδροµής σε αυτούς σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και ακύρωσης ή µεγάλης καθυστέρησης της πτήσης (Κείµενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) TΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 80 παράγραφος 2, την πρόταση της Επιτροπής 8, τη γνώµη της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής 9, τη γνώµη της Επιτροπής των Περιφερειών 10 Ενεργώντας σύµφωνα µε τη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης 11, Εκτιµώντας τα εξής: (1) Η ανάληψη δράσης από την Κοινότητα στο πεδίο των αεροµεταφορών πρέπει να αποβλέπει, µεταξύ άλλων, στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας του επιβατικού κοινού πρέπει να ληφθούν πλήρως υπόψη οι απαιτήσεις προστασίας των καταναλωτών. (2) Η άρνηση επιβίβασης και οι ακυρώσεις πτήσων ή οι µεγάλες καθυστερήσεις προκαλούν σοβαρή αναστάτωση και ταλαιπωρία στους επιβάτες. (3) Η Κοινότητα οφείλει να ορίσει ελάχιστα κοινά πρότυπα προστασίας για να ενισχυθούν τα δικαιώµατα των επιβατών, αφενός, και, αφετέρου, για να εξασφαλισθεί ότι οι αεροµεταφορείς δρουν υπό εναρµονισµένους όρους µέσα σε µια ελευθερωµένη αγορά. (4) Παρά το γεγονός ότι ο κανονισµός (EΟΚ) αριθ. 295/91 του Συµβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου 1991 για τη θέσπιση κοινών κανόνων σχετικών µε ένα σύστηµα αντισταθµιστικών παροχών σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης κατά τις τακτικές 8 9 10 11 ΕΕ C,, σ.... ΕΕ C,, σ.... ΕΕ C,, σ.... ΕΕ C,, σ.... 14
αεροπορικές µεταφορές 12 διαµόρφωσε τις βασικές προϋποθέσεις προστασίας των επιβατών, ο αριθµός επιβατών στους οποίους παρά τη θέλησή τους δεν επιτρέπεται να επιβιβασθούν παραµένει απαράδεκτα υψηλός. Ο αριθµός αυτός µπορεί να µειωθεί κατά τον καλύτερο τρόπο εφόσον απαιτηθεί από τους αεροµεταφορείς να αναζητούν επιβάτες που θα παραχωρούν οικειοθελώς τις θέσεις τους, έναντι κάποιου οφέλους, και εφόσον ταυτόχρονα αποθαρρυνθούν οι αεροµεταφορείς να εφαρµόζουν την άρνηση επιβίβασης στους επιβάτες παρά τη θέλησή τους µε την καταβολή αποζηµίωσης αποτρεπτικού ύψους. (5) Οι επιβάτες στους οποίους επιβάλλεται παρά τη θέλησή τους η άρνηση επιβίβασης πρέπει να είναι σε θέση είτε να ακυρώνουν το ταξίδι τους, µε επιστροφή του αντιτίµου τού εισιτηρίου τους, είτε να το συνεχίζουν υπό ικανοποιητικές συνθήκες, και να λαµβάνεται κατάλληλη µέριµνα αυτών κατά την αναµονή τους για επόµενη πτήση. (6) Οι εθελοντές επιβάτες πρέπει επίσης να είναι σε θέση να ακυρώνουν το ταξίδι τους ή να το συνεχίζουν υπό ικανοποιητικές συνθήκες, όταν αντιµετωπίζουν δυσχέρειες στο ταξίδι τους παρεµφερείς µε εκείνες των επιβατών που υπόκεινται σε άρνηση επιβίβασης. (7) Πρέπει επίσης να µειωθεί η ταλαιπωρία και η αναστάτωση των επιβατών που προκαλείται από την ακύρωση πτήσεων, εξαιρουµένων των εξαιρετικών περιπτώσεων ακύρωσης για τις οποίες δεν ευθύνεται ο αεροµεταφορέας ή ο συνεργαζόµενος ταξιδιωτικός πράκτορας. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί εφόσον απαιτηθεί από τους αεροµεταφορείς να επικοινωνούν, πριν την προγραµµατισµένη ώρα αναχώρησης, µε τους ενδιαφερόµενους επιβάτες και να έρχονται σε συµφωνία µε αυτούς σχετικά µε τους όρους υπό τους οποίους οι εν λόγω επιβάτες οικειοθελώς θα παραχωρήσουν τις κρατήσεις τους. (8) Οι επιβάτες των ακυρωνόµενων πτήσεων, οι οποίοι δεν παραχωρούν οικειοθελώς τις θέσεις τους, πρέπει να είναι σε θέση να ακυρώνουν το ταξίδι τους ή να το συνεχίζουν υπό ικανοποιητικές συνθήκες, και να δέχονται κατάλληλη συνδροµή κατά την αναµονή τους για επόµενη πτήση. (9) Οµοίως, οι επιβάτες, των οποίων οι πτήσεις παρουσιάζουν συγκεκριµένη καθυστέρηση, πρέπει να είναι σε θέση να ακυρώνουν το ταξίδι τους ή να το συνεχίζουν υπό ικανοποιητικές συνθήκες. (10) Καθόσον εξασθενεί η διάκριση µεταξύ τακτικών και έκτακτων αεροπορικών δροµολογίων, η προστασία των επιβατών πρέπει να ισχύει όχι µόνον για τις τακτικές πτήσεις αλλά και για τις έκτακτες, ακόµη και για εκείνες των οργανωµένων ταξιδίων, διακοπών και περιηγήσεων. (11) Καθόσον οι ταξιδιωτικοί πράκτορες ευθύνονται εν γένει για τις αποφάσεις εµπορικού χαρακτήρα σχετικά µε τα οργανωµένα ταξίδια, διακοπές και περιηγήσεις, πρέπει να ευθύνονται για την αποζηµίωση και την παροχή συνδροµής στους επιβάτες των πτήσεων οργανωµένων ταξιδίων διακοπών και περιηγήσεων, σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και ακύρωσης ή µεγάλης καθυστέρησης. 12 ΕΕ L 36, 8.2.1991,σ. 5. 15
(12) Καθόσον καθίσταται όλο και πιο συνήθης η χρήση µη έντυπων εισιτηρίων, ο παρών κανονισµός πρέπει να καλύπτει όλες τις µορφές εισιτηρίων έτσι ώστε να εξασφαλισθεί ολοκληρωµένη προστασία των επιβατών. (13) Οι επιβάτες πρέπει να είναι πλήρως ενήµεροι για τα δικαιώµατά τους σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και ακύρωσης ή µεγάλης καθυστέρησης, έτσι ώστε να µπορούν να τα ασκούν πραγµατικά. (14) Τα κράτη µέλη θεσπίζουν κανόνες επιβολής κυρώσεων για την παραβίαση των διατάξεων του παρόντος κανονισµού και εξασφαλίζουν την εφαρµογής τους. Οι κυρώσεις είναι αποτελεσµατικές, αναλογικές και αποτρεπτικές. (15) Ο κανονισµός (EΟΚ) αριθ. 295/91 πρέπει συνεπώς να καταργηθεί, ΕΞΕ ΩΣΑΝ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ: Άρθρο 1 Αντικείµενο Ο παρών κανονισµός θεσπίζει τα ελάχιστα δικαιώµατα των επιβατών των αεροµεταφορών σε περίπτωση: (α) (β) (γ) άρνησης επιβίβασης, ακύρωσης της πτήσης, εκτός των περιπτώσεων για τος οποίες δεν ευθύνεται ο αεροµεταφορέας η ο συνεργαζόµενος ταξιδιωτικός πράκτορας, συγκεκριµένης καθυστέρησης της πτήσης. Άρθρο 2 Ορισµοί Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισµού νοείται ως: (α) (β) (γ) (δ) "αεροµεταφορέας", µια αεροπορική εταιρεία µε έγκυρη άδεια εκµετάλλευσης "κοινοτικός αεροµεταφορέας", ο αεροµεταφορέας που διαθέτει έγκυρη άδεια εκµετάλλευσης, την οποία έχει χορηγήσει κράτος µέλος σύµφωνα µε τις διατάξεις του κανονισµού (EΟΚ) αριθ. 2407/92 του Συµβουλίου 13 "ταξιδιωτικός πράκτορας", εξαιρουµένων των αεροµεταφορέων, ο διοργανωτής ή ο πωλητής υπό την έννοια του άρθρου 2 σηµεία 2 και 3 της οδηγίας 90/314/EΟΚ 14 "οργανωµένο ταξίδι", οι υπηρεσίες που ορίζονται στο άρθρο 2 σηµείο 1 της οδηγίας 90/314/EΟΚ 13 14 ΕΕ L 240, 24.8.1992, σ. 8. ΕΕ L 158, 23.6.1990, σ 59. 16
(ε) (στ) (ζ) (η) εισιτήριο, το έγκυρο έγγραφο που παρέχει δικαίωµα µεταφοράς, ή το ισοδύναµό του σε µη έντυπη µορφή ή ακόµη και ηλεκτρονική µορφή, το οποίο έχει εκδοθεί ή εγκριθεί από τον αεροµεταφορέα ή τον εξουσιοδοτηµένο πράκτορά του επικυρωµένη κράτηση, ότι ο επιβάτης έχει εισιτήριο, ή άλλο στοιχείο, το οποίο αποδεικνύει ότι η κράτηση έχει καταγραφεί και επικυρωθεί από τον αεροµεταφορέα ή τον ταξιδιωτικό πράκτορα "κοινός κωδικός", η κατάσταση κατά την οποία ένας επιβάτης έχει σύµβαση και επικυρωµένη κράτηση µε έναν αεροµεταφορέα, τον αεροµεταφορέα εµπορίας, αλλά η µεταφορά του εκτελείται από άλλον αεροµεταφορέα, τον αεροµεταφορέα εκµετάλλευσης τελικός προορισµός, ο προορισµός ο οποίος αναγράφεται στο εισιτήριο που προσκοµίζεται στον έλεγχο εισιτηρίων ή, στην περίπτωση απευθείας πτήσεων ανταπόκρισης, ο προορισµός της τελευταίας πτήσης. Άρθρο 3 Πεδίο εφαρµογής 1. Ο παρών κανονισµός ισχύει για τον επιβάτη ο οποίος αναχωρεί από αερολιµένα στο έδαφος κράτους µέλους, όπου ισχύει η Συνθήκη, και για τον επιβάτη που έχει σύµβαση µε κοινοτικό αεροµεταφορέα ή µε ταξιδιωτικό πράκτορα για οργανωµένο ταξίδι προσφερόµενο προς πώληση στο έδαφος της Κοινότητας και αναχωρεί από αερολιµένα ευρισκόµενο σε τρίτη χώρα µε προορισµό έναν αερολιµένα ευρισκόµενο στο έδαφος κράτους µέλους, όπου ισχύει η Συνθήκη, εκτός εάν ο επιβάτης τυγχάνει αποζηµίωσης και παροχής συνδροµής στη συγκεκριµένη τρίτη χώρα, ο οποίος: α) έχει επικυρωµένη κράτηση και παρουσιάζεται στον έλεγχο εισιτηρίων, είτε όπως έχει ορίσει και την ώρα που έχει υποδείξει προηγουµένως γραπτώς ο αεροµεταφορέας, ο ταξιδιωτικός πράκτορας ή ο εξουσιοδοτηµένος πράκτοράς του, ή εφόσον δεν αναγράφεται η ώρα, το αργότερο τριάντα λεπτά πριν την αναγραφόµενη αναχώρηση της πτήσης ή (β) έχει µεταφερθεί από τον αεροµεταφορέα ή τον ταξιδιωτικό πράκτορα από την πτήση για την οποία είχε επικυρωµένη κράτηση σε άλλη πτήση, ανεξαρτήτως αιτίας. 2. Ο παρών κανονισµός δεν ισχύει για τα δωρεάν ταξίδια ή τα ταξίδια µε µειωµένο ναύλο που δεν διατίθεται άµεσα ή έµµεσα στο κοινό. Ωστόσο, οι επιβάτες που ταξιδεύουν µε εισιτήρια που εκδίδονται µε βάση το πρόγραµµα τακτικών επιβατών ή άλλων εµπορικών προγραµµάτων ενός αεροµεταφορέα ή ταξιδιωτικού πράκτορα καλύπτονται από τον παρόντα κανονισµό. 3. Ο παρών κανονισµός εφαρµόζεται σε κάθε αεροµεταφορέα ή ταξιδιωτικό πράκτορα µε τον οποίο έχει σύµβαση ένας επιβάτης υπό τους όρους της παραγράφου 1 και της δεύτερης υποπαραγράφου της παραγράφου 2. Ο ταξιδιωτικός πράκτορας, ή στην περίπτωση πτήσης µε κοινό κωδικό, ο αεροµεταφορέας εµπορίας και ο αεροµεταφορέας εκµετάλλευσης προβαίνουν σε όλες τις ρυθµίσεις που είναι αναγκαίες για να εξασφαλισθεί η εφαρµογή των διατάξεων του παρόντος κανονισµού. 17
4. Οι διατάξεις του παρόντος κανονισµού δεν θίγουν τα δικαιώµατα των επιβατών µε βάση την οδηγία 90/314/EΟΚ. Άρθρο 4 Κανόνες καθοριζόµενοι από τον αεροµεταφορέα ή τον ταξιδιωτικό πράκτορα Οι αεροµεταφορείς ή ταξιδιωτικοί πράκτορες, βάσει του παρόντος κανονισµού, καθορίζουν τους κανόνες που ακολουθούν σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης, στους οποίους συµπεριλαµβάνονται οι κανόνες σχετικά µε την προτεραιότητα επιβίβασης, και τους γνωστοποιούν στο κοινό. Οι εν λόγω κανόνες αποτελούν µέρος της σύµβασης ή των όρων µεταφοράς του αεροµεταφορέα ή του ταξιδιωτικού πράκτορα. Άρθρο 5 Υποχρεώσεις έναντι των επιβατών σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης 1. Όταν ένας αεροµεταφορέας ή ταξιδιωτικός πράκτορας εκτιµά εύλογα ότι θα προβεί σε άρνηση επιβίβασης, εξακριβώνει ποιοι επιβάτες περιµένουν ακόµη στον έλεγχο εισιτηρίων για τη συγκεκριµένη πτήση τη στιγµή που κλείνει ο έλεγχος εισιτηρίων και κατόπιν αναζητεί επιβάτες που οικειοθελώς θα παραχωρήσουν τις επικυρωµένες κρατήσεις τους µε αντάλλαγµα κάποιο όφελος υπό όρους ανταλλαγής οι οποίοι θα συµφωνηθούν µεταξύ ενδιαφερόµενου επιβάτη και αεροµεταφορέα ή ταξιδιωτικού πράκτορα. 2. Στους εθελοντές επιβάτες παρέχεται συνδροµή σύµφωνα µε το άρθρο 8, η οποία είναι επιπρόσθετη των οφελών που αναφέρονται στην παράγραφο 1. Εάν δεν παρουσιασθεί αρκετός αριθµός εθελοντών έτσι ώστε να επιτραπεί στους εναποµένοντες επιβάτες µε επικυρωµένες κρατήσεις να επιβιβασθούν στο αεροσκάφος, ο αεροµεταφορέας ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας µπορεί τότε να αρνηθεί σε επιβάτες την επιβίβαση παρά τη θέλησή τους, σύµφωνα µε τους κανόνες που έχει καθορίσει ο αεροµεταφορέας ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας, όπως ορίζει το άρθρο 4. 3. Ο αεροµεταφορέας ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας εάν προβεί σε άρνηση επιβίβασης σε επιβάτες, τους αποζηµιώνει αµέσως σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7 και τους παρέχει συνδροµή σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 8 και 9. 4. Εάν ένας αεροµεταφορέας τοποθετήσει επιβάτη σε θέση ανώτερη από εκείνη για την οποία αγοράσθηκε το εισιτήριο, δεν µπορεί να απαιτήσει επιπλέον ποσό ή πληρωµή. Εάν ένας αεροµεταφορέας τοποθετήσει επιβάτη σε θέση κατώτερη από εκείνη για την οποία αγοράσθηκε το εισιτήριο, επιστρέφει τη διαφορά αντιτίµου µεταξύ του εισιτηρίου του επιβάτη και του φθηνότερου δηµοσιευµένου ναύλου που διατίθεται για τη θέση στην οποία τοποθετήθηκε ο επιβάτης για το συγκεκριµένο τµήµα του ταξιδίου. Άρθρο 6 Επιβίβαση µειονεκτούντων επιβατών και άλλων µε ειδικές ανάγκες Ένας αεροµεταφορέας ή ταξιδιωτικός πράκτορας δεν αρνείται την επιβίβαση σε επιβάτη µε ειδικές ανάγκες και στον τυχόν συνοδό του, σε επιβάτη µε µειωµένη κινητικότητα ή σε ασυνόδευτο παιδί. 18
Άρθρο 7 ικαίωµα αποζηµίωσης 1. Σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης, ο επιβάτης λαµβάνει αποζηµίωση ύψους: (α) (β) 750 ευρώ για πτήσεις κάτω των 3.500 χιλιοµέτρων, 1.500 ευρώ για πτήσεις 3.500 χιλιοµέτρων και άνω. Για τον καθορισµό της σχετικής απόστασης, λαµβάνεται ως βάση ο τελικός προορισµός, στον οποίο ο επιβάτης θα φθάσει καθυστερηµένα µετά την προγραµµατισµένη ώρα εξαιτίας της άρνησης επιβίβασης. 2. Όταν ένας επιβάτης αποδέχεται να συνεχίσει τη µεταφορά του στον τελικό του προορισµό µε άλλη πτήση σύµφωνα µε το άρθρο 8, η ώρα άφιξης της οποίας δεν υπερβαίνει τις δύο ώρες την προγραµµατισµένη ώρα άφιξης της πτήσης για την οποία είχε αρχικά κρατηθεί η θέση για πτήσεις κάτω των 3.500 χιλιόµετρα και τις τέσσερις ώρες για πτήσεις 3.500 χιλιοµέτρων και άνω, ο αεροµεταφορέας ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας µπορεί να µειώσει την αποζηµίωση που προβλέπεται στην παράγραφος 1 κατά 50%. 3. Η αποζηµίωση που ναναφέρεται στην παράγραφο 1 καταβάλλεται σε ρευστό ή, εφόσον συµφωνήσει γραπτώς ο επιβάτης, µε τραπεζικές εντολές, τραπεζικές επιταγές, µε απόδειξη καταβολής του αντιτίµου του εισιτηρίου ή/και άλλες υπηρεσίες. 4. Οι αποστάσεις που δίδονται στις παραγράφους 1 και 2 µετρώνται µε τη µέθοδο της ορθοδροµίας (µεγιστοκύκλια διαδροµή). Άρθρο 8 ικαίωµα στην παροχή συνδροµής 1. Σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης, ο επιβάτης µπορεί να επιλέξει: (α) (β) (γ) την ενωρίτερη δυνατή πτήση επιστροφής στο αρχικό σηµείο αναχώρησής του, επιπροσθέτως της επιστροφής όλου του αντιτίµου του εισιτηρίου του, σύµφωνα µε τους όρους που το πλήρωσε, για το µέρος ή τα µέρη του ταξιδίου που δεν πραγµατοποιήθηκαν και για το µέρος ή τα µέρη του ταξιδίου που ήδη πραγµατοποιήθηκαν, εφόσον το αρχικό σχέδιο ταξιδίου του έχει αποβεί άσκοπο τη µεταφορά του µε την ενωρίτερη δυνατή πτήση, υπό συγκρίσιµες συνθήκες µεταφοράς, στον τελικό του προορισµό ή τη µεταφορά του, υπό συγκρίσιµες συνθήκες µεταφοράς, στον τελικό του προορισµό άλλη ηµέρα η οποία θα αρµόζει στον επιβάτη. Παρέχεται επίσης στον επιβάτη η δυνατότητα µιας δωρεάν τηλεφωνικής κλήσης ή/και αποστολής µυνήµατος µε τηλέτυπο ή φωτογραφικό ή/και µε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο στο σηµείο του τελικού του προορισµού. 19
2. Σε περίπτωση που µια πόλη ή µια περιοχή εξυπηρετείται από περισσότερα του ενός αεροδρόµια, όταν ο αεροµεταφορέας ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας προσφέρει σε έναν επιβάτη µια πτήση προς άλλο αεροδρόµιο από εκείνο για το οποίο είχε γίνει η κράτηση, ο αεροµεταφορέας ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας αναλαµβάνει το κόστος µεταφοράς του επιβάτη από το αεροδρόµιο αυτό έως εκείνο για το οποίο είχε γίνει η κράτηση είτε σε άλλο κοντά στον προορισµό µε τη σύµφωνη γνώµη του επιβάτη. Άρθρο 9 ικαίωµα στην παροχή συνδροµής κατά την αναµονή για επόµενη πτήση 1. Σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης, προσφέρονται δωρεάν στους επιβάτες: (α) γεύµατα και αναψυκτικά ανάλογα του χρόνου αναµονής τους, (β) διανυκτέρευση σε ξενοδοχείο όταν είναι αναγκαία η παραµονή τους για µια ή - περισσότερες νύκτες, ή πρόσθετη δπαραµονή. Άρθρο 10 Ακύρωση 1. Σε περίπτωση ακύρωσης µιας πτήσης, ισχύουν οι ακόλουθες διατάξεις εκτός εάν ο αεροµεταφορέας ή ο ταξιδωτικός πράκτορας µπορεί να αποδείξει ότι η ακύρωση οφείλεται σε εξαιρετικές περιστάσεις για τις οποίες δεν ευθύνεται. 2. Όταν, πριν την προγραµµατισµένη ώρα αναχώρησης, ένας αεροµεταφορέας ή ταξιδιωτικός πράκτορας ακυρώνει µια πτήση ή αναµένει ότι εύλογα θα προβεί σε ακύρωση πτήσης, καταβάλλει κάθε προσπάθεια να επικοινωνήσει µε τους ενδιαφερόµενους επιβάτες και συµφωνεί µε αυτούς τους όρους υπό τους οποίους µπορούν να δεχθούν να παραχωρήσουν τις επικυρωµένες κρατήσεις τους. Οι επιβάτες θα µπορούν να επιλέγουν τουλάχιστον µεταξύ: α) είτε της επιστροφής του πλήρους αντιτίµου του εισιτηρίου τους, υπό τους όρους που το πλήρωσαν, για το µη πραγµατοποιηθέν τµήµα ή τµήµατα του ταξιδίου τους και για το ήδη πραγµατοποιηθέν τµήµα ή τµήµατα του ταξιδίους τους, εφόσον για οιοδήποτε λόγο το αρχικό σχέδιο ταξιδίου του επιβάτη αποβαίνει άσκοπο, και της επιστροφής του στο αρχικό σηµείο αναχώρησης το γρηγορότερο δυνατόν ή β) της δροµολόγησής τους, υπό παρεµφερείς συνθήκες µεταφοράς, στον τελικό τους προορισµό το γρηγορότερο δυνατόν ή γ) της δροµολόγησής τους, υπό παρεµφερείς συνθήκες µεταφοράς, στον τελικό τους προορισµό άλλη ηµέρα, µε τη σύµφωνη γνώµη του επιβάτη. 3. Στους επιβάτες, µε τους οποίους ο αεροµεταφορέας ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας δεν κατέληξε σε συµφωνία σύµφωνα µε την παράγραφο 2 και οι οποίοι παρουσιάζονται στον έλεγχο εισιτηρίων σύµφωνα µε το άρθρο 3, παρέχεται η αποζηµίωση και η συνδροµή που προδιαγράφονται στα άρθρα 7, 8 και 9. 20
Άρθρο 11 Καθυστέρηση 1. Όταν ένας αεροµεταφορέας ή ταξιδιωτικός πράκτορας εκτιµά εύλογα ότι µια πτήση θα έχει καθυστέρηση δύο ώρες ή περισσότερο ως προς την προγραµµατισµένη ώρα αναχώρησής(κείµενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) της για τις πτήσεις κάτω των 3.500 χιλιοµέτρων ή τέσσερις ώρες για τις πτήσεις 3.500 χιλιοµέτρων και άνω, παρέχει στους επιβάτες τη συνδροµή που προδιαφράφεται στο άρθρο 8 στην περίπτωση άρνησης επιβίβασης. Και στις δύο περιπτώσεις, παρέχει τη συνδροµή το αργότερο εντός δύο ωρών µετά την προγραµµατισµένη ώρα αναχώρησης για τις πτήσεις κάτω των 3.500 χιλιοµέτρων και το αργότερο εντός τεσσάρων ωρών µετά την προγραµµατισµένη ώρα αναχώρησης για τις πτήσεις 3.500 χιλιοµέτρων και άνω. 2. Όταν ένας αεροµεταφορέας ή ταξιδιωτικός πράκτορας εκτιµά εύλογα ότι µια πτήση θα έχει καθυστέρηση δύο ώρες ή περισσότερο ως προς την προγραµµατισµένη ώρα αναχώρησής της, παρέχει αµέσως τη συνδροµή, όπως προδιαφράφεται στο άρθρο 9 στην περίπτωση άρνησης επιβίβασης, στους επιβάτες µε ειδικές ανάγκες και τους τυχόν συνοδούς τους, στους επιβάτες µε µειωµένη κινητικότητα ή στα ασυνόδευτα παιδιά, καθώς επίσης παρέχει κάθε άλλη εύλογα απαραίτητη συνδροµή για την εκπλήρωση των ειδικών αναγκών των επιβατών αυτών. Άρθρο 12 Περαιτέρω αποζηµίωση Ο παρών κανονισµός εφαρµόζεται µε την επιφύλαξη µετέπειτα προσφυγής ενός επιβάτη σε αρµόδιο δικαστήριο προκειµένου να τύχει µεγαλύτερης αποζηµίωσης. Άρθρο 13 Αποζηµίωση από τρίτο µέρος Σε περίπτωση που ένας αεροµεταφορέας ή ταξιδιωτικός πράκτορας καταβάλει την αποζηµίωση ή εκπληρώσει τις υπόλοιπες υποχρεώσεις του βάσει του παρόντος κανονισµού, καµια διάταξη του παρόντος κανονισµού δεν µπορεί να ερµηνευθεί ως περιοριστική του δικαιώµατός του να απαιτήσει αποζηµίωση από τρίτο µέρος σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. Άρθρο 14 Υποχρέωση ενηµέρωσης των επιβατών για τα δικαιώµατά τους 1. Η νοµική οντότητα που είναι αρµόδια για τον έλεγχο εισιτηρίων των επιβατών διασφαλίζει ότι στην περιοχή ελέγχου των εισιτηρίων υπάρχει ανηρτηµένη µε ευδιάκριτο για τους επιβάτες τρόπο ευανάγνωστη γνωστοποίηση, η οποία περιέχει το εξής κείµενο: Σε περίπτωση άρνησης επιβίβασής σας ή τουλάχιστον δίωρης καθυστέρησης της πτήσης σας, ζητήστε στη θυρίδα ελέγχου των εισιτηρίων ή στη θύρα εξόδου το κείµενο όπου δηλώνονται τα δικαιώµατά σας, ιδίως όσον αφορά την αποζηµίωση και την παροχή συνδροµής. 21