Του Δημήτρη Λώλη, Γεωπόνου

Του Δημήτρη Λώλη, Γεωπόνου Είναι αναμφίβολο, ότι το αγροτικό εισόδημα της χώρας μας, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις οικονομικές ενισχύσεις που δίνονται στον αγροτικό τομέα μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής - ΚΑΠ της ΕΕ. Είναι εύλογο επίσης, ότι όσο πλησιάζουμε το έτος 2014, που θα ισχύσουν οι όποιες αλλαγές της ΚΑΠ για την περίοδο 2014-2010, το ενδιαφέρον των αγροτών μας για ενημέρωση να είναι μεγάλο. Σήμερα υπάρχει πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου για την θέσπιση κανόνων για τις άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς αλλά δεν έχουν παρθεί οριστικές αποφάσεις. Έτσι δεν θα θελα να αναφερθώ με λεπτομέρειες στην πρόταση του κανονισμού, αλλά να σταθώ σε κάποια σημεία που αποτελούν και συνήθη ερωτήματα των παραγωγών. 1 / 11

-Ερωτ: Θα συνεχίσουν να υπάρχουν οι ενισχύσεις στον αγροτικό τομέα και μετά το 2013 και σε τι ύψος; - Η απάντηση είναι ναι. Με βάση τις νέες προτάσεις, για την επταετία 2014-2020, η χρηματοδότηση της ΚΑΠ από τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό παραμένει σταθερή και διαμορφώνεται στα 418,4 δισ. ευρώ συν 17,1 δις. ευρώ για νέες πολιτικές για την ασφάλεια τροφίμων κ.λ.π., ενώ οι μεταβολές στα ποσά που αφορούν τις περισσότερες χώρες μέλη, είναι οριακές. Για τη χώρα μας δεν θα έχουμε μεγάλες απώλειες (περίπου 3,6%) μιας και τα ποσά που παίρνουμε κάθε χρόνο φαίνεται να διαμορφώνονται στα 2,253 δις. ευρώ, ποσό που θα μειωθεί στα 2,173 δις. ευρώ, ως το 2017. Όσον αφορά την μετά το 2020 περίοδο, είναι νωρίς να προβλέψει κανείς και μάλιστα σένα πολύ ρευστό οικονομικό περιβάλλον. Προσωπική μας άποψη είναι ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν κάποιες οικονομικές ενισχύσεις. Υποχρέωση πάντως των παραγωγών μας είναι να προσανατολίζονται από τώρα και σε παραγωγές που θα στέκονται οικονομικά κυρίως από την αγορά. - Ερωτ.: Θα συνεχίσουν να υπάρχουν ξεχωριστά οι δαπάνες του 1 ου πυλώνα (άμεσες ενισχύσεις και δαπάνες αγοράς) και του 2 ου πυλώνα για την αγροτική ανάπτυξη; - Η απάντηση είναι ναι. Η πρόταση προβλέπει 317,2 δις.ευρώ για τον 1 ο πυλώνα και 101,2 δις. ευρώ για τον δεύτερο. Δίνει δε τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να μπορούν να μεταφέρουν μέχρι και το 10% των πόρων του 1 ου πυλώνα στο 2 ο (μέχρι 1/8/2013) 2 / 11

- Ερωτ.: Οι άμεσες ενισχύσεις (τσεκ) θα χορηγούνται ανεξαιρέτως σε όλους τους γεωργούς-παραγωγούς; - Η απάντηση είναι όχι. Η πρόταση βάζει την έννοια του ενεργού γεωργού. Έτσι αποκλείει των ενισχύσεων παραγωγούς, που το προηγούμενο έτος εισέπραξαν περισσότερα από 5.000 ευρώ ως άμεσες ενισχύσεις και το ετήσιο αυτό ποσό είναι μικρότερο από το 5% των συνολικών εσόδων που απέκτησαν από μη γεωργικές δραστηριότητες κατά το πλέον πρόσφατο οικονομικό έτος. Δηλαδή με άλλα λόγια εξαιρούνται όσοι παραγωγοί έχουν εξωγεωργικό εισόδημα πάνω από 100.000 ευρώ ετησίως, που κατά την γνώμη μας, αν η πρόταση παραμείνει ως έχει, δεν θα αφορά κάποιον έλληνα παραγωγό. Εξαιρούνται επίσης όσοι εγκαταλείπουν τις εκτάσεις τους και γίνονται ακατάλληλες για βόσκηση ή καλλιέργεια. Ακόμη εξαιρούνται και γεωργοί, με συνολικό ποσό άμεσων ετήσιων ενισχύσεων κάτω των 400 ευρώ ή με εκτάσεις κάτω των 4 στρεμμάτων. - Ερωτ.: Οι άμεσες ενισχύσεις θα δίνονται με τον τρόπο που δίνονται σήμερα; - Η απάντηση είναι όχι. Σήμερα οι παραγωγοί μας ως γνωστό, παίρνουν τις άμεσες ενισχύσεις (τσεκ) με βάση τα δικαιώματα, που απέκτησαν σύμφωνα με μια ιστορική περίοδο αναφοράς. Η πρόταση προβλέπει την δημιουργία καθεστώτος βασικής ενίσχυσης. Δηλαδή θα δίνεται ενίσχυση ανά στρέμμα, που μπορεί να είναι ενιαία για όλη την χώρα ή ενιαία στα πλαίσια περιφερειών όπως το κράτος μέλος θα ορίσει με βάση αντικειμενικά κριτήρια. 3 / 11

- Ερωτ.: Η βασική ενίσχυση ανά στρέμμα θα προκύπτει αν διαιρέσουμε το εθνικό ανώτατο όριο της χώρας μας δια των επιλέξιμων εκτάσεων της χώρας ή της κάθε περιφέρειας; - Ναι αφού όμως πρώτα αφαιρεθούν: α) το 30% για τις ενισχύσεις που αφορούν γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον, β) έως 5% αν το κράτος μέλος προβλέψει ενισχύσεις για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς, γ) έως 2% για ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας και δ) για το πρώτο έτος μέχρι το 3% για δημιουργία εθνικού αποθέματος. - Ερωτ.: Τι θα πρέπει να κάνουν οι γεωργοί για να παίρνουν το σημαντικό ποσοστό του 30% που αφορά τις πρακτικές τις επωφελείς για το περιβάλλον; - Οι γεωργοί που δικαιούνται βασική ενίσχυση μπορούν να παίρνουν πρόσθετη (πράσινη) ενίσχυση αν: α) όσοι διαθέτουν αρόσιμη γη πάνω από 30 στρέμματα, έχουν και δηλώσουν τουλάχιστον τρεις διαφορετικές καλλιέργειες, όπου καμία από τις τρεις δεν θα είναι κάτω από το 5% και πάνω από το 70% της αρόσιμης γης τους. 4 / 11

β) διατηρούν ως μόνιμους βοσκότοπους τις περιοχές των εκμεταλλεύσεων τους που δηλώνονται σαν βοσκότοποι, γ) αφήνουν το 7% των επιλέξιμων εκτάσεων τους, εξαιρουμένων εκτάσεων εντός μονίμων βοσκοτόπων, ακαλλιέργητες σαν περιοχές οικολογικής εστίασης. Σημειώνουμε εδώ ότι προβάλλονται ορισμένες αντιρρήσεις και από άλλες χώρες, ότι το ποσοστό του 30% είναι μεγάλο, ενώ για το όριο των 30 στρεμμάτων, ότι είναι μικρό για να διαμορφώνει δυνατότητα καλλιέργειας τριών διαφορετικών καλλιεργειών και επί πλέον να αφήνεται και περιοχή ακαλλιέργητη της τάξεως του 7%. Επίσης διατυπώνονται αντιρρήσεις και γα την ακαλλιέργητη έκταση του 7% σε μια περίοδο που φαίνεται να έχουμε αυξανόμενη ζήτηση τροφίμων. - Ερωτ.: Από πότε θα εφαρμοστεί το νέο καθεστώς της βασικής ενίσχυσης; - Από το 2014, με την δήλωση (ΟΣΔΕ) που θα υποβάλουν οι γεωργοί μας μέχρι 15/5/2014 με την εξής παρατήρηση: Το κράτος μέλος μπορεί να εφαρμόσει άμεσα το νέο καθεστώς ή σταδιακά από το 2014 μέχρι το 2019 (μικτό σύστημα) ξεκινώντας την βασική ενίσχυση τουλάχιστο με το 40% του εθνικού ή του περιφερειακού ανωτάτου ορίου. Στην περίπτωση αυτή αν ο γεωργός με την κατανομή του ανωτέρου ποσοστού διαμορφώνει βασική ενίσχυση χαμηλότερη από τη συνολική αξία των δικαιωμάτων του, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών δικαιωμάτων, τα οποία είχε στις 31/12/2013 θα παίρνει αναλογικά πρόσθετη ενίσχυση. Από την περίοδο πάντως αιτήσεων-δηλώσεων 2019 το σύνολο των δικαιωμάτων ενίσχυσης θα έχει ενιαία μοναδιαία αξία (στρεμματική) σε επίπεδο χώρας ή περιφέρειας. 5 / 11

-Ερωτ.: Όσοι υποβάλουν αίτηση χορήγησης δικαιωμάτων ενίσχυσης στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης μέχρι 15/5/2014 θα δικαιωθούν για όσα στρέμματα δηλώσουν; - Ναι φτάνει να έχουν ενεργοποιήσει τουλάχιστον ένα δικαίωμα το 2011 ή να παρήγαγαν αποκλειστικά φρούτα, λαχανικά ή και να καλλιεργούν αποκλειστικά αμπελώνες. -Ερωτ.: Γεωργός που έχει ενεργοποιήσει δικαιώματα το 2011, μπορεί να πωλήσει ή μισθώσει την εκμετάλλευση του ή μέρος αυτής σε άλλον γεωργό ο οποίος θα είναι δικαιούχος της βασικής ενίσχυσης; - Ναι, με συμβόλαιο που θα υπογραφεί πριν από τις 15/5/2014 με το οποίο θα μεταβιβαστεί το δικαίωμα λήψης δικαιωμάτων ενίσχυσης σ ένα μόνο ενεργό γεωργό. -Ερωτ.: Μπορούν τα όποια δικαιώματα αποκτήσει ένας γεωργός το 2014 να τα μεταβιβάσει; - Ναι εντός της ίδιας περιοχής του ίδιου κράτους μέλους, όπου η αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης είναι ίδια. 6 / 11

- Ερωτ.: Η μοναδιαία αξία των δικαιωμάτων θα είναι η ίδια σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης; - Όχι τουλάχιστο σ αυτή την 7ετία. Σημειώνουμε ότι ο μέσος όρος των άμεσων ενισχύσεων ανά επιλέξιμο στρέμμα για τις 27 χώρες της ΕΕ, είναι 28 ευρώ, ενώ η χώρα μας έχει περίπου μέσο όρο 37 ευρώ/στρ. και βρίσκεται πίσω από τη Μάλτα, Βέλγιο Ολλανδία, Ιταλία. Βρίσκεται όμως στις τελευταίες θέσεις όσο αφορά τις ενισχύσεις ανά δικαιούχο. - Ερωτ.: Θα υπάρχουν συνδεδεμένες ενισχύσεις όπως π.χ. είχαμε μέχρι σήμερα με το άρθρο 69 του κανονισμού 1782/03 ή το άρθρο 68 του καν. 73/09 - Τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν έως το 5% του εθνικού ανωτάτου ορίου τους για χρηματοδότηση συνδεδεμένης στήριξης σε τομείς ή περιοχές, όπου υπάρχουν δυσκολίες και είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για οικονομικούς ή/και κοινωνικούς ή/και περιβαλλοντικούς όρους. Επίσης η συνδεδεμένη στήριξη μπορεί να χορηγείται σε γεωργούς οι οποίοι κατέχουν στις 31/12/2013, ειδικά δικαιώματα και δεν έχουν επιλέξιμα στρέμματα για την ενεργοποίηση τους. - Ερωτ.: Θα υπάρχει συνδεδεμένη ενίσχυση στη καλλιέργεια του βαμβακιού και πόση; - Ναι. Προβλέπεται όπως και σήμερα ειδική καλλιεργητική ενίσχυση ανά στρέμμα. Για την χώρα μας προβλέπεται βασική έκταση 2.500.000 στρέμματα με μέση παραγωγή 320 7 / 11

κιλά/στρέμμα και ενίσχυση 238,86 ευρώ/τόνο ή με άλλα λόγια 76,44 ευρώ /στρέμμα, εφόσον δεν υπερβούμε την παραπάνω συνολική έκταση, εάν την υπερβούμε θα υπάρξει αναλογική μείωση της ενίσχυσης /στρέμμα - Ερωτ.: Θα συνεχίσουν να υπάρχουν τα ειδικά δικαιώματα που έχουν σήμερα αρκετοί κτηνοτρόφοι μας - Φαίνεται πως όχι. Οι κτηνοτρόφοι μας θα στηριχθούν για ενίσχυση στον χρησιμοποιούμενο βοσκότοπο. Υπάρχουν πάντως αρκετές προτάσεις και από φορείς των κτηνοτρόφων, να παραμείνουν τα ειδικά δικαιώματα, μιας και δεν υπάρχει επάρκεια βοσκοτόπων σ όλες τις τοπικές κοινότητες της χώρας μας ή και υπάρχουν εκτροφές που από την διαχείριση τους δεν κάνουν χρήση βοσκοτόπων. - Ερωτ.: Η βασική ενίσχυση που θα στηρίζεται στον βοσκότοπο θα έχει την ίδια μοναδιαία αξία (ευρώ/στρέμμα) με την ενίσχυση που θα στηρίζεται σε αρόσιμη γη; - Αυτό θα το αποφασίσει το κράτος μέλος. - Ερωτ. : Θα συνδεθεί η βασική ενίσχυση που θα στηρίζεται στο βοσκότοπο με ένα όριο πυκνότητας βόσκησης; 8 / 11

- Δεν γνωρίζουμε. Σήμερα υπάρχουν μόνο τα όρια της πολλαπλής συμμόρφωσης που έχουν μεγάλο εύρος, δηλαδή 0,2-3 ΜΜΖ/εκτάριο ή με άλλη ανάγνωση 50-3,33 στρ./μμζ. (ΜΜΖ = Μεγάλη Μονάδα Ζώων) Είναι ένα σημείο που θέλει προσοχή, δεδομένου ότι υπάρχει σχετικά μεγάλη απόκλιση αντιστοιχίας βοσκοτόπου προς ζωικό κεφάλαιο, από χωριό σε χωριό (Τοπική Κοινότητα) στα πλαίσια του οποίου γίνεται και η κατανομή του βοσκότοπου από τους Δήμους. Γίνεται κατανοητό, ότι πρέπει να ληφθεί μέριμνα, ώστε να διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση, να αποφεύγεται η στρέβλωση της αγοράς και του ανταγωνισμού, και να μην υπάρξει μια ανατίμηση των ενοικίων των βοσκοτόπων, - Ερωτ.: Οι αγελαδοτρόφοι γαλακτοπαραγωγής που παίρνουν την ενίσχυση, με βάση την ποσόστωση αγελαδινού γάλακτος, σαν ενίσχυση ειδικών δικαιωμάτων, μιας και το 2007 στερούταν εκτάσεων (αρόσιμης γης ή βοσκότοπων), όπως και αγελαδοτρόφοι που το 2007 δήλωσαν μικρό αριθμό εκτάσεων, οπότε η παραπάνω ενίσχυση δημιούργησε λίγα εκτατικά δικαιώματα μεγάλης μοναδιαίας αξίας, θα έχουν κάποιας ιδιαίτερης μεταχείρισης; - Δεν φαίνεται να υπάρχει ειδική πρόβλεψη. Ο τομέας πάντως του γάλακτος μπορεί να τύχει της στήριξης της συνδεδεμένης ενίσχυσης. - Ερωτ.: Θα υπάρχει εθνικό απόθεμα και με το νέο καθεστώς; - Ναι. Το κράτος μέλος το πρώτο έτος εφαρμογής του καθεστώτος της βασικής ενίσχυσης μπορεί να προβεί σε γραμμική ποσοστιαία μείωση (έως 3%) του ανωτάτου ορίου της βασικής ενίσχυσης, για την δημιουργία του εθνικού αποθέματος. Η διαχείριση του εθνικού 9 / 11

αποθέματος δεν θα διαφέρει βασικά από τη σημερινή διαχείριση. Θα δίνεται κατά προτεραιότητα σε γεωργούς νεαρής ηλικίας, που αρχίζουν την δραστηριότητα τους, σε γεωργούς περιοχών που εφαρμόζουν προγράμματα αναδιάρθρωσης ή/και ανάπτυξης κ.λ.π. -Ερωτ.: Τι είναι η ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας; - Είναι μια πρόσθετη ενίσχυση που δίνεται σε πρόσωπα ηλικίας κάτω των 40 ετών, που δημιουργούν για πρώτη φορά γεωργική εκμετάλλευση ως επικεφαλής και οι οποίοι έχουν ήδη εγκατασταθεί κατά τη διάρκεια των 5 ετών, που προηγούνται της πρώτης υποβολής της αίτησης για το καθεστώς της βασικής ενίσχυσης. Η ενίσχυση δίνεται μέχρι 5 χρόνια από τον χρόνο της υποβολής της αίτησης βασικής ενίσχυσης μέχρι το τέλος της 5ετίας που μετριέται από την αρχή της εγκατάστασης τους στη γεωργία. Η ενίσχυση αυτή ανέρχεται στο 25% της μέσης αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης του γεωργού και για όχι περισσότερα από 250 στρέμματα. - Ερωτ.: Τι είναι το καθεστώς μικροκαλλιεργητών; - Είναι ένα ειδικό καθεστώς για τους μικρούς γεωργούς. Το σκεπτικό είναι να απλουστευθούν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες. Οι γεωργοί που θα ενταχτούν σε αυτό το καθεστώς δεν θα παίρνουν άλλες ενισχύσεις, αλλά μόνο ένα ποσό κατ αποκοπή, που θα είναι από 500 ως 1.000 ευρώ, ενώ θα υπόκεινται σε λιγότερους έλεγχους. Όσοι επιθυμούν να ενταχθούν, θα πρέπει να κάνουν τη σχετική αίτηση ως τις 15 Οκτωβρίου 2014. Τα κράτη-μέλη βασικά θα ορίσουν ποιοι είναι οι «μικροί γεωργοί». Σημείωση: Ο όρος γεωργός περιλαμβάνει όλους όσους ασχολούνται με τη φυτική και ζωική παραγωγή. 10 / 11

11 / 11