ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ. Το γλοιοσπόριο της ελιάς

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ Το γλοιοσπόριο της ελιάς

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ H ελαιοκαλλιέργεια είναι η κατεξοχήν παραδοσιακή καλλιέργεια της Ελλάδας, συνδεδεμένη με την Αρχαία Ελληνική παράδοση. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται άνω των 7.000.000 στρέμματα ελιάς (ΟΠΕΚΕΠΕ, 2016). Η μέση ετήσια παραγωγή ελαιολάδου στην χώρα μας είναι περί τους 350.000 τόνους, σε σύνολο παγκόσμιας παραγωγής 3.000.000 τόνων. Η Ελλάδα είναι η τρίτη μεγαλύτερη παραγωγός χώρα ελαιολάδου παγκοσμίως (13% της παγκόσμιας παραγωγής τη δεκαετία του 2000), μετά την Ισπανία (40%) και την Ιταλία (22%). Ωστόσο, υπερέχει σε όρους ποιότητας, καθώς τα ¾ της Ελληνικής παραγωγής είναι εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, έναντι 45% της Ιταλικής και 30% της Ισπανικής παραγωγής (Εθνική Τράπεζα). Αντίστοιχα, η μέση ετήσια παραγωγή επιτραπέζιων ελιών στην Ελλάδα, ανέρχεται περί τους 230.000 τόνους (μ.ο. παγκόσμιας παραγωγής 2,5 εκατ. τόνοι). Η κυρίαρχη ποικιλία ελαιοποίησης είναι η Κορωνέικη, η οποία καταλαμβάνει τουλάχιστον το 50% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης της χώρας και συναντάται σχεδόν καθολικά στην Κρήτη και την Νότια Πελοπόννησο. Η ποιοτική ελαιοποιήσιμη ποικιλία Μανάκι καταλαμβάνει άνω των 400.000 στρεμμάτων και προσφέρει υψηλής αξίας ελαιόλαδο, καλλιεργούμενη σε ημιορεινές περιοχές της Βόρειας Πελοποννήσου, λόγω της αντοχής της στο ψύχος και της όψιμης ωριμάνσεως. Η Αθηνολιά καλλιεργείται στην Πελοπόννησο και προσφέρει το υψηλής αξίας αγουρέλαιο, που πάντοτε απολαμβάνει τις υψηλότερες τιμές παραγωγού λόγω πρωιμότητας και ιδιαίτερων οργανοληπτικών χαρακτηριστικών. Η σημαντικότερη επιτραπέζια ποικιλία είναι η Καλαμών που παράγει εξαιρετικής ποιότητας ΠΟΠ καρπό (Αιτ/νία, Φθιώτιδα, Πελοπόννησος), ενώ η Πράσινη Χαλκιδικής εντοπίζεται κυρίως στη Χαλκιδική και τους γύρω νομούς της Β. Ελλάδας. Ευχαριστούμε τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Bari Αldo Moro, κο Franco Nigro και τον επίτιμο καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας κο Ελευθέριο Τζάμου, για την παροχή του υλικού.

ΤΟ ΓΛΟΙΟΣΠΟΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ Το γλοιοσπόριο είναι μια ασθένεια που βρίσκεται σε έξαρση τα τελευταία χρόνια. Ο θύλακας εμφάνισης του εντοπίζεται στις περιοχές της Ιταλίας και της Ελλάδας, που βρέχονται από το Ιόνιο πέλαγος. Το παθογόνο αίτιο είναι τρία είδη του γένους Colletotrichum, τα C. gloeosporioides, C. acutatum και C. clavatum. Tα φυτικά μέρη που προσβάλλει το γλοιοσπόριο είναι: 1 ΦΥΛΛΑ: Μεταχρωματισμός και φυλλόπτωση. Τα μολυσμένα φύλλα γίνονται χλωρωτικά, καρουλιάζουν προς τα επάνω και σταδιακά πέφτουν στο έδαφος. Εικ 1: Χλώρωση φύλλου. Εικ 2: Σταδιακή αποφύλλωση. Εικ 3: Καρούλιασμα φύλλου. 2 ΑΝΘΗ: H ανθοφορία είναι το πιο κρίσιμο στάδιο για την εγκατάσταση και εξάπλωση του μύκητα, καθώς κατά την περίοδο αυτή το δυναμικό ανάπτυξης του εμφανίζει έξαρση. Προσβαλλόμενα φυτικά μέρη κατά το στάδιο αυτό αποτελούν τη βάση για την περαιτέρω εξάπλωση της ασθένειας. Εικ 4: Προσβεβλημένα άνθη. 3 ΚΑΡΠΟΙ: Από τα μολυσμένα φύλλα και τους κλάδους, ο μύκητας εξαπλώνεται στους αναπτυσσόμενους καρπούς μέσω του ποδίσκου. Σε ποικιλίες με επιμήκεις καρπούς (καλαμών), η σήψη ξεκινά συνήθως από το κορυφαίο άκρο και επεκτείνεται στην υπόλοιπη επιφάνεια. Εικ 5: Προσβολή καρπών που ξεκινά από τον ποδίσκο. Στις ποικιλίες με μεγάλους καρπούς, τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται ως κυκλικές βυθισμένες κηλίδες ή υπό την μορφή ομόκεντρων δακτυλίων ξεκινώντας από το κέντρο της προσβολής. Σε ώριμους καρπούς, παρατηρείται μια εσωτερική φαιά σήψη της σάρκας γύρω από την κηλίδα. Εικ 6: Προσβολή καρπών με ομόκεντρους δακτυλίους. 4 ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ: Το λάδι που παράγεται από μολυσμένους καρπούς είναι υποβαθμισμένης ποιότητας, έχει κοκκινωπό χρώμα και παρουσιάζονται χημικές μεταβολές στην σύσταση του, όπως η υψηλή οξύτητα και η μείωση της β-σιτοστερόλης, των πολυφαινολών και της α-τοκοφερόλης. Εικ 7: Αριστερά λάδι που έχει παραχθεί από μολυσμένους καρπούς.

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ Οι κύριες περιοχές της Ελλάδας που έχει ταυτοποιηθεί το μόλυσμα, είναι η Κέρκυρα, η Ζάκυνθος, τα Παράλια της Ηπείρου, η Αιτωλοακαρνανία, τα Παράλια της Δυτικής Πελοποννήσου, η Βόρεια Εύβοια και η Λέσβος. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΙΚΙΛΙΩΝ Το γλοιοσπόριο στη Β.Δ. Ελλάδα αποτελούσε μόνιμο πρόβλημα κυρίως για την Λιανολιά Κερκύρας, κατά το παρελθόν. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια το μόλυσμα έχει επεκταθεί στην Κορωνέικη, αλλά και σε άλλες ποικιλίες όπως η Αμφίσσης, η Καλαμών και όχι μόνο στη Δυτική Ελλάδα αλλά και σε άλλες περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις, όπως στην Εύβοια, Λέσβο κ.ά. Ποικιλία Προσβολή Καρπών Προσβολή Φύλλων Συμπτώματα Κορωνέικη ++ +++ Καλαμών +++ +++ Γαϊδουρελιά +++ ++ Αμφίσσης +++ _ Μαστοειδής ++ ++

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ Το ποσοστό του μολύσματος του γλοιοσπορίου στους φυτικούς ιστούς φτάνει το μέγιστο κατά την ανθοφορία, καθώς και όσο πλησιάζουμε στη συγκομιδή. Η πίεση προσβολής επηρεάζεται από τις πρακτικές διαχείρισης και είναι υψηλότερη στα συστήματα πυκνής φύτευσης. Οι λανθάνουσες μολύνσεις αποτελούν ένα σημαντικό μέρος των συμπτωμάτων και διαφοροποιούνται ανάλογα µε την πυκνότητα του αρχικού μολύσματος στη φυλλική επιφάνεια, τα χαρακτηριστικά του εδάφους και την ποικιλία. Επεμβάσεις πριν την ανθοφορία και την καρπόδεση έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση στα συμπτώματα των λανθανουσών μολύνσεων, στη πυκνότητα του μολύσματος του παθογόνου στη φυλλική επιφάνεια και στη συχνότητα εμφάνισης των προσβεβλημένων κλάδων. Σε περιοχές όπου η ασθένεια είναι ήδη εγκατεστημένη και το κλάδεμα είναι ελαφρύ, οι εφαρμογές σε βλαστούς ηλικίας μεγαλύτερης από ενός έτους είναι απαραίτητες, για την αποτελεσματική μείωση του αρχικού μολύσματος. ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ Α Ν Ο Ι Ξ Η Πρωτογενείς Μολύνσεις Προσβολή φύλλων Κ Α Λ Ο Λανθάνουσα Μορφή Κ Α Ι Ρ Ι Προσβολή ανθέων Λανθάνουσες μολύνσεις Χ Ε Ι Μ Ω Ν Μουμιοποιημένοι καρποί Α Σ Προσβολή καρπών Δευτερογενείς Μολύνσεις Φ Θ Ι Ν Ω Ρ Ο Π Ο ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ 1. ΧΕΙΜΩΝΑΣ: Το παθογόνο διαχειμάζει στους προσβεβλημένους καρπούς που είναι πεσμένοι στο έδαφος και αποτελούν εστία μόλυνσης, καθώς και στους μουμιοποιημένους καρπούς που έχουν παραμείνει στο δένδρο. Μεταφορά του μολύσματος στα φύλλα άμεσα μέσω της επιδερμίδας ή έμμεσα μέσω του μίσχου. 2. ΑΝΟΙΞΗ: Η μεταφορά του μολύσματος στα άνθη γίνεται μέσω της υψηλής σχετικής υγρασίας και του αέρα. Ακόμη και χωρίς ισχυρή βροχόπτωση, το μόλυσμα διαδίδεται πολύ εύκολα. Κατά το στάδιο αυτό, η πυκνότητα του επιφυτικού πληθυσμού εμφανίζει σημαντική αύξηση. Μεταφορά στα φύλλα. Προσβολή και φυλλόπτωση. Εγκατάσταση του παθογόνου. 3. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ: Λόγω των υψηλών θερμοκρασιών ο μύκητας βρίσκεται σε λανθάνουσα μορφή και δεν προκαλεί συμπτώματα. Παρόλα αυτά το παθογόνο υπάρχει στα προσβεβλημένα μέρη του φυτού από την άνοιξη. 4. ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ: Με το συνδυασμό των πρώτων βροχοπτώσεων, της πτώσης της θερμοκρασίας και της ωρίμανσης των καρπών, γίνεται η μεταφορά του μολύσματος στους καρπούς. Όσο ωριμότερος είναι ο καρπός, τόσο πιο ευαίσθητος.

INSIGNIA 20 WG Το Insignia 20 WG (Pyraclostrobin) είναι το νέο μυκητοκτόνο της BASF για την καλλιέργεια της ελιάς. Ανήκει στην χημική ομάδα των στρομπιλουρινών, εμφανίζοντας: Άριστη προστατευτική και θεραπευτική δράση, παρεμποδίζοντας την κυτταρική αναπνοή των μυκήτων Δραστική και γρήγορη αποπλαστική και διελασματική κίνηση εντός των φυτικών ιστών Υψηλή αντοχή στην έκπλυση από τη βροχή Υψηλή δράση εναντίον των 2 σημαντικότερων ασθενειών της ελιάς ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗΣ ΑΜΕΣΗ ΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΠΑΘΟΓΟΝΟ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΡΑΣΗΣ Eικ 1: Αποτύπωση της διελασματικής κίνησης του Pyraclostrobin σε εγκάρσια τομή φύλλου Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ Pyraclostrobin ΣΤΟΥΣ ΦΥΤΙΚΟΥΣ ΙΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ: Υψηλή ταχύτητα διείσδυσης Άμεση δράση κατά του παθογόνου Μεγάλη διάρκεια δράσης Η ΕΓΚΡΙΣΗ Σύνθεση: 20% Pyraclostrobin Mορφή: Βρέξιμοι κόκκοι (WG) Δοσολογία: 50 gr/στρ. Mέγιστος αριθμός εφαρμογών: 3 Καλλιέργεια: Eπιτραπέζια ελιά Tελευταία επέμβαση πριν τη συγκομιδή: 28 ημέρες Ασθένειες: Κυκλοκόνιο, Γλοιοσπόριο Συσκευασίες: 10Χ1 Κg

ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ Απρίλιος - Μάιος Ιούνιος Ιούλιος - Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτ. - Νοέμβριος ΚΥΚΛΟΚΟΝΙΟ ΓΛΟΙΟΣΠΟΡΙΟ INSIGNIA INSIGNIA EΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΠΡΟΪΟΝ Mάιος Κρόκιασμα ανθέων Ιούνιος 1η ανάπτυξη καρπού Σεπτέμβριος Ωρίμανση ΚΥΚΛΟΚΟΝΙΟ Για την πραγματοποίηση των μολύνσεων είναι απαραίτητη η βροχή ή η υψηλή υγρασία (δροσιά, ομίχλη) σε συνδυασμό με χαμηλές θερμοκρασίες (6-12 C). Το μεγαλύτερο ποσοστό μολύνσεων γίνεται το φθινόπωρο και την άνοιξη. Κατά το καλοκαίρι, η δράση του μύκητα αναστέλλεται λόγω των ξηροθερμικών συνθηκών. Η πρόληψη των ανοιξιάτικων μολύνσεων είναι βασικής σημασίας καθώς από αυτές προέρχεται το αρχικό μόλυσμα για τις μολύνσεις του φθινοπώρου. ΓΛΟΙΟΣΠΟΡΙΟ Ο μύκητας αναπτύσσεται σε θερμοκρασίες μεταξύ 12-25º C, σε συνδυασμό με υψηλή σχετική υγρασία. Η ύπαρξη πληγών επιταχύνει το χρόνο επώασης. Η ασθένεια εμφανίζει 2 περιόδους έξαρσης: Η 1η είναι κατά την άνοιξη, όπου και το μόλυσμα εγκαθίσταται στην καλλιέργεια, ειδικά κατά την ανθοφορία. Η 2η περίοδος είναι περί τις αρχές του φθινοπώρου, όταν ο καρπός αρχίζει να ωριμάζει. ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ Kρόκιασμα ανθέων: Ο σημαντικότερος ψεκασμός, ο οποίος συμπίπτει με τα αρχικά μολύσματα και των 2 ασθενειών, τα οποία αποτελούν τη βάση για την εξέλιξη της ασθένειας. 1η ανάπτυξη καρπού: Χρονικά περίπου ένα μήνα μετά το κρόκιασμα, στις περιοχές που έχουν υψηλή πίεση προσβολής γλοιοσπορίου. Ωρίμανση καρπού/αλλαγή χρώματος: Στις αρχές του φθινοπώρου, πριν ξεκινήσουν οι πρώτες βροχές και πέσει η θερμοκρασία, για ταυτόχρονη καταπολέμηση των δευτερογενών μολυσμάτων των 2 ασθενειών.

10 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ 1. Πρώιμη συγκομιδή για την αποφυγή δευτερογενών μολύνσεων σε ώριμους και υπερώριμους καρπούς. 2. Αφαίρεση και κάψιμο των μολυσμένων κλάδων, στους οποίους βρίσκονται μουμιοποιημένοι καρποί. 3. Επιμελές κλάδεμα, το οποίο εκτός από τη μείωση του μολύσματος, βελτιώνει την κυκλοφορία του αέρα, μειώνοντας την υγρασία μέσα στην κόμη του δένδρου. 4. Χημική ή μηχανική ζιζανιοκτονία. Ημερομηνία έκδοσης: Μάρτιος 2017 5. Ελαφριά κατεργασία του εδαφους με τους μουμιοποιημένους καρπούς. 6. Oι προληπτικές εφαρμογές πάντα δίνουν καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ασθένειας σε σύγκριση με τις θεραπευτικές. 7. Ανοιξιάτικος ψεκασμός, κατά το κρόκιασμα των ανθέων, ο οποίος είναι ο σημαντικότερος για την καταπολέμηση των πρωτογενών μολυσμάτων που είναι η βάση για την περαιτέρω εξάπλωση του παθογόνου κατά την διάρκεια του καλλιεργητικού έτους. 8. Στις περιοχές υψηλής πίεσης, επανάληψη κατά την πρώτη ανάπτυξη καρπού. 9. Φθινοπωρινοί ψεκασμοί πριν ξεκινήσουν οι πρώτες βροχές και πέσει η θερμοκρασία, για ταυτόχρονη καταπολέμηση των δευτερογενών μολυσμάτων των 2 ασθενειών, ιδανικά από τις αρχές Σεπτεμβρίου. 10. Εφαρμογή χαλκούχων σκευασμάτων αμέσως μετά το χειμερινό κλάδεμα. Σήμα κατατεθέν της BASF. ΠΡΟΣΟΧΗ Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα να χρησιμοποιούνται με ασφαλή τρόπο. Να διαβάζετε πάντα την ετικέτα και τις πληροφορίες σχετικά με το προϊόν πριν από τη χρήση. Δείτε τις προειδοποιητικές φράσεις και σύμβολα πριν χρησιμοποιήσετε τα προϊόντα. Τηλ. Κέντρου Δηλητηριάσεων: 210 7793777 BASF ΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε.Ε. Παραδείσου 2 & Κηφισίας, 151 25 Μαρούσι Τηλ. κέντρο: 210 68.60.100, Fax: 210 68.60.200 http://www.basf-agro.gr