Ε ΕΤ/GRNET Υψηλής Ποιότητας Internet για την Έρευνα και την Εκπαίδευση Χόρχε-A. Σάντσες-Παπασπηλίου Εµπειρογνώµονας στη διαχειριστική επιτροπή των Ερευνητικών Υποδοµών Υπεύθυνος για την ανάπτυξη Ευρωπαϊκών και περιφερειακών δικτύων Εθνικό ίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας (GRNET/Ε ΕΤ) http://www.grnet.gr εκέµβριος 2004
Ε ΕΤ Σκοπός Παροχή υψηλής ποιότητας διεθνών και εθνικών υπηρεσιών δικτύωσης και πλέγµατος (ηλεκτρονικές υποδοµές) σε Ελληνικά Ακαδηµαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύµατα καθώς και στον δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα προκειµένου να υποστηρίξουν τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές τους δραστηριότητες (άξονας 1). Προώθηση και διάδοση της χρήσης τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών (ICT) στον ιδιωτικό και δηµόσιο τοµέα (egovernment, elearning, ebusiness) σε µία φιλική προς τον χρήστη Κοινωνία της Πληροφορίας (άξονας 2). * Ε ΕΤ ΑΕ είναι κρατική εταιρεία, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Ανάπτυξης (Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας). 2
Ε ΕΤ ράσεις (άξονας 1) Ανάπτυξη και ιαχείριση Ηλεκτρονικών Υποδοµών σε Εθνικό και ιεθνές Επίπεδο Εθνικό ίκτυο Κορµού Ε ΕΤ/GRNET (www.grnet.gr) Εθνικής Υποδοµής Πλέγµατος HellasGrid (http://www.hellasgrid.org) Κόµβος Athens Internet exchange ΑΙΧ (http://www.aix.gr) Πανευρωπαϊκό ίκτυου Κορµού GEANT/GEANT2 (http://www.dante.net/geant) Πανευρωπαϊκό ίκτυο επόµενης γενεάς (IPv6) 6NET (http://www.6net.org) ιαβαλκανικό ίκτυο Κορµού SEEREN (http://www.seeren.org) Ευρω-Μεσογειακό ίκτυο Κορµού EUMEDCONNECT (http://www.dante.net/eumedconnect) Πανευρωπαϊκή Υποδοµή Πλέγµατος EGEE (http://www.cern.ch/egee) Βαλκανική Υποδοµής Πλέγµατος SEE-GRID (http://www.see-grid.org) Trans-European R&E Networking Association TERENA (http://www.terena.nl) Central and Eastern European R&E Networking Association CEENet (http://www.ceenet.org) Υπογράµµιση: συγχρηµατοδοτείται από το 5 ο η 6 ο ΠΠ 3
Εθνικό ίκτυο Κορµού (Ε ΕΤ1->2) Θεσσαλονίκη Ξάνθη Ιωάννινα Λάρισα Μυτιλήνη ΜΑΝ Αθ ήνας Χίος Πάτρα Σάµος GEANT 622 Mbps PoS Ρόδος 2.5 Gbps PoS ΜΑΝ Κρ ήτης εκέµβριος 2004 Προβλεπόµενη τοπολογία (2Q 2005) 4
Εθνική Υποδοµή Πλέγµατος (HellasGrid) Kεντρικός κόµβος εγκαταστάθηκε στο ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος»: 64 CPUs, ίκτυο Αποθήκευσης 10 TB, Βιβλιοθήκη Ταινιών 10 TB Ενοποιήθηκε στην Πανευρωπαϊκή Ερευνητική Υποδοµή του έργου EGEE Thessaloniki Ioannina Larissa Patra Grid Node Athens Syros Xanthi Mytilini Chios Samos 622 Mbps PoS 1 Gbps Gig Ethernet 2.5 Gbps PoS upgradable to 10Gbps Crete Rodos 5
Ε ΕΤ ράσεις (άξονας 1) 6ΠΠ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 TEN 155 network GÉANT network and International extensions (SEEREN, etc) GÉANT2 network and International extensions Consolidating Initiatives Grid testbeds DataGrid, CrossGrid, GridLab, GRIP, GRIA Grid-empowered Infrastructures EGEE, DEISA, SEE-GRID Grid-empowered infrastructures Build upon existing ones Grid Research Projects: GRIDCOORD, NEXTGRID, COREGRID, AKOGRIMO, SIMDAT, etc Testbeds (IPv6, e.g. 6NET, 6IX, etc) Testbeds: DILIGENT, MUPPET, LOBSTER, EUROLABS, GRIDCC Testbeds FP5 FP6 Complementary to National infrastructures FP7 6
Πανευρωπαϊκή κάλυψη (33 χώρες/nrens) Σύνδεση µέχρι 10 Gb/s Σύνδεση περισσοτέρων από 3900 Ακαδηµαϊκών και Ερευνητικών Ιδρυµάτων Συνολικά 200 M για 4 χρόνια (80 M από την ΕΕ) στα πλαίσια του έργου GN1 (ολοκληρώνεται το 2004) Επέκταση σε χώρες της Μεσογείου, Λατινικής Αµερικής, Ασίας, Αµερικής, Ρωσίας, Βαλκανίων, Κεντρικής Ασίας 7
...και η συνέχεια του (GN2( GN2) Η ανάπτυξη και αναβάθµιση του πανευρωπαϊκού δικτύου κορµού GΙANT2 στο διάστηµα 2005-2008 H σχετική πρόταση εγκρίθηκε στις Ερευνητικές Υποδοµές (Research Infrastructures) δράση FP6, Call b.2: Ανάπτυξη Επικοινωνιακής ικτύωσης Gιant Έναρξη τον Σεπτέµβριο του 2004 32 εταίροι Tα ευρωπαϊκά NRENs, ένα εκ των οποίων είναι το Ε ΕΤ DANTE (συντονιστής), TERENA Εκτιµώµενος προϋπολογισµός: 178.643.730, Κοινοτική Συµµετοχή: 93.000.000 Το έργο GN2 θα δηµιουργήσει ένα βελτιωµένο κορµό υποδοµής για την σύνδεση των Ευρωπαϊκών NRENs Αναβάθµιση-επέκταση του δικτύου GEANT (90% του προϋπολογισµού) Εισαγωγή νέων τεχνολογιών-ερευνητικές δράσεις Ειδική έµφαση στην από άκρο σε άκρο παροχή προηγµένων δικτυακών υπηρεσιών στους τελικούς χρήστες Υποστήριξη της συµµετοχής των ευρωπαϊκών ερευνητικών οµάδων σε πολυεθνικές συνεργασίες µε ιδιαίτερες απαιτήσεις δικτυακής διασύνδεσης (π.χ. υποστήριξη GRID υποδοµών) Η συµµετοχή της Ε ΕΤ Χρηµατοδότηση της γραµµής διεθνούς διασύνδεσης του δικτύου Ε ΕΤ µε το δίκτυο GEANT Συνεισφορά στις περιοχές e2e QoS, διαχείριση απόδοσης, ασφάλεια, νέες υπηρεσίες, µελέτες πρόβλεψης 8
Large Scale IPv6 Pilot Network Εγκατάσταση και λειτουργία του µεγαλύτερου πειραµατικού IPv6 δικτύου που επεκτείνεται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή ήπειρο. Επιτρέπει στην ερευνητική κοινότητα αλλά και στη βιοµηχανία να σχεδιάσει και να δοκιµάσει τις νέες εφαρµογές που θα βασίζονται στην τεχνολογία IPv6. Συµµετοχή από περισσότερους 30 διεθνείς συνεταίρους - 2500 ανθρωποµήνες εργασίας πάνω από 3 χρόνια - 33 M συνολικό κόστος. Cisco, IBM, Sony, 13 NRENs, 15 ερευνητικά ινστιτούτα και πανεπιστηµιακά ιδρύµατα, ΝΤΤ, ETRI, κλπ. Ευρείας κλίµακας δοκιµές για τη διασύνδεση IPv6 και τις µεθόδους µετάβασης δικτύων κορµού και πρόσβασης, βασικές υπηρεσίες, διαχείριση, εφαρµογές, ασφάλεια, κινητικότητα, διάχυση τεχνολογίας, κλπ. Japan Internet2 Korea Internet2 UK FR NL DE CH IT SE CZ AT PL HU GR Internet2 Euro6IX Peering Colt Deutsche Telekom Telia Tunnel Nordic Planned native STM1 links 9
Στόχοι Επέκταση του EXE στη ΝΑ Ευρώπη µε την εγκατάσταση δικτύου για έρευνα και εκπαίδευση, διασυνδέοντας τα Ακαδηµαϊκά, Ερευνητικά και Εκπαιδευτικά ίκτυα της Αλβανίας, Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Βουλγαρίας, ΠΓ τμ Ελλάδας, Ουγγαρίας, Ρουµανίας, Σερβίας-Mαυροβουνίου τόσο µεταξύ τους όσο και µε το Πανευρωπαϊκό ίκτυο υπερ-υψηλών ταχυτήτων GEANT. Παροχή στα περιφερειακά NRENs πρόσβασης (2-34 Mbps) στο Παν-Ευρωπαϊκό ερευνητικό δίκτυο GÉANT. to GEANT Sarajevo Belgrade Skopje Tirana to GEANT Bucharest Athens Sofia 10
H πρωτοβουλία SEEREN έχει αναγνωριστεί ως σηµαντικό βήµα για τη µείωση του ψηφιακού χάσµατος και την ενσωµάτωση των Ακαδηµαϊκών & Ερευνητικών κοινοτήτων της ΝΑ Ευρώπης στο Ευρωπαϊκό και ιεθνές γίγνεσθαι των προηγµένων δικτύων και εφαρµογών Internet νέας γενιάς. Το έργο προάγει τη συνεργασία των Επιστηµονικών & Ακαδηµαϊκών κοινοτήτων των χωρών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε τις αντίστοιχες κοινότητες των χωρών της περιοχής και αποτελεί την πλατφόρµα διάχυσης και ανάπτυξης υποδοµών και εφαρµογών της Κοινωνίας της Πληροφορίας στα κράτη αυτά εν όψει της προοπτικής ενσωµάτωσής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 11
Το ιαβαλκανικό Ακαδηµαϊκό και Εκπαιδευτικό δίκτυο SEEREN ξεκίνησε τη λειτουργία του το Νοέµβριο- εκέµβριο του 2003. Εγκαινιάστηκε στη Θεσσαλονίκη τον Ιανουάριο του 2004 Περίπου 4m έχουν συγκεντρωθεί επιπλέον της αρχικής χρηµατοδότησης, µε προοπτικές να τριπλασιαστεί ο προϋπολογισµός σε διάφορα συµπληρωµατικά υπο-προγράµµατα. 12
Η Ε ΕΤ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην υλοποίησή του Συµµετέχοντας ενεργά στην Φάση 1 (µελέτη εφαρµογής) και τώρα στην Φάση 2 (δικτυακή προµήθεια και υλοποίηση) Στόχοι σχεδίου: Η παροχή διεθνούς διασύνδεσης που θα ενώνει το Μεσογειακά NRENs µε το πανευρωπαϊκό ερευνητικό δίκτυο GΙANT και κάθε άλλο ερευνητικό δίκτυο που είναι προσβάσιµοαπό αυτό. Η αναβάθµιση της διεθνούς διασύνδεσης των ερευνητικών δικτύων στην περιοχή της Μεσογείου. Την επίτευξη βιωσιµότητας για τις υπηρεσίες δικτύου και τις διεθνείς δοµές και µετά το τέλος του έργου Οι πρώτες συνδέσεις εγκαταστάθηκαν µέσα στο πρώτο εξάµηνο του 2004 (Τουρκία, Αλγερία, Μαρόκο, Τυνησία) Είναι σε εξέλιξη η δηµιουργία κόµβου στην Κύπρο για τη συγκέντρωση των χωρών της Μέσης Ανατολής (Συρία, Ιορδανία κλπ.) 13
Στόχος η δηµιουργία µιας λειτουργικής υποδοµής Grid σε όλη την Ευρώπη πάνω από το δίκτυο GEANT: Παρέχοντας υπηρεσίες διαµοιρασµού πόρων (computing power, storage) σε επίπεδο παραγωγής (production-quality) Με κέντρα διαχείρισης και υποστήριξης (helpdesk Grid Operations Centres) 70 εταίροι αλλά οργανωµένοι σε οµοσπονδίες (federations): operational operationalsupport support spe federatingni federatingni cific sseerrv training training viiccee ss g rkin o w net res ne earch CERN, UK-Ireland, FR, I, Nordic (BE, NL, twor kinres SE, N, DK), DE-CH, South-West (ES, PT), g ults & fro Central-East (PL, HU, CZ, AU, SI), SouthGr m id I East (GR, BG, CY, IL, RO) res ST ear (e. ch g. 31,5 M από την ΕΕ για τα πρώτα 2 χρόνια ) Supercomputers (DEISA) pan-europeangrid (EGEE) (SEE-GRID) ieess iivviitti t t AAA c AAA c aa h h c m middleware iddleware arrc ese r t global globalfile filesystem system join Στενά συνδεδεµένο µε τις προσπάθειες των Εθνικών Πρωτοβουλιών Grid και του GEANΤ Αρχικές εφαρµογές: Φυσική Υψηλών Ενεργειών, Βιο-πληροφορική 14
και ΝΑ Ευρώπη Η Ε ΕΤ / GRNET εκπροσωπεί στην Εκτελεστική Επιτροπή του έργου (Executive Committee - Project Management Board) την Νοτιοανατολική Ευρώπη: Βουλγαρία: Institute of Parallel Processing - Bulgarian Academy of Sciences (IPP-BAS) / Bg Grid Consortium Ελλάδα: GRNET / HellasGrid Κύπρος: University of Cyprus (UCY) / CyGrid Ρουµανία: Institute of Communications and Informatics (ICI) / RoGrid Ισραήλ: Τel Aviv University (TAU) / Israel Academic Grid (IAG) Βασικοί στόχοι: Λειτουργία Περιφερειακού Κέντρου Λειτουργίας Grid για τη ΝΑ Ευρώπη (Regional Operations Centre- ROC) Υπεύθυνο για την εγκατάσταση, καλή λειτουργία και υποστήριξη του ενδιάµεσου λογισµικού (middleware) ηµιουργία υποστηρικτικού portal www.egee-see.org Λειτουργία Περιφερειακού Κέντρου ιάχυσης και Εκπαίδευσης για τη ΝΑ Ευρώπη (Regional Dissemination and Training Centre) ιοργάνωση σεµιναρίων και ηµερίδων σε συνεργασία µε τους τοπικούς εταίρους ιοργάνωση του 3 ου Συνεδρίου του έργου στην Αθήνα (Απρίλιος 2005) 400 άτοµα 15
Στόχοι Να ανοίξει τον δρόµο στην συνεργασία της ΝΑ Ευρώπης µε τις Πανευρωπαϊκές και τις διεθνείς πρωτοβουλίες υπολογιστικού πλέγµατος (Grid) ηµιουργία ενός ανθρώπινου δικτύου στην περιοχή των Grids, escience και einfrastructures στη ΝΑ Ευρώπη. Ενοποίηση των υφιστάµενων Εθνικών υποδοµών Grid των χωρών της περιοχής ηµιουργία µιας διαφανούς και διαλειτουργικής πιλοτικής Βαλκανικής υποδοµής Grid GRIDs IPv6 GÉANT + SEEREN Communication Network www.see-grid.org 16
Επέκταση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και των Ηλεκτρονικών Υποδοµών GRID στη ΝΑ Ευρώπη 17
FP7 hot potatos ERA & the 3% objective: To maintain the achieved level of services in the area of GÉANT and Grid infrastructures, to address the new issues referred above, to carry out the associated R&D work, to ease the digital divide and extend global connectivity, it is estimated that an intervention of 600 million (budget should be doubled) is needed from 2006 to 2010. Improving the coordination of National Research Programmes: The close coupling between European and national initiatives is of paramount importance. Currently the bottleneck hampering scientists to fully benefit from the services offered by einfrastructures is at the university/campus level. It is vital to articulate Research funds with other National funds to ensure the development of coherent and strategic European policy on einfrastructures. A better coordination of national research programmes is necessary for the creation of the ERA and avoid overlap and waste of funds. Taking full advantage of the complementarity with Structural Funds: The better combination of regional/policy-driven and research funds is seen as an important development, specially in the journey towards the full integration of New Member States, Candidate Countries and Third European Countries (e.g. Western Balkans). Μechanisms like the ones used for the Trans-European Networks (TEN). TEN was successfully used to support Trans-European Networks of roads, pipelines etc. while its eten version was significantly less effective. Especially for NREN/GEANT/GRID infrastructures, the application of the TEN regulations may deprive a very dynamic and active community, from well established practices that made GEANT a global success story. It is of paramount importance to preserve the pre-normative nature of GEANT as a bleeding-edge electronic platform, if Europe wishes to consolidate its competitive advantage vis-a-vis the USA, Japan, China and Canada, which treat their equivalent Next Generation Internet initiatives as advanced research projects and not as common infrastructures. 18