ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής 7 Μαρτίου 2002 ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 0000/0000(COS) ΜΕΡΟΣ 2 ΣΧΕ ΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά µε το σχέδιο του Κανονισµού της Επιτροπής για την εφαρµογή του άρθρου 81, παράγραφος 3 του κανονισµού σε κατηγορίες κάθετων συµφωνιών και εναρµονισµένων πρακτικών στην αυτοκινητοβιοµηχανία (COM(0000) 000 C5-0000/0000 0000/0000(COS)) Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής Εισηγητής: Christoph Werner Konrad PR\463501.doc PE 307.511

PE 307.511 2/8 PR\463501.doc

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ... 4......... PR\463501.doc 3/8 PE 307.511

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. Εισαγωγή Σε σχεδόν επτά µήνες, την 22α Σεπτεµβρίου 2002, λήγει ο κανονισµός για εξαίρεση κατά κατηγορίες για το εµπόριο αυτοκινήτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, µετά από µία µακρά διαδικασία, στην αρχή της οποίας έγινε τον Νοέµβριο 2001 η υποβολή της (εξαιρετικά επικριτικής) έκθεσης αξιολόγησης σχετικά µε τον επίκαιρο κανονισµό για εξαίρεση κατά κατηγορίες παρουσίασε την 5η Φεβρουαρίου 2002 το σχέδιό της για µία διάδοχη ρύθµιση. Κανένας άλλος τοµέας της πολιτικής για τον ανταγωνισµό, επί του παρόντος δεν αποτελεί αντικείµενο εντατικότερων και αντιφατικότερων συζητήσεων από ότι το µέλλον της διανοµής αυτοκινήτων. Στη συζήτηση συµµετείχε και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τελευταία φορά µε µία ακρόαση στην Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής την 11η Σεπτεµβρίου 2001. Ενδιαφερόµενοι και εµπλεκόµενοι κύκλοι είχαν εδώ για τελευταία φορά την ευκαιρία να συζητήσουν δηµοσίως τις απόψεις και προσδοκίες τους πριν η Επιτροπή εκπονήσει λεπτοµερώς τη νέα ρύθµιση. Εκπρόσωποι των κατασκευαστών, καταναλωτών, συνεργείων και προµηθευτών εκµεταλλεύτηκαν την ευκαιρία αυτή και κατέστησαν για µία ακόµα φορά σαφές πόσο πολύ αποκλίνουν οι απόψεις τους. Έως πρόσφατα ήταν αβέβαιο προς ποια κατεύθυνση ήθελε να στραφεί η Επιτροπή µε τη νέα ρύθµισή της. Το µόνο βέβαιο ήταν ότι δεν µπορούσε να υπάρξει η χωρίς αλλαγές συνέχιση του υφιστάµενου συστήµατος. 2. Το σχέδιο της Επιτροπής Το σχέδιο κανονισµού της Επιτροπής περιλαµβάνει ριζικές αλλαγές για τη διανοµή αυτοκινήτων. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν φτάνει έως το σηµείο να επιδιώξει την άµεση και πλήρη απελευθέρωση. Οι σηµαντικές επιµέρους αλλαγές είναι: Σύστηµα διανοµής: Οι κατασκευαστές πρέπει να επιλέξουν µεταξύ ενός επιλεκτικού ή αποκλειστικού συστήµατος διανοµής. Σε ένα επιλεκτικό σύστηµα διανοµής επιτρέπονται οι ενεργές πωλήσεις και απαγορεύεται η χρήση της αποκαλούµενης ρήτρας του τόπου δραστηριότητας. Κατά συνέπεια, οι αντιπρόσωποι µπορούν στο µέλλον να ανοίγουν υποκαταστήµατα ή χώρους πώλησης σε όλη την εσωτερική αγορά. Στο αποκλειστικό σύστηµα διανοµής, ο αντιπρόσωπος έχει το δικαίωµα να διενεργεί παθητικές πωλήσεις σε όλους τους καταναλωτές, οι οποίοι προσέρχονται στους χώρους του πώλησης ή σε επαφή µαζί του. Πέραν αυτού µπορεί να κάνει επίσης πωλήσεις και σε ανεξάρτητους µεταπωλητές, όπως π.χ. σούπερ µάρκετ ή εµπόρους που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στο ιαδύκτιο. Με εξαίρεση τους περιορισµούς που καθορίζονται στη "µαύρη λίστα", η Επιτροπή θα αφήσει τους κατασκευαστές να οργανώσουν το σύστηµα διανοµής τους µε βάση τις δικές τους αντιλήψεις. ιανοµή περισσότερων σηµάτων: Οι αντιπρόσωποι στο µέλλον επιτρέπεται να προσφέρουν περισσότερα του ενός σήµατα σε ξεχωριστά τµήµατα του ίδιου εκθεσιακού χώρου Σχέση διανοµής-εξυπηρέτησης µετά την πώληση: Η σχέση αυτή λύεται. Οι αντιπρόσωποι µπορούν πλέον να προσφέρουν οι ίδιοι υπηρεσίες εξυπηρέτησης µετά την πώληση ή να τις παραχωρούν υπεργολαβικά σε ένα εξουσιοδοτηµένο συνεργείο του εκάστοτε κατασκευαστή. Πρόσβαση σε τεχνικές πληροφορίες: Οι κατασκευαστές πρέπει να εξασφαλίζουν στα ανεξάρτητα συνεργεία την πρόσβαση, σε µορφή που να µπορούν να αξιοποιήσουν, σε τεχνικές πληροφορίες, διαγνωστικές και άλλες συσκευές και εργαλεία, καθώς και στην απαραίτητη ειδική καθοδήγηση για τη συντήρηση και επισκευή των αυτοκινήτων. PE 307.511 4/8 PR\463501.doc

Ταυτόχρονα διευρύνεται η οµάδα των επιχειρήσεων, οι οποίες θα µπορούσαν να απαιτήσουν πρόσβαση σε τεχνικές πληροφορίες. Ανταλλακτικά εξαρτήµατα: Στα επίσηµα συνεργεία δίνεται η δυνατότητα απόκτησης ανταλλακτικών εξαρτηµάτων απευθείας από τον κατασκευαστή των εξαρτηµάτων ή από ανεξάρτητους προµηθευτές (Εξαίρεση: εγγύηση, ανακλήσεις, εξυπηρέτηση µετά την πώληση χωρίς χρέωση). Οι κατασκευαστές, πέραν αυτού, δεν επιτρέπεται να απαγορεύουν στα εξουσιοδοτηµένα συνεργεία την πώληση ανταλλακτικών εξαρτηµάτων σε ανεξάρτητα συνεργεία, τα οποία τα χρειάζονται για την επισκευή και συντήρηση αυτοκινήτων. Ενίσχυση της εµπορικής ανεξαρτησίας των αντιπροσώπων/συνεργείων: Στην περίπτωση καταγγελίας µίας σύµβασης αντιπροσώπου απαιτείται η παράθεση των λόγων του τερµατισµού της συµβατικής σχέσης. Η προθεσµία καταγγελίας για µία κανονική καταγγελία καθορίζεται στα 2 έτη (στην περίπτωση αναδιάρθρωσης του δικτύου ή πληρωµή αποζηµίωσης: 1 έτος). Οι διενέξεις θα πρέπει να µπορούν να θέτονται ενώπιον ενός ανεξάρτητου πραγµατογνώµονα ή ενός διαιτητή. Το σχέδιο του κανονισµού για εξαίρεση κατά κατηγορίες προβλέπει µία γενική µεταβατική περίοδο ενός έτους. Λαµβάνοντας αυτό υπόψη, ο υφιστάµενος κανονισµός για εξαίρεση κατά κατηγορίες θα έληγε κατά τα προβλεπόµενα την 30ή Σεπτεµβρίου 2002 και οι διατάξεις του νέου κανονισµού για εξαίρεση κατά κατηγορίες θα τίθονταν σε ισχύ µετά από τη µεταβατική περίοδο, την 1η Οκτωβρίου 2003. 3. Αξιολόγηση Το σχέδιο κανονισµού της Επιτροπής κατά την άποψη του εισηγητή θα πρέπει να γίνει αποδεκτό κατά ένα µεγάλο µέρος. Ήδη στο έγγραφο εργασίας της 6ης Ιουνίου είχε καταστεί σαφές ότι η χωρίς αντικατάσταση λήξη της ρύθµισης µε άµεση απελευθέρωση θα ήταν το ίδιο προβληµατική όπως και η απλή παράταση των υφιστάµενων συνθηκών 1. Τότε ο εισηγητής είχε ζητήσει "να τροποποιηθεί ο κανονισµός για εξαίρεση κατά κατηγορίες στα αυτοκίνητα σε κάποια σηµεία και η ισχύς του να παραταθεί τουλάχιστον για ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα (περίπου επτά ετών). (σ. 5)". Στόχος του νοµοθετικού πλαισίου για τη διανοµή αυτοκινήτων στην Ευρώπη θα έπρεπε να είναι, λαµβάνοντας υπόψη την άνιση οικονοµική ισχύ µεταξύ κατασκευαστών και αντιπροσώπων/συνεργείων, κανένα µέρος του κλάδου των αυτοκινήτων να µην έχει ένα άδικο και κατά συνέπεια ζηµιογόνο για τον ανταγωνισµό πλεονέκτηµα έναντι των άλλων εµπλεκοµένων. Θα πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή στο ότι η νέα ρύθµιση θα πρέπει να διασφαλίζει την ποιότητα της συντήρησης και επισκευής και κατά συνέπεια την κυκλοφοριακή ασφάλεια στα σηµερινά επίπεδα. Στα αναφερόµενα στο έγγραφο εργασίας θεµελιώδη σηµεία ενός µελλοντικού κανονισµού εξαίρεσης κατά κατηγορίες περιλαµβάνονταν η χαλάρωση των διατάξεων για τη διανοµή περισσότερων σηµάτων, η χαλάρωση της σχέσης εξυπηρέτησης/διανοµής, η απελευθέρωση της πρόσβασης σε τεχνικές πληροφορίες και σε εκπαιδευτικά σεµινάρια και για ανεξάρτητα συνεργεία, καθώς και η δυνατότητα της άµεσης διαφήµισης και πέραν της συµφωνηµένης περιοχής. Η πρόταση της Επιτροπής συµπεριέλαβε όλα τα σηµεία και ενίσχυσε έτσι ουσιαστικά τη θέση των αντιπροσώπων και συνεργείων, εξαρτηµένων και ανεξάρτητων. Μεγάλη πρόοδο αποτελεί συγκεκριµένα η δυνατότητα της διανοµής περισσότερων σηµάτων. Οι αυξηµένες δυνατότητες για διανοµή περισσότερων σηµάτων διευκολύνουν την πρόσβαση στην αγορά σε νέους κατασκευαστές και προάγουν τον ανταγωνισµό. Για τον καταναλωτή η διανοµή περισσότερων σηµάτων είναι πλεονεκτική, καθώς επισκεπτόµενος τον αντιπρόσωπό 1 PE 304.703, FdR 437745 PR\463501.doc 5/8 PE 307.511

του µπορεί να έχει επιτόπου µία µεγαλύτερη εποπτεία της αγοράς. Οι αντιπρόσωποι επωφελούνται από αυτό για παράδειγµα στην περιφέρεια, όπου κατά τα λοιπά τα κρίσιµα µεγέθη σε αριθµούς πωλήσεων µπορούν να επιτευχθούν µόνο µε δυσκολία. Θα πρέπει επίσης να χαιρετιστεί και ο διαχωρισµός εξυπηρέτησης και διανοµής, µία σχέση η οποία δεν υφίσταται σε κανένα άλλο τοµέα της αγοράς. εν θα πρέπει να αναµένεται η συρρίκνωση των συνεργείων, δεδοµένου ότι η εξυπηρέτηση µετά την πώληση κατά κανόνα αποδίδει πολύ υψηλότερα κέρδη από ό,τι η διανοµή καινούριων αυτοκινήτων. Τα ανεξάρτητα συνεργεία θα µπορούν στο µέλλον να προσφέρουν εργασίες υψηλότερης ποιότητας. Αυτό εξασφαλίζεται µε την υποχρέωση των κατασκευαστών να παρέχουν πρόσβαση σε τεχνικές πληροφορίες, διαγνωστικές και άλλες συσκευές και εργαλεία, καθώς και στην απαιτούµενη ειδική καθοδήγηση. Με τον τρόπο αυτόν διασφαλίζεται ο ανταγωνισµός του κλάδου, στον οποίο και ανοίγονται σηµαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης. Ο αυξηµένος ανταγωνισµός στα συνεργεία επιτρέπει την προσδοκία χαµηλότερων δαπανών για συντήρηση και επισκευή. Εάν σκεφτεί κανείς ότι οι δαπάνες αυτές κατά τη διάρκεια της ζωής ενός αυτοκινήτου µπορούν να ανέλθουν στο ύψος της τιµής αγοράς ή και να την υπερβούν ακόµη, το αποτέλεσµα αυτό είναι ιδιαίτερα σηµαντικό. Καλύτερες επιχειρηµατικές προοπτικές προκύπτουν επίσης και για τους αντιπροσώπους, η σύµβαση των οποίων έχει ήδη καταγγελθεί από τους κατασκευαστές στα πλαίσια της συγκεντρωτικής διαδικασίας. Ο εισηγητής σας πέραν αυτού ζητούσε πάντοτε την τροποποίηση του δικαιώµατος καταγγελίας της σύµβασης µε στόχο τη βελτίωση της προστασίας του αντιπροσώπου από καταγγελία σύµβασης, έτσι ώστε στους κατά πλειοψηφία µεσαίους αντιπροσώπους να εξασφαλιστεί περισσότερη επενδυτική ασφάλεια, κάτι που επιτυγχάνεται µε το προκείµενο σχέδιο κανονισµού. Η συχνά προβαλλόµενη ένσταση ότι η νέα ρύθµιση θα οδηγούσε σε συρρίκνωση των αντιπροσώπων δεν τεκµηριώνεται κατά την άποψη του εισηγητή. Ο κλάδος βρίσκεται ήδη εδώ και πολύ καιρό, αυτό αναφέρθηκε και παραπάνω, σε µία διαδικασία συγκέντρωσης και αναδιάρθρωσης. Η διαδικασία αυτή, ωστόσο, γίνεται ανεξάρτητα από τη νέα ρύθµιση του κανονισµού για εξαίρεση κατά κατηγορίες. Η κατονοµαζόµενη στο σχέδιο της Επιτροπής µελέτη accenture κάνει λόγο για ένα 15-20% των αντιπροσώπων, οι οποίοι θα εξαφανιστούν από την αγορά στα επόµενα πέντε χρόνια. Ο νέος κανονισµός για εξαίρεση κατά κατηγορίες ενισχύει τη θέση αντιπροσώπων και συνεργείων και διευρύνει το πεδίο δραστηριοτήτων τους, συνεισφέροντας µε τον τρόπο αυτό στην επιβίωσή τους. Αρχικώς η Επιτροπή θεµελίωσε την κατάργηση του υφιστάµενου κανονισµού για εξαίρεση κατά κατηγορίες, κυρίως µε τις µεγάλες διαφορές τιµών στα καινούρια αυτοκίνητα που υφίστανται στην εσωτερική αγορά 1. Οι κατασκευαστές, στα κράτη τα οποία επέβαλλαν υψηλούς φόρους και τέλη στην αγορά ενός αυτοκινήτου, έθεταν προφανώς τις τιµές πολύ χαµηλά. Κατά αυτόν τον τρόπο, οι γερµανοί αγοραστές για παράδειγµα, 'επιχορηγούν' µε τις υψηλές τιµές καταλόγου τις χαµηλές τιµές στη ανία. Η δυνατότητα, ωστόσο, που εισάγεται στο σχέδιο κανονισµού, ένας δανός αντιπρόσωπος, να µπορεί να πωλεί τα αυτοκίνητά του σε χαµηλότερη τιµή καταλόγου και στη Γερµανία, για παράδειγµα, µέσω ενός υποκαταστήµατος που θα ιδρύσει εκεί, δεν είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει οπωσδήποτε σε χαµηλότερες τιµές καταλόγου στη Γερµανία, καθώς µπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες τιµές στην πολύ µικρότερη αγορά αυτοκινήτων της ανίας. Κατά συνέπεια, δεν θα πρέπει να αναµένεται οπωσδήποτε µία γενική πτώση των τιµών αυτοκινήτων, αλλά τουλάχιστον µία εξοµοίωση των τιµών στην εσωτερική αγορά. Πέραν αυτού, µπορεί κανείς να θεωρήσει ότι µε τον τρόπο 1 βλέπε νεώτερη έκθεση της Επιτροπής για τις τιµές αυτοκινήτων στην ΕΕ PE 307.511 6/8 PR\463501.doc

αυτό θα υπάρξει επιτέλους κινητικότητα στο θέµα της εναρµόνισης των ποσοστών προστιθέµενης αξίας στην εσωτερική αγορά και τελικά στο έργο του κοινού Ευρωπαϊκού Συστήµατος Προστιθέµενης Αξίας, µε βάση την αρχή του κράτους προέλευσης, το οποίο έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Ούτε ο νέος κανονισµός για εξαίρεση κατά κατηγορίες δεν απελευθερώνει πλήρως την πρόσβαση στη διανοµή αυτοκινήτων για σούπερ µάρκετ και αντιπροσώπους του ιαδικτύου. Οι κατασκευαστές δεν εξαναγκάζονται να παρέχουν σε αυτούς ελεύθερη και πλήρη πρόσβαση στο δίκτυο διανοµής τους. Ωστόσο, η Επιτροπή ανοίγει λίγο την πόρτα για τις δύο αυτές κατηγορίες. Οι κατονοµαζόµενες από αυτήν επιφυλάξεις ως προς την παροχή πλήρους πρόσβασης στο δίκτυο διανοµής σε σούπερ µάρκετ και αντιπροσώπους του ιαδικτύου, είναι τουλάχιστον µεσοπρόθεσµα, κατανοητές. Σε κάθε περίπτωση, αυτό είναι προβλέψιµο, η διανοµή µέσω ιαδικτύου και εµπορικών αλυσίδων, θα αυξηθεί. 4. Προτάσεις Στο σχέδιο κανονισµού της Επιτροπής µένουν ωστόσο ορισµένα σηµεία, τα οποία χρήζουν βελτίωσης. Έτσι, λαµβάνοντας υπόψη την εµβέλεια της νέας ρύθµισης, φαίνεται ενδεδειγµένο, η ελευθερία για την ίδρυση υποκαταστηµάτων να υιοθετηθεί µόνο µετά από µία εύλογη και αντίστοιχης χρονικής διάρκειας µεταβατική περίοδο. Η προτεινόµενη από την Επιτροπή χρονική περίοδος του ενός έτους, φαίνεται πολύ σύντοµη. Η δυνατότητα για τα µέλη ενός επιλεκτικού συστήµατος διανοµής να ιδρύσουν παντού στην εσωτερική αγορά σηµεία πώλησης και παράδοσης, µπορεί για τους εµπόρους, οι οποίοι απροετοίµαστοι και βραχυπρόθεσµα θα βρεθούν αντιµέτωποι µε ανταγωνισµό στη γειτονιά τους, να αποβεί µία πραγµατική απειλητική για την επιβίωσή τους. Η απεριόριστη ελευθερία ίδρυσης υποκαταστηµάτων θα αυξήσει την πίεση ανταγωνισµού σε οικονοµικά ασθενέστερους µικροµεσαίους αντιπροσώπους. Κατά την άποψη του εισηγητή, µία µεταβατική περίοδος δύο ετών, δηλαδή έως την 30ή Σεπτεµβρίου 2004, για αυτή την ειδική διάταξη (Άρθρο 5στ) θα δώσει στους εµπόρους επαρκή χρόνο να προσαρµοστούν σε αυτές τις αλλαγές. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να δοθεί µία αποτελεσµατική επιχειρηµατική προοπτική στους εµπόρους, των οποίων τη σύµβαση οι κατασκευαστές κατήγγειλαν πριν από τη λήξη του τρέχοντος κανονισµού για εξαίρεση κατά κατηγορίες στα αυτοκίνητα. Για αυτήν την οµάδα αντιπροσώπων, θα πρέπει να επιδιωχθεί µία ειδική λύση. Σε ότι αφορά στη δυνατότητα επιλογής µεταξύ επιλεκτικής και αποκλειστικής διανοµής, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στο ότι η απόφαση του κατασκευαστή για τη µία ή την άλλη µορφή διανοµής θα πρέπει πάντοτε να έχει πανευρωπαϊκή ισχύ. Η ανάµειξη των δύο συστηµάτων θα πρέπει να απαγορεύεται. Περαιτέρω τροπολογίες του εισηγητή αφορούν στον ορισµό των αυθεντικών ανταλλακτικών εξαρτηµάτων, καθώς και των ποιοτικά ισάξιων ανταλλακτικών εξαρτηµάτων. Πρόσβαση και χρήση των αυθεντικών ανταλλακτικών εξαρτηµάτων θα πρέπει να διευκολυνθούν. Το ίδιο ισχύει και για την προσήκουσα πρόσβαση στις απαραίτητες τεχνικές πληροφορίες, τις οποίες θα πρέπει να λαµβάνουν οι καθορισµένοι ανεξάρτητοι εµπλεκόµενοι από τους προµηθευτές αυτοκινήτων οχηµάτων. Η Επιτροπή θα πρέπει κατά βάση να επαινεθεί για τη θαρραλέα της προσέγγιση. Το ότι µε την προσέγγισή της δεν βρήκε οµόφωνη συγκατάθεση, ήταν αναµενόµενο. Από την άποψη των καταναλωτών και των µεσαίων επιχειρήσεων, αλλά και λαµβάνοντας υπόψη τις PR\463501.doc 7/8 PE 307.511

θεµελιώδεις αρχές της ευρωπαϊκής πολιτικής για τον ανταγωνισµό, η Επιτροπή επέλεξε ένα δρόµο, ο οποίος άρει τα ελαττώµατα του υφιστάµενου συστήµατος, απελευθερώνει έναν προστατευµένο τοµέα και ταυτόχρονα επιδεικνύει µία δίκαια αντιµετώπιση της ιδιαιτερότητας του προϊόντος αυτοκίνητο. PE 307.511 8/8 PR\463501.doc