ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ Α/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ

Interscientific Health Care (2009) Τόµος 1, Τεύχος 3, 93-98 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ Α/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΝΟΥΛΑ Μ. 1, ΤΣΙΡΙΓΚΑ Σ. 2, ΥΦΑΝΤΗ Ε. 3 1 ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ,ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΤΕΙ ΛΑΜΙΑΣ 2 ΚΕΝΤΡΟ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΥΛΙ ΑΣ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΑΤΕΙ ΛΑΜΙΑΣ 3 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΑΤΕΙ ΛΑΜΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΚΟΠΟΣ. Ο προσδιορισµός του δείκτη µάζας σώµατος και των ποσοστών υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών Α/θµιας και Β/θµιας εκπαίδευσης, καθώς και η καταγραφή των παθήσεων της Σπονδυλικής Στήλης (σκολίωση - κύφωση).υλικο ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΣ. Το δείγµα της έρευνας αποτέλεσαν 493 µαθητές, ηλικίας 6-16 ετών και των δύο φύλων, των ηµοτικών Σχολείων, του Γυµνασίου και Λυκείου της Στυλίδας του Νοµού Φθιώτιδας κατά τα έτη 2001-2006, κατά την προσέλευσή τους στα Κέντρα Υγείας της περιοχής. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. Πιθανή σκολίωση διαπιστώθηκε στο 10% των παιδιών. Τα υψηλότερα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων αγοριών σηµειώθηκαν στην ηλικία των 12,5 ετών (55,6% και 22,2% αντίστοιχα), ενώ στα κορίτσια στην ηλικία των 6,5 ετών διαπιστώθηκε το υψηλότερο ποσοστό παχυσαρκίας (15,9%) και στην ηλικία των 12,5 ετών το µεγαλύτερο ποσοστό υπέρβαρων (32,1 %). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Το πρόβληµα της παχυσαρκίας είναι ιδιαίτερα έντονο στην αρχή της εφηβείας στα αγόρια. Απαιτούνται συντονισµένες παρεµβάσεις σε πρωτοβάθµιο τοπικό επίπεδο για την αναχαίτιση του φαινοµένου. Λέξεις - κλειδιά: Παχυσαρκία, Σκολίωση, Παιδιά, Επιδηµιολογία, Πρωτοβάθµια φροντίδα υγείας Υπεύθυνος Αλληλογραφίας: ΝΟΥΛΑ ΜΑΡΙΑ ΛΑΡΙΣΑ email:mnoula@teilam.gr 93

Interscientific Health Care (2009) Vol 1, Issue 3, 93-98 FREQUENCY OF OBESITY AND SPINAL COLUMN DEFORMITIES IN PRIMARY AND HIGH SCHOOL STUDENTS NOULA M. 1, TSIRIGA S. 2, YFANTI E. 3 1 ASSOCIATE PROFESSOR, NURSING DEPARTMENT OF ATEI LAMIA 2 STYLIDA HEALTH CENTER, LABORATORY COOPERATOR, ATEI LAMIA 3 LABORATORY COOPERATOR, ATEI LAMIA ABSTRACT AIM. The aim of the present study was to record the Body Mass Index (BMI), as well as the percentages of overweight and obese Primary and High School schoolchildren. Percentages of kyphosis and scoliosis were also obtained. MATERIAL AND METHODS. The sample of the study consisted of 493 children 6-16 years old, who attend elementary school, Gymnasium and Lyceum in Stylida, Lamia during the years 2001-2006. The study took place at Health Centers during the annual examination of personal health cards. RESULTS. Probable Scoliosis was present in 10% of the children.τhe highest percentages of overweight and obese boys were observed at the age 12,5 yrs (55.6 % and 22.2 % respectively), while in girls the highest percentage was recorded at 6.5 yrs (15.9 %) and the highest percentage of overweight at 12.5 yrs (32.1 %). CONCLUSION. Childhood obesity is prominent in males entering adolescence. Coordinated interventions in the community are necessary in order to intercept the obesity epidemic. Keywords: Obesity, Scoliosis, Children, Epidemiology, Primary health care ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αξία και η σπουδαιότητα της πρόληψης είναι καθολικά αποδεκτή. Η παρακολούθηση και ο έλεγχος ενός παιδιού από τη γέννησή του µέχρι την εφηβική ηλικία είναι απαραίτητο στοιχείο της πρωτοβάθµιας φροντίδας. Προσφέρει πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση µε δυνατότητα παρέµβασης. Αυτό ισχύει τόσο για τα λοιµώδη, όσο και για άλλα νοσήµατα, όπως είναι τα χρόνια ορθοπεδικά προβλήµατα, προβλήµατα όρασης, αλλά και για την παχυσαρκία. Η παχυσαρκία σήµερα θεωρείται νόσος, σύνθετη και πολυπαραγοντική 1-3. Ως παχυσαρκία γενικά θεωρείται η παθολογικά αυξηµένη εναπόθεση λίπους στο σώµα. Παγκοσµίως παρατηρείται µια αύξηση του επιπολασµού της παιδικής παχυσαρκίας τα τελευταία χρόνια 1-3 και η Ελλάδα, µια χώρα που σε επίπεδο ενηλίκων διαθέτει από τα υψηλότερα στην Ευρώπη ποσοστά παχυσαρκίας δεν αποτελεί εξαίρεση. Από έρευνες στον ελλαδικό χώρο διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά σήµερα σε σχέση µε δυο δεκαετίες πριν έχουν µεγαλύτερο βάρος και ύψος. Παρόλα αυτά, ο δείκτης µάζας σώµατος είναι περισσότερο αυξηµένος και µάλιστα παρουσιάζει γοργό αυξητικό ρυθµό. 4 94 Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων σε συνεργασία µε το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εφαρµόζει από το 1989 πρόγραµµα παρακολούθησης και προαγωγής της υγείας των παιδιών της σχολικής ηλικίας και της προσχολικής ηλικίας των Βρεφονηπιακών Σταθµών µε την καθιέρωση προγραµµατισµένων προληπτικών κλινικών εξετάσεων που καταγράφονται σε τυποποιηµένα Ατοµικά ελτία Υγείας (Α..Υ.). 5,6 Στα πλαίσια του προγράµµατος αυτού επιχειρήθηκε η καταγραφή και αξιολόγηση των ευρηµάτων που προέκυψαν κατά την συµπλήρωση του Ατοµικού ελτίου Υγείας των µαθητών των ηµοτικών, Γυµνασίων και Λυκείων της περιοχής Στυλίδας του Νοµού Φθιώτιδας αναφορικά µε την συχνότητα εµφάνισης της παχυσαρκία και της σκολίωσης. Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν να ληφθεί µια ενδεικτική εικόνα για την επίπτωση της παιδικής παχυσαρκίας και των υπέρβαρων παιδιών στην ελληνική επαρχία, µε απώτερο στόχο το σχεδιασµό παρέµβασης σε πρωτοβάθµιο επίπεδο φροντίδας υγείας. Corresponding Author:Noula Maria TEI of LAMIA email:mnoula@teilam.gr

ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΣ Το δείγµα της έρευνας αποτέλεσαν οι µαθητές και των δύο φύλων των ηµοτικών Σχολείων Στυλίδας του Νοµού Φθιώτιδας καθώς επίσης και του Γυµνασίου και του Λυκείου, αντίστοιχα, κατά τα έτη 2001-2006. Καταγράφηκαν δεδοµένα από 493 Α..Υ. µαθητών ηλικίας 6-16 ετών, οι οποίοι φοιτούσαν στην Α και τάξη του ηµοτικού, στην Α Γυµνασίου και στην Α Λυκείου κατά τα έτη 2001-2006. Η συλλογή των δεδοµένων της έρευνας αφορούσε στους µαθητές όλων των παραπάνω τάξεων του σχολικού έτους 2001-2002, ενώ για τα σχολικά έτη 2002-2006 αφορούσε µόνο τους µαθητές της Α τάξης του ηµοτικού. Η εξέταση των µαθητών και η καταγραφή των αποτελεσµάτων διενεργήθηκε στο Κέντρο Υγείας (Κ.Υ.) Στυλίδας από Παιδίατρο ή Ιατρό Γενικής Ιατρικής ή Παθολόγο και από τους Οδοντιάτρους συνεπικουρούµενο από τις Επισκέπτριες Υγείας και την Κοινωνική λειτουργό. Τα ευρήµατα του Α..Υ. καταγράφονται και εφόσον εντοπιστούν τυχόν προβλήµατα υγείας δίνεται έντυπο παραποµπής για περαιτέρω διερεύνηση. Στο χώρο του Κέντρου Υγείας πραγµατοποιήθηκε κλινικός έλεγχος για σκολίωση-κύφωση και µετρήθηκαν το ύψος και το βάρος των µαθητών. Η σκολίωση µετρήθηκε µε το test επίκυψης, µέθοδος bending test. Οι µετρήσεις ύψους και βάρους πραγµατοποιήθηκαν µε τη συσκευή (ζυγαριά και αναστηµόµετρο µαζί) metripond, type no 155712, made in Hungary. Όσον αφορά στον προσδιορισµό της παιδικής παχυσαρκίας, χρήσιµος, χωρίς ωστόσο να είναι ο µόνος τρόπος, είναι ο προσδιορισµός του δείκτη µάζας σώµατος (Body Mass Index, συντ. ΒΜΙ). Για τον προσδιορισµό του ΜΣ λαµβάνονται υπόψη είτε οι εκατοστιαίες θέσεις (υπέρβαρα θεωρούνται διεθνώς τα παιδιά που βρίσκονται ανάµεσα σε 85 η και 95 η θέση και παχύσαρκα εκείνα που βρίσκονται άνω της 95 ης ), ή η προέκταση των καµπυλών του ενηλίκου για τις τιµές 25 η και 30 η, που αποτελούν και όρια για τα υπέρβαρα και τα παχύσαρκα παιδιά αντίστοιχα. 7,8 Στην παρούσα µελέτη χρησιµοποιήθηκαν τα διεθνώς όρια, που προέκυψαν από τη µελέτη µεγάλων σειρών παιδιών από διάφορες χώρες, µε βάση την προέκταση των καµπυλών του ενηλίκου για τις τιµές 25 η και 30 η 9. Στην Ελλάδα, οι καµπύλες για το ύψος και το βάρος των παιδιών αναγράφονται στο βιβλιάριο υγείας του παιδιού, έχουν µάλιστα πρόσφατα αναθεωρηθεί προς τα πάνω µε βάση µεγάλη επιδηµιολογική µελέτη στη χώρα µας 10. Έχει υπάρξει ωστόσο αρκετή συζήτηση σχετικά µε την παγίωση των ορίων αυτών ως πρότυπων για τα σύγχρονα Ελληνόπουλα 11. Στην παρούσα έρευνα τα παιδιά στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν µεγαλύτερα των 6, 9, 12 και 15 ετών, χωρίς να έχουν συµπληρώσει το επόµενο ηλικιακό έτος, οπότε ως τιµές αναφοράς ελήφθησαν εκείνες που αντιστοιχούν στα 6,5 9,5 12, 5 και 15,5 έτη αντίστοιχα. Στατιστική ανάλυση. Εφαρµόστηκαν µέθοδοι της περιγραφικής στατιστικής και κατασκευάστηκαν πίνακες συχνοτήτων για τις εξεταζόµενες µεταβλητές. Το κριτήριο x 2 καλής εφαρµογής (goodness of fit) χρησιµοποιήθηκε για τη σύγκριση της κατανοµής των ποσοστών των παχύσαρκων και των υπέρβαρων παιδιών ανά ηλικία ανάµεσα σε αγόρια και κορίτσια. Για την εξαγωγή των αποτελεσµάτων της παρούσας έρευνας χρησιµοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS 13.0 for windows. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από τους 493 µαθητές του δείγµατος οι 247 (50,1%) ήταν αγόρια και οι 246 (49,9%) κορίτσια. Το 87% των εξετασθέντων µαθητών ήταν Έλληνες υπήκοοι, ενώ το 13% ήταν άλλης εθνικότητας. Τα ποσοστά των εξετασθέντων µαθητών ανά τάξη ήταν για την Α ηµοτικού 59% (293), για την ηµοτικού 11% (56), για την Α Γυµνασίου 16% (77) και 14% (67) για την Α Λυκείου (Πίνακας 1). Πίνακας 1: ηµογραφικά στοιχεία των εξετασθέντων µαθητών ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ν % ΦΥΛΟ Αγόρια 247 50 Κορίτσια 246 50 ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ Ελληνική 431 87 Ξένη 62 13 ΣΧΟΛΕΙΟ ηµοτικό α τάξη 293 59 ηµοτικό δ τάξη 56 11 Γυµνάσιο α τάξη 77 16 Λύκειο α τάξη 67 14 Η συχνότητα εµφάνισης των µυοσκελετικών παθήσεων στο δείγµα βρέθηκε να είναι σε ποσοστό 10%, το οποίο αφορά τη σκολίωση, ενώ δεν διαπιστώθηκε καµία περίπτωση κύφωσης. Η συχνότητα της πιθανής σκολίωσης ως προς το φύλο ήταν για τα αγόρια 9,7% (24/247) και για τα κορίτσια 9,3% (23/246) (Πίνακας 2). Από τους Πίνακες 3 και 4 προκύπτει ότι όσον αφορά την παχυσαρκία τα µικρότερα ποσοστά εµφανίζονται στην ηλικία των 15,5 ετών και για τα δυο φύλα. Το ένα τρίτο των κοριτσιών στα 6,5 και 12,5 έτη και το ένα τέταρτο στην ηλικία των 9,5 ετών είναι υπέρβαρα. Τα µεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας στα αγόρια παρουσιάζονται στην ηλικία των 12,5 ετών (22,2%). Η κατανοµή των παχύσαρκων µαθητών κατά ηλικία ήταν διαφορετική ανάµεσα στα αγόρια και στα κορίτσια, σε στατιστικά σηµαντικό βαθµό (χ 2 =24,4 µε p<0,001). Επίσης η κατανοµή των υπέρβαρων µαθητών κατά ηλικία 95

ήταν διαφορετική ανάµεσα στα αγόρια και στα κορίτσια, σε στατιστικά σηµαντικό βαθµό (χ 2 =16,9 µε p<0,01). Πίνακας 2: Συχνότητα των µυοσκελετικών παθήσεων στους µαθητές. ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ν % Χωρίς Παθολογικά Ευρήµατα 446 90 Σκολίωση 47 10 Κύφωση 0 0 Γράφηµα 1. 20 ποσοστά 15 Κατανοµή υπέρβαρων και παχύσαρκων κοριτσιών κατα ηλικία 35 30 25 10 5 0 31 15,9 24,1 6,9 32,1 10,7 17,8 Ηλικία 6,5 9,5 12,5 15,5 2,2 υπερβαρα παχυσαρκα ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΙΘΑΝΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗΣ ΚΑΤΑ ΦΥΛΟ Αγόρια 24 51 Κορίτσια 23 49 Σύνολο 47 100 Η κατανοµή των υπέρβαρων και των παχύσαρκων κοριτσιών και αγοριών κατά ηλικία απεικονίζονται στα Γραφήµατα 1 και 2 αντίστοιχα. Γράφηµα 2 ποσοστά 30 Κατανοµή υπέρβαρων και παχύσαρκων αγοριών κατα ηλικία 60 50 40 20 10 0 28,8 10,3 38,1 14,3 55,6 22,2 32,6 Ηλικία 6,5 9,5 12,5 15,5 0 υπέρβαρα παχύσαρκα Πίνακας 3. Τιµές ΜΣ και ποσοστών υπέρβαρων και παχύσαρκων κοριτσιών του δείγµατος.* Ηλικίες Ν ΜΣ Εκατοστιαίες θέσεις ΜΣ (µέση τιµή ± σταθ.απόκλιση) 50 85 95 υπέρβαρων (σε παρένθεση τα διεθνώς παχύσαρκων (σε παρένθεση τα διεθνώς 6,5 144 16,99 ± 3,29 16,06 20,15 22,86 31,0% (17,53) 15,9% (20,08) 9,5 29 18,08 ± 3,51 17,48 21,29 27,49 24,1% (19,45) 6,9% (23,46) 12,5 28 21,09 ± 3,86 20,13 24,69 30,88 32,1% (22,14) 10,7% (27,24) 15,5 45 21,77 ± 4,04 20,41 24,62 29,58 17,8% (24,17) 2,2% (29,29) χ 2 =24,4 µε p<0,001 για τους παχύσαρκους µαθητές & χ 2 =16,9 µε p<0,01 για τους υπέρβαρους µαθητές (κατανοµή κατά φύλο και ηλικία των παχύσαρκων και των υπέρβαρων µαθητών) Πίνακες 4. Τιµές ΜΣ και ποσοστών υπέρβαρων και παχύσαρκων αγοριών του δείγµατος.* Ηλικίες Ν ΜΣ (µέση τιµή ± Εκατοστιαίες θέσεις ΜΣ υπέρβαρων παχύσαρκων σταθ.απόκλιση) 50 85 95 (σε παρένθεση τα διεθνώς (σε παρένθεση τα διεθνώς 6,5 156 16,83 ± 2,52 16,36 19,34 21,47 28,8% (17,71) 10,3% (20,23) 9,5 21 19,38 ± 3,88 18,04 23,28 29,71 38,1% (19,46) 14,3% (23,39) 12,5 27 22,00 ± 4,52 22,10 27,57 28,94 55,6% (21,56) 22,2% (26,43) 15,5 43 22,09 ± 2,91 21,71 26,25 27,03 32,6% (23,60) 0% (28,60) * χ 2 =24,4 µε p<0,001 για τους παχύσαρκους µαθητές & χ 2 =16,9 µε p<0,01 για τους υπέρβαρους µαθητές (κατανοµή κατά φύλο και ηλικία των παχύσαρκων και των υπέρβαρων µαθητών) 96

ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης και η παχυσαρκία αποτελούν σηµαντικά προβλήµατα της παιδικής ηλικίας. Αναφορικά µε τη σκολίωση, υπολογίζεται ότι 2-4% του γενικού πληθυσµού παρουσιάζει κάποιου βαθµού σκολίωση. 12,13 Η αντιµετώπιση της σκολίωσης είναι δύσκολη αλλά όσο νωρίτερα εντοπιστεί τόσο καλύτερο είναι το αποτέλεσµα. Η συχνότητα εµφάνισης σκολίωσης στον µαθητικό πληθυσµό που εξετάσθηκε ανέρχεται σε 10%, η δε αναλογία αγοριών και κοριτσιών δεν διαφοροποιείται. Η συχνότητα εµφάνισης της σκολίωσης κυµαίνεται στα ίδια ποσοστά και στην περιοχή Μαρκόπουλο Αττικής (10%) 14, ενώ αντίθετα στην Ολλανδία που πραγµατοποιήθηκε έλεγχος σκολίωσης σε µαθητικό πληθυσµό το ποσοστό ήταν αρκετά υψηλό 39%. 15 Επίσης σε έρευνα αναφορικά µε τον προληπτικό έλεγχο σε µαθητές Λυκείου του Ν. Αττικής το 9,1% των µαθητών παραπέµφθηκαν για εξέταση σκολίωσης για το λόγο ότι το τεστ επίκυψης έθεσε υποψία σκολίωσης. 16 Τα ποσοστά παχυσαρκίας και ιδιαίτερα εκείνων των υπέρβαρων παιδιών που βρέθηκαν στην παρούσα µελέτη είναι από τα υψηλότερα που έχουν παρατηρηθεί στις δυτικές χώρες. 2,17,18 Οι εκατοστιαίες θέσεις παρουσιάζουν απόκλιση 3-5% από τις αντίστοιχες των αναθεωρηµένων καµπυλών ανάπτυξης, µε βάση τις µελέτες των Χρούσος και συν στην Αττική. 10 Παρόµοια ποσοστά διαπιστώνονται διεθνώς µέσα στην τελευταία δεκαπενταετία. Σε χαµηλού εισοδήµατος αστικές περιοχές στο Montreal του Καναδά, διαπιστώθηκε ποσοστό υπέρβαρων παιδιών 35,9% και παχυσαρκίας 15,9% το 1993, το οποίο κάθε χρόνο αυξανόταν κατά 1% περίπου. 19 Όσον αφορά διαφορές ανάµεσα σε αγόρια και κορίτσια, άλλες µελέτες δίνουν προβάδισµα στα αγόρια, όπως αυτή στη Σαουδική Αραβία, και άλλες στα κορίτσια, όπως στη Βραζιλία και τη Ταιβάν. 20-22 Στην Ελλάδα και σύµφωνα µε στοιχεία του 2001, το ποσοστό των υπέρβαρων αγοριών φτάνει το 25% έναντι 19% των κοριτσιών µε τα ποσοστά να είναι µεγαλύτερα στις µικρότερες ηλικίες. Στα αγόρια επίσης παρατηρείται σταθερή αύξηση του ΜΣ. Στα κορίτσια αντίθετα παρατηρήθηκε µείωση σε σχέση µε µια εικοσαετία νωρίτερα και αύξηση µόνο στις ηλικίες κάτω των 13 ετών. 17 Τα ποσοστά παρουσιάζουν αποκλίσεις ανάµεσα στις διάφορες µελέτες, ανάλογα µε τα χρησιµοποιούµενα κριτήρια της παχυσαρκίας. Εξακολουθούν όµως να κινούνται σε διψήφια νούµερα, να παρουσιάζουν αυξητική τάση διαχρονικά και να είναι µεγαλύτερα στα αγόρια σε σχέση µε τα κορίτσια της ιδίας ηλικίας, είτε πρόκειται για παιδιά, είτε για εφήβους. 3,17 Στην εργασία των Mamalaki και συν διαπιστώθηκε επίσης ότι οι δείκτες παχυσαρκίας ( ΜΣ, λόγος περιφέρειας µέσης / περιφέρειας ισχίου και πάχος δερµατικών πτυχών) αυξήθηκαν τη δεκαετία του 1990 σε παιδιά ηλικίας 6 12 ετών στην Κρήτη και συγκρινόµενοι µε παιδιά ίδιας ηλικίας στις Η.Π.Α, βρέθηκαν στατιστικώς σηµαντικά πιο αυξηµένοι στην Κρήτη. 23 Αυξητική τάση στους δείκτες παχυσαρκίας αναφέρθηκε πρόσφατα και στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο. Το 20,3% των αγοριών και το 18,1% των κοριτσιών στην Κύπρο ηλικίας 11-12 ετών βρέθηκαν να είναι υπέρβαρα µε βάση την 85 η εκατοστιαία θέση για το είκτη Μάζας Σώµατος ( ΜΣ) από σύγχρονες καµπύλες ανάπτυξης από τις ΗΠΑ (τα όρια στις οποίες ήταν κατά 6-7% πιο αυξηµένα σε σχέση µε το παρελθόν). 24 Σηµειώνεται ωστόσο ότι το πρόβληµα της παχυσαρκίας έχει λάβει τόσο µεγάλες διαστάσεις που στις ΗΠΑ και τη Βρετανία στις καµπύλες ανάπτυξης για παιδιά 6-18 ετών δεν χρησιµoπoιούνται µετρήσεις παιδιών µετά το 1990 λόγω ακριβώς της επιδηµικής έξαρσης της παχυσαρκίας. 25,26 Η επιδηµία αυτή είναι αισθητή και στη χώρα µας, όπως προκύπτει από τη σύγκριση των καµπυλών ανάπτυξης µε προ εικοσαετίας δεδοµένα. 10,27,28 Τα µειωµένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας στα Ελληνόπουλα καθώς και το λεγόµενο µεταπολεµικό σύνδροµο (όπου τα παιδιά υπερσιτίζονται από υπερπροστατευτικές µητέρες) έχει ενοχοποιηθεί για τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας στη χώρα µας. 29 Σε κάθε περίπτωση πάντως, επιβάλλεται η στενή παρακολούθηση του ζητήµατος της παχυσαρκίας µε παράλληλη κατασκευή όσο το δυνατόν αξιόπιστων καµπυλών ανάπτυξης, µε πανελλαδική συλλογή στοιχείων, καθώς το πρόβληµα της παχυσαρκίας έχει σηµαντικότατες κοινωνικές και οικονοµικές προεκτάσεις. Ως περιορισµός της µελέτης θα πρέπει να αναφερθεί το σχετικά µικρό δείγµα, το οποίο και περιορίζει τη στατιστική ισχύ συγκρίσεων ανάµεσα στις επιµέρους οµάδες, καθώς επίσης και το ότι η µελέτη αφορούσε το σύνολο των µαθητών αδιακρίτως καταγωγής ή µετοικεσίας τους από το εξωτερικό. Η συµβολή της παρούσας µελέτης έγκειται στην κατάδειξη του προβλήµατος στην Ελληνική επαρχία και στην επιβεβαίωση των αυξητικών τάσεων του φαινοµένου κατά την πενταετία 2001-2006. Όπως προκύπτει από την παρούσα µελέτη, το πρόβληµα της παχυσαρκίας είναι ιδιαίτερα έκδηλο στους άρρενες εφήβους. Τα προγράµµατα του Υπουργείου Παιδείας παρέχουν µια σηµαντική ευκαιρία για την παρακολούθηση των παιδιών σχολικής ηλικίας και επιτρέπουν το σχεδιασµό προληπτικών παρεµβάσεων σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. James WP. The epidemiology of obesity: the size of the problem. J Intern Med. 2008, 263:336-52. 2. Adair LS. Child and adolescent obesity: epidemiology and developmental perspectives. Physiol Behav. 2008, 94:8-16. 3. Κυρίτση Φ, Μοντεσάτου Μ, Βαλαβανίδου Ε, Θωµοπούλου Α, Γεωργούλα Μ. Μελέτη σωµατοµετρικής ανάπτυξης παιδιών πρώτης σχολικής ηλικίας σε αστική περιοχή. Νοσηλευτική. 2004, 43:451-458. 4. Magkos F, Manios Y, Christakis G, Kafatos AG. Agedependent changes in body size of Greek boys from 1982 to 2002. Obesity (Silver Spring). 2006, 14:289-94. 5. Βαλάση-Αδάµ Ε, Βαράκης Γ, Γκίκας Π. Ατοµικό ελτίο Υγείας του Μαθητή. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής. 1990, 7:428-434. 6. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. Γενική ιεύθυνση Π.Χ. &.Ε. ιεύθυνση Φυσικής Αγωγής. Ατοµικά Μαθητικά ελτία Υγείας. Φ.Ε.Κ. 859/23-6-05. 97

7. Ogden CL. Defining overweight in children using growth charts. Md Med. 2004, 5:19-21. 8. Cole TJ, Freeman JV, Preece MA. Body mass index reference curves for the UK, 1990. Arch Dis Child. 1995, 73:25-9. 9. Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH. Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ. 2000, 320:1240-3. 10. Χρoύσoς ΓΠ. Παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα. Παιδιατρική Θεραπευτική Ενηµέρωση. 2003, 50:225-234. 11. www.iatrikionline.gr/deltio_52b/09.htm, Aνάστηµα και σωµατικό βάρος ελληνοπαίδων ηλικίας 0-18 ετών (2000-2001): σύγκριση µε δεδοµένα µελέτης 1978-1979. Γράµµα στη σύνταξη του περιοδικού Ιατρική, διαθέσιµο 17/9/2008d 12. Morais T, Bernier M, Turcotte F. Age- and sexspecific prevalence of scoliosis and the value of school screening programs. Am J Public Health, 75:1377 1380.: 1377-138 13. Ostojić Z, Kristo T, Ostojić L, Petrović P, Vasilj I, Santić Z, et al. Prevalence of scoliosis in schoolchildren from Mostar, Bosnia and Herzegovina. Coll Antropol. 2006, 30:59-64. 14. Σαλονικιώτη Α., Κνιθάκη Α., Παρασκευοπούλου Χ., Μαραντίδου Β., Μαλαµίδου Α., Τσιλιάκα Ζ., κ.α. Αξιολόγηση της Παρεχόµενης Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας σε Παιδιά Σχολικής Ηλικίας της εµβέλειας του Κέντρου Υγείας Μαρκόπουλου (Κ.Υ.Μ.) σε περίοδο 10 ετών. 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο ηµόσιας Υγείας και Υπηρεσιών Υγείας. Αθήνα 2006, σελ. 68. 15. Engelbert RH., Uiterwaal CS., Van Der Hulst A., Witses B., Helders PJ., Pruiss H.E. Scoliosis in children with osteogenesis imperfecta: Influence of severity of disease and age of reaching motor milestones. Eur-Spind-J. 2003, 12:130-4. 16. Αλογογιάννη Π., Νικολοπούλου Β., Μίχας Κ., Κωνσταντίνου Ε., Λιτίνα., Γκιζλής Β., κ.α.προληπτικός έλεγχος σε µαθητές Λυκείου του Νοµού Αττικής. 4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Προαγωγής και Αγωγής Υγείας. Αθήνα 2005, σελ. 88. 17. Krassas GE, Tzotzas T, Tsametis C, Konstantinidis T. Prevalence and trends in overweight and obesity among children and adolescents in Thessaloniki, Greece. J Pediatr Endocrinol Metab. 2001, 14 Suppl 5:1319-26. 18. Bovet P, Chiolero A, Paccaud F. Epidemiology and prevention of obesity in children and adolescents. Rev Med Suisse. 2008, 4(148):650-2, 654-6. 19. O Loughlin J, Paradis G, Meshefegjian G, Gray Donald K. A five year tread of increasing obesity among elementary school children in multiethnic, low income, inner-city neighborhoods in Montreal, Canada. Int J Obes Relat Metab Disord. 2000, 24:1176-1182. 20. Al-Nuaim AR, al- Rubeaan K, al- Mazrou Y, al- Attas O, al- Daghari N, Khoja T. High prevalence of overweight and obesity in Saudi Arabia. Int J Obes Relat Metab Disord. 1996, 20:547-552. 21. Chu NF. Prevalence and trends of obesity among the school children in Taiwan the Taipei Children Heart Study. Int J Obes Relat Metab Disord. 2001, 25:170-176. 22. Neutzling MB, Taddei JA, Rodrigues EM, Sigulem DM. Overweight and obesity in Brazilian adolescents. Int J Obes Relat Metab Disord. 2000, 24:869-874. 23. Mamalakis G, Kafatos A, Manios Y, Anagnostopoulou T, Apostolaki I. Obesity indices in a cohort of primary school children in Crete: a six year prospective study. Int J Obes Relat Metab Disord. 2000, 24:765-71. 98 24. Κουρίδης Γ, Τορναρίτης Μ, Κουρίδης Χ, Σάββας Σ, Χατζηγεωργίου Χ, Σιαµούνκη Μ. Η Παχυσαρκία σε παιδιά ηλικίας 11-12 ετών στην Κύπρο. Σηµαντική αύξηση τα τελευταία 8 χρόνια. Παιδιατρική. 2000, 63:137-144. 25. Cameron N. British growth charts for height and weight with recommendations concerning their use in auxological assessment. Ann Hum Biol. 2002, 29:1-10. 26. Growth Charts for the United States: Methods and Development (CDC 2000). http://www.cdc.gov/growthcharts, διαθέσιµo την 10-01-2005 27.. Ματζαγριώτη-Μεϊµερίδη Μ, Πανταζίδης Ν, oξιάδης Σ, Ραφαήλ Μ. Εθνικά πρότυπα ανάπτυξης: Βάρoς και ύψoς παιδικoύ πληθυσµoύ στην Ελλάδα.. Παιδιατρική. 1986, 49:1-15. 28. Χιώτης, Τσίφτης Γ, Χατζησυµεών Μ, Μανιάτη- Χρηστίδη Μ, Κρίκoς Ξ, άκoυ-βoυτετάκη Α. Ανάστηµα και σωµατικό βάρoς ελληνoπαίδων ηλικίας 0-18 ετών (2000-2001): σύγκριση µε δεδoµένα µελέτης 1978-1979. ελτίo Α' Παιδιατρικής Κλινικής. 2003, 50:136-156. 29. Mamalakis G, Kafatos A.Prevalence of obesity in Greece. Int J Obes Relat Metab Disord. 1996 May, 20:488-92.