Επικίνδυνες ουσίες: Ενημέρωση, πρόληψη, προστασία

ON END OPEN Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επικοινωνήστε: Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) Κεντρική Υπηρεσία Δ/νση Προγραμματισμού & Συντονισμού Τεχνικής & Υγειονομικής Επιθεώρησης Δραγατσανίου 8 ΤΚ 10110 Αθήνα Τηλ. 210-37.48.711 e-mail: ypersepe@otenet.gr Το ACT είναι αποκλειστικά υπεύθυνο για το περιεχόμενο αυτής της δημοσίευσης. For further information, please contact: State Labour Inspectorate (S.EP.E.) Central Service Directorate for Planning and Coordination of Occupational Health and Safety Inspection 8 Dragatsaniou St, 10110 Athens Tel. 210-37.48.711 e-mail: ypersepe@otenet.gr The ACT is solely responsible for the contents of this publication. Për informacione të mëtejshme, kontaktoni në: Inspektorati Shtetëror i Punës Shërbimi i Përgjithshëm Departamenti i Planifikimit dhe Koordinimit Inspektimi Teknik dhe Shëndetësor Dragatsaniou 8 KP 10110 Athinë Tel: 210 37.48.711 e-mail: ypersepe@otenet.gr ACT është e vetmja përgjegjëse për përmbajtjen e këtij botimi Pentru informatii suplimentare, va rog apelati : Inspectoratul de Munca Serviciul central Directia de Programare si Coordonare Sectorul de Inspectie Tehnica si Medicala Str. Dragatsaniou nr. 8, 10110, Atena Tel. 210-37.48.711 e-mail: ypersepe@otenet.gr ACT e responsabila pentru informatiile continute in acesta brosura. За дополнительной информацией обращаться: Государственная Инспекция Труда Центральная Служба Отдел Планирования и Координации Технической и Санитарной Инспекции Адрес: ул. Драгацаниу 8, индекс 10110 Афина Тел. 210-37.48.711 e-mail: ypersepe@otenet.gr АСТ несет полную ответственность за содержание данной публикации Επικίνδυνες ουσίες: Ενημέρωση, πρόληψη, προστασία EN Hazardous substances: Be aware, assess and protect AL Substancat e Rrezikshme Vetëdijshmëri, vlerësim dhe mbrojtje RO Substante periculoase: Informeaza-te, evalueaza si protejeaza-te RU Опасные вещества: Принять во внимание, оценить и принять меры безопасности Στεγνοκαθαριστήρια - Εργασίες καθαρισμού Cleaning and dry cleaning sector Sektori i pastrimit dhe pastrimit kimik të thatë Domeniul servicii de curatenie si curatatorii uscate Сухая и химическая чистка сектора www.chemicalscampaign.eu Εκτίμηση Κινδύνου κατά τη χρήση επικίνδυνων ουσιών Ευρωπαϊκή Εκστρατεία Επιτροπή Ανώτερων Επιθεωρητών Εργασίας της ΕΕ (SLIC) Χρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Η μετάφραση των εντύπων έγινε από: Στην ελληνική γλώσσα: Καλπούζος Γεώργιος Τουφεκούλα Χρυσούλα Λελοβίτη Αικατερίνη Στην αλβανική γλώσσα: Bledar Feta Στη ρουμάνικη γλώσσα: Βαμβακά Ντανιέλα Στη ρώσικη γλώσσα: Αδακτυλίδου Άννα Τα κείμενα επιμελήθηκαν: Παπαϊωάννου Ιωάννα Ιωάννου Δημήτριος Κεραμάρης Ιωάννης Χαλάτσης Σταύρος Σπυρόπουλος Βασίλειος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το φυλλάδιο αυτό παρέχει πληροφορίες για τους κινδύνους που προκύπτουν κατά τις εργασίες καθαρισμού. Οι εργαζόμενοι στον τομέα καθαρισμού είναι δυνατό να εκτεθούν σε μεγάλο αριθμό επικίνδυνων ουσιών, μερικές εκ των οποίων είναι υψηλής επικινδυνότητας, όπως το περχλωροαιθυλένιο. Οι ουσίες αυτές εισέρχονται στον οργανισμό είτε μέσω του αναπνευστικού συστήματος (εισπνοή ατμών), είτε μέσω του δέρματος. Τι πρέπει να κάνουν οι εργοδότες για να εκτιμήσουν τους κινδύνους στους οποίους εκτίθενται οι εργαζόμενοι και να αποφασίσουν σχετικά με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων πρόληψης; 1. Να εντοπίσουν τις πηγές κινδύνου και να προσδιορίσουν τα είδη των κινδύνων που προκύπτουν από τις εργασίες που εκτελούνται. 2. Να επιλέξουν τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης ή/και ελέγχου που θα χρησιμοποιήσουν. 3. Να επανεξετάζουν τα μέτρα αυτά σε τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε να ελέγχουν κατά πόσο εξακολουθούν να είναι επαρκή ή εάν έχουν προκύψει νέοι κίνδυνοι. ΠΟΙΑ ΜΕΤΡΑ; Αυτά μπορεί να είναι μέτρα συλλογικής προστασίας, οργάνωσης της εργασίας ή χρήση μέσων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ). Πώς εφαρμόζονται τα μέτρα συλλογικής προστασίας; Εντάσσοντας κατάλληλους μηχανισμούς ασφαλείας στον εξοπλισμό εργασίας ή στο χώρο εργασίας. ΣΗΜΕΙΩΣΗ Κατά το σχεδιασμό των χώρων εργασίας ή κατά την προμήθεια εξοπλισμού εργασίας, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η ύπαρξη μηχανισμών ασφάλειας. Πώς μπορεί να οργανωθεί η εργασία ώστε να εξαλειφθεί ή να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος; Για παράδειγμα, μειώνοντας το χρόνο έκθεσης των εργαζομένων σε επικίνδυνες ουσίες, μεριμνώντας για την έκθεση λιγότερων εργαζομένων σε αυτές, απομακρύνοντας τις πηγές κινδύνου από τους χώρους όπου υπάρχουν εργαζόμενοι και αποθηκεύοντας με κατάλληλο τρόπο προϊόντα και υλικά. Τι είδους Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) πρέπει να χρησιμοποιούνται; Πρέπει να τονιστεί ότι τα ΜΑΠ αποτελούν μόνο ένα πρόσθετο ή συμπληρωματικό μέτρο. Οι καλύτερες λύσεις είναι αυτές που περιλαμβάνουν ολοκληρωμένη διαχείριση της ασφάλειας, συλλογική προστασία ή μέτρα οργάνωσης της εργασίας. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ΜΑΠ, όπως μάσκες, γάντια, γυαλιά, προστατευτικά ενδύματα και υποδήματα. Συμβουλευτείτε την ετικέτα του προϊόντος ή τα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας (Safety Data Sheets) ώστε να επιλέξετε αυτά που πρέπει να χρησιμοποιηθούν. 2

Υπάρχει έντυπο παροχής πληροφοριών για τις ουσίες που χρησιμοποιούνται; Ναι. Μπορείτε να βρείτε αναλυτικές πληροφορίες για τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στα Δελτία Δεδομένων Ασφάλειας που παρέχονται από τον προμηθευτή. Επίσης, χρήσιμες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στις ετικέτες των προϊόντων. Διαβάστε τα προσεκτικά! Πως μπορεί να μειωθεί η έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες στα στεγνοκαθαριστήρια; Υπάρχουν μέθοδοι που επιτρέπουν τη μειωμένη έκθεση σε περχλωροαιθυλένιο, όπως η χρήση διαδικασιών υγρού καθαρισμού, όταν αυτό είναι δυνατόν. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΤΕΓΝΟΚΑΘΑΡΙΣΤΗΡΙΩΝ Ο εξοπλισμός των στεγνοκαθαριστηρίων πρέπει να είναι εγκατεστημένος μακριά από τις θέσεις εργασίας και να εξασφαλίζεται η όσο το δυνατόν μικρότερη παραμονή των εργαζομένων κοντά σε αυτόν. Λάθος. Γιατί; Ο εξοπλισμός δεν είναι διαχωρισμένος από το υπόλοιπο εργασιακό περιβάλλον με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να εκτίθενται σε ατμούς. Σωστό. Γιατί; Ο εξοπλισμός είναι τοποθετημένος σε χώρο τον οποίο οι εργαζόμενοι επισκέπτονται για σύντομα μόνο χρονικά διαστήματα. Τον κυριότερο τρόπο έκθεσης των εργαζομένων σε επικίνδυνες ουσίες αποτελεί η εισαγωγή και εξαγωγή ρουχισμού στα μηχανήματα στεγνού καθαρισμού. Κατά την αγορά καινούριου εξοπλισμού καλό είναι να επιλέγονται μηχανήματα με συστήματα ψύξης και απορρόφησης άνθρακα. Η τακτική συντήρηση του εξοπλισμού είναι απαραίτητη καθώς, όχι μόνο αυξάνει τον χρόνο ζωής και λειτουργίας του, αλλά επιπλέον μειώνει την έκθεση των εργαζομένων σε επικίνδυνες ουσίες. Ένα μηχάνημα σε κακή κατάσταση εκπέμπει περισσότερους ατμούς. Κατά τη διάρκεια της συντήρησης έμφαση πρέπει να δίνεται στο σύστημα κατακράτησης ατμών και να ελέγχεται πιθανή διαρροή υγρών και ατμών στις σωληνώσεις του εξοπλισμού. Οι εργαζόμενοι που ασχολούνται με τη συντήρηση θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας (γάντια, μάσκες και γυαλιά). Στεγνοκαθαριστήρια - Εργασίες καθαρισμού 3

Λάθος. Γιατί; Οι σωληνώσεις δεν είναι καλά εγκατεστημένες και ο εξοπλισμός δεν ελέγχεται τακτικά με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να εκτίθενται στους ατμούς που απελευθερώνονται. Σωστό. Γιατί; Ο εξοπλισμός είναι μονωμένος, οι δε σωληνώσεις οδηγούν εκτός του εργασιακού χώρου και είναι σε καλή κατάσταση. Η συντήρηση είναι αποτελεσματική και οι εργαζόμενοι προστατεύονται. Ποια προστατευτικά μέτρα πρέπει να εφαρμόζονται; Ο χώρος εργασίας πρέπει να διαθέτει σύστημα εξαερισμού και να έχει σταθερή θερμοκρασία. Ο εξαερισμός πρέπει να είναι εγκατεστημένος με τρόπο που να αποτρέπει την εισπνοή των ατμών από τους εργαζομένους. Ο εξαερισμός πρέπει να συμπληρώνεται, είτε με την κατακράτηση των ατμών κοντά στο σημείο εκπομπής τους με τοπικό σύστημα απαγωγής, είτε με μείωση της συγκέντρωσης των ατμών στο εργασιακό περιβάλλον με γενικό σύστημα απαγωγής. Ο εξοπλισμός εργασίας δεν πρέπει να απελευθερώνει ατμούς στην ατμόσφαιρα. Η καλύτερη λύση είναι η αγορά εξοπλισμού με ενσωματωμένο σύστημα απαγωγής. Στην περίπτωση παλαιών μηχανημάτων, μπορεί να προσαρμοσθεί κοντά στην πόρτα του μηχανήματος ένας απορροφητήρας που θα απάγει τους ατμούς όταν η πόρτα είναι ανοιχτή, ή και ένα σύστημα που θα εμποδίζει το άνοιγμα της πόρτας όταν η συγκέντρωση των ατμών στον κάδο ξεπερνά τα 300 ppm. ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Το εργασιακό περιβάλλον πρέπει να διαθέτει σύστημα εξαερισμού και να έχει θερμοκρασία που να διασφαλίζει την ευεξία των εργαζομένων. Επίσης πρέπει να εκτίθενται σε ατμούς όσο το δυνατό λιγότεροι εργαζόμενοι. 4

ΚΑΛΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Λάθος. Γιατί; Η πόρτα του μηχανήματος πρέπει να παραμένει ανοιχτή για όσο το δυνατό λιγότερο χρόνο. Σωστό. Γιατί; Η εργαζόμενη περιμένει το τέλος της λειτουργίας καθαρισμού και θα ανοίξει την πόρτα μόνο όταν το ειδικό σήμα το επιτρέψει. Ο περιορισμός της έκθεσης των εργαζομένων σε ατμούς περιλαμβάνει επίσης την υιοθέτηση καλών πρακτικών. Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την εκπαίδευση και την ενημέρωση των εργαζομένων όσον αφορά τους κινδύνους στους οποίους εκτίθενται και τις εργασιακές πρακτικές που θα πρέπει να υιοθετούνται προκειμένου να αποφευχθεί η έκθεση σε ατμούς. Ακολουθούν παραδείγματα καλών εργασιακών πρακτικών: Mην ανοίγετε την πόρτα κατά τη διάρκεια λειτουργίας του μηχανήματος. Μη μειώνετε το χρόνο στεγνώματος. Διατηρείτε την πόρτα κλειστή εκτός και αν πρόκειται να γεμίσετε ή να αδειάσετε τον κάδο με ρούχα. Κατά την τοποθέτηση ή αφαίρεση ρούχων από το θάλαμο κρατείστε το κεφάλι σας όσο το δυνατόν σε μεγαλύτερη απόσταση από την πόρτα του μηχανήματος. Μην τοποθετείτε ποτέ το κεφάλι σας εντός του μηχανήματος. Εάν κάποιο ρούχο έχει κολλήσει χρησιμοποιήστε το κατάλληλο εργαλείο για να το απομακρύνετε. ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΕΙΩΘΕΙ Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ; Κατά τις εργασίες καθαρισμού οι εργαζόμενοι μπορεί να εκτεθούν σε: Περχλωροαιθυλένιο κατά τον καθαρισμό ρούχων. Σύμπλοκα αμμωνίας κατά τον καθαρισμό δαπέδων, τζαμιών, τουαλετών. Ισοπροπανόλη και οξέα κατά τον καθαρισμό τουαλετών και τζαμιών. Οι δραστικές ουσίες που εμπεριέχονται στα περισσότερα καθαριστικά μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στο δέρμα. Τα προϊόντα καθαρισμού αποτελούνται συνήθως από μίγμα χημικών ουσιών, κάποιες από τις οποίες μπορεί να αποτελούν ερεθιστικούς παράγοντες για το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα, ή και παράγοντες ευαισθητοποίησης. Η χρήση λευκαντικών, αποσμητικών χώρου και αεροζόλ από εργαζόμενους στον τομέα καθαριότητας, οι οποίοι πάσχουν από βρογχικό άσθμα ή χρόνια βρογχίτιδα, έχει συνδεθεί με επιδείνωση της κατάστασής τους. Τα καθαριστικά χαλιών και δαπέδων που περιέχουν αιθανολαμίνη ως ενεργό συστατικό, αποτελούν επίσης βασική αιτία ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος. Στεγνοκαθαριστήρια - Εργασίες καθαρισμού 5

Ο κίνδυνος από την εισπνοή επικίνδυνων ουσιών μπορεί να ταξινομηθεί ως χαμηλός, μέτριος και υψηλός ανάλογα με το είδος της εργασίας. Ο κίνδυνος έκθεσης του δέρματος είναι υψηλότερος σε εργασίες καθαρισμού τουαλετών, τζαμιών και νεροχυτών, καθώς συχνά χρησιμοποιούνται προϊόντα σε μορφή σπρέι. Αυτά μπορούν να διεισδύσουν στο δέρμα το οποίο εξαιτίας της συχνής επαφής με τα προϊόντα αυτά και με το νερό έχει χάσει τη φυσική προστατευτική του στοιβάδα. Το γυάλισμα και το κέρωμα αποτελούν επίσης επικίνδυνες εργασίες καθώς δημιουργούν σκόνη που μπορεί να εισπνευστεί. Μην αναμιγνύετε ποτέ άγνωστες ουσίες! Η ανάμιξη π.χ. λευκαντικών με αμμωνία ή οξέα μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνους ατμούς που ενδέχεται να προκαλέσουν οξεία προσβολή του αναπνευστικού, κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική θεραπεία. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ; Εξάλειψη ή περιορισμός των κινδύνων αποφεύγοντας τη χρήση επικίνδυνων ουσιών. Παράδειγμα: αντικαταστήστε τα προϊόντα που είναι σε μορφή σπρέι. Απομάκρυνση του κινδύνου από τους εργαζόμενους με την επιλογή διαδικασιών που ελαχιστοποιούν την έκλυση αερίων και ατμών (π.χ. με τη χρήση κλειστών συστημάτων). Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να επιλέγεται ο κατάλληλος εξοπλισμός και να διατηρείται σε καλή κατάσταση. Απομάκρυνση των επικίνδυνων ουσιών στο σημείο σχηματισμού ή απελευθέρωσής τους. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό να γίνεται χρήση των προϊόντων καθαρισμού μόνο σε καλά αεριζόμενους χώρους (με πόρτες και παράθυρα ανοικτά). Επαρκής αερισμός των χώρων εργασίας. Χρήση Μέσων Ατομικής Προστασίας (γάντια, προστατευτικός ρουχισμός, εξοπλισμός προστασίας της αναπνοής). Προσοχή στην ημερομηνίας λήξης τους. Χρήση κρεμών για την προστασία του δέρματος. ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Σε περίπτωση χρήσης χημικών προϊόντων η παραλαβή είναι το πρώτο στάδιο στη διαχείρισή τους. Όταν παραλαμβάνετε ένα προϊόν, πρέπει: Να καταγράφετε και να ελέγχετε την άφιξή του. Να ελέγχετε την κατάσταση της συσκευασίας (για πιθανή φθορά ή απουσία ετικέτας). Να ελέγχετε τις πληροφορίες στην ετικέτα. Να ελέγχετε το Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας που παρέχεται με το προϊόν. 6

ΕΤΙΚΕΤΕΣ Όλα τα δοχεία με επικίνδυνα προϊόντα ή παρασκευάσματα πρέπει να επισημαίνονται κατάλληλα. Οι ετικέτες πρέπει να είναι ευανάγνωστες και να φέρουν τις ακόλουθες πληροφορίες: Ονομασία προϊόντος Ταυτότητα του παρασκευαστή Εισαγωγέας ή διανομέας Προειδοποιήσεις για ενδεχόμενους κινδύνους Προειδοποιήσεις ασφαλείας Εικονογράμματα κινδύνου ή σύμβολα. ΠΩΣ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ Η ΕΤΙΚΕΤΑ; T F ΠΟΙΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΕΤΙΚΕΤΕΣ Στην Ευρώπη, οι κίνδυνοι προσδιορίζονται σύμφωνα με το παράρτημα II της οδηγίας ΕΚ 67/548. 1 2 3 4 5 6 7 8 Τα σύμβολα σημαίνουν τα εξής: 1 - Εύφλεκτο (F) και Εξαιρετικά εύφλεκτο (F +) 5 - Επιβλαβές (Xn) 2 - Τοξικό (Τ) και Πολύ τοξικό (T +) 3 - Διαβρωτικό (C) 4 - Οξειδωτικό (Ο) 6 - Ερεθιστικό (Xi) 7 - Εκρηκτικό (Ε) 8 - Επικίνδυνο για το περιβάλλον Στεγνοκαθαριστήρια - Εργασίες καθαρισμού 7

Το νέο σύστημα ταξινόμησης για τα σύμβολα επικινδυνότητας που φαίνεται παρακάτω, το οποίο αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της δημιουργίας του Παγκόσμιου Εναρμονισμένου Συστήματος Ταξινόμησης και Επισήμανσης των Χημικών Ουσιών, μπορεί να εμφανίζεται ήδη σε κάποιες ετικέτες. Φυσικοί κίνδυνοι 1 - Εκρηκτικό / Αυτό-αντιδρώσα ουσία / Οργανικά Υπεροξείδια 2 - Εύφλεκτο / Αυτό-αντιδρώσα ουσία / Πυροφορικό / Αυτό-θερμαινόμενο/ Απελευθέρωση εύφλεκτων αερίων / Οργανικά υπεροξείδια 3 - Οξειδωτικό 4 - Αέριο υπό πίεση 5 - Διαβρωτικό Κίνδυνοι για την υγεία 1 - Έντονα τοξικό προϊόν 2 - Ερεθιστικό / Προκαλεί ευαισθητοποίηση του δέρματος/ Ναρκωτική δράση / Ερεθιστικό του αναπνευστικού συστήματος 3 - Καρκινογόνο / Προκαλεί ευαισθητοποίηση του αναπνευστικού / Τοξικό για την αναπαραγωγή/ Τοξικό για συγκεκριμένα όργανα / Μεταλλαξιογόνο / Τοξικό για το αναπνευστικό σύστημα 4 - Διαβρωτικό Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι 1 - Τοξικό για το περιβάλλον Τι είναι τα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας; Τα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας σας δίνουν τη δυνατότητα να προσδιορίσετε εάν υπάρχουν επικίνδυνοι χημικοί παράγοντες στα προϊόντα που χρησιμοποιείτε και σας βοηθούν να αξιολογήσετε τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, που προκύπτουν από τη χρήση αυτών των προϊόντων. Κατά τη διανομή μιας επικίνδυνης ουσίας, ή ακόμα και πριν γίνει αυτό, ο κάθε κατασκευαστής, εισαγωγέας και / ή διανομέας πρέπει να στείλει στο χρήστη το Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας το οποίο περιέχει τις πληροφορίες που απαιτούνται για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και του περιβάλλοντος. Οι πληροφορίες που περιέχονται στο Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας πρέπει να συντάσσονται στην επίσημη γλώσσα του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκεται ο χώρος εργασίας. Εάν αυτό δεν συμβαίνει, θα πρέπει να το απαιτείτε από τον κατασκευαστή ή τον προμηθευτή σας. Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επικοινωνήστε: ΚΥ Σ.ΕΠ.Ε. Δ/νση Προγραμματισμού & Συντονισμού Τεχνικής & Υγειονομικής Επιθεώρησης Δραγατσανίου 8 ΤΚ 10110 Αθήνα Για περαιτέρω πληροφορίες συμβουλευτείτε τις ετικέτες. Τηλ. 210-37.48.711 e-mail: ypersepe@otenet.gr Το ACT είναι αποκλειστικά υπεύθυνο για το περιεχόμενο αυτής της δημοσίευσης

Hazardous substances: Be aware, assess and protect ON END OPEN Cleaning and dry cleaning sector www.chemicalscampaign.eu SLIC Senior Labour Inspectors Committee Financed by the European Union

This leaflet provides information on the risks of exposure to hazardous substances used in dry cleaning and other cleaning operations (for example, domestic cleaning). Workers may be exposed to various hazardous substances during cleaning operations. Some of them contain high risks, such as the organic solvent perchloroethylene, which may enter the human body when the vapours are inhaled or when it comes into contact with the skin. Symptoms of exposure include: Loss of memory Dizziness Headaches Irritation of the eyes and respiratory tract What should employers do to assess the health and safety risks to exposed workers and to decide on the necessary preventive measures? 1 st Identify the hazards and assess the types of risk resulting from operations carried out in their workplace. 2 nd Select the preventive or risk control measures they should use. 3 th Always re-examine these measures to check whether they remain adequate and whether any new risks have emerged. WHAT MEASURES? These may be collective protection, work organisation or personal protective equipment (PPE) measures. How are collective protection measures implemented? By fitting specially adapted devices to the work equipment or premises. NOTE: When designing premises or purchasing equipment, you should ensure that safety features are fully integrated. How can work be organised in order to eliminate or reduce risk? For example, by reducing the exposure time of each worker, exposing fewer workers to risk, removing risks from areas where workers are present and storing products and materials correctly. What kind of personal protective equipment (PPE) should be used? It should be borne in mind that PPE is always an additional or supplementary measure. The best solutions are those which opt for fully integrated safety, collective protection or work organisation measures. There are various types of PPE, such as masks, gloves, goggles, aprons and boots. Consult the product label or material safety data sheet to find out which should be used (see the final page). 2

Is there any document that provides information on the substances used? Yes. You can find detailed information in the material safety data sheets. Additionally, the labels on the packaging of each product contain information which should be studied. Read them carefully! How can exposure to hazardous substances be reduced in dry cleaning premises? There are technologies which enable exposure to perchloroethylene to be reduced, such as the use of a wet cleaning process whenever possible. DRY CLEANING EQUIPMENT Dry cleaning equipment should be kept as far away from workers as possible to ensure that they only remain close to it for short periods of time. No. Why? There is no separation between the equipment and the areas where workers are based, meaning that they are always exposed to vapours. Yes. Why? The dry cleaning equipment is installed in an area which workers only go to for short periods of time. The greatest source of exposure for workers occurs when the dry cleaning machines are loaded and unloaded. When new machines are purchased, preference should be given to those fitted with refrigeration and carbon absorbers. Maintenance of the equipment is very important, since it not only increases their useful life and performance but also reduces the exposure of workers, as a machine in poor condition can result in greater exposure to solvents. During maintenance, great attention should be paid to the vapour recovery systems and checks should be carried out to ensure that liquids and vapours are not escaping into the tubes and pipes of the equipment itself. Whilst carrying out maintenance work, workers should wear individual protective equipment (gloves, goggles and mask). Cleaning and dry cleaning sector 3

No. Why? The pipes are not properly installed and the equipment is not checked regularly. The vapours released into the workplace are harmful to workers. Yes. Why? The equipment is insulated, the pipe leads directly to the exterior and is in good condition. Maintenance is efficient. Workers are protected. What preventive measures should be implemented? The workplace should be ventilated and maintained at a constant temperature. The ventilation should be installed in a way that prevents vapours from reaching the respiratory tract of workers. Ventilation should be supplemented by capturing and eliminating vapours close to the area where they are produced or released (local exhaust ventilation) or by systems to dilute the vapour concentrations (general exhaust ventilation). Work equipment should not be allowed to release vapours. The best solution is a machine with integrated exhaust ventilation, which employers may opt for when purchasing new equipment. A vacuum system fitted near the door may be used on older machines to capture vapours whenever it is opened and to prevent the door from being opened when the vapour concentration in the drum is above 300 ppm. WARNING Keep workplaces ventilated and at temperatures suitable for the physical wellbeing of workers. Expose only the minimum number of people to vapours. 4

GOOD WORKING PRACTICES No. Why? The door of the machine should only be left open for the minimum amount of time necessary. Yes. Why? The worker is waiting for the machine to end the cleaning cycle and will only open the door when the sign is displayed. Prevention of exposure to vapours also involves adopting good practices. The employee is responsible for training workers and informing them about the risks to which they are exposed and the working practices they should adopt to avoid exposure. The following are examples of good practice: Do not open the door when the machine is running. Do not reduce the drying time. Keep the door closed whenever you are not loading or unloading clothes. When loading or unloading clothes, keep your head as far away from the machine door as possible. Never put your head inside the machine. If an article of clothing becomes stuck in the machine, use a suitable tool to remove it. HOW CAN EXPOSURE TO HAZARDOUS SUBSTANCES BE REDUCED IN OTHER CLEANING OPERATIONS? When cleaning, workers may be exposed to: Perchloroethylene, if they are cleaning clothes Ammonium compounds, if cleaning floors, glass, toilets or when waxing Isopropanol and acids, when cleaning glass and toilets Surface-active agents, which are considered the main active component in most cleaning agents, may cause skin problems. Cleaning products used in the most common operations are usually mixtures of different chemicals, including respiratory and dermatological irritants and sensitising agents. The use of diluted bleach, air fresheners and aerosols by domestic cleaners who have asthma or chronic bronchitis has been associated with a worsening of pulmonary diseases. Carpet shampoos and floor cleaning products which contain ethanolamine as an active substance are the main cause of respiratory diseases. Cleaning and dry cleaning sector 5

The risk of inhaling hazardous substances may be classified as low, medium or high according to the tasks in question. The risk of exposure to the skin is higher in tasks such as cleaning windows, toilets and sinks, since spray products are used. These may penetrate the skin which, due to frequent contact with these products and with water, may have lost its normal protective barrier. Polishing and waxing are the most dangerous operations, since they may cause dust to be inhaled. Never mix unknown substances! Mixing bleach with ammonia or acids, for example, may produce hazardous fumes that cause acute respiratory infections that require immediate medical treatment. WHAT ARE THE APPROPRIATE PREVENTIVE MEASURES? Eliminate or reduce dangers by not using hazardous substances. Example: Replace spray products. Remove dangers to workers by selecting a low gas, vapour or fume emission process (for example, by using closed systems which eliminate contact with the skin). In order to do so, it is necessary to choose suitable equipment and keep it in good condition. Extract substances in the area where they form or are released. If this is not possible, only use products in well ventilated areas (Example: with doors and windows open). Keep all areas well-aired. Use individual protective equipment (for example, gloves, protective clothing and protective breathing equipment). Do not use gloves or other IPE beyond their expiry date. Use creams to help protect the natural skin barriers. RECEPTION OF CHEMICAL PRODUCTS Reception is the first stage in the handling of chemical products. You should pay attention to the following: Identification, registration and monitoring of the arrival of products Checking the condition of the packaging (for any damage or missing labels) Checking the information on the label Checking the material safety data sheets supplied with the product 6

WHAT IS STATED ON THE LABELS? All containers for hazardous products or preparations must be duly labelled. Labels must be legible and contain the following information: Name of product Identity of manufacturer Importer or distributor Risk warnings Safety warnings Hazard pictograms or symbols HOW DO YOU READ THE LABEL? IDENTIFYING HAZARDS (in accordance with Annex II of EC Directive 67/548) NOTE: In addition to symbols indicating toxic, harmful and irritant substances, you may also find carcinogenic, sensitisation, mutagenic or reproductive toxicant symbols identified by means of a characteristic R phrase.a T DESCRIPTION OF RISK (R phrases) (In accordance with Annex III of EC Directive 67/548) PREVENTION MEASURES (S phrases) (In accordance with Annex IV of EC Directive 67/548) F Toxic Highly flammable R 11-23/25: Toxic by inhalation and if swallowed Highly flammable IDENTIFICATION OF PRODUCT (Substance or preparation) ABCDE-33 Contains... S7-16-24-45: Keep container tightly closed Keep away from sources of ignition no smoking Avoid contact with skin In case of accident or if you feel unwell, seek medical advice immediately (show the label where possible) XXX Plc ABY St. Tel:... COMPOSITION (List of hazardous substances contained in the preparation, according to concentration and toxicity) NAME OF ENTITY RESPONSIBLE FOR SALES (Name, address and phone number) WHICH SYMBOLS ARE USED ON LABELS? In Europe, hazards are identified in accordance with Annex II of Directive 67/548/EEC. 1 2 3 4 5 6 7 8 The symbols mean the following: 1. Highly flammable (F) and Extremely flammable (F+) 2. Toxic (T) and Very toxic (T+) 3. Corrosive (C) 4. Oxidising (O) 5. Harmful (Xn) 6. Irritant (Xi) 7. Explosive (E) 8. Dangerous for the environment Cleaning and dry cleaning sector 7

The new classification system for hazard symbols shown below, developed in order to create the Globally Harmonized System of Classification and Labelling, may already appear on some labels. Physical hazards 1 - Explosive / Self-Reactive / Organic peroxides 2 Flammable / Self-Reactive / Pyrophoric / Self-heating / Emits flammable gas / Organic peroxides 3 Oxidiser 4 Gas under pressure 5 Corrosive Health Hazards 1 - Acutely toxic 2 Irritant / Skin sensitisation / Acutely toxic / Narcotic effect / Respiratory tract irritant 3 Carcinogenic / Respiratory sensitisation / Reproductive toxicity / Specific organ toxicity / Mutagenic / Inhalation toxicity 4 Corrosive Environmental hazards 1 - Toxic for the environment Examples only. For further information, consult the labels. What are l safety data sheets? The safety data sheet enables you to identify whether hazardous chemical agents are present in the products used and helps you assess the risks to the health and safety of workers resulting from the use of these agents. When delivering a hazardous substance, or even before doing so, every manufacturer, importer and/or distributor must send the user a safety data sheet containing the information needed to protect human life and the environment. The information contained in the safety data sheet must be written in the official language of the Member State in which the workplace is located. If this is not the case, you should demand this from your manufacturer or supplier. For further information, please contact: State Labour Inspectorate (S.EP.E.) Central Service Directorate for Planning and Coordination of Occupational Health and Safety Inspection 8 Dragatsaniou St, 10110 Athens The ACT is solely responsible for the contents of this publication Tel. 210-37.48.711 e-mail: ypersepe@otenet.gr

Substancat e Rrezikshme Vetëdijshmëri, vlerësim dhe mbrojtje ON END OPEN Sektori i pastrimit dhe pastrimit kimik të thatë www.chemicalscampaign.eu Fushata Europiane për vlerësimin e rrezikut gjatë përdorimit të substancave të rrezikshme SLIC Komisioni i Inspektoriatit të Lartë të Punës Fushatë e financuar nga Bashkimi Europian

Kjo broshurë përmban të dhëna mbi rreziqet e ekspozimit ndaj substancave të rrezikshme që përdoren në sektorin e pastrimit të thatë dhe në operacione tëtjera pastrimi (si për shembull pastrimi shtëpiak/ i përgjithshëm) Gjatë operacioneve të pastrimit punojësit ekspozohen ndaj substancave të ndryshme të rrezikshme. Disa prej tyre përmbajnë rreziqe të larta, si për shembull solventi organik perchloroethylene, dhe mund të deportojnë në organizmin e njeriut nëpërmjet thithjes të avujve nga organet e frymarjes ose nëpërmjet kontaktit me lëkurën. Simptomat e ekspozimit përfshijnë: Humbje kujtese Marramëndje Dhimbje koke Acarim të syve dhe probleme të frymarjes Cilat metoda duhen ndjekur nga punëmarrësi për vlerësimin e rrezikut në çdo vend pune dhe për adoptimin e masave që bazohen në parimet e përgjithshme të parandalimit? 1. Të identifikojë dhe vlerësojë rreziqet që rezultojnë nga veprimet e kryera në ambientin e punës 2. Të ndërmarrë masat parandaluese ose masat e duhura për për kontrollin e rreziqeve 3. Të rryshqyrtoj masat vazhdimisht duke kontrolluar gadishmërinë e tyre dhe shfaqjen e rreziqeve të reja CILAT JANË MASATA? Masat mund të jenë të mbrojtjes kolektive, të mbrojtjes individuale (PPE) ose masa për organizimin e punës. Si mund të zbatohen masat e mbrojtjes kolektive? Duke vendosur mjetet e posaçme në pajisjet e punës ose në ambientin (godinën) e punës KUJDES Godina dhe ambienti i punës ose pajisjet që do të përdoren duhet të garantojnë plotësisht karakteristikat e sigurimit. Si mund të organizohet puna për eliminimin ose reduktimin e rrezikut? Duke reduktuar kohën e ekspozimit e çdo punonjësi, duke eliminuar rreziqet nga zonat ku puntorët janë të pranishëm dhe duke amballazhuar produktet dhe materialet në menyrën e duhur. Cilat pajisje individuale të mbrojtjes (PPE) duhen përdorur? Mbi të gjitha, duhet të kihet parasysh se përdorimi i pajisjeve të mbrojtjes individuale është gjithmonë një masë shtesë. Zgjidhjet më të përshtatshme janë ato të cilat parashikojnë mbrotjen e thellë të puntorëve, mbrojtjen kollektive ose masat e organizimit të punës. Ekzistojnë lloje të ndryshme të pajisjeve individuale të mbrojtjes (PPE), të tilla si maskat, dorashkat, syzet dhe uniformat/veshjet mbrojtëse. Konsultoni etiketat e produkteve dhe fletët e të dhënave të sigurisë, për të gjetur cilat pajisje duhen përdorur (shikoni faqen e fundit). 2

Ku mund të gjej të dhëna mbi substancat e përdorura? Informacione të detajuara për disa nga produktet e përdorura do të gjeni në fletët e të dhënave të sigurisë. Githashtu, etiketat e paketimit të çdo produkti përmbajnë informacione të cilat duhen lexuar me kujdes. Lexoni me Vëmëndje! Si mund të reduktohet ekspozimi ndaj substancave të rrezikshme në sektorin e pastrimit të thatë? Ekzistojnë teknologji që reduktojnë ekspozimin ndaj perchloroethylenes (solvent organic), siç është pastrimi i lagësht sa here që të jetë e mundur. PAJISJET E PASTRIMIT TË THATË KIMIK Pajisjet e pastrimt të thatë kimik duhet të mbahen sa më large nga punonjësit dhe të sigurohet që ata të gjenden afër ketyre pajisjeve për një periudhë sa më të shkurtër kohe. Jo. Pse? Nuk ekzistojnë zonat e ndarjes nëpërmjet punonjësve dhe pajisjeve të pastrimit, gjë që ndikon në ekspozimin dhe kontaktin e tyre me avujt. Po. Pse? Pajisjet e pastrimit kimik janë të vendosura në një ambient në të cilin punonjësit kalojnë një periudhë të shkurtër kohe. Ekspozimi më i madhë i punonjësve ndodh gjatë proçesit të mbushjes dhe zbrazjes të pajisjes të pastrimit kimik të thatë. Gjatë blerjes të makinerive të reja, duhen preferuar ato pajisje që kanë të instaluar mekanizëm ftohës dhe thithës karboni. Mirëmbajtja e pajisjeve është shumë e rëndësishme, pasi jo vetëm rrit jetën e tyre dhe performancat, por redukton ekspozimin e punëtorëve ndaj substancave të rrezikshme. Pajisjet në gjendje të keqe mund të krijonë ekspozim më të madhë ndaj lëndëve tretëse. Gjatë mirëmbajtjes, vëmendje e madhe duhet ti kushtohet sistemit të avullit. Kontrolli i përhershëm i sistemit duhet të sigurojë mos përhapjen e lëngjeve dhe avujve në brendësi të makinerisë. Gjatë kryerjes të proçesit të mirëmbajtjes punonjësit duhet të përdorin pajisjet individuale të mbrojtjes (dorashka, syze dhe maska). Sektori i pastrimit dhe pastrimit kimik të thatë 3

Jo. Pse? Tubacionet nuk janë instaluar në mënyrën e duhur dhe kontrolli i makinerisë nuk bëhet rregullisht. Avujt që përhapen në ambientin e punës janë të dëmshëm për shëndetin e punonjësve. Po. Pse? Pajisja është e izoluar, ndodhet në gjendje të mirë dhe tubacionet janë vendosur në mënyrën e duhur. Mirëmbajtja është e përshtatshme. Punonjësit janë të mbrojtur. Cilat masa parandaluese/mbrojtëse duhen zbatuar? Ambienti i punës duhet ajrosur dhe të mirëmbahet në një temperaturë konstante. Sistemi i ajrosjes duhet të jetë i instaluar në menyrë të tillë që të pengojë avujt të arijnë në rrugët e frymarjes të punëtorëve. Sistemi i ajrosjes duhet të plotësohet me eliminimin e avujve nga zonat ku ato prodhohen ose lëshohen (sistem lokal ajrosës) ose me pajisje që reduktojnë përqëndrimet e avullit (sistem qëndrorë ajrosës) Nuk duhet lejuar që pajisjet e punës të deportojnë avuj Zgjidhja më e mirë është përdorimi i aparaturave me sistem ajrosës të integruar, të cilat punëdhënësit mund ti zgjedhin gjatë blerjes të pajisjeve të reja. Sistemi thithës me vakum mund të përdoret për aparaturat e vjetra me qëllim thithjen e avujve sa herë që hapet porta dhe për të bllokuar hapjen e saj kur përqëndrimet e avujve janë mbi 300 ppm. KUJDES Ajrosni ambientin e punës dhe mbani temperaturat të përshtatshme për mirëqënien fizike të punënjësve. Sigurohuni që numri i punonjësve që kontaktojnë me avullin të jetë sa më i vogël. 4

PRAKTIKA TË SAKTA PUNE Jo. Pse? Porta e pajisjes duhet të mbetet hapur për një periudhë shumë të shkurtër kohe dhe vetëm nëse është e nevojshme. Po. Pse? Punonjësi është duke pritur përfundimin e ciklit të pastrimit dhe do të hap portën vetëm pas shfaqjes të sinjalit. Parandalimi i ekspozimit ndaj avujve përfshihet në miratimin e praktikave të sakta. Punëmarësi është përgjegjës për trajnimin dhe informimin e punëdhënësit për rreziqet në të cilat ata janë të ekspozuar dhe për praktikat e punës që duhen adoptuar për shmangien e rrezikut. Në vijim mund të gjeni shembujt e praktikave të sakta: Mos hapni derën e aparaturës gjatë proçesit të punës. Mos reduktoni kohën e tharjes. Mbani portën mbyllur gjatë mos përdorimit të aparaturës. Gjatë mbushjes ose zbrazjes të pajisjes mbani kokën sa më largë nga porta e saj. Kurrë mos vendosni duhart në brendësi të pajisjes. Nëse etiketat e rrobave ngecen në brëndësinë e saj, përdorni mjetet e përshtatshme për largimin e tyre. SI MUND TË REDUKTOHET EKSPOZIMI NDAJ SUBSTANCAVE TË RREZIKSHME GJATE OPERACIONEVE TËTJERA PASTRIMI? Gjatë proçesit të pastrimit punonjësit mund të jenë të ekspozuar ndaj: Perchloroethylenës, gjatë pastrimit të rrobave Komponimeve të amonit, gjatë pastrimit të dyshemes, të enëve, të VC Isopropanolit dhe acidit, gjatë pastrimit të xhamave dhe tualetës Ragentët me veprim superfaqësor, të cilët janë konsideruar si komponentet kryesor aktivë në shumicën e lëndëve të pastrimit, mund të shkaktojnë probleme të lëkurës. Produktet e pastrimit të përdorura në proçese të ndryshme janë zakonisht përzjerje e kimikateve të ndryshme, duke përfshirë irritues të organeve të frymarjes dhe të lëkurës. Përdorimi i lëndëve zbardhëse të holluara, të rifreskimit të ajërit dhe të aerosolit nga punonjësit që vuajn nga astma ose bronkiti kronik shoqëroht me përkeqësimë të sëmundjeve të mushkrive. Solucionet e pastrimit të qilimave dhe produktet e pastrimit të dyshemes të cilat përmbajnë ethanolaminë si një substancë aktive, përbëjnë shkakun kryesor të sëmundjeve të frymarjes. Sektori i pastrimit dhe pastrimit kimik të thatë 5

Rreziku i thithjes të substancave të rrezikshme mund të klasifikohet si i ulët, i mesëm ose i lartë sipas detyrës në vijim. Rreziku i ekspozimit të lëkurës është më i lartë gjatë pastrimit të xhamave dhe tualetave sepse përdoren produkte me sprait. Këto mund të deportojnë në lekurë, pjesa mbrojtëse të së cilës mund të jetë shkatruar për shkak të kontaktit me këto produkte dhe me ujin. Lustrimi dhe depilimi janë operacionet më të rrezikshme pasi ato mund të shkaktojnë thithjen e pluhurit. Asnjëherë mos përzjeni substanca të panjohura! Përzjerja e lëndëve zbardhëse me amoniakun ose acidin, për shembull, mund të prodhojnë avuj të rrezikshëm që shkaktojnë infeksione respiratore akute, të cilat kërkojnë trajtim mjekësor të menjëhershëm. CILAT JANË MASAT E DUHURA PARANDALUESE? Eliminoni ose reduktoni rreziqet duke mos përdorur substanca të rrezikshme. Për shembull: Zëvendësoni produkte me sprait (spray). Eliminoni rreziqet ndaj punonjësve duke përdorur gazra me djegshmëri të ulët dhe duke adoptuar proçeset e duhura për emitimin e avullit dhe tymit (për shembull, duke përdorur sisteme të duhura për të eliminuar kontaktin me lëkurën). Në mënyrë që të realizohet kjo, është e nevojshme zgjedhja e pajisjeve të përshtatshme dhe mbajtja e tyre në gjendje të mirë. Ekstraktoni substancat nga vendi ku ato formohen ose liroen. Nëse kjo nuk është e mundur, përdorni produktet në ambient të ajrosur mirë. (Për shembull: me dyer dhe dritare të hapura). Ajrosni të gjitha ambientet e punës Përdorni pajisjet indivuduale të mbrojtjes ( për shembull, dorashka, uniforma mbrojtëse dhe maska për mbrojtjen e organeve të frymarjes). Mos përdorni pajisjen individuale të mbrojtjes përtej datës të skadimit. Përdorni kremra për të ndihmuar mbrojtjen e barrierave natyrore të lekurës. REDUKTIMI I PRODUKTEVE KIMIKE Reduktimi përbën fazën e parë të trajnimit të produkteve kimike Duhet të kushtoni vëmendje në udhëzimet e mëposhtme: Identifikoni, rregjistroni dhe monitoroni mbëritjen e produkteve Kontrolloni amballazhimin e produktit (për ndonjë dëmtim ose munges etiketimi) Kontrolloni të dhënat e etiketave Kontrolloni fletët e të dhënave të sigurisë që shoqërojnë produktet 6

CILA ËSHTË PËRMBAJTJA E ETIKETAVE? Të gjitha enët që përmbajnë produkte të rrezikshme duhen etiketuar në mënyrën e duhur. Etiketat duhet të jenë të qarta dhe të përmbajnë të dhënat e mëposhme: Emërtimi i produktit Të dhënat e prodhuesit Të dhënat e importuesit apo të distributorit Rreziqet e mundshme Përshkrimi i rrezikshmërisë Masat e mbrojtjes dhe sigurisë Simbole rreziku BY SI TË SHQORTONI SIMBOLET E ETIKETAVE? PËRCAKTIMI I RREZIQEVE (në pajtim me Aneksin II të Direktivës të Këshëllit të Europës 67/548) SHËNIM: Përveç simboleve që përcaktojnë lëndët e dëmshme, toksike dhe irrituese, mund të gjeni gjithashtu ato kancerogjene, mutagjene ose simbolet riprodhues helmus të identifikuara me anë të një karakteristike R thënie a. T PËRSHKRIMI I RREZIKUT (Frazat R) (Në pajtim me Aneksin III të Direktivës të Këshëllit të Europës 67/548) Toksik Ekstremisht i djegshëm R 11 23 /25: Toksik me inhalacion dhe gëllditjen Ekstremisht i djegshëm IDENTIFIKIMI I PRODUKTIT (Lëndë kryesore apo lëndë tëtjera përbërëse) ABCDE-33 Përmban... 52. S7-16-24-45: MASAT Mbani enët e produkteve të mbyllura Mbani lëndët larg nga burimet e ndezjes/flakët ndalohet duhani PARANDALUESE Shmangni kontaktin me lëkurën (Frazat S) Në rast aksidenti ose kur nuk ndjeheni mirë me shëndet, (Në pajtim me Aneksin kërkoni këshilla mjekësore (tregoni etiketën kur është e mundur) IV të Direktivës të Këshëllit të Europës 67/548) F XXX Lagjia ABZ Rruga Tel:... PËRBËRJA (Listë e lëndëve të rrezikshme përfshirë në proçesin e përgatitjes, sipas koncentrimit dhe toksicitetit) EMRI I SUBJEKTIT PËRGJEGJËS PËR SHITJEN (Emri, adresa, numri i telefonit) CILAT SIMBOLE PËRDOREN NË ETIKETA? Në Europë, rreziqet përcaktohen në pajtim me Aneksin II të Direktivës të Këshëllit të Europës 67/548 1 2 3 4 5 6 7 8 Simbolet kanë këto domethënie: 1 Lëndë lehtësisht të djegshme (F) dhe lëndë ekstremisht të djegshme (F+) 2 Lëndë Toksike (T) dhe lëndë shumë toksike (T+) 3 Lëndë Gërryese/korrozive (C) 4 Lëndë djegëse - Oksidues të lëndës së djegshme (O) 5 Lëndë të dëmshme (Xn) 6 Lëndë irrituese (Xi) 7 Lëndë plasëse, shpërthyese e eksplozive (E) 8 Lëndë të rrezikshme për mjedisin Sektori i pastrimit dhe pastrimit kimik të thatë 7

Sistemi i ri i klasifikimit të simboleve të rrezikut i treguar më poshtë, i zhvilluar në mënyrë që të krijojë një Sistemin të Harmonizuar Global për Klasifikim dhe Etiketimin, tashnë mund të shfaqet në disa etiketa. Rreziqet Fizike 1 - Lëndë eksplozive / Lëndë reaktive / Perokside Organike 2 - Lëndë djegëse / Lëndë reaktive / Lëndë ngrohëse / Emitim i gazërave të djegshëm / Perokside organike 3 - Okside 4 - Gaz nën presion 5 - Lëndë gëryese Rreziqet për shëndetin 1 - Lëndë Toksike 2 - Lëndë irrituese / Sensibilizimi i lëkurës / Akut toksik / Efekt narkotik / Irritues i rrugve të frymarjes 3 - Kancerogjene / Sensibilizimi i rrugëve të frymarjes / Riprodhues toksik / Elmim i organeve / Mutagjene / Elmim i rrugëve të frymarjes 4 - Lëndë gëryese Rreziqe për mjedisin 1 - Toksike për mjedisin Cfarë janë flëtët e të dhënave të sigurisë? Fletët e të dhënave të sigurisë ndihmojnë për të përcaktuar praninë e lëndëve kimike të rrezikshme në produktet që përdoren gjatë proçesit të punës dhe në të njëjtën kohë për të vlerësuar rreziket qe mund të shkaktojë përdorimi i këtyre produkteve në shëndetin e punonjësve. Gjatë proçesit të shpërndarjes të substancave të rrezikshme, ose para këtij proçesi, çdo prodhues, importues ose/dhe shpërndarës duhet të furnizojë konsumatorët me fletët e të dhënave të sigurisë, të cilat përmbajnë të dhënat e nevojshme për mbrojtjen e punonjësve dhe të ambientit. Informacionet duhet të jenë në gjuhën zyrtare të shtetit anëtar në të cilën ndodhet vendi i punës. Nëse nje gjë e till nuk është e mundur, ju duhet ta kërkoni nga prodhuesi ose nga furnizuesi i produktit. Për informacione të mëtejshme, kontaktoni në: S.EP.E. Departamenti i Planifikimit dhe Koordinimit Inspektimi Teknik dhe Shëndetësor Dragatsaniou 8 KP 10110 Athinë Këto janë vetëm ca shembuj. Për informacione të mëtejshme, konsultoni etiketat. Tel: 210 37.48.711 ACT është e vetmja përgjegjëse për përmbajtjen e këtij botimi

Substante periculoase: Informeaza-te, evalueaza si protejeaza-te ON END OPEN Domeniul servicii de curatenie si curatatorii uscate www.chemicalscampaign.eu SLIC COMITETUL SUPERIOR AL INSPECTORILOR DE MUNCA

Aceasta brosura contine informatii asupra riscurilor expunerii la substantele daunatoare folosite la curatatorii uscate si alte operatiuni de curatenie. (de exemplu curatarea casei). Lucratorii pot fi expusi la diverse substante daunatoare in timpul operatiunilor de curatenie. Unele produse contin substante cu mare risc, cum ar fi diluantul organic percloretilen care poate fi absorbit in organism prin inhalarea vaporilor sau prin contact cu pielea. Simptomele expunerii pot include: Tulburari-pierderea memoriei Stare de ameteala Dureri de cap Iritatia ochilor si a cailor respirative Ce trebuie sa faca angajatorii ca sa evalueze riscurile pentru sanatatea si securitatea lucratorilor expusi si sa hotarasca masurile de protectie necesare? 1. Sa identifice pericolele si sa evalueze tipurile de risc datorate operatiunilor de la locul lor de munca. 2. Sa aleaga masurile de precautie si protectie pe care trebuie sa le foloseaca 3. La intervale de timp sa reexamineze daca aceste masuri sint adecvate si daca au aparut riscuri noi. CE MASURI? Acestea pot fi masuri de protectie colectiva, de organizare a muncii sau mijloace de protectie individuala. Cum se asigura masurile de protectie colectiva? Folosind mijloace special adaptate aparaturii sau locului de munca. ATENTIE Cind proiectati locul de munca (cladirea) sau va aprovizionati cu aparatura necesara trebuie sa va asigurati ca sint integrate masurile de protectie. Cum poate fi organizata activitatea de lucru pentru a elimina sau reduce riscul? De exemplu, reducind timpul de expunere pentru fiecare lucrator, expunind mai putini lucratori, inlaturind riscurile din zona unde se afla lucratorii si depozitind materialele si produsele in mod corect. Ce echipament personal de protectie trebuie folosit? Trebuie avut in vedere ca echipamentul personal de protectie este totdeauna o masura suplimentara de protectie. Cele mai bune solutii sint cele care au ca scop protectia colectiva si masurile de organizare corecta a muncii. Exista o mare gama de echipament personal de protectie care cuprinde masca, manusi, ochelari, salopete si cizme. Consultati indicatiile etichetei si fisele de securitate ale produsului ca sa alegeti echipamentul adecvat. (vezi ultima pagina). 2

Exista un document care asigura informatii despre substantele folosite? Da. Poti gasi informatii detaliate in fisele de securitate ale produsului. In plus, etichetele fiecarui produs contin informatii care trebuie studiate. Cititi-le cu atentie!. Cum poate fi redusa expunerea la substante daunatoare in sectorul curatatoriilor uscate? Exista metode tehnologice care permit reducerea expunerii la percloretilen, cum ar fi curatarea prin spalare intotdeauna, atunci cind e posibil. APARATURA PENTRU CURATATORIE USCATA Aparatura curatatoriei uscate trebuie sa fie amplasata la distanta de lucratori pentru a asigura ca ei vin in contact cu aparatura doar pentru perioade foarte scurte de timp. Nu. De ce? Nu exista o delimitare intre zona cu aparatura si locul unde sint lucratorii, ceea ce inseamna ca lucratorii sint expusi permanent vaporilor emisi de substantele chimice. Da. De ce? Aparatura pentru curatare uscata e instalata intr-o zona unde lucratorii se afla doar pentru perioade scurte de timp. Expunerea maxima a lucratorilor este atunci cind se incarca si se descarca masinile. Cind va aprovizionati cu masini noi alegeti cele dotate cu sistem de racire si de absorbtie pe baza de carbune. Intretinerea aparaturii e foarte importanta intrucit nu numai creste durata de functionare a aparaturii dar reduce si expunerea lucratorilor, intrucit aparatura care nu e bine intretinuta poate cauza marirea expunerii la diluanti. La intretinerea aparaturii trebuie verificat cu grija sistemul de absorbire a vaporilor pentru a se asigura ca lichide sau vapori nu ies la locul de munca. In timpul lucrarilor de intretinere trebuie purtat echiapmentul individual de protectie (manusi, ochelari, masca). Domeniul servicii de curatenie si curatatorii uscate 3

Nu. De ce? Tevile nu sint instalate corect si echipamentul nu e controlat regulat. Vaporii daunatori pentru lucratori sint emisi la locul de munca. Da. De ce? Echipamentul e izolat, tevile conduc vaporii in afara locului de munca, sint in buna stare si intretinute corect. Lucratorii sint protejati. Ce masuri de protectie trebuie luate? Locul de munca trebuie sa fie bine aerisit si mentinut la o temperatura stabila. Sistemul de aerisire trebuie instalat in asa fel incit sa previna contactul vaporilor cu caile respiratorii. Sistemul de aerisire trebuie completat cu un sistem de capturare si eliminare a vaporilor in apropierea locului unde se produc (sistem local de absorbtie) sau cu un sistem care sa micsoreze concentratia lor (sistem de aerisire). Aparatura nu trebuie sa permita eliberarea de vapori la locul de munca. Cea mai buna solutie e aprovizionarea cu apararura dotata cu sistem de ventilatie, pe care angajatorii le pot alege cind schimba aparatura. Pentru aparatura veche poate fi adaptat un sistem de absorbtie care functioneaza cind e deschisa usa si sa impiedice deschiderea usii cind concentratia este mai mare de 300ppm. ATENTIE Mentineti locurile de munca bine aerisite si la o temperatura adecvata care sa asigure confortul lucratorilor. Expuneti minimum de lucratori la vapori. 4

METODE CORECTE DE LUCRU Nu. De ce? Usa masinii trebuie lasata deschisa doar atunci cind e strict necesar. Da. De ce? Lucratorul asteapta ca masina sa termine ciclul de spalare si va deschide usa doar atunci cind e permis. Prevenirea expunerii la vapori include si adoptarea metodelor corecte de lucru. Angajatorul e responsabil pentru educarea lucratorilor si informarea lor asupra riscurilor la care sint expusi si a metodelor de lucru pe care trebuie sa le adopte pentru a reduce expunerea. Citeva exemple de metode corecte de lucru : Nu deschideti usa masinii in timp ce functioneaza. Nu reduceti timpul de uscare prevazut. Mentineti usa inchisa totdeauna cind nu incarcati sau descarcati masina. Cind incarcati sau descarcati masina mentineti capul la o distanta cit mai mare de masina. Nu introduceti capul in masina. Daca a ramas ceva blocat in masina folositi un instrument pentru a-l scoate. CUM POATE FI REDUSA EXPUNEREA LA SUBSTANTE DAUNATOARE LA CURATATORII? In cursul operatiunilor de curatenie lucratorii pot fi expusi la : Percloretilen, atunci cind curata haine. Produse care contin amoniac, la curatarea dusumelei, ferestrelor, toaletelor sau cind.lacuiesc dusumele. Izopropanol si acizi la curatarea ferestrelor si a toaletelor. In majoritatea produselor de curatenie sint continuti agenti activi de suprafata care pot cauza afectiuni ale pielii. Produsele folosite frecvent la curatenie rezulta de regula din combinarea mai multor substante chimice, inclusiv substante iritante pentru caile respiratorii, pentru piele sau care produc sensibilizare-alergie. Folosirea inalbitorilor, a aerosolilor care parfumeaza aerul ambiant de catre persoane care au astm bronsic, poate provoca agravarea situatiei. Sampoanele pentru covoare si produsele pentru curatarea dusumelii care contin etanol -amine constituie cauza multor afectiuni ale cailor respiratorii Domeniul servicii de curatenie si curatatorii uscate 5