Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 6 Νοεμβρίου 2015 (OR. en) 13440/15 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου SPORT 49 EDUC 280 JEUN 92 CULT 65 SOC 615 EMPL 405 MIGR 57 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 13290/15 SPORT 45 EDUC 277 JEUN 89 CULT 62 SOC 609 EMPL 400 MIGR 56 Θέμα: Το εκπαιδευτικό δυναμικό της αθλητικής δραστηριότητας: συμβάλλει στην ένταξή των μειονεκτούντων νέων στην κοινωνία - Συζήτηση προσανατολισμού [Δημόσια συζήτηση σύμφωνα με το άρθ. 8 παρ. 2 του ΕΚΣ [προτείνεται από την Προεδρία]) Σε συνέχεια διαβούλευσης με την Ομάδα «Αθλητισμός», η Προεδρία κατάρτισε το συνημμένο έγγραφο προβληματισμού για να χρησιμεύσει ως βάση της συζήτησης προσανατολισμού σχετικά με το ανωτέρω θέμα κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου «Παιδεία, Νεολαία, Πολιτισμός και Αθλητισμός» που θα διεξαχθεί στις 23-24 Νοεμβρίου 2015. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της συζήτησης στους κόλπους του Συμβουλίου, η Προεδρία συγκέντρωσε βέλτιστες πρακτικές από τα κράτη μέλη και προτίθεται να διανείμει σύνοψη των συμβολών που ελήφθησαν από όλες τις αντιπροσωπίες πολύ πριν από τη σύνοδο του Συμβουλίου. Τα κράτη μέλη θα έχουν έτσι τη δυνατότητα να συγκεντρώσουν την προσοχή τους στην ανάπτυξη συμπράξεων και συνεργασίας κατά τη διάρκεια της συζήτησης. 13440/15 AI/γομ/ΕΚΜ 1 DG E - 1C EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Το εκπαιδευτικό δυναμικό της αθλητικής δραστηριότητας : συμβάλλει στην ένταξή των μειονεκτούντων νέων στην κοινωνία Εισαγωγή Πάνω από 120 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ήτοι το 25% του πληθυσμού) αντιμετώπισαν την απειλή της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού το 2013 1. Η μείωση του αριθμού των ατόμων που αντιμετωπίζουν τους κινδύνους αυτούς στην ΕΕ αποτελεί βασικό στόχο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Περισσότερο πλήττονται οι γυναίκες, τα παιδιά, οι μονογονεϊκές οικογένειες και οι νέοι ένα τρίτο περίπου των νέων βιώνουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό 2. Ορίζεται λοιπόν μια ομάδα-στόχος, αποκαλούμενη «μειονεκτούντες νέοι», η οποία περιλαμβάνει νέους που διαθέτουν λιγότερες ευκαιρίες, είναι κοινωνικά αποσυνδεδεμένοι και θεωρούνται ευπαθείς. Εξάλλου, η ένταξη των νεαρών μεταναστών στην κοινωνία αντιπροσωπεύει μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την ΕΕ στο άμεσο μέλλον, αν ληφθεί υπόψη ότι το 81% των 689.000 ατόμων που υπέβαλαν επίσημα αίτηση παροχής ασύλου στις χώρες της ΕΕ φέτος (μέχρι τον Αύγουστο) είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών 3, και ότι οι νέοι που δεν έχουν γεννηθεί σε χώρα της ΕΕ και απειλούνται από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό είναι περισσότεροι (49,3 %) από τους νέους που κατάγονται μεν από χώρες της αλλοδαπής, αλλά έχουν γεννηθεί σε χώρα της ΕΕ (32,2 %) 4. 1 2 3 4 Eurostat, τεύχος 168/2014, 4 Νοεμβρίου 2014 ΕΕ- 28, Eurostat, 2012 http://ec.europa.eu/eurostat/web/asylum-and-managed-migration/data/database http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/migration_integration_statistics_- _at_risk_of_poverty_and_social_exclusion 13440/15 AI/γομ/ΕΚΜ 2
Ο αθλητισμός μπορεί να έχει ουσιαστικό εκπαιδευτικό ρόλο και να προαγάγει τους κοινωνικούς δεσμούς. Αποτελεί όχι απλώς μια ευχάριστη, υγιεινή και επωφελή δραστηριότητα, αλλά και μια κομβική συνιστώσα των πολιτικών κοινωνικής ένταξης. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό μπορεί να γεννήσει ένα αίσθημα συνοχής και αλληλεγγύης και να συμβάλει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων 5 και της προσωπικής ολοκλήρωσης έξω από τα πλαίσια των παραδοσιακών θεσμών (σχολείο, εργασία, οικογένεια). Η συμβολή ιδιωτικών φορέων, όπως τα αθλητικά σωματεία και ενώσεις, μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού αποτελούν την πιο εκτεταμένη κατηγορία οργανώσεων του ιδιωτικού τομέα στην Ευρώπη (ήταν πάνω από 700.000 το 2009) 6 και απευθύνονται σε ένα πολύ νεαρό κοινό (ηλικίας 15-24 ετών). 7 Η πλειονότητα των Ευρωπαίων (81%) θεωρούν εξάλλου τον αθλητισμό ουσιώδες στοιχείο για την ανάπτυξη του διαλόγου στο πολυπολιτισμικό περιβάλλον εντός της ΕΕ 8. Όλα αυτά απηχούν τις τεράστιες προσδοκίες από τις δυνατότητες που προσφέρει ο αθλητισμός για την προαγωγή της ένταξης των μειονεκτούντων νέων με ποικίλες πολιτισμικές καταβολές. Προαγωγή διαπροσωπικών σχέσεων και ηγετικών ικανοτήτων Μπορούν να σχεδιαστούν αθλητικές δραστηριότητες με σκοπό τη δημιουργία ευκαιριών για θετική αλληλεπίδραση μεταξύ ομοτίμων και τη συγκέντρωση εμπειριών επιτυχημένης ένταξης σε μια κοινότητα. Τέτοιες εμπειρίες μπορεί να αποκτήσουν ζωτική σημασία για τους νέους που απειλούνται από κοινωνικό αποκλεισμό, επειδή βιώνουν ένα κοινωνικό περιβάλλον όπου οι ευκαιρίες αυτές σπανίζουν, αφού οι παραδοσιακές δομές κοινωνικοποίησης, όπως το σχολείο και η οικογένεια, κατέχουν λιγότερο σημαντική θέση. Η έννοια της άμιλλας στον αθλητισμό περικλείει θεμελιώδεις αξίες όχι μόνο στο περιβάλλον άθλησης αυτό καθαυτό, αλλά και για την καθημερινή ζωή: ομαδικό πνεύμα, ανταγωνισμός με ίσους όρους, σεβασμός των γραπτών αλλά και άγραφων κανόνων, όπως η ισότητα, η ακεραιότητα, η αλληλεγγύη, η ανεκτικότητα, που αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους της άμιλλας και μπορούν να βιωθούν και να διδαχθούν μέσω του αθλητισμού. 5 6 7 8 Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση του ρόλου του μαζικού ερασιτεχνικού αθλητισμού στην ανάπτυξη εγκάρσιων δεξιοτήτων, ιδίως μεταξύ των νέων (18-19 Μαΐου 2015). Έκθεση του Ελσίνκι για τον αθλητισμό (COM(1999) 644 τελικό, 10.12.1999). Ευρωβαρόμετρο, αριθ. 412, 2014, «αθλητισμός και σωματική άσκηση» (σημείο 2.2. «συμμετοχή σε σωματεία»). Ευρωβαρόμετρο, αριθ. 213, 2004, «Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο αθλητισμός» (σημείο 3.2. «Ο αθλητισμός ως φορέας ένταξης και ισότητας»). 13440/15 AI/γομ/ΕΚΜ 3
Η σωματική άσκηση βοηθά εξάλλου τους νέους να αναπτύξουν ηγετικές ικανότητες. Σε ορισμένα αθλήματα, ιδίως τα συλλογικά, τα προγράμματα κατάρτισης με αντικείμενο την ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον εντοπισμό πιθανών ηγετών και ηγετικών ικανοτήτων που αποτελούν δεξιότητες αναγκαίες για μια νικηφόρα ομάδα. Η εμπειρία τέτοιων εύρυθμων δομών συνεργασίας έχουν επίσης ευεργετικό αντίκτυπο στη ζωή των νεαρών αθλητών στους κόλπους της κοινότητας, οπότε συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην ένταξη των μειονεκτούντων νέων. Η συνεργασία και η ευελιξία είναι δεξιότητες που αποκτούν σήμερα ζωτική σημασία στη ζωή και στην εργασία. Καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης και του αυτοελέγχου Η ενασχόληση με τον αθλητισμό βοηθά επίσης τους νέους να αναπτύξουν ένα φάσμα ουσιωδών προσωπικών δεξιοτήτων οι οποίες συμβάλλουν θετικά στην οικοδόμηση της προσωπικότητάς τους και τους παρέχουν, συνεπώς, τη δυνατότητα να αναλαμβάνουν υπεύθυνες θέσεις στα πλαίσια της κοινότητας όπου ανήκουν. Καταρχήν, οι νέοι που απειλούνται από κοινωνικό αποκλεισμό χαρακτηρίζονται συχνά από χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, πράγμα που συχνά οδηγεί σε ατυχείς κοινωνικές επιλογές και επιλογές τρόπου ζωής. Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες, ο υψηλός βαθμός αυτοπεποίθησης αποτελεί το εφαλτήριο κάθε παιδιού προς την επιτυχία του ως ανθρώπου. Η αυτοεκτίμηση γεννιέται όταν μάθουμε να δεχόμαστε αυτό που είμαστε και όταν επιλέγουμε να αντιμετωπίζουμε θετικά τον εαυτό μας παρά τις ανεπάρκειες που παρατηρούμε. Στη συνάρτηση αυτή, οι αθλητικές δραστηριότητες αποκαλύπτουν τα προτερήματα και τις αδυναμίες του ατόμου, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι γνώσεις του σχετικά με τις ικανότητές του που θα επιτρέψουν την ομαλή ένταξή του σε μια ομάδα. Επιπλέον, η κοινωνική επιτάχυνση και η κοινωνία των υψηλών ταχυτήτων έχει ως αποτέλεσμα την απόσπαση της προσοχής, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η εκπλήρωση μακροπρόθεσμων στόχων. Η ικανότητα διατήρησης της προσήλωσης και αποφασιστικότητας για την ολοκλήρωση μιας πορείας σε πείσμα των δυσκολιών που εμφανίζονται ορίζονται ως πνευματική δύναμη. Πρόκειται για την ικανότητα του ατόμου να μην υποκύπτει στην εύκολη ικανοποίηση και την ευχαρίστηση της στιγμής, αλλά αντίθετα να επιδιώκει την ικανοποίηση που διαρκεί και την αίσθηση της ολοκλήρωσης που γεννά η επίτευξη στόχων με πιο ουσιώδες περιεχόμενο. Οι αθλητικές δραστηριότητες αποτελούν άριστο μέσο απόκτησης της αυτοπειθαρχίας, επειδή εξασκούν το άτομο να αποβλέπει στη συγκράτηση των ορμών και των συγκινήσεών του. Με την ίδια λογική, η πνευματική δύναμη την οποία γεννά η υπερκέραση των προσωπικών ορίων στον αθλητισμό μπορεί να προσφέρει θετική ώθηση στην καθημερινή ζωή. 13440/15 AI/γομ/ΕΚΜ 4
Προώθηση της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στα κοινά σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες Η αθλητική δραστηριότητα μπορεί να ενώνει άτομα ποικίλων κοινωνικών και πολιτισμικών καταβολών, οπότε προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για να δημιουργηθούν γέφυρες μέσω της ενεργού συμμετοχής του πολίτη στα κοινά. Συνεπώς, δεν αρκεί να αξιοποιηθούν οι βασικές αρετές της αθλητικής ενασχόλησης και της εκπαίδευσης πρέπει επίσης να ωθήσουν τους νέους στην ενεργό συμμετοχή στη διοργάνωση και διαχείριση αθλητικών δραστηριοτήτων από νεαρή ηλικία. Κατ αυτόν τον τρόπο, οι νέοι μπορούν να μάθουν να συμβάλλουν στη λειτουργία αθλητικών σωματείων και να αναλαμβάνουν ευθύνη για την ευημερία των κοινοτήτων τους. Συμπέρασμα Συνειδητοποιούμε σταδιακά ότι ο αθλητισμός μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για τους νέους ποικίλων πολιτισμικών καταβολών και να τους βοηθήσει να αναπτύξουν δεξιότητες ουσιώδεις για την κοινωνική ένταξή τους. Συμβάλλει εξάλλου στη βελτίωση των σχολικών επιδόσεων και την προετοιμασία των νέων για την αγορά εργασίας. Οι δυνατότητες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ένταξη των μειονεκτούντων νέων στην κοινωνία, ιδίως των μεταναστών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού. Ωστόσο, ο αθλητισμός ούτε αναπτύσσει τις θετικές αξίες, ούτε ενθαρρύνει την κοινωνική ένταξη αυτομάτως: για την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που προσφέρει ο αθλητισμός, ουσιώδη στοιχεία αποτελούν η ενεργός επένδυση και η προθυμία όλων των ενδιαφερομένων μερών, είτε πρόκειται για ιδιωτικές ενώσεις είτε για φορείς του δημοσίου. 13440/15 AI/γομ/ΕΚΜ 5
Συζήτηση σε επίπεδο υπουργών Η Προεδρία επιθυμεί να προχωρήσει ο εντοπισμός των αναγκαίων πολιτικών μέτρων για την ενίσχυση του δυναμικού του αθλητισμού, με σκοπό να προωθηθεί η ένταξη των μειονεκτούντων νέων, μεταξύ αυτών και των μεταναστών. Σε αυτό το πλαίσιο, καλούνται οι Υπουργοί να εξετάσουν τα ακόλουθα ζητήματα: 1. Υπάρχει επαρκής ενημέρωση σχετικά με τις δυνατότητες του αθλητισμού ως εκπαιδευτικού μέσου, ιδίως για τους μειονεκτούντες νέους, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι μετανάστες; 2. Πώς μπορούν οι κυβερνήσεις να ενθαρρύνουν την ενεργό δέσμευση δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για τη στήριξη της ικανότητας του αθλητισμού να ευνοεί την κοινωνική ένταξη των μειονεκτούντων νέων και των μεταναστών; Λαμβάνοντας υπόψη τις βέλτιστες πρακτικές που έχουν ήδη υποβληθεί από τα κράτη μέλη, ποιες συνέργειες είναι αναγκαίο να εντοπιστούν με τη διατομεακή συνεργασία, ούτως ώστε να μεγιστοποιηθεί η επίδραση του αθλητισμού στην κοινωνική ένταξη; Για τη διεξαγωγή μιας διαδραστικής και απρόσκοπτης συζήτησης, η Προεδρία κάλεσε δύο εξέχοντες εξωτερικούς ομιλητές: - τον κ. Edwin Moses (Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της USADA 9 ) ο οποίος θα μας μεταφέρει τη μοναδική του αντίληψη και οπτική γωνία επί του θέματος, - τον κ. Richard Αllicock (Διευθυντή προγράμματος, Τottenham Ηotspur FC) Άξονες των παρεμβάσεων των υπουργών πρέπει να είναι οι παραπάνω ερωτήσεις, αλλά και οι παρουσιάσεις των εξωτερικών ομιλητών. Οι υπουργοί καλούνται να παρέμβουν ελεύθερα σε σχέση με τα λεγόμενα του ομιλητή, χωρίς γραπτές εισηγήσεις, με ερωτήσεις ή σχόλια. Η Προεδρία θα καλέσει, επίσης, τους εξωτερικούς ομιλητές να παρεμβαίνουν κατά την εξέλιξη της συζήτησης και να σχολιάζουν τις ομιλίες των υπουργών. 9 Οργανισμός των Ηνωμένων Πολιτειών κατά της φαρμακοδιέγερσης 13440/15 AI/γομ/ΕΚΜ 6
Για να δοθεί σε όλους τους Υπουργούς η ευκαιρία να συμβάλουν στη συζήτηση, οι παρεμβάσεις θα διαρκούν δύο λεπτά το πολύ. Στόχος της Προεδρίας είναι να αποκομίσουν οι υπουργοί από τη συζήτηση κάποιες πρακτικές ιδέες που μπορούν να θέσουν προς συζήτηση στις αντίστοιχες πρωτεύουσές τους. 13440/15 AI/γομ/ΕΚΜ 7