Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Ετήσια Έκθεση 2009

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» 2007 2013 Ετήσια Έκθεση 2009 Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΠΕΡΑΑ Ιούνιος 2010 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Σελ. 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 10 1.1. Επίτευξη και ανάλυση της προόδου Εφαρμογής του Επιχειρησιακού 11 Προγράμματος 1.1.1 Ενημέρωση ως προς την φυσική πρόοδο του Προγράμματος 12 1.1.2 Χρηματοοικονομικά στοιχεία 14 1.1.3 Στοιχεία σχετικά με την ανάλυση της χρήσης των Ταμείων 20 1.1.4 Συνδρομή ανά ομάδες στόχο 22 1.1.5 Ανάκτηση ή εκ νέου χρήση της συνδρομής 22 1.2. Στοιχεία σχετικά με την συμμόρφωση με το Κοινοτικό δίκαιο 22 1.3. Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης 24 1.3.1 Επιβράδυνση της υλοποίησης του Προγράμματος 24 1.3.2 Επιβεβαίωση Διαχειριστικής Επάρκειας Δικαιούχων 26 1.3.3 ΕΥΔ ΕΠΠΕΡΑΑ 28 1.3.4 Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Περιβαλλοντικών Δράσεων 31 1.4. Αλλαγές στο πλαίσιο υλοποίησης του Προγράμματος 31 1.5. Τροποποίηση σύμφωνα με το άρθρο 57 του 1083/2006 31 1.6. Συμπληρωματικότατα με άλλα μέσα 31 1.7. Παρακολούθηση- Αξιολόγηση 34 1.7.1 Ποιοτική Ανάλυση επιτευγμάτων και μέτρα που έχουν ληφθεί για την βελτίωση της Προόδου Εφαρμογής του Προγράμματος 34 1.7.2 Επιτροπή Παρακολούθησης του Προγράμματος 36 1.7.3 Θέματα Αξιολόγησης 38 1.7.4 Παρακολούθηση της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης του Προγράμματος 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΕΣΠΑ, ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΑΒΟΝΑΣ 41 2.1 Συνεισφορά του Προγράμματος στο ΕΣΠΑ 41 2.2 Συνεισφορά του Προγράμματος στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων 44 2.3 Συνεισφορά του Προγράμματος στη Στρατηγική της Λισαβόνας 44 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 45 3.1 ΑΞΟΝΑΣ 1 45 3.1.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.1.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.2 ΑΞΟΝΑΣ 2 47 3.2.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.2.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.3 ΑΞΟΝΑΣ 3 49 3.3.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.3.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.4 ΑΞΟΝΑΣ 4 51 3.4.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.4.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.5 ΑΞΟΝΑΣ 5 53 3.5.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.5.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.6 ΑΞΟΝΑΣ 6 55 3.6.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.6.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.7 ΑΞΟΝΑΣ 7 57 3.7.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.7.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.8 ΑΞΟΝΑΣ 8 57 3.8.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.8.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.9 ΑΞΟΝΑΣ 9 59 3.9.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.9.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3.10 ΑΞΟΝΑΣ 10 61 3.10.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.10.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους 3

3.11 ΑΞΟΝΑΣ 11 63 3.11.1 Επίτευξη στόχων και ανάλυση της προόδου του άξονα 3.11.2 Σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν και μέτρα αντιμετώπισης τους ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 64 4.1 Αποτελέσματα από την Ενσωμάτωση αρχής της μη διάκρισης, των κριτηρίων προσβασιμότητας ατόμων με Αναπηρία και της ισότητας των φύλων (Άρθρο 16 Καν. 1083/2006) 64 4.2 Τεχνική Βοήθεια 65 4.3 Πληροφόρηση και Δημοσιότητα 65 4.4 Μεγάλα έργα 66 4.4.1. Ύδρευση Κέρκυρας και Παξών 68 4.4.2. Ύδρευση Ν. Χαλκιδικής 68 4.4.3. Έργα ολοκλήρωσης επαναδημιουργίας λίμνης Κάρλας 68 4.4.4. Διευθέτηση λεκάνης απορροής Ραφήνας 68 4.4.5. Διευθέτηση λεκάνης απορροής Ερασίνου 69 4.4.6. Διευθέτηση ρέματος Εσχατιάς 69 4.4.7. Τηλεθέρμανση Φλώρινας 69 4.4.8. Προστασία του Ταμιευτήρα του Μόρνου 69 4.4.9. Επέκταση μετρό Θεσσαλονίκης προς Καλαμαριά 69 4.5 Συμπεράσματα ετήσιων συναντήσεων Ε.Ε και Δ.Α. 70 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 71 4

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Εκδοθείσες προσκλήσεις συνοπτικό σελ. 13 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Δείκτες κορμού 14 ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Χρηματοδοτικό Σχήμα Ε.Π. "Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη" ανά άξονα προτεραιότητας 15 ΠΙΝΑΚΑΣ 4 Ενδεικτική κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας 16 ΠΙΝΑΚΑΣ 5 Χρηματοοικονομικά στοιχεία 17 ΠΙΝΑΚΑΣ 6 Εισροές ΕΣΠΑ ανά άξονα 18 ΠΙΝΑΚΑΣ 7 Πιστοποιημένες δαπάνες 18 ΠΙΝΑΚΑΣ 8 Κανόνας Ν+2, Ν+3 19 ΠΙΝΑΚΑΣ 9 Ενταγμένα έργα σύμφωνα με τον Εφαρμ. Κανονισμό 20 ΠΙΝΑΚΑΣ 10 Ενταγμένα έργα ανά Ταμείο Συνοπτικό 21 ΠΙΝΑΚΑΣ 11 Ενταγμένα έργα ανά Ταμείο και ανά Άξονα 22 ΠΙΝΑΚΑΣ 12 Συνάφεια στόχων ΕΣΠΑ και ΕΠΠΕΡΑΑ 42 ΠΙΝΑΚΑΣ 13 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 1 46 ΠΙΝΑΚΑΣ 14 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 2 48 ΠΙΝΑΚΑΣ 15 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 3 50 ΠΙΝΑΚΑΣ 16 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 4 52 ΠΙΝΑΚΑΣ 17 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 5 55 ΠΙΝΑΚΑΣ 18 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 6 56 ΠΙΝΑΚΑΣ 19 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 8 58 ΠΙΝΑΚΑΣ 20 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 9 60 ΠΙΝΑΚΑΣ 21 Προσκλήσεις εντάξεις έργων ΑΞΟΝΑ 10 62 ΠΙΝΑΚΑΣ 22 Πίνακας Μεγάλων Έργων 67 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η παρούσα ετήσια Έκθεση συντάχθηκε από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη», σύμφωνα με το άρθρο 67 του Κανονισμού (ΕΚ) 1083/2006 του Συμβουλίου της Ε.Ε., την με ΑΠ 23288/ΕΥΣΑΑΠ1332/23.5.2008 εγκύκλιο του ΥΠΟΙΟ και το με αρ. πρ. 15060 ΕΥΣΣΑΑΠ 720/8.4.10 έγγραφο οδηγιών της Εθνικής Αρχής Συντονισμού του ΥΠΟΙΑΝ. Ο Προσδιορισμός του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» δίνεται στον παρακάτω Πίνακα: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Σχετικός στόχος Σύγκλιση Σχετική επιλέξιμη περιοχή Ταμείο Συνοχής: οι δεκατρείς Περιφέρειες της χώρας ΕΤΠΑ: οι οκτώ περιφέρειες Στόχου 1 της χώρας (Κρήτη, Βόρειο Αιγαίο, Πελοπόννησος, Δυτική Ελλάδα, Ιόνια, Ήπειρος, Θεσσαλία, Ανατολική Μακεδονία Θράκη) Περίοδος προγραμματισμού 2007-2013 Αριθμός προγράμματος (αριθ. CCI) CCI 2007 GR 161 PO 005. Τίτλος προγράμματος ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Έτος υποβολής στοιχείων 2010 Ημερομηνία έγκρισης της ετήσιας έκθεσης από την Επιτροπή Παρακολούθησης 25-06-2010 Ο Στρατηγικός Στόχος για τον Τομέα Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης του ΕΣΠΑ για την Περίοδο 2007-2013 είναι: «Η προστασία, αναβάθμιση και αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο για την προστασία της δημόσιας υγείας, την άνοδο της ποιότητας ζωής των πολιτών καθώς και βασικό παράγοντα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.» Ο Τομέας Περιβάλλοντος αποτελεί γενικά τη βάση για την προστασία της δημόσιας υγείας και της ποιότητας ζωής των πολιτών. Ειδικά στη χώρα μας με τα συγκεκριμένα ευνοϊκά κλιματολογικά και γεωμορφολογικά δεδομένα (ακτές, νησιωτικός χώρος, υψηλή βιοποικιλότητα κλπ), το περιβάλλον αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο 6

(«απόθεμα»), το οποίο χρήζει προστασίας, αναβάθμισης και ορθολογικής διαχείρισης, ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο μιας ποιοτικής ανάπτυξης, η οποία με τη σειρά της θα επιφέρει σημαντικά άμεσα και έμμεσα οφέλη στους πολίτες. Στα άμεσα οφέλη συγκαταλέγονται η προστασία και αναβάθμιση της δημόσιας υγείας και του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού και η διασφάλιση των προοπτικών αειφόρου διαχείρισης των βασικών περιβαλλοντικών μέσων (ατμόσφαιρα, νερά, έδαφος), η ποιότητα των οποίων έχει υποστεί σημαντική υποβάθμιση κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Στα έμμεσα οφέλη θα πρέπει να αναφερθούν η βαθμιαία στροφή της χώρας σε ένα παραγωγικό μοντέλο ποιοτικής ανάπτυξης (development) σε αντίθεση με αυτό της μονοδιάστατης οικονομικής μεγέθυνσης άλλων φτωχότερων σε οικολογικό και πολιτισμικό απόθεμα χωρών. Η επιλογή του συγκεκριμένου Στρατηγικού Στόχου συνάδει με τις προτεραιότητες του ΕΣΠΑ, καθώς η εξισορροπημένη και αειφόρος διαχείριση του περιβάλλοντος προωθεί ταυτόχρονα στόχους που συνδέονται άρρηκτα με την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Η αειφόρος ανάπτυξη και η ορθολογική διαχείριση και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς εμπεριέχουν τη χωρική διάσταση, η οποία αναδεικνύεται με τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, μια από τις βασικές προτεραιότητες του ΕΣΠΑ. Με τον τρόπο αυτό, εισάγεται η χωρική διάσταση στην στρατηγική ανάπτυξης της χώρας, καθώς και ο προβληματισμός περί συγκεκριμένων στοιχείων που προκύπτουν από τη θεώρηση της γεωγραφικής φυσικής διάστασης του χώρου. Για τη διάρθρωση του Προγράμματος λήφθηκαν υπόψη παράμετροι που αφορούν στους συνολικούς διαθέσιμους πόρους, στην κατανομή τους στο ΕΤΠΑ και στο Ταμείο Συνοχής, στις δυνατότητες χρηματοδότησης των δράσεων με βάση τη χωροταξική κατανομή των αντίστοιχων έργων τους στις Περιφέρειες (8 Περιφέρειες αμιγούς στόχου σύγκλισης και 5 Περιφέρειες μεταβατικής στήριξης 3 phasing out, 2 phasing in), στη δυνατότητα ένταξης σημαντικών δράσεων στα αντίστοιχα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα δεδομένης της σημαντικής Κοινοτικής συνδρομής σε αυτά, καθώς και στη συνολική δέσμευση των αντίστοιχων χρηματοδοτικών πόρων του Προγράμματος σε σχέση με την εξυπηρέτηση της Στρατηγικής της Λισαβόνας. Με βάση τον παραπάνω στρατηγικό στόχο καθορίζονται οι γενικοί στόχοι του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ», με τρόπο ώστε να αντιμετωπίζονται οι αναπτυξιακές ανάγκες του Τομέα Περιβάλλοντος. Για τον καθορισμό των Γενικών Στόχων λήφθηκαν υπόψη: 1. Η ανανεωμένη Στρατηγική της Ε.Ε. για την Αειφόρο Ανάπτυξη, η οποία ως βασικό στόχο έχει τη «διατήρηση της ικανότητας της γης να ευνοεί τη ζωή σε όλη της την ποικιλία, τήρηση των ορίων των φυσικών πόρων του πλανήτη και εξασφάλιση υψηλού επιπέδου όσον αφορά την προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, καθώς και την πρόληψη και μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος και προώθηση αειφόρων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής ώστε να αποσυνδεθεί η οικονομική μεγέθυνση από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος». 7

2. Οι Ολοκληρωμένες Κατευθυντήριες Γραμμές (ΟΚΓ) για την ανάπτυξη και την απασχόληση της ΕΕ, και συγκεκριμένα η ΟΚΓ 14: «Να ενθαρρυνθεί η βιώσιμη χρησιμοποίηση των πόρων και να ενισχυθούν οι συνεργίες μεταξύ της περιβαλλοντικής προστασίας και της οικονομικής ανάπτυξης». 3. Η 1η Κατευθυντήρια γραμμή των Στρατηγικών Κατευθυντήριων Γραμμών της Κοινότητας (ΚΣΚΓ) «...να γίνουν η Ευρώπη και οι περιφέρειές της πιο ελκυστικοί τόποι για επενδύσεις και απασχόληση» και ειδικότερα η παράγραφος 1.1.2 «Ενίσχυση των συνεργιών ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ανάπτυξη» και 1.1.3 «Αντιμετώπιση του θέματος της εντατικής χρησιμοποίησης παραδοσιακών πηγών ενέργειας στην Ευρώπη». 4. Η περιβαλλοντική διάσταση και οι προτεραιότητες του Γκέτεμποργκ 5. Οι άξονες προτεραιότητας και κύριοι τομείς δράσεις του ΕΣΣΑ Τομέας Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 6. Ο στρατηγικός στόχος του ΕΣΠΑ 2007-2013 για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και της ποιότητας ζωής, ο οποίος συμβάλει στην επίτευξη του οράματος που καθορίζεται στο ΕΣΠΑ περί «ανάδειξης της Ελλάδας ως μιας εξωστρεφούς χώρας με ισχυρή διεθνή παρουσία: μια Ελλάδα παραγωγική και ανταγωνιστική με έμφαση στην ποιότητα...» 7. Οι στόχοι του Εθνικού Προγράμματος Μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ) όπως αυτοί αποτυπώνονται στο κεφάλαιο «Περιβάλλον και Βιώσιμη Ανάπτυξη». Οι γενικοί στόχοι του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2007-2013», έχουν επιλεγεί ούτως ώστε να συμβάλουν στην επίτευξη του στρατηγικού στόχου και να αντικατοπτρίζουν αφ ενός τις ανάγκες συμμόρφωσης με την περιβαλλοντική νομοθεσία και αφ ετέρου την κάλυψη των αναγκών της χώρας σε υποδομές που σχετίζονται με την περιβαλλοντική προστασία. Η επίτευξη της αειφορικής διαχείρισης των περιβαλλοντικών μέσων, του φυσικού αποθέματος και των Αστικών Κέντρων (Γενικός Στόχος 1) προϋποθέτει τη δημιουργία υποδομών περιβαλλοντικής προστασίας. Ως προτεραιότητα θεωρούνται οι υποδομές διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων, καθώς αυτό επιτάσσουν οι ανάγκες συμμόρφωσης με την κοινοτική νομοθεσία, ενώ σημαντικούς τομείς αποτελούν η ύδρευση και η αντιπλημμυρική προστασία. Η βελτίωση στο σχεδιασμό και την εφαρμογή περιβαλλοντικής πολιτικής (Γενικός Στόχος 2) ενέχει την κάλυψη των αναγκών της χώρας σε θέματα διαχείρισης περιβάλλοντος, όπως για παράδειγμα η δημιουργία φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών για την αποτελεσματική προστασία των φυσικών αποθεμάτων. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η επιλογή των γενικών στόχων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» για την περίοδο 2007-2013 έχει ως εξής: 8

ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 1 Η Αειφορική Διαχείριση των περιβαλλοντικών μέσων, του φυσικού αποθέματος και των Αστικών Κέντρων (Έδαφος, Υδατικό Περιβάλλον, Ατμόσφαιρα, Φύση) ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 2 Η Βελτίωση της αποτελεσματικότητας της Δημόσιας Διοίκησης στο σχεδιασμό και την εφαρμογή περιβαλλοντικής πολιτικής και η βελτίωση της απόκρισης της Κοινωνίας και των Πολιτών σε θέματα Περιβαλλοντικής Προστασίας Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων του ΕΠΠΕΡΑΑ και λαμβάνοντας υπόψη ότι: η εσωτερική διάρθρωση του Επιχειρησιακού Προγράμματος πρέπει να προκύπτει «με βάση μόνο θεματικά κριτήρια και όχι χωρικά», τα Προγράμματα που συγχρηματοδοτούνται από το Ε.Τ.Π.Α. και από το Ταμείο Συνοχής πρέπει να έχουν «διακριτούς θεματικούς Άξονες Προτεραιότητας για κάθε Ταμείο» καθώς και διακριτή Τεχνική Βοήθεια, διαμορφώθηκε η δομή του ΕΠΠΕΡΑΑ το οποίο διαρθρώνεται σε επτά βασικές στρατηγικές Προτεραιότητες Επιλογές: 1) Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Ενίσχυση «Πράσινων» Μεταφορών - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. (Άξονες Προτεραιότητας 1 και 6) 2) Προστασία και διαχείριση υδατικών πόρων. (Άξονες Προτεραιότητας 2 και 7) 3) Πρόληψη, αντιμετώπιση και διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων. (Άξονες Προτεραιότητας 3 και 8) 4) Προστασία εδαφικών συστημάτων και διαχείριση στερεών αποβλήτων. (Άξονας Προτεραιότητας 4) 5) Προστασία Φύσης και Βιοποικιλότητας. (Άξονας Προτεραιότητας 9) 6) Ανάπτυξη Θεσμών και Μηχανισμών για αποτελεσματική άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής και ευαισθητοποίησης των πολιτών. (Άξονας Προτεραιότητας 10) 7) Τεχνική Βοήθεια (Άξονες Προτεραιότητας 5 και 11) 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου των ΕΠ του ΕΣΠΑ Με την απόφαση με αρ.12425 στις 22/12/08, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου των δεκατριών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο των Στόχων «Σύγκλιση» και «Περιφερειακή Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση». Η έγκριση αυτή αποτελεί μια σημαντική επιτυχία για την Ελλάδα, η οποία συγκαταλέγεται μεταξύ των τεσσάρων πρώτων χωρών για τις οποίες εγκρίθηκε το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου για το σύνολο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής. Σημαντικό επίσης στοιχείο είναι ότι με την έγκριση αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δύναται να καταβάλει τις ενδιάμεσες πληρωμές των κοινοτικών πόρων στη χώρα μας, δεδομένου ότι η έγκριση του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση. Το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου είναι κοινό για όλα τα Επιχειρησιακά Προγράμματα των Στόχων «Σύγκλιση» και «Περιφερειακή Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση» και περιλαμβάνει τον ορισμό της Διαχειριστικής Αρχής και των επί μέρους Αρχών που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης σε κάθε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, καθώς και τον ορισμό της Αρχής Πιστοποίησης και της Αρχής Ελέγχου, που είναι κοινές για όλα τα Επιχειρησιακά Προγράμματα. Επίσης, το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου περιλαμβάνει ένα σύνολο στοιχείων που απαιτούνται από τον Εφαρμοστικό Κανονισμό όπως την αναλυτική περιγραφή των διαδικασιών που εφαρμόζουν η Διαχειριστική Αρχή, οι Ενδιάμεσοι Φορείς Διαχείρισης, η Αρχή Πιστοποίησης και η Αρχή Ελέγχου και τα έντυπα που χρησιμοποιούν, τις οδηγίες που έχουν εκδοθεί για την αποτελεσματικότερη άσκηση των καθηκόντων τους, τους κανόνες επιλεξιμότητας, τις διαδικασίες που εφαρμόζονται για παρατυπίες και ανακτήσεις, τους κανόνες τήρησης του Κοινοτικού Δικαίου. Στο πλαίσιο της παρακολούθησης της ορθής εφαρμογής του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου λειτουργεί ηλεκτρονικό γραφείο υποστήριξης (helpdesk) στη Γενική Γραμματεία Επενδύσεων & Ανάπτυξης /Εθνική Αρχή Συντονισμού /Ειδική Υπηρεσία Θεσμικής Υποστήριξης, στην ιστοσελίδα http://www.espa.gr στο πεδίο «Πώς υλοποιείται», το οποίο απευθύνεται στις Ειδικές Υπηρεσίες που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης ή εφαρμογής και στους Ενδιάμεσους Φορείς Διαχείρισης. Στόχος της λειτουργίας του γραφείου είναι η συνεχής υποστήριξη της αποτελεσματικής εφαρμογής του Συστήματος Διαχείρισης και η παροχή υποστήριξης επί νομικών θεμάτων, η άμεση αντιμετώπιση σχετικών ερωτημάτων που ανακύπτουν και η διασφάλιση της ομοιογενούς εφαρμογής των διαδικασιών και κανόνων του Συστήματος. Αξίζει να αναφερθεί ότι η εξέταση και έγκριση του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου από τις υπηρεσίες της Επιτροπής ολοκληρώθηκε με επιτυχία και χωρίς προβλήματα, γεγονός που αναδεικνύει την ολοκληρωμένη και μεθοδική εργασία αλλά και την αποτελεσματική συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων ελληνικών αρχών, οι 10

οποίες σχεδίασαν, διαβουλεύτηκαν και ολοκλήρωσαν την έκδοση των επί μέρους κανονιστικών πράξεων, εγχειριδίων, οδηγιών και εντύπων που απαιτούνται από τους Κανονισμούς. Το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο το οποίο θέτει τους όρους για τη διασφάλιση της χρηστής διαχείρισης των δημόσιων πόρων και ταυτοχρόνως ικανοποιεί τις απαιτήσεις των Κοινοτικών Κανονισμών. H έγκριση του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου αποτελεί μόνον την αφετηρία για την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Ανάπτυξης. Μέριμνα και ευθύνη όλων των εμπλεκόμενων αρχών είναι η αποτελεσματική εφαρμογή των επί μέρους Προγραμμάτων και η επίτευξη των επιδιωκόμενων αναπτυξιακών στόχων. 1.1 ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» εγκρίθηκε με την υπ αριθ. Ε(2007)5442/5.11.2007 Απόφαση της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων «για την έγκριση του επιχειρησιακού προγράμματος Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη για κοινοτική ενίσχυση στις περιφέρειες της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης στο πλαίσιο του στόχου σύγκλισης και από το Ταμείο Συνοχής», CCI 2007 GR 161 PO 005. Ο Νόμος 3614/2007 «Διαχείριση, έλεγχος και εφαρμογή των αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο 2007-2013» δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 267Α' στις 3.12.2007. Με την ισχύ του Νόμου 3614/07, η διαχείριση του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» ασκείται από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον» του ΚΠΣ 2000-2006, η οποία μετονομάζεται σε Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη». Επίσης με βάση το άρθρο 5 παρ. 2. (στ) του ν. 3614/2007, καταργείται η Eιδική Υπηρεσία Διαχείρισης του ΕΠ ΚΠ URBAN του ΚΠΣ 2000-2006 και οι αρμοδιότητές της αναλαμβάνονται από την ΕΥΔ ΕΠΠΕΡΑΑ. Για την εφαρμογή του άρθρου, εκδόθηκε η ΚΥΑ «Τροποποίηση της υπ αριθμ. 34576/11/5-1-2001 (ΦΕΚ 35 Β 2001) Κοινής Υπουργικής Απόφασης Σύστασης Ειδικής Υπηρεσίας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, με τίτλο «Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» με σκοπό την αναδιάρθρωσή της σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 5 του Ν. 3614/2007.» (αρ. πρωτ. οικ. 121308/18.7.2008, ΦΕΚ 1499 Β 30.7.2008). Ακολούθησε η με αριθμ. πρωτ. οικ. 123170/23.9.2008 ΚΥΑ «Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ αριθμ. 34577/12/5-1-2001 (ΦΕΚ 35 Β 2001) Κοινής Υπουργικής Απόφασης Καθορισμός των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων του προσωπικού που μετακινείται ή αποσπάται σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 2 α του ν. 2860/2000 στην Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων» ( ΦΕΚ 2015 Β 30.9.2008), συμπληρώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας της ΕΥΔ. Με την 2876/09 Απόφαση του 11

Πρωθυπουργού (ΦΕΚ 2234/09) το ΥΠΕΧΩΔΕ μετονομάστηκε σε Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ενώ με το Π. Δ/γμα 189/2009 (ΦΕΚ 221/Α/5.11.09) καθορίστηκαν οι αρμοδιότητες του νεοσύστατου Υπουργείου ΠΕΚΑ. 1.1.1 Ενημέρωση ως προς τη φυσική πρόοδο του Προγράμματος Όσον αφορά στην υλοποίηση του ΕΠ, κατά τη διάρκεια του 2009, η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» προχώρησε σε επαφές με τους ονοματισμένους δυνητικούς Δικαιούχους του προγράμματος και τους Δικαιούχους των Μεγάλων Έργων, με σκοπό την προετοιμασία Προσκλήσεων, και την ωρίμανση των έργων τους. Ήδη από το 2007 και 2008, είχαν ζητηθεί αναλυτικά Σχέδια Δράσης για την περίοδο 2007-2015 από ονοματισμένους δυνητικούς Δικαιούχους όπως η Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων και οι θεματικές Διευθύνσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ (πχ Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, Δ/νση Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Θορύβου), προκειμένου να καθοριστούν οι δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το ΕΠΠΕΡΑΑ. Ακόμα, από το Υπουργείο Εσωτερικών ζητήθηκε το Εθνικό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας για να γίνει ο προγραμματισμός των έργων αντιμετώπισης περιβαλλοντικού κινδύνου. Στη διάρκεια του 2009, ύστερα από σειρά επαφών μεταξύ της ΕΥΔ και των δυνητικών Δικαιούχων, με αντικείμενο την επεξεργασία των Σχεδίων Δράσης, κατατέθηκαν τα τελικά Σχέδια και οριστικοποιήθηκαν. Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται συνοπτικά τα στοιχεία για τις εκδοθείσες προσκλήσεις. Περιληπτικά αναφέρουμε τα εξής: Μέχρι 31.12.09 εκδόθηκαν από το ΕΠΠΕΡΑΑ είκοσι μία προσκλήσεις και από τις Ενδιάμεσες Διαχειριστικές Αρχές στις οποίες το ΕΠΠΕΡΑΑ εκχώρησε αρμοδιότητες διαχείρισης πράξεων, εκδόθηκαν δύο προσκλήσεις. Ο συνολικός προϋπολογισμός των ανωτέρω προσκλήσεων αφορά σε δημόσια συγχρηματοδοτούμενη δαπάνη 1.720.499.933, αφήνοντας υπόλοιπο 529.500.067 προς έκδοση σχετικών προσκλήσεων. Ο προϋπολογισμός των ενταγμένων έργων ανέρχεται σε 62.795.559 ενώ το υπόλοιπο προς ένταξη έργων σε 1.657.704.374. 12

ΕΠΠΕΡΑΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Εκδοθείσες προσκλήσεις - συνοπτικό Προϋπολογισμός Αξονα Συγχρηματοδοτούμενη Δ.Δ Προϋπολογισμός προσκλησεων Συγχρηματοδοτούμενη Δ.Δ Πληθος Προσκλ Υπόλοιπ. Προϋπολ. Προς Πρόσκληση Προϋπολ. Ενταγμ. Έργων Συχγρηματοδοτουμ ενη Δ.Δ Προϋπολ. Ενταγμ. Έργων Δ.Δ Υπόλοιπo Προς Ένταξη Έργων Συγχρηματοδοτούμενη Δ.Δ Νο Αξονας Προτεραιότητας (1) (2) (3) (4) (5) (7) ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 2.250.000.000 1.720.499.933 23 529.500.067 62.795.559 63.277.424 1.657.704.374 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 1.947.000.000 1.672.299.933 21 274.700.067 62.795.559 63.277.424 1.609.504.374 Προστασία Ατμοσφαιρικού 1 Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 340.237.500,00 532.000.000,00 3-191.762.500,00 0,00 0,00 532.000.000,00 2 Προστασία και Διαχείριση Υδατικών Πόρων 989.775.000,00 648.021.933,00 6 341.753.067,00 46.678.032,32 47.159.897,74 601.343.900,68 3 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 367.000.000,00 304.112.000,00 3 62.888.000,00 0,00 0,00 304.112.000,00 4 Προστασία Εδαφικών Συστημάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων -50.775.000,00 60.000.000,00 2-110.775.000,00 14.150.000,00 14.150.000,00 45.850.000,00 5 Τεχνική Βοήθεια έργων Τ.Σ. 25.762.500,00 250.000,00 1 25.512.500,00 0,00 0,00 250.000,00 6 Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής 23.000.000,00 11.476.000,00 2 11.524.000,00 0,00 0,00 11.476.000,00 7 Προστασία & Διαχείριση Υδατικών Πόρων 20.000.000,00 0,00 1 20.000.000,00 0,00 0,00 0,00 8 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 40.000.000,00 24.540.000,00 1 15.460.000,00 0,00 0,00 24.540.000,00 9 Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας 134.512.500,00 79.900.000,00 1 54.612.500,00 1.967.526,54 1.967.526,54 77.932.473,46 10 Θεσμοί & Μηχανισμοί 52.487.500,00 12.000.000,00 1 40.487.500,00 0,00 0,00 12.000.000,00 11 Τεχνική Βοήθεια έργων Ε.Τ.Π.Α. 5.000.000,00 0,00 0 5.000.000,00 0,00 0,00 0,00 ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΠΕΡΑΑ 0 0 0 0 0 0 0 Προστασία Ατμοσφαιρικού 1 Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 2 Προστασία και Διαχείριση Υδατικών Πόρων 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 3 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 4 Προστασία Εδαφικών Συστημάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 5 Τεχνική Βοήθεια έργων Τ.Σ. 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 6 Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 7 Προστασία & Διαχείριση Υδατικών Πόρων 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 8 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 9 Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 10 Θεσμοί & Μηχανισμοί 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 11 Τεχνική Βοήθεια έργων Ε.Τ.Π.Α. 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 303.000.000 48.200.000 2 254.800.000 0 0 48.200.000 Προστασία Ατμοσφαιρικού 1 Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 2 Προστασία και Διαχείριση Υδατικών Πόρων 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 3 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 28.000.000,00 0,00 0 28.000.000,00 0,00 0,00 0,00 4 Προστασία Εδαφικών Συστημάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων 275.000.000,00 48.200.000,00 2 226.800.000,00 0,00 0,00 48.200.000,00 5 Τεχνική Βοήθεια έργων Τ.Σ. 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 6 Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 7 Προστασία & Διαχείριση Υδατικών Πόρων 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 8 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 9 Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 10 Θεσμοί & Μηχανισμοί 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 11 Τεχνική Βοήθεια έργων Ε.Τ.Π.Α. 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0,00 ΣΥΝΟΛΑ ΑΝΑ ΤΑΜΕΙΟ Προϋπολογισμός Αξονα Συγχρηματοδοτούμενη Δ.Δ Προϋπολογισμός προσκλησεων Συγχρηματοδοτούμενη Δ.Δ Πληθος Προσκλ. Υπόλοιπ. Προϋπολ. Προς Πρόσκληση Προϋπολ. Ενταγμ. Έργων Συγχρηματοδοτούμ ενη Δ.Δ Προϋπολ. Ενταγμ. Έργων Δ.Δ Υπόλοιπo Προς Ένταξη Έργων Συγχρηματοδοτούμενη Δ.Δ ΣΥΝΟΛΟ ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ 1.975.000.000 1.592.583.933 17 382.416.067 60.828.032 61.309.898 1.531.755.901 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 1.672.000.000 1.544.383.933 15 127.616.067 60.828.032 61.309.898 1.483.555.901 ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΠΕΡΑΑ 0 0 0 0 0 0 0 ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 303.000.000 48.200.000 2 254.800.000 0 0 48.200.000 ΣΥΝΟΛΟ ΕΤΠΑ 275.000.000 127.916.000 6 147.084.000 1.967.527 1.967.527 125.948.473 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 275.000.000 127.916.000 6 147.084.000 1.967.527 1.967.527 125.948.473 ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΠΕΡΑΑ 0 0 0 0 0 0 0 ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 0 0 0 0 0 0 0 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 2.250.000.000 1.720.499.933 23 529.500.067 62.795.559 63.277.424 1.657.704.374 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 1.947.000.000 1.672.299.933 21 274.700.067 62.795.559 63.277.424 1.609.504.374 ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΠΕΡΑΑ 0 0 0 0 0 0 0 ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 303.000.000 48.200.000 2 254.800.000 0 0 48.200.000 13

Ακολουθεί ο Πίνακας 2 των δεικτών κορμού: ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Δείκτες κορμού Δείκτες Πληθυσμός που εξυπηρετείται από έργα διαχείρισης υδατικών πόρων (Αναφέρεται στον πληθυσμό που εξυπηρετείται από δίκτυα ύδρευσης που προβλέπονται στο Πρόγραμμα.) Επιπρόσθετος ισοδύναμος πληθυσμός που εξυπηρετείται από έργα διαχείρισης υγρών αποβλήτων (Αναφέρεται στον προβλεπόμενο ισοδύναμο πληθυσμό που θα εξυπηρετείται από ΕΕΛ ) Αριθμός νέων έργων διαχείρισης στερεών αποβλήτων (Αναφέρεται στον προβλεπόμενο αριθμό ΧΥΤΑ / ΧΥΤΥ / ΣΜΑ) Αριθμός νέων έργων αποκατάστασης περιοχών (Αναφέρεται στον αριθμό των ΧΑΔΑ και λοιπών περιοχών που θα αποκατασταθούν) Ολοκλήρωση Τιμή Βάσης (2000-2006) 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Σύνολο Στόχος[1] 448.613 Αφετηρία 0 Ολοκλήρωση Στόχος[1] 984.792 Αφετηρία - Ολοκλήρωση Στόχος[1] 48 Αφετηρία - Ολοκλήρωση Στόχος[1] 550 Αφετηρία - 1.1.2 Χρηματοοικονομικά στοιχεία Στον Πίνακα 3 που ακολουθεί, παρουσιάζεται το χρηματοδοτικό σχήμα του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» ανά Άξονα προτεραιότητας. 14

Νο 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Χρηματοδοτικό Σχήμα Ε.Π. "Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη" ανά άξονα προτεραιότητας ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Αξονες Προτεραιότητας ΕΤΠΑ ΕΚΤ Ταμείο Συνοχής ΣΥΝΟΛΟ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 15 ΕΝΔΕΙΚΤ. ΑΝΑΛ. ΤΟΥ % ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΜ/ΧΗΣ ΕΘΝ. ΕΘΝ. ΔΗΜ. ΙΔΙΩΤ. ΧΡΗΜΑΤ/ΣΗ ΧΡΗΜ. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ (Βάση υπολ. Κοιν. Συμμ.) % ΧΡΗΜΑΤ ΕΤΕ Όλα τα ποσά είναι σε ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΑΛΛΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔ. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ 1 2 3 4=1+2+3 5=6+7 6 7 8=4+5 9=4/8 10 11a* 12=4+5+11a Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 0 0 272.190.000 272.190.000 68.047.500 68.047.500 340.237.500 80% 99.760.000 340.237.500 Προστασία και Διαχείριση Υδατικών Πόρων 0 0 791.820.000 791.820.000 197.955.000 197.955.000 989.775.000 80% 290.230.000 989.775.000 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 0 0 316.000.000 316.000.000 79.000.000 79.000.000 395.000.000 80% 0 395.000.000 Προστασία Εδαφικών Συστημάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων 0 0 179.380.000 179.380.000 44.845.000 44.845.000 224.225.000 80% 65.770.000 224.225.000 Τεχνική Βοήθεια έργων Τ.Σ. 0 0 20.610.000 20.610.000 5.152.500 5.152.500 25.762.500 80% 0 25.762.500 ΣΥΝΟΛΑ ΤΑΜ. ΣΥΝ. 0 1.580.000.000 1.580.000.000 395.000.000 395.000.000 1.975.000.000 80% 455.760.000 1.975.000.000 Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής 18.400.000 0 0 18.400.000 4.600.000 4.600.000 23.000.000 80% 0 23.000.000 Προστασία & Διαχείριση Υδατικών Πόρων 16.000.000 0 0 16.000.000 4.000.000 4.000.000 20.000.000 80% 0 20.000.000 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 32.000.000 0 0 32.000.000 8.000.000 8.000.000 40.000.000 80% 0 40.000.000 Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας 107.610.000 0 0 107.610.000 26.902.500 26.902.500 134.512.500 80% 45.490.000 134.512.500 Θεσμοί & Μηχανισμοί 41.990.000 0 0 41.990.000 10.497.500 10.497.500 52.487.500 80% 17.750.000 52.487.500 Τεχνική Βοήθεια έργων Ε.Τ.Π.Α. 4.000.000 0 0 4.000.000 1.000.000 1.000.000 5.000.000 80% 0 5.000.000 ΣΥΝΟΛΑ ΕΤΠΑ 220.000.000 220.000.000 55.000.000 55.000.000 275.000.000 80% 63.240.000 275.000.000 ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΠΕΡΑΑ 220.000.000 1.580.000.000 1.800.000.000 450.000.000 450.000.000 2.250.000.000 519.000.000 2.250.000.000

Η ενδεικτική κατανομή της κοινοτικής συνδρομής ανά θεματική προτεραιότητα παρουσιάζεται στον Πίνακα 4: ΠΙΝΑΚΑΣ 4 Ενδεικτική κατανομή κοινοτικής συνδρομής ανά θέμα προτεραιότητας Όλα τα ποσά είναι σε, τρέχουσες τιμές ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΩΔΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Ανανεώσιμη ενέργεια - Ηλιακή 40 7.570.000 Ανανεώσιμη ενέργεια - Βιομάζα 41 5.680.000 Ανανεώσιμη ενέργεια - Υδροηλεκτρική, γεωθερμική, κ.α. 42 18.920.000 Ενεργειακή απόδοση, συμπαραγωγή, διαχείριση ενέργειας 43 32.790.000 Διαχείριση οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων 44 173.190.000 Διαχείριση και διανομή νερού (πόσιμο νερό) 45 222.730.000 Επεξεργασία νερού (λύματα) 46 585.090.000 Ποιότητα του αέρα 47 18.400.000 Αποκατάσταση βιομηχανικών χώρων και μολυσμένης γης 50 6.190.000 Προώθηση της βιοποικιλότητας και της προστασίας της φύσης (συμπεριλαμβανομένων των περιοχών του Natura 2000) 51 107.610.000 Προαγωγή καθαρών αστικών μεταφορών 52 207.230.000 Πρόληψη κινδύνων (συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και εφαρμογής σχεδίων και μέτρων για την πρόληψη και τη διαχείριση των φυσικών και των τεχνολογικών κινδύνων) Άλλα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και την πρόληψη κινδύνων 53 348.000.000 54 41.990.000 16

Αξιολόγηση και μελέτες ενημέρωση και επικοινωνία 86 24.610.000 ΣΥΝΟΛΑ 1.800.000.000 Σημειώνεται ότι, εκ παραδρομής, δεν έχει συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα ο κωδικός 85 «προετοιμασία, εφαρμογή, παρακολούθηση, επιθεώρηση» ο οποίος και θα προστεθεί με την αναθεώρηση του προγράμματος. Στον πίνακα 5 αποτυπώνονται τα χρηματοοικονομικά στοιχεία του προγράμματος μέχρι τις 31.12.2009. ΠΙΝΑΚΑΣ 5 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ" Άξονας προτεραιότητας ανά πηγή χρηματοδότησης (σε ευρώ) Άξονας προτεραιότητας Δαπάνες που καταβλήθηκαν από τους δικαιούχους και συμπεριλαμβάνονται στις αιτήσεις πληρωμής που απεστάλησαν στη Διαχειριστική Αρχή Αντίστοιχη δημόσια συνεισφορά Δαπάνες που Σύνολο των καταβλήθηκαν από πληρωμών που το φορέα που είναι ελήφθησαν από την αρμόδιος για την Επιτροπή 31/12/2009 καταβολή των πληρωμών στους δικαιούχους ΑΠ 1 ΑΠ 2 ΑΠ 3 ΑΠ 4 Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Ταμείο Συνοχής) 0,00 0,00 0,00 20.414.250,00 Προστασία και Διαχείριση Υδατικών Πόρων (Ταμείο Συνοχής) 4.251.302,75 4.251.302,75 4.251.302,75 62.787.542,20 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου (Ταμείο Συνοχής) 0,00 0,00 0,00 23.700.000,00 Προστασία Εδαφικών Συστημάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων (Ταμείο Συνοχής) 0,00 0,00 0,00 13.453.500,00 ΑΠ 5 Τεχνική Βοήθεια έργων (Ταμείο Συνοχής) 0,00 0,00 0,00 1.545.750,00 ΣΥΝΟΛΟ ΤΑΜΕΙΟΥ ΣΥΝΟΧΗΣ 4.251.302,75 4.251.302,75 4.251.302,75 121.901.042,20 ΑΠ 6 Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής (Ε.Τ.Π.Α) 0,00 0,00 0,00 1.380.000,00 ΑΠ 7 Προστασία & Διαχείριση Υδατικών Πόρων (Ε.Τ.Π.Α) 0,00 0,00 0,00 1.200.000,00 ΑΠ 8 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου (Ε.Τ.Π.Α) 0,00 0,00 0,00 2.400.000,00 ΑΠ 9 Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας (Ε.Τ.Π.Α) 104.159,72 104.159,72 104.159,72 8.154.077,78 ΑΠ 10 Θεσμοί & Μηχανισμοί (Ε.Τ.Π.Α) 0,00 0,00 0,00 3.149.250,00 ΑΠ 11 Τεχνική Βοήθεια έργων (Ε.Τ.Π.Α) 0,00 0,00 0,00 300.000,00 ΣΥΝΟΛΟ Ε.Τ.Π.Α 104.159,72 104.159,72 104.159,72 16.583.327,78 Γενικό σύνολο 4.355.462,47 4.355.462,47 4.355.462,47 138.484.369,98 Σύνολο των μεταβατικών περιοχών επί του γενικού συνόλου Σύνολο των μη μεταβατικών περιοχών επί του γενικού συνόλου 104.159,72 104.159,72 104.159,72 16.583.327,78 Δαπάνες τύπου ΕΚΤ επί του γενικού συνόλου όταν το επιχειρησιακό πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ[1] Δαπάνες τύπου ΕΚΤ επί του γενικού συνόλου όταν το επιχειρησιακό πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ 17

Ο Πίνακας 6 παρουσιάζει τις εισροές του Ε.Π. ανά άξονα, ενώ η τελευταία στήλη αναφέρεται στην αίτηση πληρωμής τον Ιούνιο 2009: ΠΙΝΑΚΑΣ 6 Εισροές ΕΣΠΑ ανά άξονα ΕΠ ΑΞΟΝΑΣ ETOΣ 2007 2008 2009 ΣΩΡΕΥΤΙΚΑ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 31/12/2009 (περιλαμβ. η προκαταβολή) ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΟΙΝ. ΣΥΜ/ΧΗ (αίτηση πληρωμής Ιούνιος 2009) 01 5.443.800,00 8.165.700,00 6.804.750,00 20.414.250,00 20.414.250,00 0,00 02 15.836.400,00 23.754.600,00 23.196.542,20 62.787.542,20 59.386.500,00 3.401.042,20 03 6.320.000,00 9.480.000,00 7.900.000,00 23.700.000,00 23.700.000,00 0,00 04 3.587.600,00 5.381.400,00 4.484.500,00 13.453.500,00 13.453.500,00 0,00 05 412.200,00 618.300,00 515.250,00 1.545.750,00 1.545.750,00 0,00 06 368.000,00 552.000,00 460.000,00 1.380.000,00 1.380.000,00 0,00 07 320.000,00 480.000,00 400.000,00 1.200.000,00 1.200.000,00 0,00 08 640.000,00 960.000,00 800.000,00 2.400.000,00 2.400.000,00 0,00 09 2.152.200,00 3.228.300,00 2.773.577,78 8.154.077,78 8.070.750,00 83.327,78 10 839.800,00 1.259.700,00 1.049.750,00 3.149.250,00 3.149.250,00 0,00 01 11 80.000,00 120.000,00 100.000,00 300.000,00 300.000,00 0,00 Σύνολο 36.000.000,00 54.000.000,00 48.484.369,98 138.484.369,98 135.000.000,00 3.484.369,98 Οι πιστοποιημένες δαπάνες του Προγράμματος παρουσιάζονται στον Πίνακα 7: ΠΙΝΑΚΑΣ 7 Πιστοποιημένες δαπάνες ΚΩΔ. ΕΠ 01 01 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ε.Π. Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Ε.Π. Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη ΚΩΔ. ΑΞΟΝΑ 02 09 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΑΜΕΙΟ ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΕΕ (ΣΥΓΧΡ/ΝΗ ΔΔ) ( ) Προστασία και Διαχείριση ΤΑΜΕΙΟ Υδατικών Πόρων ΣΥΝΟΧΗΣ 4.251.302,75 Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & ΕΤΠΑ 104.159,72 Βιοποικιλότητας Σύνολο 4.355.462,47 Ο Πίνακας 8 που ακολουθεί εμφανίζει τις αναγκαίες απορροφήσεις ανά έτος, σύμφωνα με τον κανόνα Ν+2, Ν+3. 18

ΠΙΝΑΚΑΣ 8 Κανόνας Ν+2, Ν+3 ΕΠΠΕΡΑΑ ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΜ/ΧΗ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΤΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΜ/ΧΗ Ν+3 Ν+2 Ν+3 & Ν+2 ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΥΠΑΡΞΕΙ ΑΠΩΛΕΙΑ 2007 212.528.891 0 31.600.000 2008 216.779.468 0 47.400.000 2009 221.115.057 0 39.500.000 2010 225.537.358 212.528.891 212.528.891 0 94.028.891 2011 230.048.107 429.308.359 429.308.359 0 310.808.359 2012 234.649.069 650.423.416 650.423.416 0 531.923.416 2013 239.342.050 875.960.774 230.048.107 1.106.008.881 0 987.508.881 2014 1.340.657.950 1.340.657.950 0 1.222.157.950 2015 1.580.000.000 1.580.000.000-118.500.000 1.580.000.000 1.580.000.000 ΕΠΠΕΡΑΑ ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΤΟΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ Ν+3 Ν+2 Ν+3 & Ν+2 ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΥΠΑΡΞΕΙ ΑΠΩΛΕΙΑ 2007 265.661.114 0 39.500.000 2008 270.974.335 0 59.250.000 2009 276.393.821 0 49.375.000 2010 281.921.698 265.661.114 265.661.114 0 117.536.114 2011 287.560.134 536.635.449 536.635.449 0 388.510.449 2012 293.311.336 813.029.270 813.029.270 0 664.904.270 2013 299.177.563 1.094.950.968 287.560.134 1.382.511.101 0 1.234.386.101 2014 1.675.822.438 1.675.822.438 0 1.527.697.438 2015 1.975.000.000 1.975.000.000-148.125.000 1.975.000.000 1.975.000.000 ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΤΠΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΜ/ΧΗ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΤΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΜ/ΧΗ Ν+3 Ν+2 Ν+3 & Ν+2 ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΥΠΑΡΞΕΙ ΑΠΩΛΕΙΑ 2007 29.592.630 0 4.400.000 2008 30.184.482 0 6.600.000 2009 30.788.172 0 5.500.000 2010 31.403.936 29.592.630 29.592.630 0 13.092.630 2011 32.032.014 59.777.112 59.777.112 0 43.277.112 2012 32.672.655 90.565.284 90.565.284 0 74.065.284 2013 33.326.111 121.969.220 32.032.014 154.001.234 0 137.501.234 2014 186.673.889 186.673.889 0 170.173.889 2015 220.000.000 220.000.000-16.500.000 220.000.000 220.000.000 19

ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΤΠΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΤΟΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ Ν+3 Ν+2 Ν+3 & Ν+2 ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΥΠΑΡΞΕΙ ΑΠΩΛΕΙΑ 2007 36.990.788 0 5.500.000 2008 37.730.603 0 8.250.000 2009 38.485.215 0 6.875.000 2010 39.254.920 36.990.788 36.990.788 0 16.365.788 2011 40.040.018 74.721.390 74.721.390 0 54.096.390 2012 40.840.819 113.206.605 113.206.605 0 92.581.605 2013 41.657.639 152.461.525 40.040.018 192.501.543 0 171.876.543 2014 233.342.361 233.342.361 0 212.717.361 2015 275.000.000 275.000.000-20.625.000 275.000.000 275.000.000 1.1.3 Στοιχεία σχετικά με την ανάλυση της χρήσης των Ταμείων Ο Πίνακας 9 παρουσιάζει τα ενταγμένα έργα ανά θεματική προτεραιότητα, σύμφωνα με τον εφαρμοστικό κανονισμό. ΠΙΝΑΚΑΣ 9 Ενταγμένα έργα σύμφωνα με τον εφαρμοστικό Κανονισμό Code - Dimension 1 - Priority Theme 46 Επεξεργασία ύδατος (λύματα) 46 Επεξεργασία ύδατος (λύματα) 46 Επεξεργασία ύδατος (λύματα) 46 Επεξεργασία ύδατος (λύματα) 46 Επεξεργασία ύδατος (λύματα) 46 Επεξεργασία ύδατος (λύματα) 51 Προώθηση της βιοποικιλότητας και της προστασίας της φύσης (συμπεριλαμβανομένων 46 Επεξεργασία ύδατος (λύματα) Code - Dimension 2 - Form of Finance 01 - Μη επιστρεπτέα ενίσχυση 01 - Μη επιστρεπτέα ενίσχυση 01 - Μη επιστρεπτέα ενίσχυση 01 - Μη επιστρεπτέα ενίσχυση 01 - Μη επιστρεπτέα ενίσχυση 01 - Μη επιστρεπτέα ενίσχυση 01 - Μη επιστρεπτέα ενίσχυση 01 - Μη επιστρεπτέα ενίσχυση 50 Αποκατάσταση 01 - Μη βιομηχανικών χώρων και επιστρεπτέα μολυσμένης γης. ενίσχυση Code - Dimension 3 - Territory 05 - Αγροτικές περιοχές (εκτός από ορεινές, νησιώτικες ή αραιοκατοικημένες και πολύ αραιοκατοικημένες περιοχές) 01 - Αστική περιοχή 03 - Νησιώτικη περιοχή 01 - Αστική περιοχή 05 - Αγροτικές περιοχές (εκτός από ορεινές, νησιώτικες ή αραιοκατοικημένες και πολύ αραιοκατοικημένες περιοχές) 01 - Αστική περιοχή 02 - Ορεινή περιοχή 03 - Νησιώτικη περιοχή 02 - Ορεινή περιοχή Code - Dimension 4 - Economic Activity 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον 21 - Δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον Code - Dimension 5 - Location EU contribution in - allocated to selected operations GR14 4.864.387,27 GR21 3.938.800,00 GR43 4.763.520,00 GR30 4.919.824,00 GR21 10.368.106,34 GR14 4.898.352,00 GR43 1.574.021,23 GR14 3.589.436,25 GR13 11.320.000,00 20

Στον Πίνακα 10, παρουσιάζονται στοιχεία για τα ενταγμένα έργα ανά Ταμείο, ενώ στον Πίνακα 11, αναλυτικότερα στοιχεία των ενταγμένων έργων, ανά άξονα. ΠΙΝΑΚΑΣ 10 Ενταγμένα έργα ανά Ταμείο ΣΥΝΟΛΑ ΠΛΗΘ ΟΣ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟ ΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜ ΟΣ ΕΡΓΩΝ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜ ΟΣ ΕΡΓΩΝ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜ ΟΣ ΝΟΜ. ΔΕΣΜ. ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΚΑΤΑΛ/ΣΜΟΙ - ΑΝΑΣΤΟΛΕΣ ΕΝΤΑΓΜΕΝΑ ΕΡΓΑ Τ. Σ. 8 60.828.032,32 61.309.897,74 4.511.155,55 4.251.302,74 0,00 ΕΤΠΑ 1 1.967.526,54 1.967.526,54 107.121,67 104.159,72 0,00 ΣΥΝΟΛΟ 9 62.795.558,86 63.277.424,28 4.618.277,22 4.355.462,46 0,00 ΕΡΓΑ ΣΕ Τ. Σ. 0 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ ΕΤΠΑ 0 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ΣΥΝΟΛΟ 0 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΡΓΩΝ Τ.Σ. & ΕΤΠΑ 9 62.795.558,86 63.277.424,28 4.618.277,22 4.355.462,46 0,00 21

ΠΙΝΑΚΑΣ 11 Ενταγμένα έργα ανά Ταμείο και ανά άξονα ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΣΕ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΕΠΠΕΡAA ΚΩΔ. ΟΠΣ / ΠΛΗΘΟΣ ΕΡΓΩΝ ΠΛΗΘΟΣ ΥΠΟΕΡΓΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΑΡΙΘΜ. ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ ΜΕΤΡΟΥ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΗ ΔΗΜ. ΔΑΠ. ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ (Δ.Δ) ΤΕΛΙΚΟΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΦΑΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟΦ. ΕΝΤΑΞΗΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΙΣ % ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΣ (ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΥΜΕΝΗ ΔΑΠΑΝΗ) % ΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ - ΔΕΣΜΕΥΣΕΩΝ ΕΡΓΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΑΕ ΝΟΜΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑΣΤΟΛΕΣ ΠΡΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ 0 0 ΑΞΟΝΑΣ 1 Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 217077 1 ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ 2.1 6.122.940,00 6.150.000,00 ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΑΠ. ΕΝΤ. 169094 02/10/09 02/10/09 0,00 0% 0,00 2009ΣΕ07580004 0,00 0% ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣ ΛΟΥΡΟΥ 216600 3 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΛΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΛΟΥΡΟΥ 2.1 12.960.132,92 13.104.280,00 ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΚΑΙ ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ 216869 1 2.1 6.149.780,00 6.200.000,00 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΔΗΜΟΥ ΔΡΟΣΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ 216870 1 2.1 4.923.500,00 5.000.000,00 ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΥΔΑΤΩΝ Δ.Δ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΤΙΚΟΥ ΑΓΩΓΟΥ ΜΕ 216871 1 2.1 5.954.400,00 6.000.000,00 ΔΕΥΑ ΜΑΛΛΙΩΝ ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΣΜΟ ΣΤΑΛΙΔΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΑΛΛΙΩΝ 217120 1 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΚΟΠΕΛΟΥ 2.4 4.486.795,31 4.511.155,55 ΔΕΥΑ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΑΠ. ΕΝΤ. 168495 21/09/09 ΑΠ. ΕΝΤ. 168754 24/09/09 ΑΠ. ΕΝΤ. 168755 24/09/09 ΑΠ. ΕΝΤ. 168983 29/09/09 ΑΠ. ΕΝΤ. 169102 01/10/09 21/09/09 0,00 0% 0,00 2009ΣΕ07580003 0,00 0% 24/09/09 0,00 0% 0,00 2009ΣΕ07580006 0,00 0% 24/09/09 0,00 0% 0,00 2009ΣΕ07580007 0,00 0% 29/09/09 0,00 0% 0,00 2009ΣΕ07580002 0,00 0% 01/10/09 4.251.302,74 94% 0,00 2005ΕΠ00630145 4.511.155,55 100% 216493 2 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ Δ.Δ. ΟΙΧΑΛΙΑΣ 2.1 6.080.484,09 6.194.462,19 ΔΗΜΟΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣ ΝΟΜΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΑΠ. ΕΝΤ. 169136 02/10/09 02/10/09 0,00 0% 0,00 2009ΣΕ07580000 0,00 0% 7 10 0 217182 2 1 2 ΑΞΟΝΑΣ 2 Προστασία και Διαχείριση Υδατικών Πόρων ΑΞΟΝΑΣ 3 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΕΡΓΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΑΜΙΑΝΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΖΙΔΑΝΙ ΚΟΖΑΝΗΣ ΑΞΟΝΑΣ 4 Προστασία Εδαφικών Συστημάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων 46.678.032,32 47.159.897,74 4.251.302,74 9% 0,00 4.511.155,55 10% 0,00 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0% 4.1 14.150.000,00 14.150.000,00 ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΟΖΑΝΗΣ ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΑΠ. ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΙΚ. 169099 01/10/09 01/10/09 0,00 0% 0,00 2009ΣΕ07580008 0,00 0% 14.150.000,00 14.150.000,00 0,00 0% 0,00 0,00 0% 0 ΑΞΟΝΑΣ 5 Τεχνική Βοήθεια έργων Τ.Σ. 0,00 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0% 8 12 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΡΓΩΝ ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ 60.828.032,32 61.309.897,74 4.251.302,74 7% 0,00 4.511.155,55 7% 0 0 0 ΑΞΟΝΑΣ 6 Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής ΑΞΟΝΑΣ 7 Προστασία & Διαχείριση Υδατικών Πόρων ΑΞΟΝΑΣ 8 Πρόληψη & Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικού Κινδύνου 0,00 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0% 217143 4 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΣΑΜΑΡΙΑΣ 9.1 1.967.526,54 1.967.526,54 ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΣΑΜΑΡΙΑΣ ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΑΠ. ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΙΚ. 169013 30/09/09 Απ. Τροπ. ΟΙΚ. 176184 25/02/10 30/09/09 104.159,72 5% 0,00 2009ΣΕ07580005 107.121,67 5% 1 4 ΑΞΟΝΑΣ 9 Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας 1.967.526,54 1.967.526,54 104.159,72 5% 0,00 107.121,67 5% 0 ΑΞΟΝΑΣ 10 Θεσμοί & Μηχανισμοί 0,00 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0% 0 ΑΞΟΝΑΣ 11 Τεχνική Βοήθεια έργων Ε.Τ.Π.Α. 0,00 0,00 0,00 0% 0,00 0,00 0% 1 4 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΡΓΩΝ ΕΤΠΑ 1.967.526,54 1.967.526,54 104.159,72 5% 0,00 107.121,67 5% 9 16 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΡΓΩΝ Τ.Σ. & ΕΤΠΑ 62.795.558,86 63.277.424,28 4.355.462,46 7% 0,00 4.618.277,22 7% 22

1.1.4 Συνδρομή ανά ομάδες στόχο Δεν υπάρχουν στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» ομάδες στόχοι. 1.1.5 Ανάκτηση ή εκ νέου χρήση της συνδρομής Δεν έχουν γίνει δημοσιονομικές διορθώσεις και δεν έχουν αναζητηθεί αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά σύμφωνα με τα άρθρα 57 και 98 του κανονισμού 1083/06. 1.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΜΕ ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Το ΕΠΠΕΡΑΑ καταρτίστηκε σύμφωνα με το Κοινοτικό Δίκαιο για τα Διαρθρωτικά Ταμεία και συγκεκριμένα: Τον Κανονισμό 1083/2006 του Συμβουλίου της ΕΕ περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1260/1999 Τον Κανονισμό 1341/2008 του Συμβουλίου της ΕΕ για την τροποποίηση του Κανονισμού 1083/2006 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής, ως αναφορά ορισμένα έργα που παράγουν έσοδα Τον Κανονισμό 284/2009 του Συμβουλίου της ΕΕ για την τροποποίηση του Κανονισμού 1083/2006 περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής, σχετικά με συγκεκριμένες διατάξεις που αφορούν τη δημοσιονομική διαχείριση' Τον Κανονισμό 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το ΕΤΠΑ Τον Κανονισμό 1084/2006 του Συμβουλίου της ΕΕ για την ίδρυση του Ταμείου Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1164/94 Τον Κανονισμό 1828/2006 της Επιτροπής των ΕΚ για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού 1083/2006 και του κανονισμού 1080/2006 To από 15.2.07 (L45/3) διορθωτικό στον κανονισμό 1828/2006 της Επιτροπής των ΕΚ. Η εκπόνηση του ΕΠΠΕΡΑΑ έγινε στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας η οποία ξεκίνησε με την εσωτερική διαβούλευση εντός των αρμόδιων διευθύνσεων του ΥΠΕΚΑ και τέλος δημόσια διαβούλευση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης (ΕΣΣΑ) Τομέας Περιβάλλον, στο πλαίσιο της σχετικής συνεισφοράς στην ανάπτυξη του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς. Δημόσια διαβούλευση ακολούθησε και για την οριστικοποίηση πριν την υποβολή στην ΕΕ του ΕΠΠΕΡΑΑ. Επίσης κατά την κατάρτιση του ΕΠΠΕΡΑΑ εφαρμόστηκαν οι διατάξεις της οδηγίας 2001/42/ΕΚ «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 23

ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Στις 10.8.2007 εκδόθηκε η με ΑΠ 127573 ΚΥΑ ΥΠΕΧΩΔΕ-ΥΠΟΙΟ για την έγκριση της «Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη της περιόδου 2007 2013». Η ΕΥΔ ΕΠΠΕΡ με το με ΑΠ οικ. 106911/10.8.2007 έγγραφό της προέβη σε δημοσίευση σχετικής ανακοίνωσης σε τρεις ημερήσιες εφημερίδες εθνικής εμβέλειας, καθώς και στο δικτυακό τόπο www.epper.gr. Τέλος, όσον αφορά στη συμμόρφωση με το Κοινοτικό Δίκαιο, σημειώνεται ότι πολλές από τις δράσεις που σχεδιάζονται να ενταχθούν στο ΕΠΠΕΡΑΑ, αφορούν υποχρεώσεις της Ελλάδας για την τήρηση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για το περιβάλλον. 1.3 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΚΥΨΑΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Για το έτος 2009 δεν παρουσιάστηκαν προβλήματα ως αναφορά στην εφαρμογή του άρθρου 62 παρ. 1 στοιχείο δ του κανονισμού 1083/2006. Στο διάστημα 2008-2009, διαφάνηκαν τα παρακάτω προβλήματα: 1.3.1 Επιβράδυνση της υλοποίησης του Προγράμματος Κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2009, τρεις βασικές αιτίες η καθεμία αυτόνομα, κυρίως όμως συνδυαστικά - συνέβαλαν ουσιαστικά στην επιβράδυνση της υλοποίησης του προγράμματος: οι εκλογές, η οικονομική κρίση και η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου. Η εγκατάσταση και ενημέρωση της νέας πολιτικής ηγεσίας, οι αναγκαίες ζυμώσεις και διεργασίες και η ενσωμάτωση των καινούργιων κατευθύνσεων, επέφερε σημαντικές χρονικές καθυστερήσεις και τροποποιήσεις στον προγραμματισμό της Υπηρεσίας, όπως λογικά συμβαίνει σε κάθε αντίστοιχη πολιτική συγκυρία. Με την αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας, ανακοινώθηκαν οι στρατηγικοί στόχοι του νεοσύστατου Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ως εξής: Βασικοί στρατηγικοί στόχοι τριετίας: Για την επίτευξη της αποστολής, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής αναπτύσσει στρατηγικό σχεδιασμό που βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες οι οποίοι εξειδικεύονται σε στρατηγικούς στόχους. ΠΥΛΩΝΑΣ 1 Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής μεταβαίνοντας σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα. Στρατηγικοί στόχοι Βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας 24

Αύξηση του ενεργειακού δυναμικού της χώρας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικό αέριο και διασφάλιση ενεργειακού εφοδιασμού Διασφάλιση στους καταναλωτές, αξιόπιστων και ισότιμων ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών Προώθηση πράσινων προϊόντων, προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης ΠΥΛΩΝΑΣ 2 Προστασία και διαχείριση των φυσικών πόρων με γνώμονα την αειφορία Προστασία και ανάδειξη της Βιοποικιλότητας και του φυσικού τοπίου Αποτελεσματική διαχείριση και προστασία των υδάτινων πόρων Προστασία και αποτελεσματική διαχείριση των δασών Έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κρίσεων ΠΥΛΩΝΑΣ 3 Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής με σεβασμό στο περιβάλλον Αστική Ανάπλαση Βελτίωση Ποιότητας ατμόσφαιρας και μείωση του θορύβου Προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας Αποτελεσματική διαχείριση αποβλήτων και προώθηση της ανακύκλωσης ΠΥΛΩΝΑΣ 4 Ενίσχυση των μηχανισμών και θεσμών περιβαλλοντικής διακυβέρνησης Ενδυνάμωση της χωροταξίας για τον σχεδιασμό ολοκληρωμένων πολιτικών Απλοποίηση και κωδικοποίηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και ενίσχυση των μηχανισμών εφαρμογής της. Προώθηση της περιβαλλοντικής έρευνας, καινοτόμων τεχνολογιών, και της πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία και γνώση. Ενεργοποίηση της περιβαλλοντικής ευθύνης και του εθελοντισμού Με βάση τις νέες αυτές πολιτικές του Υπουργείου, αποφασίστηκε η αναμόρφωση του προγράμματος του ΕΠΠΕΡΑΑ, με τρόπο όμως, που να συμμορφώνεται με την υπάρχουσα - εγκεκριμένη δομή του και ταυτόχρονα να επιτρέπει τη συνέχιση και υλοποίησή του χωρίς περαιτέρω διαχειριστικά προβλήματα μέχρι την αναθεώρησή του. Επιπλέον των κυβερνητικών αλλαγών, η οικονομική κρίση και η δυσχερής δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, επιβάρυναν σημαντικά την υλοποίηση του προγράμματος, όπως και η τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου και κυρίως του Ν. 3614/07. Έτσι για παράδειγμα, δεν προωθήθηκαν απαραίτητες αποφάσεις εκχωρήσεων από και προς το ΕΠΠΕΡΑΑ, καθώς αυτές προβλέπονται να γίνονται βάσει επιχειρησιακών συμφωνιών υλοποίησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. 25