1o ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ 7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2006 «ΣΩΣΤΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΥΓΙΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ» ΕΥΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Βοηθός ιευθύντρια Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης Σύμβουλος Οικιακής Οικονομίας Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Aγαπητοί σύνεδροι, Η Κυπριακή Εκπαίδευση και ειδικά η Μέση Εκπαίδευση σχεδιάζοντας το μέλλον των νέων και ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις του ιεθνούς χώρου, στις προσδοκίες του Κύπριου πολίτη και στις νέες Παιδαγωγικές προσεγγίσεις προωθεί την ολοκληρωμένη και σφαιρική εκπαίδευση. Το σχολείο γίνεται ανθρωποκεντρικό και επιδιώκει, εκτός από την κατάρτιση του μαθητή στο γνωσιολογικό επίπεδο, την καλλιέργειά του και ως μαθητή πολίτη. Το Ενιαίο Λύκειο: Η εφαρμογή του Ενιαίου Λυκείου θεωρείται ως μια από τις σημαντικότερες εξελίξεις στο χώρο της Παιδείας. Το Ενιαίο Λύκειο αντικρίζει το μαθητή ως το επίκεντρο της όλης εκπαιδευτικής προσπάθειας, επιδιώκοντας να το διαπλάσει σε μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Ο πολίτης του 21 ου αιώνα πρέπει να είναι ικανός να συμβιώνει σε μια Παγκόσμια πολυπολιτισμική κοινωνία, να κατακτά και να αξιοποιεί τη συνεχώς αυξανόμενη γνώση, να γνωρίζει πως να δρα υπεύθυνα σε κάθε περίπτωση και να επιβιώνει ως χρήσιμος πολίτης τόσο στη χώρα του όσο και στην Ευρωπαϊκή και Παγκόσμια κοινωνία. Το πλαίσιο ένταξης της Οικογενειακής Αγωγής: Μέσα σ αυτά τα πλαίσια εντάσσεται τη σχολική χρονιά 2002 / 2003 το μάθημα της Οικογενειακής Αγωγής στα Ενιαία Λύκεια. 1
Σκοπός της Οικογενειακής Αγωγής: Σκοπός του μαθήματος της Οικογενειακής Αγωγής είναι να βελτιώσει το επίπεδο ζωής του ατόμου, της οικογένειας και της κοινωνίας γενικότερα και να καταστήσει το εύπλαστο άτομο της εφηβικής ηλικίας ενεργητικό, αυτοδύναμο και υπεύθυνο. Επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει και να αναπτύξει την ικανότητα του ατόμου, για ορθολογιστική διαχείριση της οικογενειακής και προσωπικής ζωής και προσαρμογής του στο συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Στόχοι της Οικογενειακής Αγωγής: Μεταξύ των γενικών στόχων που τέθηκαν για το μάθημα, οι ακόλουθοι αφορούν τις ενότητες Εφηβεία, Γάμος και Οικογένεια, θέματα που περιλαμβάνονται στην πρώτη ενότητα του Συνεδρίου μας. Οι μαθητές να: Να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να βελτιώσουν την αυτοεικόνα τους, ώστε να διαμορφώσουν ολοκληρωμένη και ισόρροπη προσωπικότητα. Θεωρείται ότι η συναισθηματική υγεία και ωρίμανση του ατόμου εξαρτάται άμεσα από την «θετική» εικόνα και άποψη που οι έφηβοι κυρίως έχουν για τον εαυτό τους ως άτομα και ως προσωπικότητες. Να αναγνωρίσουν τη σημασία που έχει η υγεία των νέων στην κοινωνία, καθώς και η υγεία των γονέων στην απόκτηση υγιών παιδιών. Να αποδέχονται τη σημασία του θεσμού του γάμου στη δημιουργία υγιούς οικογένειας στη σύγχρονη Κυπριακή πραγματικότητα και να αποκτήσουν σωστές στάσεις ως μελλοντικοί σύζυγοι και γονιοί. Το κεφάλαιο «γάμος» μελετάται σφαιρικά. Θεωρείται ότι είναι η αρχή μιας καινούργιας οικογένειας που αποτελεί τον πυρήνα της κοινωνίας. Ακόμα ως η συναισθηματική και νομική ή θρησκευτική υπόσχεση μεταξύ δύο ατόμων, με σκοπό την ικανοποίηση των σωματικών, πνευματικών και συναισθηματικών τους αναγκών. Η Κυπριακή κοινωνία και η κουλτούρα επιβραβεύουν το θεσμό του γάμου αφού το θεωρούν απαραίτητη προϋπόθεση για την αύξηση των μελών της οικογένειας. Οι γονείς θεωρούν την απόκτηση παιδιών ως μια από τις σημαντικότερες αξίες και στόχους στη ζωή τους. Ένας ευτυχισμένος γάμος δίνει τη δυνατότητα να ανατραφούν, να προστατευθούν και να κοινωνικοποιηθούν σωστά τα παιδιά. 2
Θεματικές ενότητες: Το γεγονός ότι το σχολείο του 21 ου αιώνα πρέπει να παρέχει γνώση, αλλά και να καλλιεργεί τους μαθητές προς την ολοκλήρωση της προσωπικότητας τους βοηθώντας τους να αναπτύξουν τα νοητικά, ψυχικά, σωματικά και ηθικά στοιχεία, προσδιόρισε το περιεχόμενο του μαθήματος της Οικογενειακής Αγωγής. Έτσι οι θεματικές ενότητες που περιλήφθηκαν, θεωρώντας ότι αυτό το θεματικό πλαίσιο καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες είναι οι ακόλουθες: Γάμος, η θέση του στη ζωή, στοιχεία που χαρακτηρίζουν ένα γάμο, προϋποθέσεις επιτυχίας, ελεύθερη συμβίωση, αγάπη, έρωτας, σχέσεις με το άλλο φύλο, προγαμιαίες σχέσεις, κριτήρια επιλογής συντρόφου, εφηβικοί γάμοι. Οικογένεια, τύποι οικογένειας, ρόλοι μέσα στην οικογένεια, διαζύγιο, επιπτώσεις σε παιδιά και εφήβους, βία στην οικογένεια, σύγχρονες εξελίξεις στο θεσμό του γάμου και της οικογένειας Υγεία, υγιεινές συνήθειες πριν από τη δημιουργία οικογένειας, συμπεριφορά του ατόμου πριν την τεκνοποίηση, το αναπαραγωγικό σύστημα, οικογενειακός προγραμματισμός, εγκυμοσύνη, τοκετός, έκτρωση, άμβλωση, προβλήματα γονιμότητας, εναλλακτικές λύσεις για τα άτεκνα ζευγάρια, υιοθεσία Άλλες θεματικές ενότητες, στις οποίες θα γίνει αναφορά στο δεύτερο μέρος του συνεδρίου είναι: Εφηβεία ιατροφή Τρίτη Ηλικία Περιβάλλον - Καταναλωτής εξιότητες: Οι δεξιότητες που αναπτύσσονται στο μάθημα της Οικογενειακής Αγωγής συνδέονται με τις δεξιότητες που χρειάζονται οι νέοι στη ζωή τους. Να μπορούν να επικοινωνούν, να ακούν, να διαπραγματεύονται, να αναζητούν, και να αναγνωρίζουν πηγές βοήθειας και συμβουλών. Επίσης η αναγνώριση των πιέσεων από άλλους ανθρώπους και η ικανότητα ανάπτυξης αντιστάσεων σ αυτές. Να υπερβαίνουν τις προκαταλήψεις και να αναζητούν βοήθεια από 3
ενήλικες, γονείς και άλλους επαγγελματίες και υπηρεσίες υγείας και ευημερίας. Η αποτελεσματική αγωγή επίσης εφοδιάζει τα νεαρά άτομα με τις δεξιότητες εκείνες ώστε να μπορούν να ξεχωρίζουν την ακριβή πληροφόρηση και να συζητούν ένα εύρος ηθικών και κοινωνικών προβλημάτων και απόψεων, περιλαμβάνοντας διαφορετικές πολιτιστικές στάσεις και ευαίσθητα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Οι εκπαιδευτικοί: Το μάθημα διδάσκεται από τους εκπαιδευτικούς της Οικιακής Οικονομίας. Ως κλάδος καθηγητών Οικιακής Οικονομίας θεωρούμε την ανάθεση της διδασκαλίας του μαθήματος ως ύψιστη ευθύνη γιατί, όχι μόνο δεν πρόκειται για παραδοσιακό μάθημα, αλλά μάθημα προσαρμοσμένο στα δεδομένα και τις απαιτήσεις της σύγχρονης παιδαγωγικής και διδάσκεται με πρωτοποριακές μεθόδους. Στόχος μας είναι η μάθηση να είναι ενεργητική και παιδοκεντρική. Ο μαθητής να έχει εμπλοκή σε όλα τα στάδια της διαδικασίας μάθησης, ενώ ο καθηγητής να έχει το ρόλο του συντονιστή και του καθοδηγητή. Η μέθοδος της μελέτης προβλήματος ή case study, η διερευνητική μέθοδος, τα projects είναι ο τρόποι που εφαρμόζονται για να αναπτύξουν οι μαθητές πρωτοβουλία, κριτική σκέψη και υπευθυνότητα. Οι εκπαιδευτικοί που το διδάσκουν τυγχάνουν επιμόρφωσης με σεμινάρια που διοργανώνει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο τα οποία τους βοηθούν να προσεγγίζουν τα θέματα της Οικογενειακής Αγωγής, επιστημονικά, με σεβασμό στις αντιλήψεις και στις επιλογές των μαθητών. Είναι απαραίτητο και θεωρείται βασική προϋπόθεση οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να ξεφεύγουν από την παραδοσιακή σχέση δασκάλου μαθητή και να προσεγγίζουν το κάθε παιδί σαν μοναδική και ανεπανάληπτη οντότητα. Τα εργαστήρια: Το μάθημα της Οικογενειακής Αγωγής θεωρείται εργαστηριακό, γι αυτό σε κάθε Ενιαίο Λύκειο πρέπει να υπάρχει η ειδική αίθουσα εξοπλισμένη με όλο το σύγχρονο εποπτικό υλικό που απαιτείται για τη διεξαγωγή του μαθήματος. 4
Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, η τηλεόραση, τα προπλάσματα, οι ανάγλυφοι πίνακες, η πυραμίδα υγιεινής διατροφής είναι τα μέσα που βοηθούν τον εκπαιδευτικό και τους μαθητές στη γόνιμη αλληλεπίδραση και σε θετικό αποτέλεσμα. Το μάθημα σήμερα: Η Οικογενειακή Αγωγή είναι μάθημα επιλογής και διδάσκεται στη Β και Γ τάξη Ενιαίου Λυκείου ως μάθημα κατεύθυνσης, 4 περιόδους τη βδομάδα. Κατά την προηγούμενη σχολική χρονιά το μάθημα διδασκόταν στα 24 από τα 31 Ενιαία Λύκεια της Κύπρου και το παρακολούθησαν 1116 μαθητές και μαθήτριες στη Β τάξη και 708 μαθητές και μαθήτριες στη Γ τάξη. Στατιστικά πέρυσι 2 στους 10 μαθητές επέλεξαν την Οικογενειακή Αγωγή ως μάθημα κατεύθυνσης. Στόχος μας είναι η ένταξη του μαθήματος της Οικογενειακής Αγωγής στα εξεταζόμενα μαθήματα εισδοχής στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Πιστεύουμε ότι μαθητές που διεκδικούν θέση στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο καθώς και σε κλάδους Παιδαγωγικών Σπουδών, Νηπιαγωγοί, Νοσηλευτές, πρέπει να εξετάζονται στο μάθημα της Οικογενειακής Αγωγής. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου. 5