ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ"

Ευμελια Σπανός
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗ PREMA Σ. Ευσταθίου, Ε. Σκεύα, Ε. Ζορµπαλά, Α. Αχείµαστος, Θ. Μουντοκαλάκης Κέντρο Πρόληψης Καρδιαγγειακών Νόσων, Κλινική «Υγείας Μέλαθρον»

2 ΜΕΛΕΤΗ PREMA ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΓΝΩΣΗ

3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΝΗΛΙΚΟΙ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ % 2 % ΠΑΙΔΙΑ-ΕΦΗΒΟΙ 10 %

4 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ Δεδομένα από προηγούμενες μελέτες Το σκεπτικό του ΜΣ ως ξεχωριστής κλινικής οντότητας ιδιαίτερα σε παιδιά/εφήβους έχει αμφισβητηθεί λόγω: (α) των περιορισμών στον ορισμό από τις διχοτομημένες μεταβλητές και (β) της έλλειψης καθολικά εφαρμοζόμενων διαγνωστικών κριτηρίων. Υπάρχουν, όμως, επαρκείς ενδείξεις για τη συσχέτιση του παιδιατρικού/εφηβικού ΜΣ με το ΜΣ των ενηλίκων, τον Τ2ΣΔ και την υποκλινική αθηροσκλήρωση. Παράγοντες που έχουν συσχετιστεί μεμονωμένα με ΜΣ σε Ασιάτες ή Αμερικανούς εφήβους περιλαμβάνουν: (α) μικρό ή μεγάλο βάρος γέννησης (β) παχυσαρκία μητέρας (γ) διαβήτη κύησης (ε) οικογενειακό ιστορικό διαβήτη (στ) χαμηλό μορφωτικό/κοινωνικό επίπεδο γονέων ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΕΥΡΩΠΑÏΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ

5 ΜΕΛΕΤΗ PREMA ΣΚΟΠΟΣ

6 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ Σκοπός της μελέτης Η μελέτη PREMA (PREdiction of Metabolic Syndrome in Adolescence) είχε σκοπό (α) την ανάπτυξη ενός προγνωστικού μοντέλου που θα μπορούσε να ανιχνεύσει τα παιδιά που διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να εμφανίσουν ΜΣ στην εφηβεία, και (β) να εφαρμόσει το μοντέλο αυτό προκειμένου να ελεγχθεί η ακρίβειά του.

7 ΜΕΛΕΤΗ PREMA ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΕΠΙΣΚΕΨΗ 1 Baseline (6-8 ετών) 2000 ΕΠΙΣΚΕΨΗ 2 Follow-up (13-15 ετών) 2007 1380 παιδιά παιδιά με πλήρη στοιχεία στη γέννηση 1270 έφηβοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση για επενεξέταση και αξιολογήθηκαν

8 ΕΠΙΣΚΕΨΗ 1 Baseline (6-8 ετών) 2000 ΕΠΙΣΚΕΨΗ 2 Follow-up (13-15 ετών) παιδιά παιδιά με πλήρη στοιχεία στη γέννηση 1270 έφηβοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση για επενεξέταση και αξιολογήθηκαν για ΜΣ Αίτια drop-outs: απροθυμία για επανεξέταση (38), άρνηση φλεβοκέντησης (22), έλλειψη χρόνου (50 έφηβοι) ΦΑΣΗ A Longitudinal (Διαχρονική) Παραγωγή Μοντέλου ΕΠΙΣΚΕΨΗ 1 Implementation (13-15 ετών) έφηβοι - διαφορετικοί από εκείνους της πρώτης φάσης - αξιολογήθηκαν για ΜΣ με εφαρμογή του μοντέλου που προέκυψε από την πρώτη φάση ΦΑΣΗ Β Cross-Sectional (Συγχρονική) Επικύρωση Μοντέλου

9 ΜΕΛΕΤΗ PREMA ΜΕΘΟΔΟΙ

10 ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ

13 ΜΕΛΕΤΗ PREMA ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

14 Χαρακτηριστικά νεογνών Χωρίς ΜΣ στην εφηβεία (n=1165) Με ΜΣ στην εφηβεία (n=105) Tιμή P Λόγος πιθανοτήτων/ μέση διαφορά 95% όρια αξιοπιστίας Βάρος γέννησης (gr) 3447± ±349 < ± , -202 Μήκος γέννησης (cm) 51.2± ± ± , 0.4 Περίμετρος κεφαλής (cm) 36.1± ±1.4 < ±0.8-5, -1.5 Διάρκεια κύησης 39±2 38± ±1-4, 1 Καισαρική τομή 526 (45) 52 (50) , 1.8 Πρώτη κύηση 463 (40) 40 (38) , 1.4 Πρόωρα 91 (8) 11 (11) ,7, 2.7 Μικρά για την ηλικία κύησης 45 (4) 6 (6) , 3.6 Μικρά για την ηλικία κύησης 31 (3) 5 (5) , 4.8 Κάπνισμα στην κύηση 193 (17) 20 (19) ,7, 1.9 Διαβήτης κύησης Υπέρταση κύησης 42 (4) 7 (7) , (3) 6 (6) , 5.6

15 Χαρακτηριστικά γονέων Χωρίς ΜΣ στην εφηβεία (n=1165) Με ΜΣ στην εφηβεία (n=105) Tιμή P Λόγος πιθανοτήτων/ μέση διαφορά 95% όρια αξιοπιστίας Γονέας με καρδιαγγειακή νόσο 81 (7) 23 (22) , 6.3 Γονέας με διαβήτη 35 (3) 11 (11) , 7.7 Υπέρβαροι/παχύσαρκοι γονείς 408 (35) 84 (80) < , 12.2 Πατέρας με διαβήτη 24 (2) 8 (8) , 8.9 Πατέρας υπέρβαρος 248 (21) 54 (51) , 5.9 Πατέρας παχύσαρκος 130 (11) 25 (24) , 4.1 Μητέρα με διαβήτη 19 (2) 6 (6) , 9.4 Μητέρα υπέρβαρη 184 (16) 43 (41) , 5.6 Μητέρα παχύσαρκη 103 (9) 27 (26) , 5.7 Ηλικία μητέρας 27±7 29± ±1-1.8, 4.4

16 Χαρακτηριστικά παιδιών σε ηλικία 6-8 ετών Χωρίς ΜΣ στην εφηβεία (n=1165) Με ΜΣ στην εφηβεία (n=105) Tιμή P Λόγος πιθανοτήτων/ μέση διαφορά 95% όρια αξιοπιστίας Ηλικία (χρόνια) 7.1± ± ± , 0.4 Αγόρια (%) 579 (50) 51 (49) , 1.4 Δείκτης μάζας σώματος (cm) 16.7± ± ± , 1.6 Περίμετρος μέσης (cm) 54±9 59± ±4 3, 8 Συστολική πίεση 96±10 108± ±2 6, 20 Διαστολική πίεση 63±7 69± ±1 2, 10 Σάκχαρο νηστείας (mg/dl) 76±10 89± ±4 4, 20 Ολική χοληστερόλη (mg/dl) 169±27 176± ±2 3, 10 LDL χοληστερόλη (mg/dl) 99±21 109± ±3 4, 18 HDL χοληστερόλη (mg/dl) 56±10 46±9 < ±3-18, -3 Τριγλυκερίδια (mg/dl) 70±25 101±29 < ±10 11, 53

17 Χαρακτηριστικά εφήβων ετών Χωρίς ΜΣ στην εφηβεία (n=1165) Με ΜΣ στην εφηβεία (n=105) Tιμή P Λόγος πιθανοτήτων/ μέση διαφορά 95% όρια αξιοπιστίας Ηλικία (χρόνια) 13.9± ± ± , 1.1 Αγόρια (%) 579 (50) 51 (49) , 1.4 Δείκτης μάζας σώματος (cm) 19.2± ±2.9 < ± , 10.4 Περίμετρος μέσης (cm) 75±9 90±7 < ±5 5, 25 Συστολική πίεση 110±10 130±13 < ±3 10, 32 Διαστολική πίεση 69±8 85±9 < ±2 4, 25 Σάκχαρο νηστείας (mg/dl) 84±12 102± ±5 6, 27 Ολική χοληστερόλη (mg/dl) 162±23 175± ±4 4, 24 LDL χοληστερόλη (mg/dl) 90±20 106± ±4 5, 26 HDL χοληστερόλη (mg/dl) 54±10 39±8 < ±5-28, -5 Τριγλυκερίδια (mg/dl) 88±40 152±42 < ±20 30, 102 Ενεργητικό κάπνισμα (%) 82 (7) 16 (15) , 4

18 ΜΕΛΕΤΗ PREMA Πολυπαραγοντική ανάλυση λογισμικής παλινδρόμησης Μεταβλητές Συντελεστής Βήτα Σταθερό σφάλμα Tιμή P Λόγος πιθανοτήτων 95% όρια αξιοπιστίας Βάρος γέννησης < 10 η εκατοστιαία θέση < , Περίμετρος κεφαλής γέννησης < 10 η εκατοστιαία θέση Υπέρβαρος/παχύσαρκος γονιός < , , 5.29

19 ΜΕΛΕΤΗ PREMA Απόδοση του μοντέλου στους 2 πληθυσμούς Παράγοντες Έφηβοι με ΜΣ Έφηβοι χωρίς ΜΣ Ποσοστό εφήβων με ΜΣ μεταξύ των εφήβων με τους αντίστοιχους παράγοντες Φάση παραγωγής του μοντέλου (ΜΣ 8.3%) Κανένας % % % % Φάση επικύρωσης του μοντέλου (ΜΣ 9.5%) Κανένας % % % %

20 Λόγος πιθανοτήτων για ΜΣ στην εφηβεία 15 *** 15 (5.3, 39.7) ΜΕΛΕΤΗ PREMA Ο ρόλος του βάρους γέννησης 12 *** 10.1 (4.2, 20.4) Πληθυσμός παραγωγής Πληθυσμός επικύρωσης ** 5.1 (1.7, 14.3) * 3.4 (1.3, 8.1) 2.7 (0.8, 8.8) 1.9 (0.8, 4.9) 2.4 (0.7, 7.9) 1.5 (0.6, 3.9) 2.1 (0.6, 7.2) 1.3 (0.5, 3.6) 0 <10th 10th-25th 25th-50th ( μη σημαντικόt; * p<0.05; ** p<0.01; *** p<0.001; 95% όρια αξιοπιστίας στις παρενθέσεις) 50th-75th 75th-90th >90th Εκατοστημόρια βάρους γέννησης

21 ΜΕΛΕΤΗ PREMA Περιοχή κάτω από την καμπύλη (AUC) Ευαισθησία 100 Συνύπαρξη και των 3 παραγόντων Υπέρβαρος/παχύσαρκος γονιός 75 Περίμετρος κεφαλής < 10 η ΕΘ Βάρος γέννησης < 10 η ΕΘ Η παρουσία και των 3 πιο πάνω ανεξάρτητων προγνωστικών παραγόντων προέβλεπε τη διάγνωση ΜΣ στον πληθυσμό επικύρωσης με ευαισθησία 91%, ειδικότητα 98%, θετική προγνωστική αξία 77%, αρνητική προγνωστική αξία 99% και ακρίβεια 97% Ειδικότητα

22 ΜΕΛΕΤΗ PREMA Μεταβολικό σύνδρομο ανά ηλικία Μεταβολικό σύνδρομο ανά ηλικία (κ = 0.27) ΜΣ σε ηλικία 6-8 ετών Χωρίς ΜΣ σε ηλικία 6-8 ετών ΜΣ σε ηλικία ετών Χωρίς ΜΣ σε ηλικία ετών Μόνο 3% των παιδιών του πληθυσμού παραγωγής είχαν «προσωρινό» (provisional) MΣ (ΠΜ 90 η θέση σε ηλικία 6-8 ετών και οικογενειακό ιστορικό ΜΣ, Τ2ΣΔ, ΚΑΝ, δυσλιπιδαιμίας, υπέρτασης ή/και παχυσαρκίας) 2. Μόνο 36% των εφήβων με ΜΣ ήταν ήδη παχύσαρκοι/υπέρβαροι σε ηλικία 6-8, ενώ σε ηλικία παχύσαρκοι ήταν σε ποσοστό 90%. Τα αντίστοιχα ποσοστά σε εκείνους που δεν ανέπτυξαν ΜΣ ήταν 20% και 25%.

23 ΜΕΛΕΤΗ PREMA ΣΥΖΗΤΗΣΗ

24 ΜΕΛΕΤΗ PREMA Σύγκριση με προηγούμενες μελέτες Η σχέση ευαισθησίας στην ινσουλίνη και λειτουργίας β-κυττάρου αποδίδεται μη γραμμικά με υπερβολική καμπύλη. Οι μεταβολές της ευαισθησίας στην ινσουλίνη προκαλούν αντίστροφες μεταβολές στην έκκριση ινσουλίνης με μετακίνηση πάνω ή κάτω στην καμπύλη. Η εξέλιξη από ευγλυκαιμία σε IGT και Τ2 ΣΔ γίνεται σταδιακά με «πτώση έξω από την καμπύλη». Είναι εμφανής η διαφορά ανάλογα με το βάρος γέννησης. Li C. et al. Diabetes Care 2001;24:2035

26 ΜΕΛΕΤΗ PREMA Παθοφυσιολογική ερμηνεία Developmental origins of disease concept: Η εμβρυική υποθρεψία σε κρίσιμες περιόδους της ενδομήτριας ανάπτυξης μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες μεταβολές στο μεταβολισμό και καθιστά τον οργανισμό πιο ευάλωτο στα καρδιαγγειακά νοσήματα. Γι αυτές τις συσχετίσεις έχουν ενοχοποιηθεί μεταβολές στην κορτιζόλη, την αυξητική ορμόνη, τους ΙGFs, και το συμπαθητικό νευρικό σύστημα.

27 ΜΕΛΕΤΗ PREMA Περιορισμοί Αμφισβητήσιμη η δυνατότητα καθολικής εφαρμογής (διαφορετική ποσότητα σπλαγχνικού λίπους για την ίδια περίμετρο μέσης σε Ασιάτες, Καυκάσιους και Αφρο-αμερικανούς) Απαιτείται ευρεία διαθεσιμότητα νομογραμμάτων περιμέτρου κεφαλής/βάρους γέννησης ειδικών για φυλή/εθνικότητα ώστε να γίνονται προσαρμογές για την ηλικία κύησης Απουσιάζουν νομογράμματα περιμέτρου μέσης στην εφηβεία ειδικά για κάθε χώρα Δεν συμπεριλήφθηκαν συγχυτικοί παράγοντες που επηρεάζουν το αποτέλεσμα (μορφωτικό/οικονομικό επίπεδο γονέων, παθητικό κάπνισμα στο σπίτι, σχολική επίδοση)

28 ΜΕΛΕΤΗ PREMA Συμπεράσματα Η συνύπαρξη μικρού βάρους γέννησης, μικρής περιμέτρου κεφαλής, και οικογενειακού ιστορικού υπέρβαρου/παχύσαρκου γονέα μπορεί να είναι χρήσιμη για τον εντοπισμό των παιδιών που βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο ανάπτυξης ΜΣ στην εφηβεία. Η μεγάλη αρνητική προγνωστική αξία του μοντέλου πρακτικά αποκλείει το ΜΣ στους εφήβους χωρίς κανέναν παράγοντα. Το βάρος των γονέων (που συνδυάζει γενετική και περιβαλλοντική επίδραση) φαίνεται να είναι πιο κρίσιμος παράγων από το βάρος των παιδιών σε ηλικία 6-8 ετών. Η κρίσιμη αύξηση του βάρους στους εφήβους με ΜΣ φαίνεται ότι συμβαίνει στην προεφηβική περίοδο (μεταξύ 6-8 και ετών).

Σχετικά έγγραφα

& Xρόνια. Nοσήματα: Το Μεταβολικό Σύνδρομο. Τρόπος Zωής. Νένη Περβανίδου Παιδίατρος Ιατρείο Παιδικής-Εφηβικής

& Xρόνια. Nοσήματα: Το Μεταβολικό Σύνδρομο. Τρόπος Zωής. Νένη Περβανίδου Παιδίατρος Ιατρείο Παιδικής-Εφηβικής Τρόπος Zωής & Xρόνια Nοσήματα: Το Μεταβολικό Σύνδρομο στα παιδιά και τους έφηβους Νένη Περβανίδου Παιδίατρος Ιατρείο Παιδικής-Εφηβικής Παχυσαρκίας Α Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Nοσοκομείο