Association de l Aviculture, de l Industrie et du Commerce de Volailles dans les Pays de l Union Européenne Ευρωπαίοι γεωργοί Ευρωπαϊκοί γεωργικοί συνεταιρισμοί ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣΚΡΕΑΤΟΣ ΠΟΥΛΕΡΙΚΩΝ [EPIG] Οδηγός Ορθής Πρακτικής της Υγιεινής για την Πρόληψη και τον Έλεγχο Παθογόνων Μικροοργανισμών με ειδική Αναφορά στη Σαλμονέλα για Gallus gallus (κοτόπουλα πάχυνσης) που εκτρέφονται για κρέας σε αγροκτήματα,και κατά τη σύλληψη, φόρτωση και μεταφορά Φεβρουάριος 2010
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το παρόν έγγραφο συντάχθηκε από κοινού με την a.v.e.c. και τη COPA-COGECA. Η a.v.e.c. είναι η Ένωση κλάδου παραγωγής και εμπορίου πουλερικών στις χώρες της ΕΕ και η COPA-COGECA είναι η Επιτροπή των Επαγγελματικών Γεωργικών Οργανώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Γενική Συνομοσπονδία Αγροτικών Συνεταιρισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός του οδηγού είναι να βοηθήσει τους πτηνοτρόφους που εκτρέφουν κοτόπουλα πάχυνσης για ανθρώπινη κατανάλωση να προλαμβάνουν την εμφάνιση, εξάπλωση και ανθεκτικότητα των νόσων και τη μόλυνση που μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια του κρέατος που παράγεται από σμήνη που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση. Το έγγραφο συντάσσεται σύμφωνα με το άρθρο 9 του κανονισμού (ΕΚ) 852/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την υγιεινή των τροφίμων και στοχεύει στην παροχή οδηγιών σχετικά με την αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) 2160/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον έλεγχο της σαλμονέλας και άλλων συγκεκριμένων τροφιμογενών ζωονοσογόνων παραγόντων, τον Κανονισμό 178/2002, τη Γενική Νομοθεσία για τα Τρόφιμα και τον Κώδικα CODEX Πρακτικής της Υγιεινής για το κρέας. Ο Οδηγός είναι συμπληρωματικός στους υπόλοιπους Κώδικες Πρακτικής που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη και τις συστάσεις που διατυπώνονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό για την Υγεία των Ζώων (OIE). Αποτελεί προαιρετικό οδηγό ορθής πρακτικής της υγιεινής για πτηνοτρόφους που εκτρέφουν κοτόπουλα για παραγωγή κρέατος και τους φορείς που εμπλέκονται στη σύλληψη, φόρτωση και μεταφορά κοτόπουλων. Ο Οδηγός καλύπτει τα βήματα παραγωγής των νεοσσών κοτόπουλων πάχυνσης μίας ημέρας μετά την αποχώρηση από το εκκολαπτήριο στο αγρόκτημα κοτόπουλων πάχυνσης και έως ότου φτάσουν στο σφαγείο. Ο οδηγός αναφέρεται μόνο σε κοτόπουλα και όχι άλλα είδη, ωστόσο κάποια μέτρα για την ορθή πρακτική της υγιεινής μπορεί να αφορούν και άλλα πουλερικά. Το έγγραφο παρέχει οδηγίες και βοηθά τους παραγωγούς στην υλοποίηση μέτρων υγιεινής προκειμένου να διαχειρίζονται τη μικροβιολογική ποιότητα των ζώντων πουλερικών και του κρέατος πουλερικών. Ειδική έμφαση δίνεται στην πρόληψη της εμφάνισης, εξάπλωσης και ανθεκτικότητας σαλμονέλας σε κοτόπουλα που εκτρέφονται για παραγωγή κρέατος. Ο οδηγός μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη εθνικών ή τοπικών οδηγών, οι οποίοι μπορεί να είναι πιο αναλυτικοί αλλά δεν πρέπει να έρχονται σε αντίφαση με τον παρόντα κοινοτικό οδηγό. Εάν Κράτη Μέλη ή/και επιχειρήσεις έχουν ήδη υλοποιήσει και εφαρμόζουν υψηλότερα πρότυπα, ο οδηγός δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιηθεί για την υποβάθμιση του επιπέδου των εν λόγω προτύπων. Συνιστάται οι ιδιοκτήτες σμηνών και οι υπεύθυνοι σφαγείων να συζητούν την εφαρμογή του οδηγού με τον κτηνίατρο και άλλους φορείς που εμπλέκονται στην αλυσίδα παραγωγής, ώστε να εξετάσουν πώς ο οδηγός μπορεί να εφαρμοστεί καλύτερα, λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές ειδικές συνθήκες. 2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 4 A. Στο αγρόκτημα...6 1. Μέτρα βιοασφάλεια... 6 2. Διαχείριση...12 3. Παρακολούθηση και δειγματοληψία...13 4. Καθαρισμός και απολύμανση...18 Β. Σύλληψη, Φόρτωση και Μεταφορά ζώντων πουλερικών...22 1. Εξολόθρευση: οδηγίες για την υγιεινή κατά τη σύλληψη και φόρτωση... 22 2. Μεταφορά ζώντων ζώων: οδηγίες υγιεινής κατά τη μεταφορά... 23 Γ. Τήρηση αρχείων, μεταφορά δεδομένων και επικοινωνία... 24 1. Αρχεία...24 2. Τήρηση αρχείων... 25 3. Εξωτερική επικοινωνία... 25 Παραρτήματα...26 I. Αναφορά σε νομοθεσία, σχεδιαγράμματα ποιότητας και άλλες πηγές... 26 II. Αδειοδοτημένα εργαστήρια... 28 III. Ορισμοί... 28 IV. Κατάλογος ελέγχου για την προετοιμασία αναλυτικού σχεδίου για μέτρα βιοασφάλειας, καθαρισμό και απολύμανση μονάδων κοτόπουλων πάχυνσης και για μέσα μεταφοράς... 30 3
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η προστασία σμηνών πουλερικών από μόλυνση από ανεπιθύμητους μικροοργανισμούς αποτελεί σημαντικό στοιχείο της παραγωγής πουλερικών για εμπόριο. Η εμφάνιση μιας ιδιαίτερα παθογόνου, μεταδοτικής νόσου σε σμήνη πουλερικών θα μπορούσε να έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις σε όλη την κοινωνία. Η ανάπτυξη και εφαρμογή καθημερινά μέτρων βιοασφάλειας ως καλύτερες πρακτικές διαχείρισης σε πτηνοτροφικά αγροκτήματα, θα μειώσουν την πιθανότητα εμφάνισης ζωονοσογόνων μικροβιολογικών μολύνσεων όπως η σαλμονέλα και τα καμπυλοβακτήρια, καθώς και μολυσματικές νόσους όπως η γρίπη των πτηνών και η ψευδοπανώλη των πτηνών. Οι πτηνοτρόφοι και οι υπεύθυνοι σφαγείων πρέπει να καταλάβουν τη σημασία, και να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες, των πρωτοκόλλων βιοασφάλειας και να συνεργάζονται για την υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων ώστε να διατηρείται ένα σταθερό υψηλό επίπεδο βιοασφάλειας. Η αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος βιοασφάλειας 1 μπορεί να βελτιστοποιηθεί αν όλοι οι παραγωγοί πουλερικών χρησιμοποιούν τις καλύτερες πρακτικές διαχείρισης. Η σαλμονέλα είναι ένα εντεροβακτηρίδιο που μπορεί να μεταδοθεί μέσω όλων των ζώων, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων. Κάποιοι ορότυποι σαλμονέλας μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή κλινική νόσο σε πουλερικά (S. Gallinarum, Pullorum, arizonae), αλλά οι περισσότεροι Salmonella spp. κανονικά δεν προκαλούν κλινική νόσο σε πουλερικά. Αν η σαλμονέλα είναι παρούσα σε κοτόπουλα που εκτρέφονται για κρέας, αυξάνει τον κίνδυνο το κρέας πουλερικών που παράγεται από αυτά τα κοτόπουλα να μολυνθεί με αυτά τα βακτήρια. Υπάρχουν περίπου 2.500 διαφορετικοί ορότυποι σαλμονέλας. Αυτή τη στιγμή περίπου 200 ορότυποι σαλμονέλας συνδέονται με τροφιμογενείς μολύνσεις σε ανθρώπους στην ΕΕ. Η σαλμονέλα μπορεί να μεταδοθεί και κατακόρυφα, από μητρικά σμήνη σε απογόνους και οριζόντια, από μόλυνση στο περιβάλλον στα πουλιά. Η κατακόρυφη μετάδοση από σμήνη αναπαραγωγής σε εμπορικά σμήνη έχει παρατηρηθεί για δύο από τους πιο σημαντικούς ορότυπους, την Salmonella Enteritidis και την Salmonella Typhimurium. Η μείωση αυτών των δύο οροτύπων έχει επιτευχθεί σε πολλές χώρες λόγω της εισαγωγής αυστηρής βιοασφάλειας, αποτελεσματικής παρακολούθησης και εμβολιασμού. Η οριζόντια μετάδοση, δηλαδή η εμφάνιση της μόλυνσης από μολυσμένη τροφή, η διαρκής μόλυνση του εξοπλισμού εκκολαπτηρίων, η μόλυνση των ορνιθώνων και τα ζιζάνια αγροκτημάτων μεταξύ των σμηνών, η μετακίνηση προσωπικού και μολυσμένου εξοπλισμού ωστόσο, αποτελεί τη βασική οδό μόλυνσης. Η σχετική επιρροή αυτών των τρόπων ποικίλει σε διάφορες χώρες και μεταξύ των οργανισμών πουλερικών, επομένως είναι σημαντικό να υπάρχει μια αποτελεσματική παρακολούθηση που να περιλαμβάνει προγράμματα δειγματοληψίας, τα οποία μπορούν να αναγνωρίσουν τις πηγές μόλυνσης. Η σαλμονέλα είναι ευρύτατα διαδεδομένη και η πλήρης εξάλειψή της από το περιβάλλον σε όλους τους τομείς, εκτός από τον πρωτογενή τομέα εκτροφής (π.χ. στο προπατορικό ή γενεαλογικό επίπεδο) αποκλείεται να είναι οικονομικά εφικτή στις περισσότερες χώρες. Η καλή διαχείριση και βιοασφάλεια μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης και ανθεκτικότητας της μόλυνσης σε ελάχιστα επίπεδα, ειδικά από τη στιγμή που ο βελτιωμένος έλεγχος σαλ- 4
μονέλας στο στάδιο εκτροφής και στην παραγωγή ζωοτροφής έχει μειώσει αισθητά τον κίνδυνο από αυτές τις πηγές, αν και η μολυσμένη ζωοτροφή παραμένει το βασικό μέσο εμφάνισης νέων μολύνσεων σαλμονέλας σε αγρόκτημα στις περισσότερες χώρες, καθώς και η διαρκής μόλυνση εκκολαπτηρίων. Ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα ελέγχου σαλμονέλας μπορεί να έχει ευεργετικές συνέπειες στον έλεγχο καμπυλοβακτηρίου και άλλων οργανισμών, αφού η καλή βιοασφάλεια γενικά έχει προστατευτική επίπτωση. Ωστόσο είναι πολύ πιο δύσκολη η πρόληψη της εμφάνισης καμπυλοβακτηρίου σε μία κατοικία λόγω της χαμηλής μολυσματικής δόσης, που σημαίνει ότι πρέπει να εφαρμόζεται πάντοτε και με συνέπεια ένας αποτελεσματικός φραγμός της υγιεινής στον ορνιθώνα. Οι ιδιοκτήτες σμηνών και οι μεταφορείς ενθαρρύνονται ιδιαιτέρως να ενσωματώσουν τον παρόν Οδηγό ως μέρος της τυπικής πρακτικής διαχείρισης που ακολουθούν. Ο παρόν Οδηγός έχει συνταχθεί λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τα περισσότερα κοτόπουλα που εκτρέφονται για κρέας, παράγονται σε συστήματα στέγασης ελεγχόμενων συνθηκών. Τα μέτρα που αναφέρονται στον Οδηγό πρέπει να αποτελέσουν τον ακρογωνιαίο λίθο του ελέγχου σαλμονέλας και, αν εφαρμοστούν επιμελώς, μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην πρόληψη και στον έλεγχο άλλων μολύνσεων ή νόσων σε σμήνη κοτόπουλων που εκτρέφονται για παραγωγή κρέατος. Τα γενικά μέτρα αποτελούν μία καλή αρχή, αλλά μπορεί να μην είναι αρκετά για την πλήρη εξάλειψη της μόλυνσης υπό όλες τις συνθήκες π.χ. σε περίπτωση μόνιμα μολυσμένων αγροκτημάτων. Συνεπώς είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθούν συγκεκριμένες έρευνες και διαδικασίες επανάληψης ελέγχου όταν τα γενικά μέτρα δεν έχουν αποτέλεσμα. Ο οδηγός δεν αναφέρει συγκεκριμένα μέτρα για κοτόπουλα ελευθέρας βοσκής. Ωστόσο, πολλές από τις βασικές αρχές είναι εφαρμόσιμες και πρέπει να τηρούνται στο μέτρο του δυνατού. Μέρος του Οδηγού μπορεί να εφαρμοστεί σε συστήματα εκτροφής ελευθέρας βοσκής ή μικρής κλίμακας. Τα Παραρτήματα στον οδηγό περιλαμβάνουν αναφορές σε σχετική νομοθεσία και έναν κατάλογο ελέγχου. Ο κατάλογος ελέγχου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προετοιμασία αναλυτικού σχεδίου για μέτρα βιοασφάλειας, καθαρισμό και απολύμανση μονάδων εκτροφής κοτόπουλων πάχυνσης, σωστό χειρισμό ζωοτροφής και κατά τη φόρτωση και μεταφορά. 5
Α. ΣΤΟ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 1. Μέτρα βιοασφάλειας 1 1.1 Γενικά ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΡΕΑΤΟΣ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ σύμφωνα με τον κώδικα πρακτικής της υγιεινής για το κρέας. I. Η πρωτογενής παραγωγή πρέπει να διαχειρίζεται κατά τρόπο που να μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης κινδύνων και να συνεισφέρει κατάλληλα, ώστε το κρέας να είναι ασφαλές και κατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση. II. Όποτε είναι δυνατό και εφικτό, τα συστήματα πρέπει να θεμελιώνονται από τον τομέα πρωτογενούς παραγωγής και την αρμόδια αρχή, για τη συλλογή, σύγκριση και διάθεση πληροφοριών σχετικά με κινδύνους και παθήσεις που μπορεί να είναι παρόντες σε πληθυσμούς ζώων και που μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια και καταλληλότητα του κρέατος. III. Η πρωτογενής παραγωγή πρέπει να περιλαμβάνει επίσημα ή επισήμως αναγνωρισμένα προγράμματα για τον έλεγχο και την παρακολούθηση ζωονοσογόνων παραγόντων σε πληθυσμούς ζώων και το περιβάλλον ως κατάλληλο προς τις συνθήκες, και οι παρατηρούμενες ζωονόσοι πρέπει να αναφέρονται όπως απαιτείται. IV. Η ορθή πρακτική της υγιεινής (GHP) στο επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής πρέπει να περιλαμβάνει για παράδειγμα την υγεία και υγιεινή των ζώων, αρχεία από θεραπείες, ζωοτροφή και συστατικά ζωοτροφής και σχετικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες, και πρέπει να περιλαμβάνει εφαρμογή αρχών HACCP (δειγματοληπτικής ανάλυσης κρίσιμων σημείων ελέγχου) στο μέγιστο δυνατό βαθμό. V. Οι πρακτικές αναγνώρισης ζώων (σμηνών) πρέπει να επιτρέπουν τον εντοπισμό του σημείου προέλευσης στο βαθμό που είναι δυνατό, για να επιτρέπεται η κανονιστική έρευνα, όπου είναι αναγκαίο. CAC/RCP 58-2005 (ftp://ftp.fao.org/codex/publications/booklets/animal/animal_food_prod_en.pdf) 1.1.1 Θέση αγροκτήματος Τα πτηνοτροφικά αγροκτήματα πρέπει, στην ιδανική περίπτωση, να βρίσκονται μακριά από άλλες κτηνοτροφικές επιχειρήσεις και πιθανές πηγές μόλυνσης, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων και των χώρων υγειονομικής ταφής. Τα αγροκτήματα που βρίσκονται κοντά σε τέτοιους χώρους πρέπει να διασφαλίζουν υψηλότερο επίπεδο προστασίας κατά τον κίνδυνο εμφάνισης μόλυνσης. Αυτό πρέπει τουλάχιστον να εφαρμόζεται για νεόκτιστα πτηνοτροφικά αγροκτήματα. 6
1.1.2 Χώρος πουλερικών 2 Πρέπει να διατίθεται ένα σχεδιάγραμμα του χώρου. Η καλή βιοασφάλεια είναι εξαιρετικά σημαντική για την πρόληψη της εισαγωγής ευρέου φάσματος μικροοργανισμών στα πτηνοτροφικά αγροκτήματα. Ο σχεδιασμός του χώρου και οι πρακτικές διοίκησης πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να διευκολύνεται η καλή βιοασφάλεια. Η περίμετρος του χώρου πρέπει να είναι σαφώς καθορισμένη και, εφόσον είναι δυνατό, περιφραγμένη. Η πρόσβαση στον χώρο πρέπει να ελέγχεται και συνεπώς να επιτρέπεται μόνο από συγκεκριμένα σημεία εισόδου, τα οποία υποδεικνύονται σαφώς και περιορίζονται όσο το δυνατόν περισσότερο σε επαγγελματίες που γνωρίζουν τα μέτρα βιοασφάλειας. Πρέπει να υπάρχει κουδούνι ή άλλο μέσον προσέλκυσης της προσοχής και η είσοδος των επισκεπτών στον χώρο δεν πρέπει να επιτρέπεται χωρίς συνοδεία. Ο χώρος στάθμευσης των επισκεπτών πρέπει να είναι παρακείμενος στην καθορισμένη είσοδο του χώρου, μακριά από πτηνοτροφικά κτίρια, αποθήκευση ζωοτροφής ή κοπριάς. Ιδανικά, πρέπει να υπάρχει μια καθαρή, σκληρή επιφάνεια για στάθμευση. Συνιστάται, ο χώρος να είναι εξοπλισμένος με ένα καθαρό αποδυτήριο 5 στην είσοδο, στο οποίο το προσωπικό και οι επισκέπτες θα φορούν μπότες και φόρμες που παρέχονται στο χώρο. Ένα απολυμαντικό ποδιών 3 και ένα απολυμαντικό χεριών 4 πρέπει να χρησιμοποιείται στην είσοδο και κατά την έξοδο του αποδυτηρίου. Τα χέρια πρέπει, κατά προτίμηση, να πλένονται και να στεγνώνονται καθώς και να αποστειρώνονται ανάμεσα στις επισκέψεις στους ορνιθώνες. Τα οδοστρώματα εντός του αγροκτήματος πρέπει να έχουν σκληρή επιφάνεια, η οποία να μπορεί να καθαριστεί αποτελεσματικά. Στο χώρο δεν πρέπει να στεγάζονται άλλου είδους πουλερικά, συμπεριλαμβανομένων των διακοσμητικών ποικιλιών ή ορνίθων. 1.1.3 Τα κτίρια Τα κτίρια πρέπει να είναι κατασκευασμένα από ανθεκτικό (σκληρό) υλικό που να μπορεί να καθαρίζεται και να απολυμαίνεται εύκολα και αποτελεσματικά. Τα κτίρια πρέπει να συντηρούνται προκειμένου να αποτρέπεται η πρόσβαση άγριων πτηνών και παρασίτων. Ο εξωτερικός περιβάλλοντας αμέσος χώρος γύρω από τους ορνιθώνες πρέπει να διατηρείται καθαρός από βλάστηση, και ο χώρος και η περιβάλλουσα βλάστηση πρέπει να διατηρούνται καθαρά και τακτοποιημένα για να μην προσελκύονται παράσιτα και άγρια πτηνά. Τα διάφορα υλικά δεν πρέπει να αποθηκεύονται γύρω από τους ορνιθώνες. Τα κτίρια πρέπει να διαθέτουν έναν ελάχιστο αριθμό σημείων εισόδου και αυτά πρέπει να διατηρούνται κλειστά και κλειδωμένα προκειμένου να αποτρέπεται η μη εξουσιοδοτημένη είσοδος. Πρέπει να υπάρχει παροχή για το πλύσιμο ή την απολύμανση χεριών 4 καθώς και για την αλλαγή ρούχων σε φόρμες και μπότες πριν από την είσοδο στη μονάδα, και πριν και μετά την έξοδο από κάθε ορνιθώνα. Οι μπότες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε χώρους εκτός του ορνιθώνα. 7
Για τη μεγιστοποίηση των μέτρων βιοασφάλειας συνίσταται να υπάρχει τουλάχιστον ένα σύστημα καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση 3 ή/και ένα σύστημα προθαλάμου 5. Αυτά τα μέτρα ωστόσο διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αλλά είναι δυνατόν να κτιστεί ένας εσωτερικός χώρος στον οποίο θα γίνεται η αλλαγή μποτών στους ορνιθώνες χωρίς επαφή με τον εξωτερικό χώρο. Μαζί με τους ορνιθώνες πρέπει να κτίζονται και να συντηρούνται, με βάση αντίστοιχα πρότυπα, τα βοηθητικά κτίρια όπως οι χώροι αποθήκευσης, χώροι ανάπαυσης, τουαλέτες κ.λπ. 1.1.4 Μέτρα βιοασφάλειας στο χώρο και στην είσοδο ορνιθώνων Το προσωπικό και οι επισκέπτες αποτελούν μεγάλο κίνδυνο βιοασφάλειας για το απόθεμα στο χώρο. Κατά την είσοδο στο χώρο, το προσωπικό και οι επισκέπτες θα πρέπει να αλλάζουν βάζοντας προστατευτικά ενδύματα που παρέχονται εκεί. Επιπλέον, τα υποδήματα πρέπει να αλλάζονται κατά την είσοδο και αποχώρηση από κάθε ορνιθώνα και συνιστάται η αλλαγή σε προστατευτικό ρουχισμό κατά την είσοδο σε κάθε ορνιθώνα αντί κατά την είσοδο στο χώρο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η μεταφορά μολυσμένου υλικού στον ορνιθώνα μέσω υποδημάτων, χεριών ή φορητού εξοπλισμού. Για τη μείωση αυτού του κινδύνου συνιστάται, κατά προτίμηση, η εγκατάσταση ενός συστήματος βιοασφάλειας με φραγμό 5 ή ενός συστήματος καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση 3 με διπλό φραγμό στην είσοδο όλων των ορνιθώνων. Τα συστήματα καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση αποτελεί λιγότερο αποτελεσματικό σύστημα βιοασφάλειας σε σχέση με το σύστημα αλλαγής μποτών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε από τα δύο συστήματα βιοασφάλειας, ωστόσο είναι επιτακτικό το σύστημα να χρησιμοποιείται με συνέπεια και αποτελεσματικά από όλους τους επισκέπτες και εργάτες καθ όλη τη διάρκεια της εκτροφής σμηνών. Το σύστημα καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση πρέπει πάντα να περιέχει εγκεκριμένα απολυμαντικά 6. Αν χρησιμοποιούνται λουτρά καθαρισμού ποδιών, τότε όλοι οι επισκέπτες πρέπει να εμβαπτίζουν τα υποδήματά τους στην εγκατάσταση πριν από την είσοδο στον ορνιθώνα. Πρέπει να χρησιμοποιούνται απολυμαντικά στις σωστές αναλογίες για βακτήρια όπως η σαλμονέλα (είναι πολύ πιο συμπυκνωμένη απ ότι απαιτείται για νόσους των πτηνών) και να είναι ένα από τα προϊόντα που είναι λιγότερο ευαίσθητα στην αναστολή από οργανικά υλικά και να έχουν την ταχύτερη δράση. Πρέπει να αλλάζονται και να ανεφοδιάζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή. Συνίσταται η διάθεση δύο συστημάτων καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση, ένα στο εξωτερικό του προθάλαμου και ένα ακριβώς πριν από την είσοδο στον χώρο των πτηνών. Οι μπότες πρέπει να εμβαπτίζονται επιμελώς και κατά την είσοδο και έξοδο από αυτούς τους χώρους. Για να είναι αποτελεσματικά τα λουτρά καθαρισμού ποδιών, οι μπότες πρέπει να καθαρίζονται πριν από την εμβάπτιση. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση ξεχωριστού απολυμαντικού εμβάπτισης και βούρτσας, μηχανικού συστήματος πλύσης ή τινάζοντας τη βρωμιά. Επιπροσθέτως, πρέπει να χρησιμοποιείται και να αναπληρώνεται τακτικά ένα κατάλληλο απολυμαντικό σε αποτελεσματική συμπύκνωση για την αποφυγή μόλυνσης, αραίωσης ή εξάτμισης/αλλοίωσης των ενεργών συστατικών. 8
1.1.5 Εξοπλισμός Ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται στο χώρο πρέπει να είναι κατασκευασμένος από ανθεκτικό υλικό και να μπορεί να καθαρίζεται και να απολυμαίνεται. Τυχόν εξοπλισμός που χρησιμοποιείται από κοινού πρέπει να καθαρίζεται επιμελώς και να απολυμαίνεται πριν και μετά από τη μετακίνησή του μεταξύ των πτηνοτροφικών χώρων. 1.2 Παροχή και απόρριψη στρωμνής Ως στρωμνή για τα πουλερικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλία τύπων στρωμνής, αλλά πρέπει να λαμβάνεται από αξιόπιστη πηγή και να μην είναι μολυσμένη από ζώα εκτροφής, άγρια πτηνά και τρωκτικά. Η στρωμνή μπορεί να υποβληθεί σε επεξεργασία κατά την παρασκευή ή συσκευασία με ειδικά μείγματα οξέων όπως μυρμηκικό και προπιονικό οξύ ή αντιβακτηριδιακά προϊόντα, όπως η φορμαλδεΰδη ή απολυμαντικά σε σκόνη, προκειμένου να μειώνεται ο κίνδυνος βακτηριδιακής μόλυνσης. Η στρωμνή πρέπει να μεταφέρεται με οχήματα που έχουν καθαριστεί και απολυμανθεί πριν από τη φόρτωση της στρωμνής, και όχι σε οχήματα που έχουν χρησιμοποιηθεί προηγουμένως για τη μεταφορά κοπριάς, εκτός κι αν έχουν καθαριστεί καλά, απολυμανθεί και στεγνώσει. Η στρωμνή που αποθηκεύεται σε ανοιχτό χώρο σε παλέτες ή χύδην, πρέπει πάντοτε να καλύπτεται με καθαρό προστατευτικό για το νερό, τα πουλιά και τα παράσιτα. Κατεστραμμένα δέματα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται. Η χρησιμοποιημένη στρωμνή 7 πρέπει να απομακρύνεται αμέσως από το χώρο μεταξύ των αγελών και να απορρίπτεται κατάλληλα. 1.3 Έλεγχος παρασίτων, άγριων ζώων και εντόμων Όλα τα κτίρια πρέπει να διαθέτουν προστασία που να αποτρέπει όσο το δυνατόν καλύτερα την είσοδο άγριων πτηνών, τρωκτικών, άγριων ζώων και κανθάρων στρωμνών. (Βλ. 4.1). Η παρουσία τους στη γύρω περιοχή πρέπει να αποθαρρύνεται από γενική ευταξία, τον καθαρισμό της βλάστησης και άλλων σημείων όπου κουρνιάζουν. Οι διασκορπισμένες ζωοτροφές πρέπει να καθαρίζονται αμέσως. Το περιβάλλον που ευνοεί την ύπαρξη τρωκτικών πρέπει να εξαλείφεται διατηρώντας τους λειτουργικούς χώρους σε τάξη. Πρέπει να καταρτίζεται ένα προσχεδιασμένο πρόγραμμα δολωμάτων ή/και παγίδων εντός και γύρω από τα κτίρια, καθώς και περιμετρικά του χώρου. Τον έλεγχο παρασίτων πρέπει να τον αναλαμβάνει κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό με γνώση των παρασιτοκτόνων και της εφαρμογής τους. Πρέπει να καταρτιστεί ακριβές σχέδιο ελέγχου παρασίτων για τη μονάδα και να τηρούνται πλήρη αρχεία της χρήσης παρασιτοκτόνων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Το πρόγραμμα ελέγχου παρασίτων πρέπει να εντατικοποιείται στην περίπτωση που υπάρχουν ενδείξεις εισβολής τρωκτικών και η αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε δράσης να παρακολουθείται προσεκτικά και να τροποποιείται όπως χρειάζεται. Είναι ευκολότερη η εντατικοποίηση του προγράμματος ελέγχου παρασίτων κατά την κενή περίοδο. 9
Τα μέτρα προστασίας και ελέγχου πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους. 1.4 Κατοικίδια ζώα στο χώρο Τα κατοικίδια και τυχόν άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των ζώων εκτροφής, πρέπει να κρατώνται μακριά από τους ορνιθώνες, τις αποθήκες ζωοτροφών και στρωμνών και τα βοηθητικά κτίρια. Η είσοδος σκύλων, γατών και άλλων ζώων εκτροφής στα πτηνοτροφικά κτίρια (συμπεριλαμβανομένων των αποθηκών για τις ζωοτροφές ή τον εξοπλισμό) πρέπει να αποτρέπεται σε όλες τις περιπτώσεις. 1.5 Παροχή ζωοτροφής και νερού Οι ζωοτροφές στην τελική μορφή ή τα συστατικά για οικιακή μίξη πρέπει να λαμβάνονται από μύλο ή προμηθευτή που λειτουργεί σύμφωνα με τις νόμιμες προδιαγραφές και τους σχετικούς κώδικες πρακτικής για τον έλεγχο ειδικά της σαλμονέλας και ο οποίος πρέπει να καθιστά διαθέσιμα τα αποτελέσματα παρακολούθησης της σαλμονέλας της ζωοτροφής και του περιβάλλοντος του μύλου ή της διαδικασίας. Για την ερμηνεία αυτών των αποτελεσμάτων μπορεί να ζητηθεί η συμβουλή του κτηνιάτρου που είναι υπεύθυνος για το σμήνος 8. Ιδανικά, οι ζωοτροφές σε τελική μορφή πρέπει να παραδίνονται σε οχήματα που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για αυτόν το σκοπό και τα οποία δεν φορτώνονται με ακατέργαστα συστατικά, άλλες ζωοτροφές ή υλικά. Όπου χρησιμοποιούνται φορτηγά ζωοτροφής για τη φόρτωση ακατέργαστων υλών, τότε τα οχήματα πρέπει να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται αποτελεσματικά πριν μεταφερθεί η ζωοτροφή σε τελική μορφή. Πρέπει να υπάρχει τεκμηριωμένο πρόγραμμα υγιεινής για όλα τα οχήματα. Αν είναι δυνατόν η ζωοτροφή πρέπει να παραδίνεται απευθείας από τον παραγωγό ζωοτροφής στον εκτροφέα. Η προσθήκη-μίξη ολόκληρων σπόρων σιτηρών πρέπει να γίνεται είτε με επεξεργασία οξέος με αποτελεσματικό ειδικό προϊόν που περιλαμβάνει μυρμηκικό ή/και προπιονικό οξύ ή φορμαλδεΰδη ή με θερμή επεξεργασία ή με επεξεργασία σύμφωνα με τις προδιαγραφές που παρέχονται από τις εθνικές αρχές. Αν ο εκτροφέας χρησιμοποιεί το δικό του σπόρο και μπορεί να ελέγξει τυχόν κίνδυνο σαλμονέλας, οι εθνικές αρχές δεν απαιτούν πάντα επεξεργασία με οξύ ή θερμική επεξεργασία. Κατά την εκφόρτωση της ζωοτροφής, πρέπει να χρησιμοποιείται μία σακούλα συλλογής σκόνης που αποκλειστικά ανήκει στο αγρόκτημα. Ο προμηθευτής ζωοτροφών μπορεί επίσης να παρέχει νέα σακούλα συλλογής σκόνης για κάθε παράδοση. Η σκόνη είναι ένα καλό δείγμα προς έλεγχο για ενδεχόμενη μόλυνση της παράδοσης. Δείγματα κάθε παράδοσης ζωοτροφής πρέπει να συλλέγονται σύμφωνα με το κεφάλαιο σχετικά με την Παρακολούθηση, τη Δειγματοληψία και τον Έλεγχο και να διατηρούνται για τουλάχιστον μία εβδομάδα μετά τη σφαγή. 10
Οι ζωοτροφές στο αγρόκτημα πρέπει να αποθηκεύονται σε κλειστά δοχεία αποθήκευσης χύδην, σε χοάνες ή σε σφραγισμένους σάκους. Τα πτηνά και τα τρωκτικά πρέπει να διατηρούνται μακριά από τους χώρους αποθήκευσης και τις χοάνες λήψης κ.λπ. Οι διασκορπισμένες ζωοτροφές πρέπει να καθαρίζονται αμέσως για να μην προσελκύονται παράσιτα και άγρια πτηνά. Οι διασκορπισμένες ζωοτροφές και τα υπολείμματα από κοχλίες ζωοτροφών και χοάνες λήψης κ.λπ. δεν πρέπει να αποθηκεύονται και να επαναχρησιμοποιούνται για το επόμενο σμήνος. Το πόσιμο νερό πρέπει κατά προτίμηση να είναι από τη δημοτική ελεγχόμενη υδροδότηση. Αν είναι από άλλη πηγή, πρέπει να πραγματοποιείται βιολογικός έλεγχος πριν από τη χρήση και να επανελέγχεται τακτικά (το λιγότερο 1/έτος). Είναι προτιμότερο να προστεθεί αποστειρωτής νερού ή να χρησιμοποιείται επεξεργασία νερού σε μη δημοτικό νερό (ή μπορεί να υπάρξει η πιθανότητα να εφαρμοστεί επεξεργασία νερού αν χρειάζεται π.χ. χλωρίωση, επεξεργασία με υπεριώδη ακτινοβολία). Το μη επεξεργασμένο επιφανειακό νερό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται. Το σύστημα παράδοσης, συμπεριλαμβανομένης κάθε δεξαμενής τροφοδότησης, πρέπει να είναι κλειστό και η διαχείρισή του να είναι υγιεινή για να αποτρέπεται η μόλυνση. 1.6 Διάθεση νεκρών και θανατωμένων πτηνών Τα σμήνη πρέπει να ελέγχονται σε καθημερινή βάση και τυχόν νεκρά και θανατωμένα πτηνά πρέπει να απομακρύνονται και να τοποθετούνται σε σφραγισμένο, στεγανό και με προστασία από τα παράσιτα δοχείο για να αποτρέπεται η πρόσβαση σε παράσιτα ή/και τρωκτικά. Τα σφάγια 9 πρέπει να διαθέτονται μέσω μιας αδειοδοτημένης διαδρομής, σύμφωνα με τη σχετική Ευρωπαϊκή νομοθεσία, ιδίως τον κανονισμό (ΕΚ) 1774/2002 για τον καθορισμό υγειονομικών κανόνων σχετικά με τα ζωικά υποπροϊόντα που καταργήθηκε από τον κανονισμό 1069/2009 της Επιτροπής περί υγειονομικών κανόνων για ζωικά υποπροϊόντα και παράγωγα προϊόντα με ισχύ από την 1η Μαρτίου 2011. Η εγκατάσταση αποθήκευσης και οι χώροι αποθήκευσης για νεκρά πτηνά πρέπει να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται επιμελώς πριν από την τοποθέτηση νέων πτηνών. Τα χέρια πρέπει επίσης να πλένονται και να απολυμαίνονται μετά το χειρισμό των νεκρών πτηνών. Η χρήση πλαστικών γαντιών μίας χρήσης είναι προτιμότερη. 1.7 Απόθεμα μίας ημέρας Τα αποθέματα μίας ημέρας που παρέχονται από σμήνη αναπαραγωγής και εκκολαπτήρια πρέπει να πληρούν τη σχετική νομοθεσία για την παρακολούθηση των αποθεμάτων σμηνών για σαλμονέλα. (κανονισμός 2160/2003 της Επιτροπής). Οι νεοσσοί μίας ημέρας πρέπει να μεταφέρονται σε καθαρά και σωστά απολυμασμένα οχήματα, κουτιά ή/και κλωβούς. 11
2. Διαχείριση 2.1 Εισαγωγή Κατά την παραγωγή ζώων για τρόφιμα ισχύουν συγκεκριμένα μέτρα για την ασφάλεια του προϊόντος. Ο πρωτεύων στόχος του προγράμματος υγιεινής κρέατος είναι η προστασία της δημόσιας υγείας. Τα προγράμματα πρέπει να βασίζονται σε επιστημονική αξιολόγηση κρεατογενών κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία και να λαμβάνουν υπόψη όλους τους σχετικούς κινδύνους ασφάλειας τροφίμων, όπως καθορίζονται από την έρευνα και την παρακολούθηση. Οι προδιαγραφές για την υγιεινή κρέατος πρέπει να περιλαμβάνουν τον έλεγχο των κινδύνων στο μέγιστο δυνατό βαθμό, κατά τη διάρκεια ολόκληρης της αλυσίδας τροφίμων συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου αγρόκτημα. Πρέπει να ληφθούν υπόψη πληροφορίες που προκύπτουν από τα διαδοχικά στάδια παραγωγής, ώστε οι προδιαγραφές υγιεινής να προσαρμοστούν στην εξάπλωση κινδύνων στο ζωικό πληθυσμό απ όπου προέρχεται το κρέας. Στο μέγιστο δυνατό βαθμό, οι αρχές HACCP μπορούν επίσης να εφαρμοστούν στον σχεδιασμό και την υλοποίηση μέτρων υγιεινής. Το προσωπικό που εργάζεται με ζώα για την παραγωγή τροφίμων και σε δραστηριότητες που εμπλέκονται στην υγιεινή, πρέπει να διαθέτει την κατάλληλη εκπαίδευση, γνώση, δεξιότητα και ικανότητα. Τα αποτελέσματα παρακολούθησης και εποπτείας των ζώων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη με επακόλουθη ανασκόπιση ή/και τροποποίηση απαιτήσεων ζώων/υγιεινής όταν είναι αναγκαίο. 2.1.1 Διαχείριση του χώρου Η διαχείριση ολόκληρου του χώρου πρέπει να πραγματοποιείται βάσει της αρχής «όλα μέσα-όλα έξω» (all-in all-out), όπου είναι δυνατό. Όλες οι μονάδες εντός μίας σαφώς ορισμένης περιοχής βιοασφάλειας πρέπει να χρησιμοποιούν ένα χώρο ελεύθερο απ όλα τα ζώα εκτροφής μεταξύ των κύκλων σμηνών. Για χώρους πολλαπλών ηλικιών πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένας χώρος ελεύθερος από αποθέματα για καθεμία από τις ορισμένες περιοχές βιοασφάλειας και πρέπει να ακολουθούνται πολύ προσεκτικά μέτρα βιοασφάλειας κατά τη μετακίνηση μεταξύ των εν λόγω περιοχών. 2.1.2 Προσωπικό και επισκέπτες Πρέπει να παρέχεται σε όλο το προσωπικό και τους επισκέπτες καθαρός προστατευτικός ρουχισμός και υποδήματα για χρήση στο χώρο. Όλος ο ρουχισμός πρέπει να πλένεται ή να απορρίπτεται μεταξύ των σμηνών. Οι επισκέπτες στις πτηνοτροφικές μονάδες πρέπει να είναι περιορισμένοι. Επισκέπτες, συμπεριλαμβανομένων των καταγραφέων ενδείξεων μετρητών, των οδηγών παράδοσης καυσίμων και τροφίμων και του προσωπικού ασφαλείας, πρέπει να εξοπλίζονται με προστατευτικό ρουχισμό 12
και υποδήματα κατά την άφιξη, τα οποία πρέπει να παραμένουν στον χώρο μετά τη χρήση. Ωστόσο, επισκέπτες που δεν εισέρχονται στον χώρο διαμονής των κοτόπουλων, στους χώρους εξυπηρέτησης ή στις περιοχές αποθήκευσης ζωοτροφής/στρωμνής των ορνιθώνων δεν απαιτείται να φορούν προστατευτικό ρουχισμό και υποδήματα. Πρέπει να τηρούνται οι διαδικασίες βιοασφάλειας στην είσοδο των ορνιθώνων όπως περιγράφονται στην παράγραφο 1.1.4 Οι εγκαταστάσεις πλυσίματος χεριών και οι τουαλέτες πρέπει να είναι διαθέσιμες στον χώρο και να είναι εξοπλισμένες με νιπτήρα με την κατάλληλη εγκατάσταση για το πλύσιμο, την απολύμανση, το στέγνωμα και την αποστείρωση χεριών. Για όλα τα μέλη του προσωπικού και τους επισκέπτες πρέπει να υπάρχει παροχή για το πλύσιμο χεριών πριν από την είσοδο στους ορνιθώνες και μετά την έξοδο από αυτούς. Οι επισκέπτες του χώρου πρέπει να υπογράφουν σε ένα βιβλίο επισκεπτών (να καταγράφονται η ημερομηνία, ώρα άφιξης και αναχώρησης, όνομα, επωνυμία εταιρείας, σκοπός και ημερομηνία της πιο πρόσφατης επαφής με τα πουλερικά). Επισκέπτες από ξένες χώρες δεν πρέπει να έχουν επισκεφτεί πουλερικά τις τελευταίες 48 ώρες. 2.1.3 Οχήματα Οι επισκέψεις οχημάτων στην πτηνοτροφική μονάδα πρέπει να ελαχιστοποιούνται. Συνιστάται επίσης, να υπάρχει πρόβλεψη αποτελεσματικού ψεκασμού απολύμανσης των τροχών και άλλων μολυσμένων τμημάτων των οχημάτων στο σημείο εισόδου στο χώρο. 2.1.4 Διαδικασίες εργασίας και εκπαίδευση Το προσωπικό πρέπει να έχει ορίσει τις διαδικασίες εργασίας που λαμβάνουν υπόψη τις συνθήκες βιοασφάλειας και υγιεινής. Το προσωπικό πρέπει να είναι εκπαιδευμένο σχετικά με τη σημασία των μεταδιδόμενων νόσων, ζωονόσων και της σωστής υγιεινής, συμπεριλαμβανομένης της ατομικής υγιεινής, και τα πρωτόκολλα βιοασφάλειας για την ελαχιστοποίηση των μολύνσεων στο αγρόκτημα. 3. Παρακολούθηση Δειγματοληψία και Έλεγχος Παρακολούθηση της κατάστασης για τη σαλμονέλα του σμήνους. Η γνώση της κατάστασης για τη σαλμονέλα των σμηνών παρέχει έναν έλεγχο στην αποτελεσματικότητα των μέτρων βιοασφάλειας και βοηθάει στη λήψη αποφάσεων για την απολύμανση κατά την εξολόθρευση και θα βοηθήσει στις αποφάσεις για τον οργανισμό σφαγής. Ο προγραμματισμός του χρόνου σφαγής των σμηνών που είναι θετικά για σαλμονέλα θα ελαχιστοποιήσει τη διασταυρούμενη μόλυνση στις εγκαταστάσεις σφαγής και θα μειώσει το ποσοστό κρέατος πουλερικών που είναι μολυσμένο με σαλμονέλα, το οποίο εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα. Ο κανονισμός της ΕΕ απαιτεί την αποστολή δύο ζευγών μάκτρων για μπότες ανά σμήνος εντός τριών εβδομάδων πριν από τη σφαγή 13
για έλεγχο για σαλμονέλα. Συνιστάται η υλοποίηση καθεστώτων παρακολούθησης για καμπυλοβακτήρια ώστε να μπορούν να αναγνωρίζονται πρακτικές αγροκτημάτων που συνδέονται με αρνητικά σμήνη. Τα θετικά αποτελέσματα πρέπει να συζητιούνται με τον υπεύθυνο για το σμήνος κτηνίατρο. Οι διαδικασίες πρέπει να επανεξετάζονται και να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα σε περίπτωση μολυσμένων ορνιθώνων. Οι λεπτομέρειες του καθεστώτος παρακολούθησης που πρέπει να χρησιμοποιούνται, πρέπει να συζητείται με τον υπεύθυνο της μονάδας επεξεργασίας, ο οποίος έχει το μέγιστο όφελος από τη χαμηλή εξάπλωση της σαλμονέλας και του καμπυλοβακτηρίου. Τα καθεστώτα παρακολούθησης πρέπει επίσης να συμμορφώνονται με νομικές διατάξεις (σημειώστε πως από την 1/1/2009 και εξής θα ισχύουν οι διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 646/2007 της Επιτροπής που στοχεύουν στη ρύθμιση της μείωσης της εξάπλωσης της Salmonella Enteritidis και της Salmonella Typhimurium). Η διάδοση των αποτελεσμάτων ελέγχου σε όλους τους εταίρους στην τροφική αλυσίδα θα αυξήσει την επίγνωση και θα διευκολύνει τον καλύτερο έλεγχο σαλμονέλας (και καμπυλοβακτηρίου) και συνεπώς θα ενθαρρύνεται. 3.1 Δειγματοληψία και έλεγχος σαλμονέλας 3.1.1 Δειγματοληψία για έλεγχο σαλμονέλας Οι ακόλουθες παράγραφοι περιγράφουν τη δειγματοληψία και τον έλεγχο. Η ένδειξη «υποχρεωτικό» αναφέρεται σε Ευρωπαϊκό κανονισμό. Η ένδειξη «προαιρετικό» ή «συνιστάται» σημαίνει πως δεν υπάρχει Ευρωπαϊκός κανονισμός. Αλλά μην ξεχνάτε ότι μπορεί να υπάρχουν εθνικές νομικές προδιαγραφές. 3.1.1.1 Δειγματοληψία νεοσσών κρέατος κοτόπουλων μίας ημέρας: προαιρετικό Όλα τα σμήνη αναπαραγωγής πρέπει να ελέγχονται σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα σύμφωνα με ευρωπαϊκό κανονισμό της ΕΕ 2160/2003 για τον έλεγχο της σαλμονέλας και άλλων συγκεκριμένων τροφιμογενών ζωονοσογόνων παραγόντων και τον κανονισμό 200/2010 όσον αφορά στο στόχο για τη μείωση της εξάπλωσης οροτύπων σαλμονέλας σε ενήλικα σμήνη αναπαραγωγής Gallus gallus, ώστε η κατακόρυφη μετάδοση των πέντε βασικών οροτύπων σαλμονέλας να είναι λιγότερη πιθανή. Ο έλεγχος νεοσσών (κοτόπουλων πάχυνσης) κρέατος κοτόπουλων μίας ημέρας κατά την άφιξη στο αγρόκτημα δεν προβλέπεται από την νομοθεσία της ΕΕ και συνεπώς δεν απαιτείται σε υποχρεωτική βάση. Όπου είναι επιθυμητός ένας διασταυρούμενος έλεγχος της κατάστασης σαλμονέλας των νεοσσών που παραδόθηκαν, η δειγματοληψία πρέπει να γίνεται με αποστειρωμένο μέσο, με χρήση καθαρού προστατευτικού ρουχισμού, συμπεριλαμβανομένων πλαστικών γαντιών μίας χρήσης στο φορτηγό κοτόπουλων. Η μόλυνση δείγματος από υπόλειμμα σαλμονέλας σε σκόνη μπορεί πολύ εύκολα να προκύψει αν η δειγματοληψία λάβει μέρος σε κακώς απολυμασμένο ορνιθώνα. 14
Μπορούν να ελεγχθούν μεγάλα πολλαπλά δείγματα κουτιών παράδοσης νεοσσών, που αντιπροσωπεύουν όλα τα αποθέματα σμηνών, ή υφασμάτινα μάκτρα με φαρδιά γάζα ή μάκτρα «chiffonette» τουλάχιστον 900cm 2, καθώς και νεοσσοί που βρέθηκαν νεκροί κατά την άφιξη ή θανατωμένοι κατά την παράδοση. Δείγματα του ίδιου τύπου μπορούν να ομαδοποιούνται για δοκιμή, όπου είναι αναγκαίο. 3.1.1.2 Δειγματοληψία κοτόπουλων πάχυνσης: υποχρεωτική Τα ακόλουθα κεφάλαια περιγράφουν τη δειγματοληψία και τον έλεγχο σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ, αλλά η εθνική νομοθεσία μπορεί να τους υπερβαίνει και πρέπει να τηρείται. 3.1.1.2.1 Περίοδος δειγματοληψίας Η δειγματοληψία από κοτόπουλα πάχυνσης είναι υποχρεωτική και καλύπτεται από τη νομοθεσία της ΕΕ. Πρέπει να λαμβάνεται δείγμα από τα πτηνά εντός τριών εβδομάδων από τη σφαγή. Είναι προτιμότερο η δειγματοληψία να πραγματοποιείται όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ημερομηνία σφαγής, ώστε η εγκατάσταση να μπορεί να προγραμματίσει και να σφάξει τα θετικά σμήνη ανάλογα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να δοθεί αρκετός χρόνος για τον έλεγχο και την αναφορά του αποτελέσματος για να επιτραπεί ο προγραμματισμός και η σφαγή αν είναι αναγκαίο. 3.1.1.2.2 Διαδικασία δειγματοληψίας Πρέπει να χρησιμοποιούνται το λιγότερο δύο ζεύγη απορροφητικών μάκτρων για μπότες ανά σμήνος, δηλ. τέσσερα απορροφητικά μάκτρα για μπότες ανά ορνιθώνα. Η επιφάνεια των απορροφητικών μάκτρων για μπότες πρέπει να υγραίνεται προηγουμένως με κατάλληλα αραιωτικά. Συνιστάται το εργαστήριο να παρέχει τα απορροφητικά μάκτρα για μπότες. Ο διαχειριστής του αγροκτήματος πρέπει να τοποθετεί τα απορροφητικά μάκτρα για μπότες πάνω από τα αποστειρωμένα αδιάβροχα καλύμματα μποτών, πάνω από τις μπότες που φοριούνται, περνώντας μέσα από οποιοδήποτε σύστημα καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση 3 και φοριούνται πάνω από τα υποδήματά του, και να βεβαιώνεται ότι περπατάει τουλάχιστον 100 βήματα για να συμπεριλάβει όλο το μήκος του ορνιθώνα και όλα τα υπο-τμήματα. Η δειγματοληψία πρέπει να πραγματοποιείται πριν από τον ανεφοδιασμό στρωμνής. Μετά τη δειγματοληψία τα μάκτρα για μπότες πρέπει να μεταφέρονται προσεκτικά σε αποστειρωμένο δοχείο. Πρέπει να υπάρχουν προσκολλητικά υλικά περιττωμάτων στα μάκτρα για μπότες, που πρέπει ορατά να λερώνονται. Τα δείγματα πρέπει να αποστέλλοντα άμεσα και κατάλληλα στο εργαστήριο με όσο το δυνατόν μικρότερη καθυστέρηση και να μην εκτίθενται σε θερμές συνθήκες πριν από τον έλεγχο. 15
3.1.1.3 Δειγματοληψία κατά την αραίωση και εξολόθρευση: προαιρετική Όταν πραγματοποιείται αραίωση ή εξολόθρευση αρνητικού σε σαλμονέλα σμήνους, δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή μόλυνσης από μολυσμένο εξοπλισμό σύλληψης, κλωβούς και δοχεία. Ο εκτροφέας κοτόπουλων μπορεί επίσης να επιθυμεί να σπογγίσει το φορτηγό μεταφοράς, τους κλωβούς ή/και τα δοχεία, τα οποία έρχονται σε επαφή με το σμήνος του. Για να είναι έτοιμος ο εκτροφέας πρέπει να επικοινωνήσει προηγουμένως με τον κτηνίατρο ή το εργαστήριο. Αν γίνει αυτό πρέπει να χρησιμοποιηθούν μεγάλα υφασμάτινα μάκτρα για να σπογγίζονται πολλαπλές επιφάνειες. 3.1.1.4 Δειγματοληψία μετά τον καθαρισμό και την απολύμανση: προαιρετική αλλά συνιστάται ιδιαίτερα μετά από σμήνος θετικό σε σαλμονέλα. Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών καθαρισμού και απολύμανσης, συνιστάται η λήψη δειγμάτων για τον εντοπισμό της παρουσίας σαλμονέλας. Αν εντοπιστεί σαλμονέλα μετά την απολύμανση, θα πρέπει ιδανικά, να επαναληφθεί η διαδικασία απολύμανσης. Τα δείγματα πρέπει να ελέγχονται όσο το δυνατόν πιο σύντομα μετά τη συλλογή τους, στην ιδανική περίπτωση την ίδια ημέρα. Πρέπει να χρησιμοποιείται μια μέθοδος καλλιέργειας ευαίσθητη στη σαλμονέλα, η οποία είναι κατάλληλη για δείγματα από το περιβάλλον. Τα εργαστήρια, στα οποία αποστέλλονται τα δείγματα για έλεγχο, πρέπει να διαθέτουν διαπίστευση σχετική με τον υπό πραγματοποίηση έλεγχο. Τα υποχρεωτικά δείγματα που λήφθηκαν σύμφωνα με τη νομοθεσία πρέπει να αποστέλλονται σε διαπιστευμένο εργαστήριο. Πρόσθετοι έλεγχοι για τον προσδιορισμό των υγιεινογραμμάτων 10 επιφανειών που περιλαμβάνουν μετρήσεις εντεροβακτηρίων ή ΟΜΧ (ολική μικροβιακή χλωρίδα) μπορεί να είναι επίσης χρήσιμοι για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του καθαρισμού και της απολύμανσης όταν δεν υπάρχει σαλμονέλα. Εάν η εξέταση για σαλμονέλα βρεθεί θετική, πρέπει κατά προτίμηση να επαληθευτεί η απολύμανση και να διερευνηθεί η αποτελεσματικότητα του προγράμματος απολύμανσης. Τα δείγματα προς εξέταση για σαλμονέλα μπορούν να ληφθούν για παράδειγμα από μάκτρα δαπέδων και σκουπίσματος, τοίχους και θύρες, συμπεριλαμβανομένων των κρυφών επιφανειών γύρω από αρθρώσεις, κ.λπ., κενά και ρωγμές στο δάπεδο του ορνιθώνα, στρωμνές, κοπριά, εγκλωβισμένα σε οπές και ρωγμές σε τοιχεία ανωδομής, εξαρτήματα (π.χ. δέσμες, σωλήνες, εξέδρες δεξαμενής τροφοδότησης, εξαεριστήρες), βάσεις ξύλινων σταθμών υποστήριξης και χωρισμάτων, επιτοίχεια κουτιά ανεμιστήρα και φορητοί ανεμιστήρες ανάδευσης, χοάνες λήψης ζωοτροφής και δεξαμενές, εκκολαπτήρια κα άλλες δεξαμενές ζωοτροφής και νερού και συστήματα, 16
δάπεδα και εξαρτήματα σε προθαλάμους, τρωκτικά, περιττώματα τρωκτικών, κάνθαροι στρωμνών και άλλα αρθρόποδα, αν υπάρχουν. Τα πιο σημαντικά σημεία είναι τα συστήματα τροφοδοσίας, τα συστήματα ποτιστρών, τα δάπεδα, οι είσοδοι αέρα, οι έξοδοι αέρα, αν είναι τοποθετημένα στη στέγη ή ανάστροφα στο τέλος της σοδειάς, κενά χαμηλού επιπέδου και ακμές σε τοίχους και χωρίσματα. Τα δείγματα πρέπει να λαμβάνονται με μεγάλα υφασμάτινα μάκτρα, στην ιδανική περίπτωση απευθείας σε προεμπλουτισμένο μέσο το οποίο καλλιεργείται την ημέρα συλλογής. Πρέπει να σπογγίζονται τουλάχιστον 10 ξεχωριστοί χώροι ανά κατηγορία δείγματος. Όπου είναι αναγκαίο τα δείγματα μπορούν να ομαδοποιούνται για οικονομία αλλά τα καλύτερα αποτελέσματα λαμβάνονται με μεγάλο αριθμό μεμονωμένων δειγμάτων. 3.1.1.5 Δειγματοληψία ζωοτροφής: προαιρετική. Ο προμηθευτής ζωοτροφών πρέπει να διαθέτει, να έχει εγκαταστήσει και να διατηρεί μια μόνιμη διαδικασία ή διαδικασίες βάσει των αρχών HACCP συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας ελέγχου σαλμονέλας σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ. Ο έλεγχος της ζωοτροφής κατά την άφιξη στο αγρόκτημα ή από τον εκτροφέα δεν προβλέπεται στη σχετική νομοθεσία της ΕΕ και συνεπώς δεν απαιτείται σε υποχρεωτική βάση, αλλά μπορούν να ληφθούν δείγματα και να αποθηκευτούν με βιοασφαλή τρόπο ώστε να ελεγχθούν αργότερα αν υπάρχει πρόβλημα. Αν ο εκτροφέας χρησιμοποιεί το δικό του σπόρο απαιτείται να διαχειρίζεται τον κίνδυνο σαλμονέλας. Ο έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει προσθήκη μίξη. Σε περίπτωση που ο εκτροφέας κοτόπουλων πάχυνσης επιθυμεί να πραγματοποιήσει διασταυρούμενο έλεγχο για την κατάσταση της ζωοτροφής που παραδόθηκε όσον αφορά στη σαλμονέλα, η δειγματοληψία πρέπει να γίνεται με αποστειρωμένο δειγματολήπτη, γάντι ή αναποδογυρισμένη σακούλα από διάφορα χωριστά σημεία έξω από τον θάλαμο του φορτηγού ζωοτροφής παρουσία και των δύο εμπλεκόμενων μερών (προμηθευτής ζωοτροφής και εκτροφέας κοτόπουλων πάχυνσης). Το μέγεθος του δείγματος πρέπει να είναι το λιγότερο 400 g. Η σκόνη που απομένει στη βάση του φορτηγού ζωοτροφής μετά την εκκένωση αποτελεί το καλύτερο δείγμα, αλλά αυτό δεν είναι πάντα προσβάσιμο. Μπορεί επίσης να υπάρξει ένδειξη μόλυνσης ζωοτροφής με έλεγχο της σκόνης μέσα από χύδην χωνιά ή σωλήνες εξαερισμού/σάκους συλλογής σκόνης. 3.1.2 Αποστολή δειγμάτων Τα δείγματα πρέπει να συσκευάζονται και να αποστέλλονται στο εργαστήριο ανάλυσης κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να φτάνουν στο εργαστήριο εντός 48 ωρών μετά τη δειγματοληψία. 17
4. Καθαρισμός και απολύμανση Καθαρισμός και απολύμανση μετά την εκκένωση του ορνιθώνα ή/και χώρου. Είναι σημαντικό να ακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή πάνω στην ετικέτα κατά τη χρήση καθαριστικών, αποστειρωτικών ή απολυμαντικών ουσιών ή προϊόντων και να χρησιμοποιούνται κατάλληλα προϊόντα σε αποτελεσματική συγκέντρωση. Σε ειδικές καταστάσεις π.χ. όταν έχει εντοπιστεί σαλμονέλα, συνιστάται η συμβουλή ειδικού ή κτηνιάτρου καθώς οι περιοδικές συγκεντρώσεις απολυμαντικού και κάποια προϊόντα που χρησιμοποιούνται για παθογόνα πτηνών δεν είναι κατάλληλα για σαλμονέλα, η οποία είναι σχετικά πιο ανθεκτική στα απολυμαντικά. Μην αγνοείτε τον έλεγχο παρασίτων και εντόμων κατά την περίοδο που ο χώρος ή/και ο ορνιθώνας είναι άδειος και διασφαλίστε τον κατάλληλο έλεγχο παρασίτων, άγριων πτηνών, εντόμων και άλλων αρθροπόδων. 4.1 Στάδιο 1: απομάκρυνση εξοπλισμού και στεγνό καθάρισμα Η απομάκρυνση όλου του ακαθάριστου οργανικού σιτηρεσίου είναι απαραίτητη γιατί η στρωμνή, τα περιττώματα και απορρίμματα μπορεί να περιέχουν υψηλά επίπεδα μόλυνσης και συνεπώς μπορούν να αποτελούν μέγιστη πηγή μόλυνσης. Οργανικά υλικά μπορεί να κάνουν τα απολυμαντικά μη αποτελεσματικά. Όταν εντοπιστεί πρόβλημα κανθάρων, ψεκάστε με εντομοκτόνο αμέσως μετά την εξολόθρευση, προτού ο ορνιθώνας ψυχρανθεί. Ψεκάστε γύρω από τις άκρες του ορνιθώνα μια λωρίδα πλάτους ενός μέτρου, στους τοίχους που είναι χαμηλά και συναντούν την επιφάνεια στρωμνής. Συμπεριλάβετε διαχωριστικούς τοίχους ή κολώνες. Ανατρέξτε στην ετικέτα για ποσοστά αραίωσης των απολυμαντικών που είναι κατάλληλα για Γενικά Βακτήρια συμπεριλαμβανομένης της σαλμονέλας όχι μόνο ιούς ή γενική εφαρμογή και υπολογίστε τον σωστό όγκο απολυμαντικού που απαιτείται. Αφαιρέστε οποιαδήποτε υπολείμματα ζωοτροφής από το σύστημα τροφοδότησης και το σιρό. Αφαιρέστε τον εξοπλισμό αν είναι αναγκαίο. Ρίξτε τη σκόνη. Απομακρύνετε όλη τη στρωμνή από τον ορνιθώνα. Φορτώστε τη στρωμνή διασφαλίζοντας πως όλοι οι εξωτερικοί χώροι όπως οι πλάκες από σκυρόδεμα στις πόρτες και τα σιρό είναι ελεύθερες από παλιά στρωμνή 7, σκόνη κ.λπ. Καλύψτε τα φορτία πριν από τη μετακίνηση από τον χώρο. Αν είναι δυνατόν μεταφέρετε την παλιά στρωμνή όσο το δυνατόν πιο μακριά από τον χώρο ή σε άλλο πτηνοτροφικό αγρόκτημα. Τινάξτε ή πλύνετε τα κενά δοχεία ζωοτροφής και μετά απολυμάνετε τα θετικά σμήνη, προσέχοντας να μην μείνει υγρασία μέσα στα δοχεία όταν παραδοθεί το επόμενο φορτίο ζωοτροφής. 18
4.2 Στάδιο 2: Νερό και ζωοτροφή 4.2.1 Σύστημα πόσιμου νερού Πρέπει να υπάρχει ένα πρόγραμμα καθαρισμού συγκαλλιεργειών 11 για το σύστημα νερού. Όλα τα τμήματα του συστήματος νερού μπορούν να μολυνθούν, ειδικά οι δεξαμενές τροφοδότησης όπου η σκόνη και τα υπολείμματα μπορούν να σωρευτούν. Η αποστείρωση θα καθαρίσει το σύστημα και θα εξαλείψει ανεπιθύμητα βακτήρια, πρωτόζωα ή την ανάπτυξη μυκήτων. Αποστραγγίστε τη δεξαμενή τροφοδότησης και βεβαιωθείτε ότι δεν περιέχει υπολείμματα. Καθαρίστε ανάλογα με τις απαιτήσεις. Πληρώστε τη δεξαμενή με τον όγκο νερού που απαιτείται για την πλήρωση ολόκληρου του συστήματος νερού και προσθέστε απολυμαντικό έως ότου επιτευχθεί η υποδεικνυόμενη αραίωση. Αφήστε το διάλυμα απολυμαντικού να γεμίσει το σύστημα νερού. Ακολουθήστε τις οδηγίες του κατασκευαστή. Αποστραγγίστε το σύστημα και γεμίστε με φρέσκο νερό. 4.2.2 Σύστημα τροφοδότησης Αν το προηγούμενο σμήνος ήταν θετικό για σαλμονέλα, τότε όλος ο χώρος συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων τροφοδότησης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που χρησιμοποιούνται για οικιακή μίξη, τα σιρό και τα δοχεία πρέπει να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται. 4.3 Στάδιο 3: καθαρισμός και αποστείρωση κτιρίων και εξοπλισμού 4.3.1 Προ-εμποτίστε, αν απαιτείται 4.3.1.1 Εμποτισμός Εμποτίστε όλες τις επιφάνειες επιμελώς με απορρυπαντικό διάλυμα αποστείρωσης, το οποίο εφαρμόζεται σε χαμηλή πίεση με ανεμιστήρα. Αφήστε για 20-30 λεπτά ή ακολουθήστε τις οδηγίες του κατασκευαστή, και στη συνέχεια πλύνετε όλες τις επιφάνειες με νερό. 4.3.1.2 Εξωτερικά, ψεκάστε τις εισόδους αέρα, τα υπολείμματα γύρω από τα κουτιά ανεμιστήρων και το χώρο φόρτωσης αν υφίσταται. Επίσης διασφαλίστε πως όλες οι βρώμικες περιοχές όπως ποδιές από σκυρόδεμα 12 γύρω από τους ορνιθώνες και χύδην πλάκες δοχείων πλένονται για να καθαρίσουν. 19
4.3.2 Πλύσιμο Πλύνετε όλες τις επιφάνειες με πλυστικό μηχάνημα πίεσης με το εγκεκριμένο απορρυπαντικό διάλυμα αποστείρωσης. Βεβαιωθείτε πως η κάλυψη εισόδων αέρα, τα κουτιά ανεμιστήρων, τα διαχωριστικά, τα τροφοδοτικά και οι ποτίστρες και όλος ο υπόλοιπος εξοπλισμός, συμπεριλαμβανομένου οποιουδήποτε αφαιρέθηκε από τον ορνιθώνα, είναι εμφανώς καθαρά. Μην ξεχνάτε να πλύνετε τις σκληρές επιφάνειες γύρω από τις πόρτες και τις πύλες. Χρησιμοποιήστε δεξαμενή εμποτισμού, αν είναι διαθέσιμη, για φορητό εξοπλισμό. Σε αυτή τη διαδικασία συμπεριλάβετε οποιοδήποτε βοηθητικό κτίριο, όπως το δωμάτιο υπηρεσίας. Ένα υπεύθυνο και με γνώσεις άτομο πρέπει να ελέγξει το επίπεδο καθαρισμού πριν αποχωρήσει η ομάδα καθαρισμού από τον χώρο και οι περιοχές που έχουν ξεφύγει πρέπει να επανακαθαρίζονται, όπου είναι αναγκαίο. 4.4 Στάδιο 4: συντήρηση και επισκευή Ελέγξτε μετά τον καθαρισμό το δάπεδο, τους τοίχους και τον εξοπλισμό κα επισκευάστε οπές και ρωγμές και άλλα ελαττώματα. Ελέγξτε επίσης για σημάδια τρωκτικών και άλλων παρασίτων, τα οποία μπορεί να είναι πιο εμφανή μετά τον καθαρισμό. Συνιστάται να αφήσετε μια χρονική περίοδο για το στέγνωμα των επιφανειών μετά το πλύσιμο. Αυτό μπορεί να βοηθηθεί με τη λειτουργία των ανεμιστήρων. 4.5 Στάδιο 5: απολύμανση Το επίπεδο νοσογόνων οργανισμών μετά τον καθαρισμό είναι αρκετά υψηλό ώστε να δώσει μια σοβαρή πρόκληση νόσου σε νέο σμήνος. Είναι δυνατό η απολύμανση του χώρου να γίνεται από εξωτερικούς επαγγελματίες, συμπεριλαμβανομένης της απολύμανσης του εσωτερικού των σωλήνων τροφοδότησης, των συστημάτων δεξαμενών τροφοδότησης, σε περιπτώσεις (επανεμφανιζόμενες) σαλμονέλας ή άλλων μολύνσεων. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί φορμαλδεΰδη και συνήθως εφαρμόζεται διάλυμα 5-10% με ηλεκτρικό πλυντήριο. Οι ταΐστρες και οι ποτίστρες πρέπει να παραμένουν κενές έως ότου ολοκληρωθεί η απολύμανση. Ακολουθήστε τις οδηγίες και συστάσεις του κατασκευαστή, αλλά είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείτε προϊόντα και διαλύματα αποτελεσματικά για σαλμονέλα - όχι μόνο για ιούς ή γενική εφαρμογή. Είναι απαραίτητη η χρήση εγκεκριμένου απολυμαντικού που έχει αποδειχθεί πως είναι αποτελεσματικό κατά των ιών, βακτηρίων, ζυμομυκήτων και μούχλας. Απολυμάνετε όλον τον φορητό εξοπλισμό και επανατοποθετήστε τον στον καθαρό ορνιθώνα, στη συνέχεια απολυμάνετε τον καθαρισμένο ορνιθώνα σύμφωνα με τις συστάσεις του κατασκευαστή, διασφαλίζοντας πως ο φορητός εξοπλισμός που επανατοποθετείται στον ορνιθώνα και η μεταφορά προσωπικού δεν έχουν ως αποτέλεσμα την επαναμόλυνση. Διασφαλίστε πως χρησιμοποιείται ένα ηλεκτρικό πλυντήριο με αρκετή ισχύ για την εφαρμογή απολυμαντικών με υψηλή πίεση μέχρι το σημείο κορεσμού. 20
Εφαρμόστε το διάλυμα ομοιόμορφα σε όλες τις πλυμένες επιφάνειες για να πετύχετε επιμελή διαβροχή. Ψεκάστε στην κορυφή της στέγης και κινηθείτε προς τα κάτω στους τοίχους μέχρι τα πατώματα. Διασφαλίστε πως οι ανεμιστήρες εισόδου και εξόδου αέρα περιλαμβάνονται στον καθαρισμό και στην απολύμανση και δεν είναι κλειστοί κατά τη διάρκεια της απολύμανσης. Κατά την ολοκλήρωση της απολύμανσης, κλείστε όλες τις θύρες και τοποθετήστε συστήματα καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση στις εισόδους. Όταν εντοπιστεί πρόβλημα εντόμων, ψεκάστε τα δάπεδα και τους τοίχους ομοιόμορφα με εντομοκτόνο μετά την απολύμανση και το στέγνωμα. Έλεγχος παρασίτων και εντόμων: Διασφαλίστε επαρκή έλεγχο παρασίτων, μυγών και άλλων αρθροπόδων. 4.6 Στάδιο 6: Εκνέφωση (πρόσθετη διαδικασία απολύμανσης) Ο ορνιθώνας μπορεί επίσης να εκνεφωθεί για να βοηθήσει στον έλεγχο των νοσογόνων οργανισμών που έχουν εισέλθει στον ορνιθώνα κατά τη διαδικασία εγκατάστασης και να απολυμάνει μη προσβάσιμες περιοχές του ορνιθώνα. Η διαδικασία αυτή πρέπει να είναι πρόσθετη στον αποτελεσματικό ψεκασμό απολύμανσης και ποτέ υποκατάστατο αυτού. 4.7 Στάδιο 7: δειγματοληψία και έλεγχος Βλ. Κεφάλαιο Α παράγραφος 3.1.1.4 21
B. ΣΥΛΛΗΨΗ, ΦΟΡΤΩΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΖΩΝΤΩΝ ΠΟΥΛΕΡΙΚΩΝ 1. Εξολόθρευση: οδηγίες για την υγιεινή κατά τη σύλληψη και φόρτωση Ο ρόλος της βιοασφάλειας κατά τη σύλληψη και φόρτωση είναι υψίστης σημασίας. Συνεπώς πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για να μην συμβεί διασταυρούμενη μόλυνση κατά τη διάρκεια αυτών των δραστηριοτήτων. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, πρέπει να λαμβάνονται τα ακόλουθα μέτρα. Το προσωπικό σύλληψης και φόρτωσης ή η ομάδα επαγγελματιών σύλληψης πρέπει να είναι σωστά εκπαιδευμένοι και ενημερωμένοι κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να κατανοούν τη σημασία της ατομικής υγιεινής και να έχουν γνώση των μέσων με τα οποία εξαπλώνεται η μόλυνση στα χέρια, το ρουχισμό και τον εξοπλισμό. Για την όλη διαδικασία σύλληψης ή φόρτωσης/εκφόρτωσης πρέπει να ορίζεται ένα υπεύθυνο μέλος της ομάδας σύλληψης. Το προσωπικό ή η ομάδα σύλληψης και φόρτωσης πρέπει να προγραμματίζουν τις δραστηριότητές τους κατά τέτοιο τρόπο, ώστε τα σμήνη των οποίων οι έλεγχοι έχουν δείξει μόλυνση με σαλμονέλα να πιάνονται στο τέλος της βάρδιας εργασίας, ώστε να μειώνεται η διασταυρούμενη μόλυνση μεταξύ των σμηνών. Η εταιρεία που μεταφέρει τα σμήνη πρέπει να είναι ορθά καταχωρημένη/εγκεκριμένη και να είναι πλήρως υπεύθυνη για τη σωστή απολύμανση των μέσων μεταφοράς. Οι οδηγοί πρέπει να εκπαιδεύονται για τη μεταφορά ζώντων ζώων και για τη σημασία της προσωπικής υγιεινής και των μολύνσεων που εξαπλώνονται με τα χέρια, τον ρουχισμό και τον εξοπλισμό. Το σφαγείο/μεταφορέας πρέπει να συνεννοείται με τον εκτροφέα σχετικά με την ώρα μεταφοράς και την προγραμματισμένη σφαγή, ώστε ο εκτροφέας να μπορεί να εφαρμόσει ένα κατάλληλο πρόγραμμα αφαίρεσης ζωοτροφής για να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του σφαγείου και με τη νομοθεσία. 1.0 Οι δραστηριότητες σύλληψης και/ή φόρτωσης θα πραγματοποιούνται από μια πλήρως εγκεκριμένη και αδειοδοτημένη εταιρεία ή από σωστά εκπαιδευμένο προσωπικό αγροκτήματος. 1.1 Πρέπει να χρησιμοποιείται κατάλληλος, καθαρός προστατευτικός ρουχισμός κατά την έναρξη της σύλληψης σε κάθε αγρόκτημα. Πρέπει να χρησιμοποιούνται συστήματα καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση 3 ή συστήματα φράγματος 5 όπου παρέχονται, και πρέπει να χρησιμοποιούνται εγκεκριμένα απολυμαντικά 6 και σύμφωνα με τις συστάσεις του κατασκευαστή. Τα υποδήματα πρέπει να καθαρίζονται σωστά και να αποστειρώνονται μεταξύ των χώρων. Ιδανικά, πρέπει να χρησιμοποιούνται υποδήματα και άλλος προστατευτικός ρουχισμός που παρέχεται από το αγρόκτημα. (Περαιτέρω λεπτομέρειες 1.1.4). 1.2 Το προσωπικό που εμπλέκεται πρακτικά στη σύλληψη και τη φόρτωση πρέπει να χρησιμοποιεί τις εγκαταστάσεις ατομικής υγιεινής (αποστείρωση χεριών) πριν από τις δραστηριότητες σύλληψης ή φόρτωσης. Αν γίνεται χρήση γαντιών πρέπει να καθαρίζονται και απολυμαίνονται πριν από την άφιξη στο αγρόκτημα. 22