ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ε ΧΡΟΝΟΣ 35ος ΤΕΥΧΟΣ 154 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2010 Χριστός Ανέστη & Χρόνια Πολλά Πάσχα στην Καλοσκoπή Πρώϊμο είναι φέτος το Πάσχα των Ορθοδόξων (4 Απριλίου). Θεού θέλοντος και καιρού επιτρέποντος, για μας ο εορτασμός θα γίνει στην Καλοσκοπή. Είναι η καλύτερη λύση τόσο από λόγους λατρείας στην παράδοση όσο και ανάγκης. Στις κρίσιμες οικονομικές συνθήκες που ζούμε σήμερα η επιστροφή στις ρίζες είναι η καλύτερη επιλογή, διότι εκτός που χαιρόμαστε τις ομορφιές της ιδιαίτερης πατρίδας μας λιγοστεύουμε και τα έξοδά μας. Τώρα που γνωρίζουμε ότι το χωριό μας ξανάνιωσε, χτίστηκαν καινούργια σπίτι, ξαναφτιάχτηκαν τα παλιά, λειτουργούν τα καταστήματα κι οι δρόμοι μας είναι άνετοι, η οικονομική κρίση που συγκλονίζει την ανθρωπότητα τώρα χτυπάει και την πόρτα μας, καλούμαστε να γιορτάσουμε την κορυφαία γιορτή της ανθρωπότητας, το Άγιο Πάσχα, στην Κουκουβίστα και να σύρουμε θρησκευτικό θρήνο (σήμερα μαύρος ουρανός σήμερα μαύρη μέρα), ώσπου να φτάσουμε στην ημέρα την Αναστάσιμη. Πάσχα λοιπόν στην πανέμορφη Καλοσκοπή, που μας προσφέρει απλόχερα τις ομορφιές της, συντροφιά με την απλότητα, τις γνωστές παρέες και τα ψημένα αρνιά.
418 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ Η ΓΕΝΙΚΗ ΜΑΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ Στις 17 Ιανουαρίου στο Ξενοδοχείο «NOVOTEL» πραγματοποιήθηκε η Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου μας και κόπηκε για το καλό του χρόνου η πρωτοχρονιάτικη πίττα. Επίσης διεξήχθησαν αρχαιρεσίες για την ανάδειξη νέου Δ.Σ. του Συνδέσμου. Μέσα σε ατμόσφαιρα χαράς και συναδέλφωσης οι Καλοσκοπίτες γέμισαν την αίθουσα και είχαν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν εγκάρδια και να πληροφορηθούν για τα θέματα και τα προβλήματα της γενέτειρας μας Καλοσκοπής. Μας τίμησαν με την παρουσία τους ο Δήμαρχος κ. Α. Μανανάς και ο Δημοτικός Σύμβουλος κ. Αναστάσιος Παππάς καθώς και ο πρόεδρος του Τ.Σ. Δημήτριος Τσιαμπάς και ο σύμβουλος Νικόλαος Δανιήλ. Από τη Συνέλευση απουσίαζε, λόγω εκκλησιαστικών υποχρεώσεων, ο ιερέας μας παπα-κώστας που μας έστειλε τις ευχές του και την ακόλουθη επιστολή: Κυρία Πρόεδρε, σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και την τιμή που μου κάνετε να με καλείτε κάθε χρόνο στην κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας. Φέτος όμως οι υποχρεώσεις μου δεν θα μου επιτρέψουν να μπορέσω να είμαι μαζί σας γιατί πρέπει να είμαι σε άλλη ενορία για να τελέσω ένα μνημόσυνο το οποίο δεν μπορώ να αναβάλω διότι είναι Σαρανταήμερο. Σας εκφράζω τη λύπη μου για την απουσία μου και εύχομαι καλή χρονιά με καλή υγεία ψυχική και σωματική. Σας ευχαριστώ πολύ και σας χαιρετώ όλους μαζί και τον καθένα χωριστά και ανανεώνω το ραντεβού μας -συν Θεώ- για το Πάσχα στην Καλοσκοπή. Μετά τιμής, ταπεινός δούλος του Θεού, πατήρ Κων/νος Πλιάτσικας Η Γενική Συνέλευση άρχισε με την εκλογή ως προέδρου τον κ. Ευθυμίου Κολλύρη και Γεν. Γραμματέα την κ. Βιολέτα Χαμηλού. Το λόγο έλαβε ο πρόεδρος της Γ. Σ. o oποίος αφού χαιρέτησε κάλεσε όποιο μέλος ήθελε να πάρει το λόγο, να το δηλώσει. Πρώτη έλαβε τον λόγο η πρόεδρος Βούλα Γρηγοροπούλου η οποία αφού χαιρέτησε τα μέλη ευχήθηκε προσωπική και οικογενειακή ευτυχία για το Νέο Έτος. Ευχαρίστησε για την παρουσία τους και κυρίως για την ηθική και υλική υποστήριξη προς τον Σύνδεσμό μας. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στη δράση του Συνδέσμου μας στη διετία 2008-2009. Ενημέρωσε τα μέλη ότι οκτώ κάτοικοι των Δ.Δ. Καστελλίων, Οινοχωρίου και Σκλήθρου έκαναν αίτηση τριτανακοπής περί ανακοπής της 3958/2008 απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκε η απόφαση της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος περί παραχώρησης άδειας λήψης νερού από την πηγή Κεφαλόβρυσο. Η αίτηση εκδικάζεται στις 17 Μαρτίου. Η εκπροσώπηση του Συνδέσμου ανατέθηκε σε δικηγόρο. Κλείνοντας ζήτησε να στηρίξουμε με την ψήφο μας τους νέους ανθρώπους οι οποίοι έχουν τεράστια αποθέματα για δουλειά και είναι το μέλλον του χωριού μας. Εν συνεχεία έγινε η κοπή της πίττας του Συνδέσμου «Αγία Τριάς» καθώς και του Αθλητικού Ομίλου «Άγγελος Σίμος» από την πρόεδρο Βούλα Γρηγοροπούλου και τον πρόεδρο του Α.Ο.Κ. Παναγιώτη Δημόπουλο. Τυχεροί της χρονιάς η Σοφία Λευκαδίτου και ο Κώστας Ρούλιας. Και του χρόνου. ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΑΣ Ακολούθως λόγω απουσίας του ταμία Βασ. Τσιρώνη ανέλαβε την ανάγνωση των οικονομικών δεδομένων της προηγούμενης χρήσης ή αντιπρό-
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ εδρος του Συνδέσμου Ανθή Καραγιάννη τα οποία έχουν ως εξής: Υπόλοιπο ταμείου 31-12-2008 6.023,18 Έσοδα χρήσεως 2009 22.033,00 Σύνολο 28.055,18 Δαπάνες 20.217,50 Υπόλοιπο 31/12/2009: 7.837,68 ΕΚΘΕΣΗ ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Ο πρόεδρος συνεχάρη το Δ.Σ. για τη δραστηριότητα που ανέπτυξε το 2009 και κάλεσε την εξελεγκτική επιτροπή να αναγνώσει την έκθεση της σχετικά με τον απολογισμό του απερχόμενου Δ.Σ. Στο βήμα ανέβηκε ο Δημ. Ράπτης ο οποίος ανέγνωσε την έκθεση και δήλωσε ότι μετά από σχετικό έλεγχο διαπιστώθηκε απόλυτη τάξη στα βιβλία και στοιχεία του Συνδέσμου. Έχουν εκδοθεί παραστατικά τόσο για τις εισπράξεις όσο και τις πληρωμές. Όλα κρίθηκαν καλώς και πρότεινε την απαλλαγή του Δ.Σ. από κάθε ευθύνη. Η Γ. Σ. ομόφωνα με καθολική συναίνεση απάλλαξε το Δ. Σ. και την εξελεγκτική επιτροπή από κάθε ευθύνη για το χρονικό διάστημα 1/1 31/12/2009. Ακολούθησαν ανακοινώσεις και συζητήσεις δια διάφορα θέματα που απασχολούν το χωριό και το Σύνδεσμο. Εν συνεχεία, στο βήμα ανέβηκε ο Δήμαρχός μας κ. Αθαν. Μανανάς, ο οποίος μας ευχαρίστησε για την πρόσκλησή του στη Γενική Συνέλευση. Ευχήθηκε υγεία και ευτυχία για τον καινούργιο χρόνο και αναφέρθηκε στις προσπάθειες που καταβάλλονται για την επίτευξη των στόχων που έχουν προγραμματισθεί από το Δήμο. Κατόπιν ο Πρόεδρος του Τοπικού Διαμερίσματος Δημήτριος Τσιαμπάς: Χαιρέτησε τη Γ. Σ. και 419 ευχήθηκε υγεία και ευτυχία. Αναφέρθηκε στα έργα που περατώθηκαν κατά την διάρκεια της 3ετούς θητείας του, καθώς και στα προγραμματισμένα έργα για την τρέχουσα χρονιά. Τόνισε ότι τα τελευταία χρόνια έγιναν πολλά και μας κάλεσε να συνεργαστούμε για ένα καλλίτερο μέλλον του χωριού μας. Ιδιαίτερη μνεία έγινε στο έργο της υδρομάστευσης του πόσιμου νερού της Κάτω Τράκας. Στο έργο αυτό σημαντική ήταν η συμβολή της Α.Ε. ΕΛΜΙΝ την οποία και ευχαρίστησε. Ακολούθως δόθηκε ο λόγος στους κάτωθι ομιλητές: 1. Aνθή Καραγιάννη: Η εφημερίδα «Η Κουκουβίστα» που προβάλει τα θέματα, τις ομορφιές, τον πολιτισμό, τη ζωή και τη δράση των χωριανών μας χρειάζεται τη στήριξη και τη συμπαράσταση όλων μας. Ειδικότερα για να εμπλουτισθεί η ύλη και να δυναμώσει η φωνή της είναι απαραίτητο εκτός από τη συνδρομή μας να στέλνουμε και τη συνεργασία μας και τις αναμνήσεις μας καθώς και τα καθημερινά μας νέα. 2. Βαγγέλης Τσιρώνης: Παρακάλεσε για την τή- O δήμαρχός μας και το προεδρείο του Συνδέσμου.
420 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 3. 4. 5. ρηση ενός λεπτού σιγή στη μνήμη αυτών που χάσαμε το χρόνο που πέρασε. Ευχαρίστησε εκ μέρους του Στέφανου Κόλλια όλους όσους τον βοήθησαν για τη ανοικοδόμηση του καμμένου σπιτιού του και ευχήθηκε να μην ζήσει κανείς παρόμοια εμπειρία. Ταξιάρχης Κυριαζής: Πρότεινε την τροποποίηση του καταστατικού του Συνδέσμου και να ορισθεί ως έδρα η Καλοσκοπή, ώστε να διευκολύνεται η εκπροσώπηση στο Δήμο. Να συμμετάσχουμε σε κοινοτικά προγράμματα και να απαιτούμε τα σχετικά κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση για θέματα κυρίως πολιτισμού. Βιβή Κυριαζή: Αναφερόμενη σε προηγούμενες ομιλίες είπε ότι δεν χρωστάμε ευχαριστήρια στις μεταλλευτικές εταιρείες, για την διάθεση οικονομικών πόρων γιατί μας καταστρέφουν τα όμορφα βουνά μας. Καίτη Δανιήλ-Πολυχρονιάδου: Πρότεινε το o χορός µας καλοκαίρι να γίνεται συζήτηση και ενημέρωση κοινών θεμάτων στην πλατεία του χωριού. Η ΝΕΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ Στις αρχαιρεσίες που έγιναν, από την κάλπη αναδείχθηκε νέο Δ.Σ. με την εξής σύνθεση: Βούλα Γρηγοροπούλου, Πρόεδρος Ανθή Καραγιάννη, Αντιπρόεδρος Ιωάννα Κ. Χαμηλού Γεν. Γραμματέας Ρούλα Δανιήλ, Ταμίας Βίκυ Αλεξίου, Γιώργος Κόλλιας, Γιώργος Θεοχάρης, Βασίλης Τσιρώνης, Δήμητρα Ευαγ. Δανιήλ, μέλη Εξελεγκτική Επιτροπή: Δημήτρης Ράπτης, Λάμπρος Αχλαδάς, Θεμιστοκλής Κομνάκος. Ενθαρρυντικό φαινόμενο η μεγάλη συμμετοχή των χωριανών μας στη Γενική Συνέλευση γεγονός που μαρτυτεί ότι ο Σύνδεσμος μας διατηρεί τη δυναμική του και είναι ευτύχημα που στο Δ.Σ. μπήκαν νέα μέλη με όρεξη για δουλειά. Πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαρτίου με πολύ επιτυχία στη φιλόξενη και άνετη αίθουσα του ξενοδοχείου Novotel ο καθιερωμένος χορός του Συνδέσμου μας. Εφέτος πρωτοτυπήσαμε. Προσαρμοστήκαμε στο πνεύμα της εποχής και αφήσαμε να μας διασκεδάσουν τα δικά μας Κουκουβιστιανά παιδιά που απέδειξαν ότι μπορούν να μας προσφέρουν χορό και τραγούδι, καλύτερα και από τις πιο καλοπληρωμένες ορχήστρες στις οποίες μέχρι τώρα καταφεύγαμε. Και ποιον δεν χαρήκαμε. Τον Γιώργο Λευκαδίτη γιό του παπα Γιάννη (Μερακλή) με το μελωδικό του κλαρίνο, τον Γιάννη Κολλύρη με το λαούτο του ή τα δυο δεκαεξάχρονα παιδιά, τον βιολιστή Πάνω: Το Διοικητικό Συμβούλιο σύσσωμο μας καλοσωρίζει. Ιάσωνα Κτενά και το αηδόνι του δημοτικού μας τραγουδιού Κώστα Τσιλαγάνη. Κάτω: Οι πρόεδροί μας σέρνουν το χορό. Και όλα αυτά με την ηχητική κάλυψη του dj Χρήστου Ψωμακέλλη. Πιστεύουμε ότι εξασφαλίσαμε την ορχήστρα που χρειάζεται για τις μελλοντικές μας εκδηλώσεις και δε χρειάζεται να τρέχουμε μακριά από το σπίτι μας. Περάσαμε μια αξέχαστη βραδιά... Γλεντήσαμε, χορέψαμε χτυπώντας το δεξί μας πόδι στους ρυθμούς των δημοτικών μας τραγουδιών μέχρι τις πρωινές ώρες.
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 421 ΝΑ ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΜΑΣ Στο Δ. Καλλιέων Ν. Φωκίδας: Μονάδα Ορεινού Ενναλακτικού Τουρισμού και Αθλημάτων Βουνού. Συγκεκριμένα ο Δ. Καλλιέων πρωτοπορεί. Η μεγάλη και μακρόχρονη προσπάθεια του αγαπητού Δημάρχου κ. Λεωνίδα Καραγιάννη και της δημοτικής αρχής για την αναζωογόνηση της περιοχής με τη δημιουργία συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης, βρίσκεται σήμερα στην πιο ώριμη φάση της, αφού η πραγματοποίηση της Μονάδας Ορεινού Εναλλακτικού Τουρισμού και Αθλημάτων Βουνού (Μ.Ο.Ε.Τ.Α.Β.) βρίσκεται σήμερα ένα βήμα πριν την υλοποίησή του/ Η Μ.Ο.Ε.Τ.Α.Β. είναι μια ιδανική επένδυση διότι: Συγκεντρώνει την καθολική αποδοχή της τοπικής κοινωνίας. Αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα σπουδαιότερα οχήματα ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής, με την αύξηση της επισκεψιμότητας, τη συγκράτηση του μόνιμου πληθυσμού και τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Είναι ιδανικός ο τόπος εγκατάστασης, αφού το τοπίο της Οίτης, η όμορφη και φιλόξενη Καστριώτισσα με τον ωραίο ξενώνα του Τάκη Φούντα. θεωρείται μοναδικό γα αθλητικές ομάδες, λάτρεις των ορεινών σπορ, μαθητές, φυσιολάτρες και οικολόγους, φίλους του βουνού αλλά και φίλους της ιστορίας και της λαϊκής παράδοσης. Αναδημοσίευση από τα «Νέα της Ρούμελης», Ιανουάριος 2010. ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ Κύριο χαρακτηριστικό των ημερών που πέρασαν στο χωριο ήταν οι χιονοπτώσεις (το χιόνι έφτασε το ένα μέτρο) οι καταρρακτώδεις βροχές και οι ισχυροί άνεμοι. Φούσκωσαν τα ποτάμια και η γη αναβλύζει παντού νερό. Για πρώτη φορά καλύφτηκε με ένα μέτρο νερό η λίμνη του Κεραμίδα. Ξεκλαρίστηκαν πολλές καρυδιές, έκλεισαν οι δρόμοι από φύλλα και χώματα και κατολίσθηση έκλεισε το δρόμο προς τον Αγιαννάκη. Ευτυχώς συνεργείο του Δήμου τον άνοιξε εγκαίρως. Τόσο οι υπηρεσίες της Νομαρχίας όσο και του Δήμου δεν σταμάτησαν καθόλου τον εκχιονισμό. O Δήμος μάλιστα είχε τις μέρες της κακοκαιρίας ένα μικρό εκχιονιστικό μηχάνημα στην Κακοτράχη κατάλληλο για καθαρισμό των εσωτερικών δρόμων. Συνεχή παρουσία είχε στο χωριό ο πρόεδρος του Τ.Σ. Δημ. Τσιαμπάς, για να επιβλέπει τον εκχιονισμό και να ανοίγει προσβάσεις προς την Ελένη Σαλταπίδα και την Κων. Κουμπούρη (με τα φτιάρια) που τα σπίτια τους είναι απομακρυσμένα. Οι 26 ψυχές που ξεχειμώνιασαν στο χωριό είναι όλοι καλά και αισιόδοξοι. Δεν τους έλειψαν τροφές και φάρμακα. Μια μικρή ενόχληση στην υγεία του είχε ο Γιώργος Αυγερινός. Ευτυχώς πάνε όλα καλά. Σιδερένιος Γιώργο! Τοποθετήθηκαν τέσσερις στήλες φωτισμού ΔΕΗ σε διάφορα σημεία και έγινε προγραμματισμός για ακόμη τέσσερις. ΛΑΜΠΡΟΣ ΑΧΛΑΔΑΣ Μετά από πολύχρονη και ευσυνείδητη προσφορά στο Σύνδεσμό μας δεν ήταν υποψήφιος για το νέο Δ.Σ. ο χωριανός μας Λάμπρος Ζ. Αχλαδάς. Επί δεκαετίες ολόκληρες μέλος του Δ.Σ. επιτελούσε το έργο του Γενικού Γραμματέα με συνέπεια και υπομονή. Η ενεργός συμμετοχή του έφτασε στο τέλος της. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ολοκληρώθηκε ο κύκλος της προσφοράς του. Όλοι βέβαια γνωρίζουμε ότι ο Λάμπρος και εκτός Συμβουλίου θα συμπαρασίσταται στο Σύνδεσμο με όλες του τις δυνάμεις. Ο Λάμπρος είναι από τις αγαπητές παρουσίες και όπως και ο αξέχαστος πατέρας του Ζήσης αναλαμβάνει πολλές πρωτοβουλίες πολλαπλής υποστήριξης των θεμάτων του χωριού άλλωστε διαθέτει έναν εξαίρετο χαρακτήρα και μεγάλη εμπειρία. Του ευχόμαστε μακροχρόνια υγεία και να ζει χαρούμενος με την αγαπημένη μας Ντίνα και να φροντίζουν από κοινού τα παιδιά και τα εγγόνια τους.
422 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ «ΤΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ» εκποιεί τα βιβλία του. Μισό αιώνα ζωής έχει συμπληρώσει το βιβλιοπωλείο «Το φιλολογικόν» που ίδρυσε ο χωριανός μας Βασίλ. Γ. Βασιλείου και συνέχισε προσθέτοντας και βιβλιοδετείο ο γιός του Γιώργος στην οδό Σίνα 10 και Σόλωνος. Η κρίση της εποχής μας και η συνήθεια που αποκτήσαμε να αγοράζουμε βιβλία από μεγάλα καταστήματα είναι φυσικό τα μεγάλα να γίνονται μεγαλύτερα και τα μικρά να κινδυνεύουν με κλείσιμο. Έτσι όπως διαβάζουμε στις εφημερίδες (Καθημερινή 10-2-2010, Ελεύθερος Τύπος, Ελευθεροτυπία) ο Γιώργος Βασιλείου ξεκίνησε την εκποίηση 10 χιλ. τίτλων βιβλίων με σκοπό να αναστείλει τη λειτουργία προσωρινά και να αφοσιωθεί στην ανάπτυξη της μελισσοκομίας στην Καλοσκοπή. Γιώργο ευχόμαστε να επιζήσει η επιχείρηση, που ο αγαπητός πατέρας σου με κόπο ξεκίνησε το 1950, από την καταιγίδα της εποχής και να επαναλειτουργήσει το «φιλολογικό» στολίδι της Αθήνας. ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΕΣ ΑΣΧΟΛΙΕΣ α. Κλάδεμα δένδρων Για να βοηθήσουμε τα δένδρα των κήπων μας να διατηρηθούν σε ανάπτυξη και ανθοφορία, οι ειδικοί λένε ότι πρέπει να τα κλαδεύουμε και να τους ρίχνουμε λίπασμα. Προτείνουν μάλιστα κατάλληλο χρόνο τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Για τις συνθήκες όμως που επικρατούν στο ορεινό χωριό μας ο χρόνος κλαδέματος μετατοπίζεται στις αρχές της άνοιξης και μάλιστα ει δυνατόν να τα προλάβουμε πριν μπουμπουκιάσουν. Είναι μάλιστα και κατάλληλη εποχή για μπόλιασμα. Οι κλάδοι πολλών δένδρων έχουν επεκταθεί σε δρόμους με συνέπεια να ενοχλούν και να εμποδίζουν πεζούς ακόμη και αυτ/τα. Γι αυτό ο πρόεδρος του Τ.Σ. Δημ. Τσιαμπάς παρακαλεί τους ιδιοκτήτες που οι κήποι τους συνορεύουν με δρόμους και μονοπάτια να διευκολύνουν τα συνεργεία του Δήμου για το κόψιμο των ενοχλητικών κλαδιών. β. Οι κήποι μας Με την ευκαιρία που μιλάμε για τα δένδρα γιατί να μη σκεφθούμε ότι ζούμε σε ένα χωριό προικισμένο με απίστευτη φυσική ομορφιά και που στον τυχερό αυτό τόπο συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις για την καλλιέργεια ενός κήπου. Δεν χρειάζονται πολλά στρέμματα. Φροντίδα χρειάζεται σαν κι αυτή που έδειχναν οι μανάδες μας, που ενδιαφέρονταν γι αυτούς σαν τα παιδιά τους και ό,τι και αν φυτέψεις στο Κουκουβιστιανά Τσαϊρια θα στο ανταποδώσουν. Δεν είναι μόνο ότι το επιβάλλουν οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες των ημερών μας. Είναι ότι ο κήπος είναι μια μαγεία, που χαίρεσαι να τη ζεις.
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 423 ΟΙ ΚΕΦΑΛΑΔΕΣ ΤΗΣ ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑΣ από τη ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΚΥΡΙΤΣΗ Στην ορεινή Κουκουβίστα,, η οποία παλιότερα είχε πάνω από 1000 κατοίκους υπήρχαν πολλά επαγγέλματα, που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των κατοίκων. Ανάμεσά τους οι ραφτάδες που έραβαν τις χοντρές μάλλινες φορεσιές τους. Κεφαλάδες ήταν δυο αδέρφια, «περιοδεύοντες» ραφτάδες στο επάγγελμα ο Γιάννης και ο Νίκος. Επάγγελμα όχι ευκαιριακό αλλά με μόνιμες ρίζες, πανάρχαιες και μακροχρόνιες, που αναπτύχθηκε πολύ στα χρόνια της τουρκοκρατίας και συνεχίστηκε σχεδόν μέχρι την κατοχή. Κάθε φθινόπωρο κατέβαιναν από τα χωριά του Βάλτου και επισκέπτονταν τα ορεινά χωριά της Παρνασσίδος. Αυτοί οι δυο έρχονταν αποκλειστικά και έμεναν τον περισσότερο καιρό στο χωριό μας. Ο λαογράφος Φάνης Λευκαδίτης στο βιβλίο του για την Καλοσκοπή (έκδοση 2003) μας πληροφορεί ότι ο μπάρμπα Νίκος έφτανε από τα χωριά της Δωρίδος με τον αδελφό του, το γιο του και τους βοηθούς του. Οι δικές μου μαρτυρίες έχουν πρωταγωνιστές μόνο τα δυο αδέλφια. Φορτωμένοι με τη μηχανή χεριού «ΣΙΓΓΕΡ» με ψαλίδια και άλλα σύνεργα της ραπτικής, περνώντας τα Βαρδούσια, έφταναν στην πλατεία του χωριού. Στρογγυλοκάθονταν πότε στο μαγαζί του Τσώνου, που ήταν κάτω από την πλατεία, εκεί που ψήνουν το Πάσχα τα αρνιά, πότε στου Πριόβολου να ξαποστάσουν, να πιουν έναν καφέ, ένα ποτήρι κρασί και με την παρουσία τους να δώσουν το σημάδι τους στους άντρες του χωριού, που περίμεναν. Αυτοί αναλάμβαναν να ράψουν καπότα, κάπες, πουκαμίσες, παντελόνια και πατατούκες από σκουτιά που είχαν ετοιμάσει οι γυναίκες. Μερικές φορές έραβαν και γυναικείους σάκκους και σεγκούνια τα οποία κεντούσαν με ωραία σχέδια. Πιο συγκεκριμένα ο Γιάννης έραβε κάπες και καπότες για τους τσοπάνηδες του χωριού και ο Νίκος παντελόνια, σακκάκια, με ύφασμα από γίδια, πουκάμισα και ό,τι άλλο είχαν ανάγκη. Ήταν πολλοί οι ποιμένες, οι χωρικοί και οι ξωμάχοι που είχαν να παλαίψουν με τα στοιχεία της φύσης. Είχαν ανάγκη να έχουν μια κάπα για ασπίδα προφύλαξης από το κρύο, τη βροχή, το χιόνι, το χαλάζι. Οι άντρες τους καλούσαν στο σπίτι τους και οι νοικοκυρές τους τάιζαν και τους κοίμιζαν ως ότου τελειώσουν την παραγγελία. Καθισμένοι συνήθως στο πάτωμα πότε κοντά στο παράθυρο και πότε σε μια γωνιά κοντά στο τζάκι για να βλέπουν και με το φως που έβγαζαν τα ξύλα της παραστιάς, με τα λιγοστά εργαλεία τους τριγύρω με το μεγάλο ψαλίδι, το μικρό, τα βελόνια, τη μεζούρα έκοβαν με τα έμπειρα χέρια τους το χοντρό ύφασμα και φορώντας την τρύπια δαχτυλίθρα, να μην τρυπάνε τα χέρια τους, κάλυπταν τις ανάγκες της οικογένειας. Λένε πως έβαζαν οι Κεφαλάδες τους πελάτες τους να ξαπλώνουν καταγής πάνω στο ύφασμα για να τους πάρουν μέτρα για το ύψος και το φάρδος και δεν τους άφηναν να κουνηθούν να μην τους ξεφύγει το ψαλίδι και κόψουν λάθος το ύφασμα. Οι ευχές ήταν απανωτές ιδιαίτερα για τον αφέντη του σπιτιού. Είχαν δική τους διάλεκτο και δικό τους τρόπο συνεννόησης. Όταν ήθελαν να μείνουν περισσότερο στα σπίτια, που τους περιποιούνταν οι νοικοκυρές, έλεγαν «Σβάλα Αγόριανη - Μαριολάτα» δηλαδή να κάνουν τις βελονιές μικρές - μικρές ώστε να καθυστερούν το ράψιμο των ρούχων. Όταν ήθελαν να φύγουν έλεγαν «Σβάλα - Παλιοχώρι» δηλαδή να κάνουν ανοιχτές και μεγάλες τις βελονιές να τελειώνουν γρήγορα. Κάποιες φορές έμεναν μεγάλο διάστημα σε ένα σπίτι και ήθελαν να προλάβουν όλους τους χωριανούς. Η αργοπορία οφειλόταν στη νοικοκυρά η οποία παρουσίαζε κάθε φορά που τέλειωνε η μια φορεσιά και άλλο ύφασμα λέγοντας «Έχω ένα σκτί ακόμη για το παραπαίδ μας». Αυτοί δεν έλεγαν όχι αλλά για να μην καθυστερούν να τον περιμένουν για να του πάρουν μέτρα, αφού βρισκόταν με τα πρόβατα, προφασίζονταν πως τον είχαν δει στο καφενείο και ήξεραν το σώμα του. Έτσι, κάποιες φορές,-ελάχιστες- τα ρούχα που έραβαν ήταν βιαστικά και στο «περίπου».άνθρωποι ήταν και αυτοί, είχαν και αδυναμίες. Συνήθως έραβαν μέχρι αργά και νυχτέρευαν πότε με το λαδοφάναρο που έκαιγε με βαμβάκι βουτηγμένο στο λάδι ή με μια καντηλίθρα από στριμμένο βαμβάκι, πότε με το πετρελαιοκάντηλο που ήταν κρεμασμένο σε μια πρόκα στον τοίχο του τζακιού ως τα ξημερώματα κάποιες φορές. Ο ύπνος τους ήταν πολυτέλεια και
424 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ ακούραστοι και εύθυμοι πάντα ξυπνούσαν μαζί με την οικογένεια να φάνε και να πιάσουν πάλι τη δουλειά τους. Πότε με το φως του παράθυρου, πότε με το φως του κρεμασμένου λυχναριού αγωνίζονταν να κάνουν τη δουλειά τους με μεράκι, με καλαισθησία και αγάπη. Πολλές φορές για να φωτίζεται ο χώρος οι νοικοκυρά κουβαλούσε στο τζάκι «λιανόξυλα» να βγάζουν δυνατό φως να βλέπουν οι Κεφαλάδες να περνάνε τη βελόνα. Συνήθως έκαιγαν κέδρα να φωτίζεται ο χώρος και να μπορούν να ράβουν. Δεν ήταν δύσκολοι άνθρωποι. Λεπτοκαμωμένοι και ψηλοί, χωρίς πολλές απαιτήσεις σχεδόν χωρίς καμιά πανέξυπνοι, βολικοί και καλοσυνάτοι έτρωγαν ότι τους έβαζε η νοικοκυρά χωρίς να μεταφέρουν από το ένα σπίτι στο άλλο πληροφορίες για το είδος του φαγητού και την καθημερινότητά τους. Τα αυγά ήταν το πιο συνηθισμένο και πιο πρόχειρο φαγητό για τη νοικοκυρά, που είχε πάντα στο σπίτι της. Λέγεται το εξής περιστατικό. Αφού οι Κεφαλάδες είχαν πάει σε πολλές οικογένειες του χωριού ήρθε και η σειρά του Βλαχοκώστα, που ήταν τσοπάνης στο κυρίως επάγγελμα, έκανε όμως και τον πρακτικό γιατρό. Τους είχε στο σπίτι μια βδομάδα να ράβουν και δεν είχε μάθει κανένα σχόλιο για καμιά από τις οικογένειες που είχαν πάει. Στις ερωτήσεις του οι απαντήσεις τους ήταν αποστομωτικές. Όλα ήταν καλά και αυτοί είχαν περάσει τις μέρες τους με καλό φαγητό και περιποίηση από τις νοικοκυρές. Τότε σκέφτηκε με τη γυναίκα του να τους δοκιμάσει. Μια μέρα η γυναίκα του μαγείρεψε φακή νερόβραστη χωρίς να βάλει λάδι και αλάτι. Την ώρα του φαγητού, με τις πρώτες κουταλιές, ο Βλαχοκώστας τους ρώτησε αν είναι νόστιμο το φαγητό και κείνοι με μια φωνή του απαντάνε «καλό, καλό». Εκείνος διαμαρτύρεται δήθεν στη γυναίκα του πως λείπει αλάτι και ρίχνει στο φαγητό τους χωρίς να μιλήσουν καθόλου. Δε σταμάτησε όμως τα ψεύτικα παράπονα προς τη γυναίκα του. Σχολίασε πως λείπει και λάδι από το φαγητό και ήταν φαίνεται αφηρημένη την ώρα που μαγείρευε. Πήρε λοιπόν και λάδι μπόλικο και τους έριξε στα πιάτα ρωτώντας τους γιατί δεν είπαν τίποτα, γιατί δε ζήτησαν έστω να ρίξουν λίγο αλάτι να νοστιμήσει το φαγητό τους. Και κείνοι, πάλι με μια φωνή, απάντησαν «εμείς δε μολογάμε τίποτα, τρώμε ό,τι μας βάζουν να γεμίσουν οι κοιλιές μας και να ζήσουμε». Σιωπηλοί και χωρίς πολλά λόγια δεν πρόσεχαν διαφωνίες, παραξενιές του σπιτιού ή έκαναν πως δεν πρόσεχαν από εξυπνάδα γιατί ήξεραν πως έτσι θα χάσουν τη δουλειά τους. Καμιά φορά σιγομουρμούριζαν κανένα τραγουδάκι ή απήγγειλαν κάποια αινίγματα που άκουγαν στα μέρη τους και ταυτίζονταν με τα μέλη της οικογένειας. Από το ύφασμα που έραβαν τίποτα δεν πήγαινε χαμένο. Αν έμενε κανένα μικρό κομμάτι το έφτιαχναν παπούτσια για τα μικρά παιδιά για το χειμώνα με τα πολλά χιόνια. Η δουλειά διαρκούσε από δυο μέρες ως μια βδομάδα ή και περισσότερο ανάλογα με τις ανάγκες της οικογένειας. Γενικά έραβαν κάπες που ήταν δυο ειδών ανάλογα με τη χρήση: Η μεγάλη μακριά κάπα που έφτανε μέχρι λίγο πάνω από τον αστράγαλο, φαρδιά και βαρειά και η κοντή που έφτανε ως το γόνατο και ήταν στενή και κοντή. Όταν τελείωναν οι Κεφαλάδες έδιναν πάλι ευχές και καλά λόγια σε όλη την οικογένεια και τους βοηθούς. Συγκεκριμένα τους εύχονταν οι κάπες να είναι καλοφόρετες, να πέφτει η στάλα απάνω τους και κάτω να γλυστράει, να πέφτει το χαλάζι και μακριά να φεύγει, να πέφτει και το χιόνι και αυτό να μην κολλάει. Οι νοικοκυραίοι ευχαριστημένοι τους πλήρωναν και η πληρωμή γινόταν με χρήμα ή με είδος. Το χρήμα σπάνιζε και η συμφωνία γινόταν από την αρχή και συνέφερε τους Κεφαλάδες και το νοικοκύρη. Έμεναν στο χωριό μέχρι την άνοιξη, κάποιες φορές και περισσότερο καιρό ώσπου να τελειώσουν τις ανάγκες των κατοίκων. Μετά, ικανοποιημένοι με τα χρήματα που είχαν μαζέψει, μόλις έφταναν στα Σάλωνα (Άμφισα) αγόραζαν δώρα για την οικογένειά τους και έπαιρναν το δρόμο του γυρισμού. Στόχος τους ήταν να ξανάρθουν το φθινόπωρο στο χωριό και να έχουν δουλειά να ζήσουν τις οικογένειές τους. Τα χρόνια περνούσαν, οι υποχρεώσεις τους στην οικογένεια μεγάλωναν και αυτοί έπρεπε να κάνουν το κουμάντο τους. Η τελευταία φορά που ήρθαν ήταν το φθινόπωρο του 1940 μα έφυγαν μόλις κηρύχτηκε ο πόλεμος και δεν ξαναφάνηκαν ποτέ. Κανένας χωριανός- από όσο ξέρω- δεν έμαθε γι αυτούς τους εποχιακούς επισκέπτες από τα χωριά του Βάλτου, που δούλευαν για την προστασία από τις καιρικές συνθήκες και την εμφάνιση των κατοίκων της Κουκουβίστας. Σήμερα ύστερα από τόσα χρόνια απουσίας συνέχεια στην 425 σελ.
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ Ο Καλλικράτης Αναδημοσίευση από τα «Αγοριανίτικα Νέα», φύλλο 135, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2009. 425 Ο Καλλικράτης, θα ξέρετε, μαζί με τον Ικτίνο ήταν οι αρχιτέκτονες που άκαναν την Ακρόπολη της Αθήνας, τότε τα παλιά χρόνια. Μέχρι τώρα ξέραμε ότι η μελετούμενη νέα φάση της διοικητικής μεταρρύθμισης είχε την κωδική ονομαία Καποδίστριας. Φαίνεται όμως ότι οι ιδεολόγοι των αλλαγών σκέφτηκαν καλύτερα το πράμα και είπαν τον Καποδίστρια τον τιμήσαμε, ας τιμήσουμε και μια άλλη προσωπικότητα του παρλελθόντος, έτσι για να δώσουμε μια ευκαιρία στους ανιστόρητους Έλληνες να ψάξουν για τη δράση του εξαίρετου αυτού τέκνου της Ελλάδας. Το θέμα όμως είναι τι θα πάθουμε με αυτή τη μεταρρύθμιση. Αυτοί πάντως, έριξαν την ιδέα για να δουν τις αντιδράσις και να νομοθετήσουν αναλόγως. με τον Καποδίστρια έδωσαν αρμοδιότητες στους δήμους που πριν τις είχε το κράτος. Έτσι, αν είχες ένα πρόβλημα που πριν έπρεπε το κράτος να σου το λύσει, με τον Καποδίστρια σε έστελναν στο δήμαρχο. Μέχρι και την αστυνόμευση ανέθεσαν στους δήμους. Τώρα μπορεί να αναθέσουν στις Περιφέρειες, ας πούμε, να διαπραγματευτούν με την Κομισιόν τη χρηματοδότηση για την κατασκευή ενός σημαντικού έργου και η Περιφερειακή διοίκηση να αναλάβει η ίδια χωρίς τη μεσολάβηση άλλου φορέα, την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων που θα προκύψουν από αυτή τη χρηματοδότηση. Αναπτυξιακά προγράμματα που χρειάζονταν εθνικό σχεδιασμό τώρα θα τα διαχειρίζονται οι Περιφέρειες. Γι αυτό άλλαξαν και το όνομα από Καποδίστρια σε Καλλικράτη. Τώρα όσο αφορά στο δίλημμα με ποιους άλλους θα πάμε σε έναν Καλλικρατικό δήμο, είναι θέμα σχεδιασμών αυτών που συνέλαβαν τον Καλλικράτη. Εμείς βέβαια θα προσπαθήσουμε να πάμε κατά εκεί που μας «συμφέρει». Όταν θα ανοίξουν τα χαρτιά τους αυτοί, εμείς θα πράξουμε αναλόγως, μέχρι που θα απαιτήσουμε διαφορετικές λύσεις από τις προτεινόμενες άμα δεν μας αρέσουν. ΓΙΟΡΤΑΣΕ ΤΑ 102 ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ! Στις 10 Μαρτίου 2010, ο Γιώργος Έφορος γιόρτασε τα 102 του χρόνια ζωής. Συναγωνίζεται τον αδελφό του Κώστα που είχε φτάσει αισίως τα 104. Παρά την προχωρημένη του ηλικία έχει πλήρη διαύγεια πνεύματος και είναι σωματικά υγιέστατος. Να είσαι πάντα καλά μπάρμπα Γιώργο. ΝΕΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Η Καρολίνα Αλκαλάϊ (κόρη της Σίσης Γιαννοπούλου) πήρε δίπλωμα Μηχ/κής Παραγωγής και Διοίκησης από το Πολυτεχνείο Κρήτης. Συγχαρητήρια Καρολίνα. συνέχεια από την 424 σελ. τους, τους έφερε στην κουβέντα μας ένα απόγευμα, απόβροχο του καλοκαιριού, ο Δημήτρης ο Παπαγεωργίου Παπαδάκης μαζί με την αδελφή του τη Χρυσούλα Τσουλανδρή. Σε κάθε μας συνάντηση ανασκάλευα το παρελθόν, «έξυνα» τις πλούσιες μνήμες τους και τους προκαλούσα να θυμηθούν. Ατέλειωτες ώρες κουβέντας και διηγήσεων και από άλλα δυο πρόσωπα ακόμη τον Θύμιο τον Μώρη(Ξεστρούπα) και τη Γιούλα την Κυριαζή. Μαζί τους ζούσα ό,τι δεν έζησα. Περιπλανήθηκα, γνώρισα πρόσωπα, γεγονότα, αγάπησα το απλό, το αληθινό και το παραμυθένιο στοιχείο της ζωής τους και το μόνο που ήθελα ήταν να κρατώ λίγες σημειώσεις από τις χειμαρρώδεις και παραστατικές τους διηγήσεις, να μπορέσω να σας κάνω και σας κοινωνούς αυτών των στιγμών, των παλιών καλών καιρών, που οι άνθρωποι ζούσαν απλά, τότε που ανθούσαν επαγγέλματα που σήμερα δυστυχώς έχουν εξαλείψει, γιατί έχει αλλάξει ο τρόπος ζωής μας. Στην εποχή της τεχνολογίας οι εικόνες φαντάζουν σαν παραμύθι στους νεότερους και δίνουν μια γλυκόπικρη ανάμνηση και νοσταλγία στους παλιούς που τις έζησαν και τις έχασαν.. Μαρτυρίες: Χρυσούλα Τσουλανδρή, Θύμιος (Ξεστρούπας) Μώρης, Δημήτρης Παπαδάκης- Παπαγεωργίου, Γιούλα Κυριαζή, Θανάσης Μαλεβίτσης.
426 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ Ημερίδα Τεχνικού Επιμελητήριου Ελλάδας Ορυκτός πλούτος και τοπικές κοινωνίες Σκέψεις, σχόλια, απόψεις του Τάσου Αφέντη, μεταλλειολόγου Στις 13 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η ημερίδα του ΤΕΕ Ορυκτός πλούτος και τοπικές κοινωνίες. Θα περίμενε κανείς σε μια ημερίδα με θέμα που εξ ορισμού κινούνταν σε δύο επίπεδα, να υπήρχε μέριμνα από την οργανωτική επιτροπή για μια ισορροπημένη προσέγγιση των όρων «ορυκτός πλούτος» και «τοπικές κοινωνίες» αλλά και της αλληλεπίδρασης τους, στην κατεύθυνση εξαγωγής αντικειμενικών άρα επιστημονικών συμπερασμάτων. Η δομή του προγράμματος της ημερίδας αλλά και η εξέλιξη της κατέδειξαν πως, ανεξάρτητα από μεμονωμένες προσωπικές προθέσεις, οι διάφοροι «ειδικοί» (εκπρόσωποι εταιριών, υπουργείων, τοπικής αυτοδιοίκησης, επιστημονικών φορέων) ανέλαβαν να αντιστρέψουν ένα βαρύ κλίμα που υπάρχει (με πολύ έντονα χαρακτηριστικά μάλιστα σε ορισμένες περιοχές όπως Χαλκιδική, Εύβοια, Βοιωτία, Γκιώνα, Οίτη ) προσπαθώντας να σώσουν τη «χαμένη τιμή» της εξορυκτικής βιομηχανίας μέσα από τοποθετήσεις που κατέλαβαν πλέον του 90% του χρόνου της ημερίδας με περιεχόμενο που θα μπορούσε να συμπυκνωθεί επιγραμματικά στα παρακάτω: «Ορυκτός πλούτος και εξορυκτική βιομηχανία σημαίνει ανάπτυξη, κι αν έχει γίνει και κανένα παρατράγουδο οι μη «ειδικοί» δεν δικαιούνται να ομιλούν γιατί αφενός δεν ξέρουν κι αφετέρου βλάπτουν την «εθνική, αναπτυξιακή προοπτική, ότι έγινε έγινε δεν μένουμε στο παρελθόν, από δω και μπρος θα πάρουμε μέτρα,.κι όλα καλώς καμωμένα» Από την άλλη μεριά οι τοπικές κοινωνίες που δεν έχουν θεσμική έκφραση αλλά αναπτύσσουν δράσεις μέσα από τις τοπικές κινήσεις πολιτών και τα κοινωνικά κινήματα δεν κλήθηκαν παρόλο που οι δραστηριότητες τους είναι δημόσιες, μαζικές, απασχολούν συχνά (πολλές φορές με αφορμή τραγικά περιστατικά) τα ΜΜΕ τοπικής και πανελλαδικής εμβέλειας και κατά συνέπεια δεν μπορεί κανείς να επικαλεστεί άγνοια της ύπαρξης τους. Η παρουσία μεμονωμένων εκπροσώπων τους έγινε με δική τους πρωτοβουλία μετά από συμπτωματική πληροφόρηση που είχαν για την πραγματοποίηση της ημερίδας. Στα πλαίσια αυτά κάποιοι στάθηκαν πιο «τυχεροί» σε σχέση με το χρόνο που το αντελήφθησαν και είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν εισηγήσεις μεταξύ των οποίων και η Κίνηση για τη σωτηρία της Γκιώνας, η ΒΙΟΖΩ, κινήσεις πολιτών της Θράκης ενώ κάποιοι άλλοι μετέφεραν μέσα από ερωτήσεις και παρεμβάσεις τις αγωνίες των κατοίκων των περιοχών τους (Χαλκιδική, Οίτη ) Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΓΚΙΩΝΑΣ Εκ μέρους της Κίνησης παρακολούθησαν την ημερίδα αρκετοί Καλοσκοπίτες και συντοπίτες από τα γύρω χωριά της Γκιώνας που είχαν την ευκαιρία μέσα από ερωτήσεις και σύντομες παρεμβάσεις να δώσουν ένα άλλο χρώμα στην ημερίδα. Η κεντρική τοποθέτηση της Κίνησης με τίτλο «Γκιώνα, το βουνό με το βωξίτη και τις ανοικτές πληγές» που παρουσιάστηκε από τον γράφοντα, Μεταλλειολόγο Μεταλλουργό Μηχ/ κό επικεντρώθηκε, μέσα από αναφορές σε ευρωπαϊκές και διεθνείς συμβάσεις, σε επιστημονικές μελέτες και στατιστικές έρευνες, στην παράθεση τεκμηριωμένων στοιχείων με άξονες: Τη σπουδαιότητα του όρους Γκιώνα τόσο για την υπαγωγή μεγάλου τμήματος του στις προστατευτικές διατάξεις των οδηγιών 79/409/ΕΟΚ για τα άγρια πουλιά και 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους, καθώς έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Natura 2000 όσο και από την άποψη των υδάτινων πόρων μιας και οι πλαγιές της τροφοδοτούν αφενός
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 427 τον ποταμό Μόρνο μέσω του οποίου υδροδοτείται το λεκανοπέδιο της Αττικής και αφετέρου ο Βοιωτικός Κηφισός και η λίμνη Υλίκη. Το απαράδεκτο νομοθετικό πλαίσιο που ταυτίζει το «εθνικό» συμφέρον με το ιδιωτικό συμφέρον των μεταλλευτικών εταιριών εν προκειμένω, παρέχοντας τους προκλητική ασυλία για τις δραστηριότητες τους και τα συνεπακόλουθα παραμένοντα αποτελέσματα αυτών Τις ανεπανόρθωτες ζημιές που έχει υποστεί το φυσικό περιβάλλον από τη συνεχιζόμενη εδώ και 50 χρόνια ανεξέλεγκτη δράση των εταιριών αλλά και τους υπαρκτούς και εν δυνάμει κινδύνους για απρόβλεπτες συνέπειες στη ζωή σε ένα επίπεδο που ξεφεύγει από τα στενά γεωγραφικά όρια του νομού. Την κατάρριψη του μύθου περί της αποφασιστικής συμβολής της μεταλλευτικής δραστηριότητας στην «ανάπτυξη» της περιοχής μέσα από την παρουσίαση στοιχείων που καταδεικνύουν ότι ακριβώς αυτός ο μονοδιάστατος αναπτυξιακός προσανατολισμός, που ενθαρρύνθηκε και στηρίχτηκε για δεκαετίες από την κεντρική και την τοπική εξουσία, δεν εμπόδισε σε τίποτε τη Φωκίδα να είναι ουραγός ή στις τελευταίες θέσεις σε μια σειρά δείκτες που χρησιμοποιούνται για να χαρακτηρίσουν το επίπεδο ανάπτυξης μιας περιοχής. Τη μη συμβατότητα της βιώσιμης αειφόρου ανάπτυξης με τις μεταλλευτικές δραστηριότητες τη στιγμή που το κριτήριο της ιδιωτικής κερδοφορίας παραμένει κυρίαρχο ενώ οι ανάγκες και τα συμφέροντα των πολλών παραμένουν στο περιθώριο. Το ιστορικό της Κίνησης για τη Σωτηρία της Γκιώνας και τις δραστηριότητες που έχει αναπτύξει σε διάφορα επίπεδα προκαλώντας συχνά ενόχληση σε ιδιώτες και θεσμικούς εισπράττοντας βαρύ τίμημα κάποιες φορές για τη δράση της. Το πλαίσιο των προτάσεων, αιτημάτων και διεκδικήσεων της Κίνησης Ολόκληρη την παρουσίαση με τίτλο «Γκιώνα, το βουνό με το βωξίτη και τις ανοικτές πληγές», που για οικονομία χώρου δεν παρατίθεται εδώ, όπως επίσης και διάφορα videos από την ημερίδα του ΤΕΕ Ορυκτός πλούτος και τοπικές κοινωνίες μπορεί να βρει κάθε ενδιαφερόμενος στην ιστοσελίδα της Κίνησης για τη Σωτηρία της Γκιώνας, στη διεύθυνση www.savetheforest.gr ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ «ΕΙΔΙΚΩΝ» Στις πλείστες των εισηγήσεων, οι τοπικές κοινωνίες απαξιώθηκαν με τόσο κραυγαλέο τρόπο, που μας έκανε πολλές φορές να αναρωτηθούμε για την σκοπιμότητα της παρουσίας μας εκεί. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά την προκλητική εισήγηση του κ. Νικολετόπουλου, συμβούλου επιχειρήσεων και μέλους του Δ.Σ. της Euromines, ο οποίος κατέταξε τις τοπικές κοινωνίες στις εξής κατηγορίες: Τοπικιστές- εθνικιστές- καχύποπτους- ιδιοκτήτες ακινήτων που θίγονται από την αξιοποίηση του κοιτάσματος- μέλη του διεθνούς οικολογικού λόμπι - αμόρφωτους και ημιμαθείς. Στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά σε χαμηλότερους τόνους κινήθηκαν και εισηγήσεις παραγόντων του Υπουργείου (ΥΠΕΚΑ), που θέλοντας να δικαιολογήσουν το γεγονός ότι ποτέ δεν έχουν λάβει υπόψη τους αρνητικές γνωμοδοτήσεις τοπικών φορέων, στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης για κάποιο έργο, τις χαρακτήρισαν συλλήβδην ατεκμηρίωτες επιστημονικά. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν προκλήθηκαν να κατονομάσουν έστω και μια περίπτωση που κατά την γνώμη τους η τοπική κοινωνία είχε πειστικά επιχειρήματα δεν βρήκαν καμία. Από την άλλη πλευρά ο Γεν. Διευθυντής του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων κ. Καβαλόπουλος αφού μας πληροφόρησε περιχαρής ότι «κάθε κάτοικος του πλανήτη στο σύνολο της ζωής του καταναλώνει περίπου 400 τόνους ορυκτών», σε μια κρίση ειλικρινείας απαντώντας στο ερώτημα ότι σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία,και με το δεδομένο ότι οι κάτοικοι του πλανήτη θα προσεγγίσουν σε λίγο τα 8 δις, θα έχουμε εξόρυξη 16 τρις τόνων μεταλλευμάτων μόνο σε μια γενιά, ομολόγησε ότι μάλλον «τα παιδιά μας και σίγουρα τα εγγόνια μας θα βλέπουν τις πρώτες ύλες με το κιάλι. Και τότε όλοι θα στραφούν στην ανακύκλωση. Δεν σκέφτηκε βέβαια ότι δεν μπορεί να ανακυκλωθεί κάτι που έχει εξαντληθεί και το αυτονόητο θα ήταν να ξεκινήσει η ανακύκλωση τώρα, αν όχι χθες. Εντύπωση προκάλεσε όμως η τοποθέτηση
428 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ που έγινε εκ μέρους του ΤΕΕ Αν. Στερεάς μέσα από την παρουσίαση κειμένου που είχε επεξεργαστεί ομάδα εργασίας του Τμήματος. Κι αυτό γιατί η συγκεκριμένη εισήγηση άρχιζε και τέλειωνε με τα στοιχεία και τις εκτιμήσεις που δόθηκαν «ευγενώς» από τις μεταλλευτικές εταιρίες. Δεν είναι προφανώς κακό ένας επιστημονικός φορέας να ερευνά, να απευθύνεται να παίρνει στοιχεία και απόψεις από τους εμπλεκόμενους σε ένα θέμα (και αυτό σαφώς καλύπτει τις προαναφερθείσες εταιρίες) αλλά στοιχειωδώς, έστω για τα μάτια του κόσμου πρέπει να τηρούνται τα προσχήματα Απ ότι φάνηκε όμως, το ΤΕΕ Αν. Στερεάς δεν είχε δει ή ακούσει τίποτε το τελευταίο διάστημα τουλάχιστον, για τις διαμαρτυρίες και τα αιτήματα κινήσεων, φορέων και κατοίκων της περιοχής, τις «αντισυγκεντρώσεις» εργαζομένων στις μεταλλευτικές εταιρίες με τις ευλογίες των εργοδοτών τους, τις φραστικές προκλήσεις μέχρι τις εμπρηστικές επιθέσεις και το ολοκαύτωμα σπιτιού μέλους της Κίνησης, για όλα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας στον τοπικό και πανελλαδικό τύπο όπως και στο διαδίκτυο. Εμείς πάντως τουλάχιστον σαν Κίνηση για τη Σωτηρία της Γκιώνας είχαμε δηλώσει τη διαθεσιμότητα μας και την πρόθεση μας να παρέχουμε στοιχεία και να καταθέσουμε τις απόψεις μας στο τοπικό ΤΕΕ κατ επανάληψη, πλην όμως δε υπήρξε ανταπόκριση. Το αποτέλεσμα όπως παρουσιάστηκε ενώπιον μας στην ημερίδα για τον Ορυκτό πλούτο με την πιο επιεική προσέγγιση αδικεί και εκθέτει το τοπικό ΤΕΕ θέτοντας υπό αμφισβήτηση τον καταστατικό του ρόλο για «επιστημονικό φορέα θεσμοθετημένο Σύμβουλο της πολιτείας και της κοινωνίας». Η ΑΠΟΨΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΩΝ Στο συγκεκριμένο επίπεδο το ενδιαφέρον μονοπώλησε ο Νομάρχης Φωκίδας κ. Φουσέκης με την τοποθέτηση του αλλά και με την επιλογή του να αποχωρήσει αμέσως μετά από τις «απαντήσεις» που έδωσε σε ερωτήματα που του τέθηκαν. Όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος, σε μια εκτενή και εμπεριστατωμένη αναδρομή στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, στις αρχές του 20ου αιώνα η Φωκίδα άνθιζε οικονομικά και κοινωνικά βασισμένη στον αγροτικό - κτηνοτροφικό τομέα και τη βιοτεχνική δραστηριότητα γύρω από αυτούς τομείς (σαπωνοποιία, δέρματα κ.λ.π). Το γεγονός ότι αυτές οι δραστηριότητες περιορίστηκαν δραματικά ή και εξαφανίστηκαν από τις αρχές της δεκαετίας του 60 δεν μπορεί να εξηγηθεί από την απλουστευτική όσο και βολική αναφορά στη μεταπολεμική κατάσταση, την αστυφιλία, τα καταναλωτικά πρότυπα και συνήθειες κλπ, μιας κι αυτά δεν είναι ούτε «εγγενή» ούτε «αυτοφυή» χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας αλλά καθίστανται «επίκτητα» μετά από «εξαναγκασμένη καλλιέργεια» που επιβάλλουν συγκεκριμένες πολιτικές «ανάπτυξης». Και βέβαια το ερώτημα που παρέμεινε μετέωρο είναι γιατί ο μονοδιάστατος προσανατολισμός στην μεταλλευτική δραστηριότητα και η επακόλουθη «ανάπτυξη» του νομού επί πέντε δεκαετίες δεν έχει καταφέρει να δώσει μια εικόνα διαφορετική απ αυτή που τα επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν. Γιατί πως αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί πως τα 55εκ. ευρώ ή κατ άλλους εισηγητές 45εκ. ευρώ που αφήνει η μεταλλευτική δραστηριότητα στο νομό, κυρίως από τη μισθοδοσία του προσωπικού, δεν αρκεί να ανατρέψουν τα στατιστικά στοιχεία που «καταξιώνουν» τη Φωκίδα σαν το φτωχότερο από κάθε άποψη Νομό της Στερεάς Ελλάδας μετά την Ευρυτανία και επομένως δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την ευγνωμοσύνη που πρέπει να επιδεικνύουν οι «ιθαγενείς». Μεγαλύτερη όμως αξία για την εξαγωγή συμπερασμάτων έχουν οι απαντήσεις που έδωσε ο κ. Νομάρχης σε ερωτήματα που έθεσαν μέλη της Κίνησης, για παράδειγμα Σε ερώτηση για τη μέχρι τώρα αρνητική επί της ουσίας θέσης του για τη σύγκληση του Νομαρχιακού Συμβουλίου με θέμα τις μεταλλευτικές δραστηριότητες στη Γκιώνα, ο κ. Νομάρχης εμφανώς εκνευρισμένος αλλά και με υπεροπτικό αλαζονικό ύφος απάντησε «και ούτε πρόκειται να συγκληθεί Νομαρχιακό Συμβούλιο, για το θέμα αυτό γιατί δεν το κρίνω απαραίτητο» Σε άλλη ερώτηση για το κατά πόσο υφίστανται οι σχετικές άδειες για τις εγκαταστάσεις της S&B στο Λαρνάκι Ιτέας και ιδιαίτερα σχετικά με την επιβεβλημένη ύπαρξη κόμβου στον Δρό-
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 429 μο Άμφισσας Ιτέας -Ναυπάκτου, ο κ. Νομάρχης απάντησε αφοπλιστικά στην αρχή «φαντάζομαι για να λειτουργούν οι εγκαταστάσεις θα υπάρχουν άδειες» (λες και δεν ήξερε ότι δεν υπάρχουν όπως και η ίδια η εταιρεία παραδέχτηκε), για να ανεβάσει λίγο τους τόνους στη συνέχεια λέγοντας «.δεν ξέρω για το κόμβο εκείνο που ξέρω είναι ότι στο συγκεκριμένο σημείο δεν έχει γίνει κανένα ατύχημα, έχουμε μηδενικά ατυχήματα κύριοι» Πραγματικά μια τέτοια προσέγγιση από αιρετό, θεσμικό «εκπρόσωπο» της τοπικής κοινωνίας αλλά και κατ εξοχή αρμόδιο για την τήρηση του νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας των επιχειρήσεων, δεν αντέχει σε καμιά κριτική και κανένα σχολιασμό. Μας άφησε κυριολεκτικά άφωνους!!! Η αλήθεια είναι πως το να στηρίζει κάποιος, και εν προκειμένω ο κ. Νομάρχης, τη νομιμοποίηση των ενεργειών ή των θέσεων του στο γεγονός ότι αναδείχθηκε μέσα από εκλογικές διαδικασίες προφανώς είναι δικαίωμα του, από την άλλη μεριά όμως τον χαρακτηρίζει, ως προς τον τρόπο άσκησης μιας εξουσίας που του δόθηκε προσωρινά. Και προφανώς δεν αποτελεί άλλοθι και συγχωροχάρτι σε καμιά περίπτωση για την συστηματική αγνόηση όλων όσων συμβαίνουν στο νομό μας. Γιατί πως αλλιώς μπορεί να εκληφθεί η μηδενική αντίδραση εκ μέρους της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και του Νομάρχη στις φωνές διαμαρτυρίας και στα αιτήματα που εδώ και ένα χρόνο θέτουν η Κίνηση για τη Σωτηρία της Γκιώνας, Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Στρώμης, ο Δήμος Καλλιέων, οκτώ φορείς και σύλλογοι της Άμφισσας με κοινή τους ανακοίνωση (15/4/2009), οι συνελεύσεις και συγκεντρώσεις κατοίκων το περασμένο καλοκαίρι στα χωριά της Β.Α. Γκιώνας, ο Ορειβατικός Σύλλογος Άμφισσας και οι κάτοικοι του Λιδορικίου που κινητοποιούνται ενάντια στις επιφανειακές εξορύξεις που ξεκινάνε στην περιοχή. Ενδεικτικό όμως της στάσης των υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης απέναντι στα ερωτήματα που κατά καιρούς έχουμε θέσει είναι και ένα σχετικά πρόσφατο γεγονός για το οποίο δεν έχουμε πάρει απάντηση εδώ και έξι μήνες. Την Κυριακή 4 Οκτωβρίου διαπιστώθηκε από μέλη της Κίνησης για τη Σωτηρία της Γκιώνας η πραγματοποίηση ερευνητικών γεωτρήσεων από μεταλλευτική εταιρία (άγνωστο ποια ακριβώς) σε αλπικό λιβάδι στη θέση Μέγα Ημεροτόπι της Γκιώνας. Οι γεωτρήσεις που προφανώς ήταν σε εξέλιξη, μιας και το γεωτρύπανο και ο λοιπός εξοπλισμός παρέμεναν στο χώρο, είχαν πραγματοποιηθεί σε πυκνό δίκτυο, περίπου ανά 20 μ., ενώ είχαν διανοιχτεί δρόμοι εκτιμώμενου μήκους περίπου 1000μ. Τη Δευτέρα 5 Οκτωβρίου καταθέσαμε ερώτηση στην αρμόδια Διεύθυνση Πολεοδομίας της Νομαρχίας Φωκίδας όπου ζητούσαμε να μάθουμε σε ποια Άδεια Μεταλλευτικών Ερευνών εμπίπτουν οι συγκεκριμένες γεωτρήσεις. Στις 2 Νοεμβρίου, κι ενώ δεν είχαμε λάβει καμιά απάντηση επανήλθαμε με νέο έγγραφο μας επισυνάπτοντας φωτογραφικό υλικό και δηλώνοντας τη διαθεσιμότητα μας για την υπόδειξη ακριβώς του χώρου εκτέλεσης των εργασιών. Παρόλο που οι Άδειες Μεταλλευτικών Ερευνών εκδίδονται από την οικεία Νομαρχία, στις αρχές Δεκεμβρίου μας κοινοποιήθηκε το με Α.Π. 6314-23/11/2009 έγγραφο της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Ν. Α. Φωκίδας με το οποίο διαβιβάζονταν τα έγγραφα μας στην Επιθεώρηση Μεταλλείων Νοτίου Ελλάδας. Η τακτική «από τον Άννα στον Καϊάφα..» ζει και βασιλεύει Απάντηση επί της ουσίας δεν έχουμε πάρει μέχρι σήμερα η «δουλειά» όμως γίνεται Αντί επιλόγου Κλείνοντας αυτό το ενημερωτικό σημείωμα θέλουμε να τονίσουμε πως η παρουσία και οι παρεμβάσεις μας στην εν λόγω ημερίδα αποτελούν μέρος των δραστηριοτήτων της Κίνησης μας που αναπτύσσονται σε κάθε δυνατό επίπεδο και στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση των μόνιμων και μη κατοίκων της περιοχής, στο σπάσιμο του φράγματος της σιωπής και της αδιαμαρτύρητης αποδοχής όλων όσων συμβαίνουν στην περιοχή δεκαετίες τώρα. Εκφράζουν παράλληλα τη διάθεση μας να συμβάλλουμε στη διεκδίκηση του δικαιώματος των τοπικών κοινωνιών να έχουν λόγο για όλα όσα τις αφορούν, στέλνοντας μήνυμα σε κάθε κατεύθυνση πως κανένας δεν δικαιούται να «παίζει» με τα δάση, τα νερά, το περιβάλλον, την εργασία, τα χωριά, με άλλα λόγια με την ίδια τη ΖΩΗ μας.
430 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Ορθοπαιδικός Χειρουργός, τ. Διευθυντής Νοσοκομείου Ε.Ε.Σ. Θα αρχίσουμε δανειζόμενοι μία φράση της σύγχρονης καθημερινότητάς μας: κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν. Η πρόληψη προλαμβάνει σοβαρές και επικίνδυνες συνέπειες. Σώζει ανθρώπινες ζωές. Με την απόκτηση γνώσεων για τα αίτια πολλών παθήσεων και νοσημάτων, έγινε δυνατή η εφαρμογή μέτρων ώστε να επιτύχουμε την αποτελεσματική προστασία από αυτά. Στην πρωτογενή γίνεται προσπάθεια εξουδετερώσεως, αποφυγής ή αποκρούσεως του αιτιολογικού παράγοντα. Η υπεροχή της προληπτικής ιατρικής, σε σχέση με τη θεραπευτική, θεωρείται δεδομένη. Έτσι, ο Πρωθυπουργός την 21 Ιουλίου 2009 σε ομιλία του στο ΙΚΑ ανακοίνωσε πιλοτικό πρόγραμμα προληπτικής ιατρικής ενηλίκων. Η πρόληψη των μυοσκελετικών παθήσεων είναι σημαντικό να γίνεται σε βάθος χρόνου, δηλαδή απαιτεί διαρκή προσπάθεια. Δεν είναι δυνατόν να γίνεται κατά περιόδους, τμηματικά αλλά σε διαρκή βάση και προσπάθεια. Θα επικεντρωθούμε σε ορισμένες παθήσεις ή καταστάσεις, οι οποίες έχουν μεγάλη επίπτωση στον πληθυσμό, δηλαδή προσβάλλουν μεγάλο αριθμό ατόμων και έχουν ιδιαίτερα σημαντικές συνέπειες στην ποιότητα της ζωής μας: Οστεοπόρωση Οστεοαρθρίτιδα Πρόληψη επιβαρυντικών παραγόντων οσφύος Δυσκαμψία της προχωρημένης ηλικίας. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Γένους θηλυκού. Κοινωνικό και οικονομικό* πρόβλημα, νόσος πολυπαραγοντική και εξελικτική. Είναι το νόσημα εκείνο που η οστική μάζα ευρίσκεται κάτω απο ένα κρίσιμο όριο, πέρα από το οποίο αρχίζουν να εκδηλώνονται διάφορα προβλήματα με τελική κατάλιξη τα παθολογικά κατάγματα** (σπονδυλική στήλη, πηχεοκαρπική, ισχίο κ.λ.π.). Εκδηλώνεται στις γυναίκες συνήθως μετά την εμμηνόπαυση (τύπος Ι) και στους άνδρες μετά τα 70-75 χρόνια (γεροντική, τύπος ΙΙ) εικ. 1. Η πρωτογενής πρόληψη στοχεύει στην επίτευξη όσο το δυνατόν υψηλότερης κορυφαίας οστικής πυκνότητας, καθώς επίσης στην αποφυγή παραμορφώσεων του σκελετού κατά την περίοδο της σκελετικής ανάπτυξης που στο μέλλον είναι δυνατόν να αυξήσουν τον κίνδυνο παθολογικών καταγμάτων (κύφωση, σκολίωση, ραιβογονία, ραιβό ισχίο κ.λ.π.). Ετσι φροντίζει: 1. Να εξασφαλισθούν για τα νεαρά άτομα οι καλύτερες προϋποθέσεις για διατροφή, άσκηση, τρόπο ζωής και ιατρική φροντίδα, ώστε να αποκτήσουν και να διατηρήσουν τη μέγιστη δυνατή οστική πυκνότητα. 2. Να εντοπισθούν με κατάλληλο έλεγχο οι γυναίκες περι-εμμηνοπαυσιακά που έχουν χαμηλή οστική μάζα, όπως και αυτές με ταχύ οστικό μεταβολισμό με αποτέλεσμα να έχουν ταχεία μεταβολή της οστικής τους πυκνότητας. Σ αυτές τις περιπτώσεις με την παρέμβασή μας πρέπει να σταθεροποιηθεί ή και να αυξηθεί η οστική μάζα. 3. Να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά κάθε παθολογική εξεργασία ή νόσος που προδιαθέτει σε οστεοπόρωση: *ΗΠΑ: 7 δισ. δολλάρια για το 1986. 62 δισ. δολλάρια για το 2020. ** Κάθε 30 ένας κάτοικος Χώρας-Μέλους της Ε.Ε. παρουσιάζει οστεοπορωτικό κάταγμα.
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 431 Υπερθυρεοειδισμός Ηπατικά προβλήματα Υπερπαραθυρεοειδισμός Νεφρική ανεπάρκεια Διαβήτης Παθήσεις πεπτικού κ.α. 4. Να προσαρμοσθούν οι ενήλικες σε τρόπο ζωής, διατροφής και άσκησης ανάλογο με τους στόχους πρόληψης της πάθησης. 5. Να αποφευχθούν έγκαιρα τα αίτια και οι παράγοντες (πτώση κ.λ.π.) που είναι δυνατόν να προκαλέσουν τους διάφορους τύπους οστεοπορωτικών καταγμάτων. 6. Να διακοπούν βλαπτικές συνήθειες: Κάπνισμα Οινοπνευματώδη και να, Περιορισθεί η πρόληψη ζωϊκών πρωτεϊνών. Α) Ο ρόλος της διατροφής Το Ca, ο P, το Mg, ο Fe, η βιταμίνη D και C είναι απαραίτητα για την οστική υγεία. Αποκλειστική πηγή είναι οι τροφές. Η ανεπαρκής πρόληψη τροφών με Ca και βιταμίνη D στη νεανική ηλικία αλλά και αργότερα, είναι μία από τις κύριες αιτίες εκδήλωσης οστεοπόρωσης. Μεγάλη διατροφική αξία, λόγω περιεκτικότητας σε Ca, παρουσιάζουν τα γαλαγκτοκομικά προϊόντα: ένας ενήλικας χρειάζεται ημερησίως δύο ποτήρια γάλα και ένα κομμάτι τυρί 30-50 gr. Πρόσληψη ημερήσια Ca στη μετεμμηνοπαυσιακή ζωή μικρότερη των 800 mg, προϋποθέτει στην ανάπτυξη σπονδυλικής οστεοπόρωσης, ενώ κάθε ημέρα απαιτούνται 800-1000 IU βιτμαίνης D. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για την οστική τους μάζα οι προϋποθέσεις που θέτουν οι νεαρές κοπέλες με τις διάφορες εξαντλητικές δίαιτες, οι οποίες στερούν το Ca, τη βιταμίνη D, τις πρωτεΐνες κ.λ.π. και τελικά τα οιστογόνα τους. Β) Ο ρόλος της άσκησης Η άσκηση συμβάλλει, με τις αναπτυσσόμενες φορτίσεις, στην επίτευξη της κορυφαίας οστικής πυκνότητας και τη διατήρησή της (εικ. 2). Αυτή που ωφελεί περισσότερο είναι η αποκαλούμενη ισομετρική. Το όφελος είναι πολυπαραγοντικό: α. Περιορίζεται η οστική απώλεια και προστατεύεται η οστική μάζα που απέμεινε. β. Βελτιώνεται η μυϊκή δύναμη, η κινητικότητα των αρθρώσεων και η φυσική κατάσταση του ασκούμενου. γ. Το άτομο αποκτά καλύτερη αίσθηση ισορροπίας και συντονισμό των κινήσεων. δ. Ελαττώνεται ο πόνος και μειώνεται ο χρόνος αντίδρασης, με αποτέλεσμα να περιορίζεται ο κίνδυνος πτώσεων και καταγμάτων. Ασκήσεις για οστεοπορωτικές ασθενείς σε ύπτια και όρθια στάση. Είδη ασκήσεων: 1. (Ορθής) ανύψωσης και μεταφοράς βάρους 2. Αντιστάσεως 3. Στάσεως σώματος (ορθοστάτηση) 4. Ευελιξίας και ισορροπίας (διατηρούν το εύρος κινήσεως των αρθρώσεων, βελτιώνουν τη στάση του σώματος και συμβάλλουν στη μείωση των πτώσεων και την ελαχιστοποίηση των συνεπειών τους). Κάθε είδους άσκηση (παιχνίδι και sports), γοργό βάδισμα ή ερασιτεχνική ενασχόληση με αγροτικές εργασίες αποτελεί ένα διαρκές ερέθισμα του σκελετού. Γ) Ο ρόλος των φαρμάκων Χρησιμοποιείται μια μεγάλη και ανομοιογενής, όσον αφορά την σύσταση και τη δράση τους, ποικιλία φαρμάκων, τα οποία ταξινομούνται σε 4 κύριες κατηγορίες, χρησιμοποιούνται όμως και σε συνδυασμούς: α) Φάρμακα που δρουν κυρίως στους οστεοκλάστες-οιστρογόνα, καλσιτονίνη, διφωσφονικά, αντι-οιστρογόνα. Τα οιστρογόνα πρέπει να αρχίζουν έγκαιρα μετά την εμμηνόπαυση και να συνεχίζονται για 6-10 χρόνια, συμβάλλοντας στην αναστολή απώλειας της οστικής μάζας. Το ενδεχόμενο υπερπλασίας του ενδομητρίου (και ανάπτυξης κακοήθειας), αντιμετωπίζεται με προσθήκη προγεστερόνης και συχνή παρακολούθηση με Pap-test. Η καλσιτονίνη, κυρίως σολομού, της οποίας η δραστικότητα είναι 30-50 φορές μεγαλύτερη από την ανθρώπινη είναι αποτελεσματικότερη. Οι ανεπιθύμητες ενέργειές της είναι θεωρητικές παρά πρακτικές.
432 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ β) Φάρμακα που δρουν κυρίως στους οστεοβλάστες (οστεοπαραγωγικά) και ευνοούν την εναπόθεση οστού-ανδρογόνα αναβολικά, στεροειδή, φθοριούχα άλατα, παραθορμόνη γ) Φάρμακα που συμβάλλουν στο θετικό ισοζύγιο Ca Ca, βιταμίνη D. Θετικό ισοζύγιο οστικής μάζας πάντα συνυπάρχει με θετικό ισοζύγιο Ca. δ) Συνδυασμένη χορήγηση φαρμάκων στη θεραπεία ADFR (Activation, Depression, Formation, Repeat). Σκοπός της ADFR είναι να ενεργοποιηθούν οι οστεοκλάστες με βιταμίνη D3 και παραθορμόνη ή μεγάλες δόσεις P, οι οποίοι στη συνέχεια καταστέλλονται με καλσιτονίνη και διφωσφονικά, ώστε ακολούθως να παραμείνουν οι οστεοβλάστες σύμφωνα με το φαινόμενο της σύζευξης και να παράγουν οστό. Η σωστή αντιμετώπιση προϋποθέτει τον συνδυασμό όλων των πιο πάνω παραγόντων: διατροφή, άσκηση, φάρμακα και τον προσεκτικό έλεγχο του τύπου της οστεοπόρωσης, των ατομικών συνθηκών, και την αξιολόγηση των διαφόρων νοσημάτων που πιθανώς συνυπάρχουν. H συνέχεια του άρθρου στο επόμενο τεύχος. Δροµολόγια µε τον Καλοθανάση Τη δεκαετία του 1960 οο Δήμος Κόλλιας (Δήμος Καλοθανάσης) που έπαιρνε επιβάτες καθιστούς ή όρθιους, μανάδες με κουτσούβελα, στοίβαζε με πληρωμή όσο πιο πολλούς ταξιδιώτες μπορούσε να βρει... H φωτογραφία είναι τραβηγμένη έξω από το Δαδί και εικονίζονται από αριστερά: Γεώργιος Ι. Πασαλής, άγνωστος, Μαρία Κυρίτση, Βούλα Αντωνίου-Γρηγοροπούλου, Γιούλα Δ. Κυρίτση, Ξανθή Χ. Αυγερινού, Γιώτα Τσόχλα, Φίλιππος Ι. Τριανταφύλλου, Μάγδα Δ. Κυρίτση, Μαρία Θεοχάρη-Σίμου, Δήμος Κόλλιας (Καλοθανάσης), Χρυσούλα Κ. Κατσανιώτη, Νίκος Δ. Αντωνίου. Από το αρχείο της Βούλας Γρηγοροπούλου
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 433 ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ: Ο Χάρης και η Χριστίνα Βασιλόπουλου (γιός της Σούλας Μαλεβίτση) απέκτησαν το πρώτο τους παιδί που είναι κοριτσάκι. Ο Γιώργος Χριστοδούλου (Καραγιώργος) και η Χαρά Γεωργοπούλου στις 16 Νοεμβρίου 2009 απέκτησαν το πρώτο τους παιδί και είναι αγοράκι. Να τους ζήσουν! ΠΕΝΘΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ 1928-2009 Γραμματέας και κυρίως συμπαραστάθηκε και βοήθησε στα προεδρικά της καθήκοντα τη σύζυγο του Μαρία, η οποία έχει προσφέρει πολλά στο σύλλογο Λαμίας. Ο μεταστάς υπήρξε από τους πιο αγαπημένους γαμπρούς της Καλοσκοπής. Πάντοτε προσιτός, γεμάτος, αγάπη που τη σκόρπιζε παντού. Πάντοτε παρών στις εκδηλώσεις μας και στους χορούς μας. Μνημόσυνο για την ανάπαυση της ψυχής του έγινε στη Λαμία στις 7-2-2010. Σε χαιρετούμε Αντώνη και κρατάμε για ανάμνηση, το όνομα σου και την παρουσία σου. Ευχόμαστε ο Θεός να σε κατατάξει σε σκηνές δικαίων. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΩΝ. ΤΟΥΜΠΑ 1920-2010 ΚΩΝ/ΤΙΑ Δ. ΜΩΡΗ 1920-2010 Απεβίωσε στο Κόμα Φθιώτιδος και ενταφιάστηκε στο χωριό μας, η Κων/τία Δημ. Μώρη, κόρη πολυμελούς οικογενείας του μακαρίτη μπάρμπα Νίκου Αυγερινού, σύζυγος του Δημ. Μώρη (Γαλαρία) με τον οποίο είχαν αποκτήσει το Θεμιστοκλή, ιερέα στο Κόμα, Νίκο που διαμένει στην Άμφισσα και τη Γεωργία, σύζυγο του Χαράλαμπου Κωστούρου. Η μεταστάσα ήταν καλή συμπολίτης και χαρούμενος άνθρωπος. 40ήμερο μνημόσυνο για την ανάπαυση της ψυχής της έγινε στον Άγιο Γεώργιο στις 28/2/2010. ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΛΛΙΑ (ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ) σύζυγος ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΟΛΛΙΑ 1923-2010 Στις 4 Ιανουαρίου 2010 έφυγε από κοντά μας ένας από τους άδολους, ειλικρινείς και τίμιους συμπολίτες μας. Έφυγε ο Αντώνης Νικόπουλος. Είχε γεννηθεί στη Σπερχειάδα και μετά τις εγκύκλιες σπουδές του φοίτησε στην Πάντειο και σταδιοδρόμησε ως λογιστής και έμπορος στη Λαμία. Με μας τους Καλοσκοπίτες συνδέθηκε στενά με το γάμο του με την Μαρια Ν. Κολλύρη και μαζί της απέκτησαν δυο κόρες την άτυχη Λένα, γιατρό ενδοκρινολόγο και τη Δήμητρα καθηγήτρια φυσικής αγωγής. Μεγάλη ήταν η προσφορά του μετασταντος στο Σύλλογο Λαμίας. Υπήρξε από τα ιδρυτικά στελέχη, διετέλεσε Γενικός Στις 21-1-2010 έφυγε από κοντά μας η Βασιλική σύζυγος Κωσταντίνου Ευαγγ. Τούμπα ο οποίος απεβίωσε το 1997. Η αγαπημένη μας θεία γεννήθηκε στο Παλαιοχώρι Φθιώτιδας το 1920. Η κηδεία της έγινε στη Θεσσαλονίκη παρουσία συγγενών και φίλων. Αγαπημένη μας θεία, να είναι ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει. Θα σε θυμόμαστε πάντα. Τα ανήψια σου Νίκος & Σοφία Δρογαλά (Τούμπα). Η Ιωάννα Κόλλια σύζυγος του Δημήτρη Κόλλια (του Καλόγερου) - γεννήθηκε το 1923 στα Βίλλια Αττικής. Ηταν το 3ο παιδί της οικογένειας του Νικόλαου Αγγελίδη και της Σοφίας Παπαδέδε. Ο πατέρας της, ιατρός, έδωσε στα παιδιά την επιστημονική παιδεία, ενώ η μητέρα της, νεώτερη και πιο κοντά σε αυτά,
434 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ φρόντιζε για την καλλιέργειά τους. Η οικογένεια γρήγορα μεταφέρθηκε στην Αθήνα, όπου η Ιωάννα έκανε τις γυμνασιακές και στη συνέχεια τις πανεπιστημιακές της σπουδές, στην Ελληνική Φιλολογία. Εκεί την βρήκε ο πόλεμος και η κατοχή, με όλες τις δυσκολίες επιβίωσης αλλά και μάθησης. Και τα 4 παιδιά της οικογένειας σπουδάζουν, υπό αντίξοες συνθήκες, σε ένα δωμάτιο στην περιοχή του Ψυρρή, όπου διαβάζοντας με το φως του καντηλιού, τελειώνουν τις σπουδές τους τα δυο κορίτσια καθηγήτριες φιλόλογοι, τα 2 αγόρια φυσικός και φαρμακοποιός. Παράλληλα, δεν μένουν αμέτοχα στον αγώνα εναντίον των κατακτητών. Είναι χαρακτηριστική η φωτογραφία της Ιωάννας, μιας ψιλόλιγνης κοπέλας που κρατάει μια μεγάλη Ελληνική σημαία μπροστά σε μια από τις διαδηλώσεις της περιόδου. Μετά την κατοχή η Ιωάννα αρχίζει να εργάζεται, πρώτα στον ιδιωτικό τομέα, όπου γνωρίζει και αργότερα παντρεύεται τον Δημήτρη Π. Κόλλια (Καλόγερο), μετά στην ιδιωτική εκπαίδευση και στη συνέχεια διορίζεται στη δημόσια εκπαίδευση, την οποία υπηρετεί ως φιλόλογος πάνω από 30 χρόνια. Παράλληλα, με το σύζυγό της Δημήτρη, μεγάλωσαν με τις ίδιες αξίες τα παιδιά τους, Στέφανο και Μαίρη. Ο Στέφανος Κόλλιας σπούδασε Ηλ/γος/Μηχ/γος Μηχ/κός στο Ε.Μ.Πολυτεχνείο και στη συνέχεια έγινε Καθηγητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Ε.Μ.Π, όπου διδάσκει μέχρι σήμερα. Η Μαίρη σπούδασε Πολιτικός Μηχανικός στο Ε.Μ.Π κι εργάζεται στο ΓΕΣ, ως μηχανικός στρατιωτικών έργων. Η Ιωάννα με τον Δημήτρη έρχονταν συχνά στην Κουκουβίστα, έχοντας χτίσει σπίτι για να μένουν και συμμετέχουν συνδρομητικά στις δραστηριότητες των συλλόγων και του χωριού μας.όλοι όσοι γνώρισαν την Ιωάννα θυμούνται το ζεστό χαμόγελό της, που την έφερνε κοντά στους γνωστούς αλλά και στους αγνώστους, ακόμα και στις τελευταίες στιγμές της ζωής της, τον Δεκέμβριο 2009. Ετσι θα θυμόμαστε για πάντα την Ιωάννα. Η εικόνα αυτή, που σήμερα μειώνει τον πόνο του αποχωρισμού, θα παραμείνει για πάντα στη σκέψη μας και θα μας δίνει δύναμη. ΖΑΧΑΡΙΑΣ Γ. ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ 1917-2010 Στις 13 Μαρτίου και ύστερα από μακρά ταλαιπωρία απεβίωσε στη Λιβαδιά όπου και ενταφιάστηκε ο Ζαχαρίας Γ. Ραπτόπουλος, αδερφός του μακαρίτη προέδρου μας Θεμιστοκλή. Ο Ζαχαρίας ήταν υπάλληλος στον ΟΤΕ και είχε παντρευτεί τη συγχωριανή μας Καλομοίρα του Μοναχογιού με την οποία απέκτησαν δύο παιδά. Ας είναι ελαφρύ το χώμα της Λιβαδιάς που τον σκεπάζει. ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ Στις 10.1.2010 έγινε σαρανταήμερο μνημόσυνο στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων για την ανάπαυση της ψυχής της Γιούλας Κυρίτση. Η παρουσία των χωριανών ήταν πολυπληθής. 4o Φεστιβάλ Ελαιολάδου και Ελιάς Στο εκθεσιακό κέντρο του Ο.Λ.Π. στον Πειραιά έγινε από 12-14 Μαρτίου το 4ο Φεστιβάλ Ελαιολάδου και Ελιάς. H Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φωκίδας και η Πρωτοβουλία Φωκίδας συμμετείχαν με ένα εξαιρετικό περίπτερο με σκοπό την προώθηση και προβολή των προϊόντων της μάνας-γης της πεδινής Φωκίδας το λάδι και την ελιά. Ο νομάρχης κ. Νικ. Φουσέκης, ο πρόεδρος της Πρωτοβουλίας Φωκίδος κ. Αθ. Μανανάς και η προϊσταμένη Τουρισμού της Ν.Α.Φ. κ. Έφη Κατσαρέλη υποδέχθηκαν τους προσκεκλημένους και μίλησαν για τη βιωσιμότητα των προϊόντων στο νομό. Το περίπτερο επισκέφθηκαν η Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Κατερίνα Μπατζελή, o Υφυπουργός Μιχάλης Καρχιμάκης, o τέως υπουργός κ. Γκελεστάθης και άλλοι. Τον Σύνδεσμο εκπροσώπησαν η Βούλα Γρηγοροπούλου και η Ρούλα Δανιήλ. Οι επισκέπτες του περιπτέρου είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν γλυκά και αλμυρά εδέσματα με βάση την αμφισσιώτικη ελιά. Στη φωτό ο κ. Μανανάς με τις κυρίες Γρηγοροπούλου και Δανιήλ στο εκθεσιακό περίπτερο με φόντο τον ελαιώνα της Αμφισσας.
ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 435 ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΣ ΞΕΧΝΟΥΝ 504 Χασιακού Έφη, στη μνήμη του πατέρα της Γεωργίου Χασιακού 100 505 Oρφανίδου Πέπη στη μνήμη του συζύγου της Βασιλείου 200 508 Παπά - Αχλαδά Μαρία στη μνήμη του συζύγου της Δημητρίου (Αυστραλία) 30 509 Αχλαδάς Νίκος (Λαμία) στη μνήμη γονέων, αδελφού και γαμπρού του 20 510 Οικογ. Σκούφου Δημητρίου στη μνήμη της γιαγιάς Γιούλας Κυρίτση 50 512 Κωστούρου Ειρήνη στη μνήμη του συζύγου της Γεωργίου και της κόρης της Γιάννας Λαμπράκου 40 513 Μώρης Κων. & Μώρη - Σαριτζόγλου Ανθ. στη μνήμη συζύγου & μητέρας τους Δήμητρας Μώρη 40 514 Κόλλιας Αθανάσιος 40 515 Αχλαδάς Λ. (ALAS) στη μνήμη Γιούλας Κυρίτση 50 518 Χαμηλός Κώστας της Ανδριάννας 20 519 Κόλλιας Γιώργος του Δημητρίου 50 520 Κωστούρος Αθανάσιος του Δημ. 50 521 Χαμηλός Δημήτριος του Κωνσταντίνου 50 522 Μαντάς Κων/νος του Ιωάννου 20 523 Καλόγερος Αργύρης 20 524 Κουφός Κων/νος του Δημητρίου 20 525 Κουφός Δημήτριος 20 526 Τράπαλη Αθηνά 20 527 Τσολάνας Ευάγγελος 40 528 Τσιρώνης Ιωάννης του Ευαγγέλου 10 529 Δημόπουλος Ταξιάρχης 20 530 Μούκας Κυριάκος & Μήνα στη μνήμη των γονέων τους Δήμου και Γεωργίας Κόλλια 20 531 Λευκαδίτης Χρήστος στη μνήμη του παππού του Φαραώ 50 532 Πολίτης Μιχάλης 30 533 Βασιλείου Γιάννης Ν. 100 534 Κολλύρης Ευθύμιος του Ν. 100 535 Χαμηλού-Καραντάσιου Έφη 50 536 Δημάκος Μιχάλης στη μνήμη των γονέων του 20 537 Χαμηλός Βασίλης 40 538 Λευκαδίτη Ανδρομάχη (πρεσβυτέρα) 15 539 Αυγερινός Βασίλης του Χαρ. 30 540 Αντωνίου Αθανάσιος του Φώτη 10 541 Αντωνίου Φώτης του Αθανασίου (Θεσ/νίκη) 10 542 Σπέντζου Άννα & Σπεντζου Αλέκα 30 543 Κόλλια Πίτσα στη μνήμη του συζύγου της Ιωάννη και του γιού της Tάσου 20 544 Ευσταθίου Δημήτριος 30 545 Τσίγας Ευάγγελος του Ευθυμίου 30 546 Σίμος Αλέκος στη μνήμη Γιούλας Κυρίτση 25 547 Τσιαμπάου Γαρυφαλιά στη μνήμη του πατέρα της Αθανασίου Μώρη & αδελφού της Δημητρίου 50 548 Μαλεβίτσης Παναγιώτης του Ιωάννη 20 549 Μαλεβίτσης Γιάννης του Παναγιώτη 20 550 Μαλεβίτση - Τζώρα Ελένη του Παναγιώτη 20 551 Βλάχος Παναγιώτης του Ευαγγέλου 20 552 Νταλίπη - Βλάχου Αθηνά 20 553 Κυριαζή Πηνελόπη 20 555 Μαντζιός Αθανάσιος του Γ. 20 555 Μαντζιός Γεώργιος του Αθανασίου 20 556 Κούκουνα-Μαντζιού Μαρία 50 557 Τσιρώνης Βασίλης - Παπαγεωργίου Γεωργία 30 558 Τούμπας Λουκάς του Ευθυμίου 25 559 Παπαγεωργίου Δημήτριος 20 560 Χαραλάμπους Γεώργιος 20 561 Ψωμακέλλης Χρήστος 20 562 Ρούλιας Κώστας 20 563 Ράπτης Ιωάννης 20 564 Μώρης Ευθύμιος Π. 20 565 Σταθόπουλος Κωνσταντίνος 40 566 Γεωργίου Νάκος στη μνήμη των γονέων του Νικολάου & Παρασκευής 20 567 Τριανταφύλλου Φίλιππος 20 568 Παπαευαγγέλου Μαρία 50 569 Κυριαζής Αθανάσιος του Κ. 20 570 Τσίγα Παρασκευή 20 571 Κολλύρη Αθαν. στη μνήμη Γιούλας Κυρίτση 30 572 Δανιήλ Ρούλα στη μνήμη Κων/νας Ταξιάρχη 50 573 Τσαγκάκη Μορφ.στη μνήμη του πατέρα της 30 574 Τσουλανδρή Χρυσ. στη μνήμη του συζύγου της Γεωργίου και εξαδέλφου της Νικολ. Π. Μώρη 50 575 Παπαγεωργίου Χρήστος 20 576 Δανιήλ-Πολυχρονιάδου Καίτη 20 577 Κατσανιώτης Νίκος 30 578 Λευκαδίτου - Ξαφάκη Μαρία 20 579 Κουφού Χρυσούλα στη μνήμη του συζύγου & των πεθερικών της 20 580 Κουφού Χρυσούλα στη μνήμη των γονέων της Άγγελου & Αικατερίνης 10 581 Αντωνίου Νίκος, Κατερίνα & Μαρία 50
436 ΚΟΥΚΟΥΒΙΣΤΑ 582 Τσιαμπά Μαρία 20 583 Ραπτόπουλος Αθανάσιος 20 584 Θειακού Βασιλ. (εγγονή Ραπτόπουλου Αθαν.) 20 585 Αλεξανδρής Κωνσταντίνος 30 586 Παπαδοπούλου-Τσόχλα Γιώτα 30 587 Ενισλίδου-Τσόχλα Γωγώ 30 588 Στράτζαλη - Τσιρώνη Ιωάννα στη μνήμη του συζύγου της Ελευθερίου 40 589 Τσιρώνη Ανθούλα στη μνήμη των γονέων της Στέργιου & Εθυμίας & της νύφης της Ελένης 20 590 Γεωργίου Κων/νος του Γεωργίου 50 591 Κολλύρη Αγγελική 20 592 Ράπτη Μαρία του Νικολάου 10 593 Ράπτης Νικόλαος του Παναγ. 10 594 Γιαννόπουλος Πάκης 50 595 Δερμιτζάκη - Κόλλια Αθηνά 50 596 Κόλλιας Ταξιάρχης του Γεωργίου 40 597 Ζούγρου Έφη 50 598 Τούμπας Αθανάσιος του Ευθυμίου 30 599 Δελαπόρτα Έλλη στη μνήμη των γονέων της Γεωργίου & Αικατερίνης Βλάχου - Αντωνίου & του γαμπρού της Πλάτωνα Ευγενίδη 30 600 Ευγενίδη - Αντωνίου Φωτούλα στη μνήμη των γονέων της Γεωργίου & Αικατερίνης Αντωνίου & συζύγου της Πλάτωνα 30 601 Καραγιάννη Ελένη 10 602 Ζωή Χαμηλού 20 603 Μπακογιάννης Κώστας - Γρηγοροπούλου Γιάννα στη μνήμη της γιαγιάς τους Μαρίας Αντωνίου 20 604 Τριανταφύλλου Ηλίας 20 605 Μοσχονησιώτη Ντίνα 20 606 Αναγνώστου Ανδρέας 20 607 Αλεξίου Εθυμία 30 608 Μαλεβίτση Μαριάννα του Αθανασίου 50 609 Τσιαμπάος Ιωάννης 20 610 Αυγερινός Νίκος του Χαραλάμπους 20 611 Αντωνίου Νίκος του Κ. 20 612 Λευκαδίτης Παναγιώτης του Γ. 50 613 Κάλλης Βασίλης 40 614 Κυριαζής Κων/νος του Νικολάου 20 615 Ραπτόπουλος Γιώργος 20 616 Ραπτόπουλος Δήμος 20 617 Τσονάκα-Ραπτοπούλου Κατίνα 20 618 Λευκαδίτη Ελένη στη μνήμη Γ. Λευκαδίτη 20 619 Καΐλη - Χαμηλού Ευαγγελία 20 620 Χαμηλού Λίτσα 30 621 Τριανταφύλλου Ευθύμιος 30 622 Μουστάκα Παρασκευή 30 623 Αντωνίου Μπάμπης & Μαρίκα 60 624 Τσιρώνης Βαγγέλης στη μνήμη Γ. Κυρίτση 40 625 Τσιρώνη Αικατερίνη 20 626 Τσιρώνη Ιωάννα (Αυστραλία) 30 627 Τσιρώνη Κρυσταλλία 20 628 Μώρη Αικατερίνη (Λιλαία) 20 629 Κόλλιας Στέφανος (Καλοσκοπή) 20 630 Παπαγεωργίου Χρήστος 20 631 Χαμηλός Ανδρέας 20 632 Κατσανιώτης Γιώργος 50 633 Κατσανιώτης Ηλίας (ΗΠΑ) 70 634 Δανιήλ Νικόλαος του Γ. στη μνήμη Γ. Κυρίτση 50 635 Δανιήλ - Ηλία Βούλα 20 636 Μώρης Παναγιώτης του Νικ. 30 637 Λίτσος Γεώργιος του Κ. 20 638 Λίτσου - Λιάμπου Βασιλική 20 639 Χριστοδούλου Νικόλαος στη μνήμη γονέων, συζύγου και αδελφή του Αργυρώ Μώρη 100 640 Χριστοδούλου Λεωνίδας 50 641 Ραπτόπουλος Ζαχαρίας του Ι. 50 642 Ραπτοπούλου Νατάσα 50 643 Σιαφάκα Ελ. στη μνήμη Νικολάου Πριόβολου 100 644 Τομαράς Γιώργος στη μνήμη των γονέων του Κων/νου & Σπυριδούλας Τομαρά 50 645 Κυριαζής Ταξιάρχης 50 646 Τσόχλα Β.στη μνήμη του συζύγου της Δημητρίου 20 647 Καμπάνης Γιάννης 20 648 Πασσαλή Ευαγγελία 20 649 Βλάχου Χρύσα 20 650 Τσόχλα Ασημίνα 50 651 Οικ. Τσόχλα Αικατερίνη στη μνήμη Νικ. Μώρη 20 652 Οικ. Τσόχλα Αικ. στη μνήμη Γιούλας Κυρίτση 20 653 Οικ. Τσόχλα Αικατ. στη μνήμη Μαίρης Τούμπα 20 654 Παπαταξιάρχου Βασιλική 25 655 Λίτσος Γιώργος (ΗΠΑ) 70 656 Οικ. Μώρη Αφροδίτης στη μνήμη του συζύγου, πατέρα & παππού τους Νικολάου Μώρη 100 657 Οικ. Μώρη Αφροδίτης στη μνήμη Γ. Κυρίτση 20 658 Βλάχος Νίκος Φ. (Παρόριον) 30 659 Κροντηρά Φιφή 50 660 Κόλλια - Κατσανιώτη Βιβή (ΗΠΑ) 100 661 Θεοχάρη Ελένη του Κ. 40 Συνέχεια στη σελίδα 437