ΠΕΡΙ ΙΕΡΑΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ 1. Μετάνοια- Εξομολόγηση Το μεγαλύτερο γεγονός της επίγειας ζωής μας είναι αναμφισβήτητα το βάπτισμά μας. Την ημέρα που βαπτισθήκαμε αρνηθήκαμε το διάβολο, τα έργα του, τη λατρεία του, το σκοτάδι του και ενωθήκαμε με το Χριστό. Μπολιαστήκαμε στο Πανάγιο Σώμα του, την Εκκλησία. Με άλλα λόγια γίναμε παιδιά του Θεού Πατέρα, μέλη της δικής Του οικογένειας. Και ξεκινήσαμε μια πνευματική πορεία, που σκοπό έχει την τελείωσή μας, την θέωσή μας. Η πνευματική όμως αυτή πορεία πολλές φορές διακόπτεται από την αμέλειά μας και την αμαρτία. Ξεχνάμε τις δωρεές και την αγάπη του Θεού, λησμονούμε τις υποσχέσεις που δώσαμε στο άγιο βάπτισμα και ξαναγυρνάμε στη δουλεία της αμαρτίας. Όμως ο φιλάνθρωπος Θεός, γνωρίζοντας την αδυναμία μας, μάς προσφέρει τη δυνατότητα να επιστρέψουμε πάλι κοντά Του, να διορθώσουμε την πορεία μας, να γιατρέψουμε τις πληγές μας. Και αυτό επιτυγχάνεται με το μυστήριο της μετάνοιας και εξομολογήσεως. 2.Μετάνοια: το μονοπάτι της επιστροφής και της ελπίδας. << Μετάνοια σημαίνει ανανέωση του βαπτίσματος. Μετάνοια σημαίνει συμφωνία με το Θεό για νέα ζωή. Μετανοών σημαίνει αγοραστής της ταπεινώσεως. Μετάνοια σημαίνει μόνιμος αποκλεισμός κάθε σωματικής παρηγορίας, σκέψη αυτοκατάκρισης, μέριμνα για τη σωτηρία του εαυτού μας. Μετάνοια σημαίνει θυγατέρα της ελπίδας και αποκήρυξη της απελπισίας, καθαρισμός της συνείδησης, θεληματική υπομονή
όλων των θλιβερών πραγμάτων >>. Η μετάνοια είναι μόνιμη κατάσταση και συνεχώς επαναλαμβανόμενη στη ζωή κάθε πιστού. Γι` αυτό και δίδεται ως υπόσχεση πριν από το Βάπτισμα, βιώνεται την ώρα του Βαπτίσματος και υπάρχει ως ανάγκη αλλά και ως ευλογία και χαρά του Θεού για τη μετά το Βάπτισμα ζωή του πιστού. Είναι χαρακτηριστικό πώς σε κάθε ευχαριστιακή λατρευτική σύναξη ζητούμε από τον Κύριο να πορευθούμε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής μας << εν ειρήνη και μετανοία >>. Το πρώτο κήρυγμα του Κυρίου είναι κήρυγμα μετάνοιας. Και προϋπόθεση μετοχής του ανθρώπου στη Βασιλεία του Θεού είναι η μετάνοια. Η πορεία της επίγειας ζωής του ανθρώπου είναι περίοδος μετάνοιας. << Η πολυετής ζωή του Αδάμ, λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, μετά την πτώση, αλλά και ο χρόνος, ον έκαστος διαβιούμεν, αποτελεί στάδιο μετάνοιας παραχωρούμενο από το Θεό, που έδωσε αυτήν την πρόσκαιρη ζωή, τόπον μετανοίας παρεχόμενος >>. 3.Η αφορμή του ιλασμού Ένα βασικό στάδιο που προηγείται της μετάνοιας είναι η επίγνωση και η συναίσθηση των αμαρτημάτων, << ήτις μεγάλη εστί προς ιλασμόν αφορμή >>. Ο άνθρωπος για να έλθει σε μετάνοια, φθάνει προηγουμένως σε επίγνωση των << οικείων πλημμελημάτων >> και μεταμελείται μπροστά στο Θεό, στον οποίο καταφεύγει με συντετριμμένη καρδιά. Στην προσπάθειά μας για να εξετάσουμε ειλικρινά τον εαυτό μας, τη σχέση μας με το Θεό και τους συνανθρώπους μας, θα μας βοηθήσουν πολύ μερικά κείμενα της Εκκλησίας μας, όπως η ανάγνωση των Δέκα εντολών, της επί του Όρους Ομιλίας του Κυρίου μας, των ευχών της Θείας Μεταλήψεως. Και όταν με την επίγνωση και τη συναίσθηση της αμαρτωλότητας ελκύσουμε επάνω μας το έλεος του Θεού, παίρνουμε << τελείαν την άφεσιν >> με την αυτομεμψία και την ιερά εξομολόγηση, αφού με αυτήν κερδίζεται η θεραπεία και η κάθαρση της ψυχής μας και εγκαινιάζεται η καινούργια ζωή μας.
4 Ιατρείο ψυχών Τι ακριβώς είναι η εξομολόγηση; Ένα μεγάλο μυστήριο της Εκκλησίας μας. Το κατ` εξοχήν μυστήριο της αγάπης και της φιλανθρωπίας του Θεού. Η αμαρτία είναι αρρώστια της ψυχής και ο άνθρωπος που παραβαίνει το θέλημα του Θεού είναι πνευματικά άρρωστος. Η Εκκλησία με το μυστήριο της εξομολογήσεως φανερώνεται στον κόσμο σαν το μεγάλο ιατρείο, όπου η χάρη του Θεού θεραπεύει τις ψυχικές ασθένειες και επουλώνει τις πνευματικές πληγές που ανοίγουν στον άνθρωπο τα βέλη της αμαρτίας. Ιδρυτής και θεμελιωτής του μεγάλου τούτου μυστηρίου είναι ο ίδιος ο Κύριός μας. Με το << Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών>> ( ΜΑΤΘ. 4,17 ), άρχισε το κοσμοσωτήριο έργο Του, για να παραδώσει αργότερα, μετά την Ανάστασή Του, στους μαθητές Του την πνευματική εξουσία να συγχωρούν τα αμαρτήματα των ανθρώπων. << Λάβετε Πνεύμα άγιον, αν τινων αφήτε τας αμαρτίας, αφίενται αυτοίς, αν τινων κρατήτε, κεκράτηνται >> ( Ιωάν. 20,23 ). Ακόμη πρέπει να πούμε πως το πνευματικό ιατρείο της Εκκλησίας είναι ανοιχτό για κάθε άνθρωπο, όσο αμαρτωλός κι είναι. Το προσκλητήριο του Χριστού μας είναι γενικό. << Ελάτε σ` εμένα όλοι σεις που είστε κουρασμένοι και φορτωμένοι, κι εγώ θα σας αναπαύσω >> ( Ματθ. 11,28 ). Όλοι, όσοι στους ώμους τους αισθάνονται τον κόπο και το βάρος της αμαρτίας, προσκαλούνται ν` απολαύσουν την ειρήνη και την ελευθερία, την ανάπαυση και τη χαρά που χαρίζει ο Χριστός. 5. Εμπόδια δικαιολογίες επιφυλάξεις Ο δρόμος της επιστροφής δεν είναι χωρίς εμπόδια. Ενώ κατά βάθος επιθυμούμε την επιστροφή μας, δεν κάνουμε το σωτήριο βήμα. Οι πιο έντονες επιφυλάξεις αφορούν το πρόσωπο του Πνευματικού. Αναρωτιόμαστε συχνά: << Πώς ένας άνθρωπος σαν κι εμάς μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες; >>. Ο Ιερεύς έχει τη χάρη αυτή, γιατί έλαβε το ιερατικό χάρισμα και την πνευματική εξουσία του << δεσμείν και λύειν>> τις αμαρτίες ( Ματθ. 18,18 ).
Ο Πνευματικός δεν ασκεί το έργο αυτό με τις δικές του δυνάμεις, αλλά με τη Χάρη του Θεού. Και τις αμαρτίες μας δεν τις εξαλείφει παρά η Χάρη του Χριστού. Ο Πνευματικός είναι απλώς το όργανο της χάριτος. Άλλοι λένε: << Γιατί να εξομολογηθώ; Δεν σκότωσα, δεν έκλεψα >> ή << εγώ τα λέω στην εικόνα >> ή << δεν εξομολογούμαι γιατί δεν έχω εμπιστοσύνη >>. Δικαιολογίες μπορούμε να βρούμε άπειρες. Όμως μάταια προσπαθούμε να καθησυχάσουμε τη συνείδησή μας. Η καρδιά μας μόνο με την αληθινή μετάνοια μπορεί να αναπαυθεί. 6. Μπροστά στον Πνευματικό. Όταν είμαστε έτοιμοι για το μεγάλο βήμα, ας προστρέξουμε στον Πνευματικό, που θα τον νιώσουμε σαν πατέρα, και ας του ανοίξουμε την καρδιά μας. Για να` ναι ευπρόσδεκτη από το Θεό η εξομολόγησή μας, πρέπει να γίνει με ταπείνωση, με φόβο Θεού, με ειλικρίνεια, με ακρίβεια, χωρίς υπερβολές. Ας έχουμε υπόψη μας ότι κατά την ιερή ώρα της εξομολόγησης: α. Δεν μεταφέρουμε ευθύνες σε άλλους, δεν αναφέρουμε άλλους, ούτε εξομολογούμαστε τα αμαρτήματα άλλων. Αναλαμβάνουμε όλη την ευθύνη και αποφεύγουμε τις δικαιολογίες και τα μισόλογα. β.. Δεν αρχίζουμε ιστορίες ολόκληρες και εκτεταμένες περιγραφές. Είμαστε σύντομοι και συγκεκριμένοι. γ. Δεν εξομολογούμαστε γενικά και αόριστα ( π. χ. << είμαι πολύ αμαρτωλός >> ή << όλες τις αμαρτίες τις έχω κάνει >> ). Αναφέρουμε συγκεκριμένα σε τι βρεθήκαμε ανάξιοι της αγάπης του Θεού. δ. Δεν αναφέρουμε τα καλά μας έργα και τις ( ανύπαρκτες ) << αρετές μας>>. ε. Δεν αναφέρουμε αμαρτίες που έχουμε εξομολογηθεί ( εκτός αν τις επαναλάβαμε ). στ. Δεν αποκρύπτουμε τίποτα, γιατί έτσι εμπαίζουμε το μυστήριο.
7. Μετά την εξομολόγηση Η εξομολόγηση δεν είναι, όμως ο μόνος καρπός της μετάνοιας. Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, καλώντας με το κήρυγμά του τους ανθρώπους σε μετάνοια, τους παρακινούσε σε ελεημοσύνη, δικαιοσύνη, μετριοφροσύνη, αγάπη και αλήθεια, που είναι γνωρίσματα της ανακαινιστικής δυνάμεως της μετάνοιας. Με τη συγχώρεση από τον Πνευματικό μας δεν παίρνουμε μια απλή άφεση αμαρτιών που είναι μια νομική κάλυψη της σωτηρίας. Αλλά με τη συγχώρηση ο ωκεανός της θείας αγαθότητας εξαφανίζει τις ανθρώπινες αμαρτίες. Και έτσι στην πλήρη της πραγματικότητα η συγχώρηση γίνεται κοινωνία Χριστού. 8. Καιρός του ποιήσαι τω Κυρίω Ο Κύριος ήλθε στον κόσμο και αποκατέστησε στον εαυτό Του την αρμονία και την ενότητα του ανθρώπου, ως εικόνος του Θεού στο αρχαίο κάλλος της. Ο Χριστός είναι η υπέρβαση της αμαρτίας, της αστοχίας μας, του θελήματός μας. Μας έχει ενώσει όλους στο Σώμα Του, που είναι το μυστήριο της Εκκλησίας. Αυτό το ζούμε μέσα στο μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας. Το μυστήριο όμως της ανομίας ενεργείται ήδη στην ιστορία, στην ιστορία του κόσμου και την προσωπική μας ιστορία. Η ζωή συνθλίβεται και αφανίζεται. Οι πνευματικές αναζητήσεις περιφρονούνται και ποδοπατούνται. Η ελευθερία χρησιμοποιείται ως άλλοθι για τον αποπροσανατολισμό και την εξαχρείωση. Αν παραδοθούμε στο πνεύμα της εποχής μας και λησμονήσουμε ότι είμαστε άνθρωποι πλασμένοι κατ` εικόνα και καθ` ομοίωσιν Θεού, αν δεχθούμε να ζούμε και να συμπεριφερόμαστε ως άβουλα όντα, που για την άνεση και το θέλημά τους δέχονται να προσκυνούν την οποιαδήποτε κτιστή πραγματικότητα, τι θα γίνει με τη ζωή μας και την αλήθεια; Ο διάβολος παρουσιάζεται και είναι ξένος προς το Σταυρό του Χριστού. Δεν σταυρώνεται ο ίδιος, γιατί δεν έχει σχέση με την αγάπη και τη θυσία, ούτε ζητάει από τους ανθρώπους να
σηκώσουν το σταυρό τους. Υπόσχεται ευκολία και άνεση με μοναδικό όρο την πλήρη υποταγή μας. Όπως έκανε με τον Αδάμ, που για ένα ανεδαφικό και ανόητο θέλημα έχασε τη ζωή και την προοπτική της, έχασε την αγάπη και την κοινωνία, για να μείνει με το κέρδος του αλλοτριωμένου προσώπου και της αλλοτριωμένης ελευθερίας του. Η Εκκλησία μάς καλεί να αγωνισθούμε, για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τη μία και μοναδική αμαρτία, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: την αδιαφορία μας προς τον Αναστημένο Χριστό. << Καιρός του ποιήσαι τω Κυρίω >>. Η ελευθερία της ζωής της Εκκλησίας φανερώνει ότι καμιά αρρώστια του πνεύματος και της ψυχής δε μένει αθεράπευτη. Ο άνθρωπος που συνδέεται με το Θεό στο πρόσωπο του Χριστού όχι μόνο θεραπεύεται από τα διάφορα πάθη, αλλά συνήθως αλλάζει και την εξωτερική του εμφάνιση. Η χάρη του Θεού ακτινοβολεί στο πρόσωπό του. Αυτή την εμπειρία ας αγωνισθούμε να ζήσουμε και εμείς. ΤΕΛΟΣ. www.aioannis.net aioannis@kivotos.com 12/2008