Σχολικό έτος

Σχετικά έγγραφα
ΟΜΙΛΟΣ UNESCO ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Μνημεία Πολιτισμού UNESCO. (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization)

Ο όρος Αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον ελληνικό κόσμο κατά την περίοδο της αρχαιότητας. Αναφέρεται όχι μόνο στις περιοχές του

H πόλη των Κορινθίων εποίκων και το λιµάνι τους, καθώς και τα αρχαιολογικά ίχνη όλων των προηγούµενων από αυτούς πολιτισµούς,

Περπατώντας στην ªÂÛ ÈˆÓÈÎ fiïë

Υπεύθυνος µαθήµατος : Β. Λαµπρινουδάκης Εισήγηση Βαγγέλης Παπούλιας ( )

ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ: ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΟΡΑΜΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. που γέννησες και ανάθρεψες τους γονείς και τους παππούδες μας.

Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου

ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΠΡΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗ. Ανακτορούπολη - εξωτερικά της νότιας πλευράς του χώρου, Νέα Πέραμος

Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία

ΘΕΜΑ : Θερινό ωράριο λειτουργίας Αρχαιολογικών Χώρων, Μουσείων και Μνημείων του Κράτους.

ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ Α1 Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος. Περί μνημείων. Νίκος Μπελαβίλας

Lamans s.a. Slide 1 / 13

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα

Τέχνη Χώρος Όψεις Ανάπτυξης

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα

Προστασία και αειφόρος ανάπτυξη ορεινών οικισμών. Η περίπτωση του αγίου Λαυρεντίου

Πρόγραμμα Εκδηλώσεων. Τόποι/ταυτότητες/ φυσική και πολιτιστική κληρονομιά: κρίσι-μα θέματα στρατηγικού σχεδιασμού

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. - Γενική Εισαγωγή Iστορική αναδρομή Περιγραφή του χώρου Επίλογος Βιβλιογραφία 10

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΣΔΡΟΛΙΑ 7 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία Αγιάς. Ανάδειξη και αξιοποίηση.

Έτσι ήταν η Θεσσαλονίκη στην αρχαιότητα - Υπέροχη ψηφιακή απεικόνιση

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ. STATUS ΠΙΝΑΚΑ: Οριστικός

ΤΙΤΛΟΣ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

«...ανέφερα εγγράφως...» Διάρκεια Έκθεσης: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΜΝΗΜΕΙΩΝ

Ο όρος Πολιτιστική Κληρονομιά περιλαμβάνει: τον απτό πολιτισμό (όπως κτήρια, μνημεία, τοπία, βιβλία, έργα τέχνης και τεκμήρια),

ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΤΑΧΥΡΡΥΘΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΩΝ ΞΕΝΑΓΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ. Χ ώ ρο ς Π.ΕΛΛΑΣ. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας

Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ. Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή.

Υπουργείο Πολιτισµού και Τουρισµού ιεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνηµείων

Είναι αυτή η πρώτη πόλη της υτικής Ευρώπης;

Γιώργος Πρίμπας Ααύγουστος 2017

Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση στην πόλη της Κέρκυρας με εστίαση στην πολιτιστική & δημιουργική οικονομία

ΑΠΟΦΑΣΗ. Η Γενική Γραµµατέας του Υπουργείου Πολιτισµού και Τουρισµού

Η προληπτική συντήρηση των μνημείων

Ωστόσο, δεν υπάρχει αµφιβολία ότι ο πολιτισµός χρειάζεται τον τουρισµό και το αντίστροφο. Γιατί ο πρώτος χρειάζεται χρηµατοδότηση των συχνά

Καταστροφή της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Αρχαιολογική διαχείριση μνημείων,

Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση στην πόλη της Κέρκυρας με εστίαση στην πολιτιστική & δημιουργική οικονομία

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2018

Ο Πράσινος Θεσσαλικός Λίθος ενώνει για αιώνες λαούς, θρησκείες και πολιτισμούς

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΣΤΟ ΚΑΣΤΡO ΤΗΣ ΚΩ Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΙΝΑΚΑ: Οριστικός

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΜΑΙΟΣ 2017

Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2018

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΙΟΥΛΙΟΣ 2017

Η σχέση και η αλληλεπίδραση της ΚΔΒΚ με τους επιστημονικούς φορείς της περιοχής

Επιστηµονικός και Πολιτιστικός Οργανισµός των Ηνωµένων Εθνών. Πρόγραµµα Ηνωµένων Σχολείων για την Προώθηση της Παγκόσµιας Εκπαίδευσης.

ΝΕΩΤΕΡΑ απότο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017»

Η Διημερίδα υλοποείται στο πλαίσιο της Πράξης «Δράσεις Δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία», μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Μινωικός Πολιτισμός σελ

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2018

H σημασία της ένταξης της Νοτιο- Ανατολικής Πελοποννήσου στο Παγκόσμιο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας

Η πολιτιστική κληρονομιά ως κοινωνικό κατασκεύασμα. Ιωάννα Καταπίδη, PhD, MSc Research Fellow, Birmingham University

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Υποψήφια Βουλευτής ΠΑΣΟΚ Αχαΐας Εκλογές Νοµαρχιακή Σύµβουλος Αχαΐας.

ΣτΕ 2107/2010 [Παράνομη ανάκληση απόφασης για χαρακτηρισμό μνημείου]

Π ο λ υ ή μ ε ρ η ε κ δ ρ ο μ ή Γ Λ υ κ ε ί ο υ

1.ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ. Μουσείο της Ακρόπολης

ΠΡΟΣ: ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ (Δημόσιες και Ιδιωτικές)

Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά

Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ - ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ (ΜΑΪΟΣ 2014 ΚΑΙ ΜΑΪΟΣ 2015) Μουσεία - Αρχαιολογικοί Χώροι /2014

ΚΑΕΚ ΝΟΜΟΣ ΑΚΙΝΗΤΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΚΗΡΥΞΗ-ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ

ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, ως προς την ορθότητά τους, με την ένδειξη Σωστό ή Λάθος.

Η ιστορική εξέλιξη των μουσείων από την Αρχαία Ελλάδα έως και τον 20ο αιώνα

5ήµερη προσκυνηµατική εκδροµή στην Αµοργό

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΥ, Αλέξανδρος Μπαξεβανάκης, ΒΠΠΓ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 13 Φεβρουαρίου 2015 Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 15 Μαϊου 2015 Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ ΚΙΝΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Α Κύκλος: 1 14 Ιουλίου 2013

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ Ε.ΚΟ.Γ.Ι. 2012

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ. Ονομασία Φορέα: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΦΙΛΙΠΠΩΝ - ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ - ΘΑΣΟΥ - ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ - ΚΑΒΑΛΑ

Απόθεμα Βιόσφαιρας ΠΑΡΝΩΝΑ - ΜΑΛΕΑ

Πολιτιστικό απόθεμα της Εύβοιας: καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ αρ. 2. Το αρχαιολογικό μουσείο της Ρόδου. Η πόρτα της παλιάς πόλης της Ρόδου

Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών του Μαθήµατος. Α Τάξη 1 ου Κύκλου Τ.Ε.Ε. 2 ώρες /εβδοµάδα. Αθήνα, Απρίλιος 2001

<< ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΩΦΕΛΕΙΕΣ >>

Η χρήση και διαχείριση πολιτιστικών, αρχαιολογικών χώρων. Η περίπτωση των «ΠράσινωνΠολιτιστικώνΔιαδρομών».

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ

Παράταση του χρόνου υποβολής των αιτήσεων. για 728 θέσεις του Υπουργείου Πολιτισμού

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Προστασίας και Καταγραφής της Γεωλογικής κληρονομίας κατά την εκπόνηση ΜΓΚ. Δυνατότητες

ΤΡΙΗΜΕΡΟ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ (Τρεις διανυκτερεύσεις)

Transcript:

3o ΓΕΛ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ Έκθεση Ερευνητικής Εργασίας UNESCO Εϖιµέλεια Εργασίας: Παναγιώτης Κεφαλούρος Α2 Λαζαρίδου Μαρία Α2 Αγγελική Καλϖακίδου Α2 έσϖοινα Κουιµτζή Α2 Κώστας Κοκόζης Α2 Εϖόϖτρια Καθηγήτρια: Αµανατιάδου Ελένη 1

Σχολικό έτος 2013-2014 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η πολιτιστική κληρονοµιά είναι η κληρονοµιά των φυσικών αντικειµένων και των άυλων χαρακτηριστικών µιας οµάδας ή κοινωνίας που κληρονοµούνται από τις προηγούµενες γενιές, διατηρούνται στο παρόν και είναι κατοχυρωµένες για το όφελος των µελλοντικών γενεών. Συχνά όµως, αυτό που θεωρείται πολιτιστική κληρονοµιά από τη µια γενιά µπορεί να απορριφθεί από την επόµενη γενιά, και να αναβιώσει µε επιτυχία από την επόµενη γενιά επειδή το θεωρούν να αποτελεί θεµελιώδες στοιχείο της ταυτότητάς τους. Μνηµεία: αρχιτεκτονικά έργα, έργα µνηµειακής γλυπτικής και ζωγραφικής, στοιχεία ή δοµές αρχαιολογικής φύσης, επιγραφές, κατοικίες σπηλαιών, και συνδυασµών των χαρακτηριστικών αυτών, τα οποία έχουν εξαιρετική παγκόσµια αξία από την άποψη της ιστορίας, της τέχνης και της επιστήµης. Κτιριακές οµάδες: οµάδες κτιρίων ή ξεχωριστά κτίρια τα οποία συνδέονται, λόγω της αρχιτεκτονικής τους, την οµοιογένεια τους ή τη θέση τους στο τοπίο, και θεωρούνται να έχουν εξαιρετική παγκόσµια αξία από την άποψη της ιστορίας, της τέχνης και της επιστήµης. Τοποθεσίες: ανθρώπινα έργα ή τα συνδυασµένα έργα της φύσης και του ανθρώπου, καθώς και περιοχές συµπεριλαµβανοµένων των αρχαιολογικών χώρων που έχουν εξαιρετική παγκόσµια αξία από την ιστορική, αισθητική, εθνολογική ή ανθρωπολογική άποψη.η πολιτιστική κληρονοµιά είναι η κληρονοµιά των φυσικών αντικειµένων και των άυλων χαρακτηριστικών µιας οµάδας ή κοινωνίας που κληρονοµούνται από τις προηγούµενες γενιές, διατηρούνται στο παρόν και είναι κατοχυρωµένες για το όφελος των µελλοντικών γενεών. Συχνά όµως, αυτό που θεωρείται πολιτιστική κληρονοµιά από τη µια γενιά µπορεί να απορριφθεί από την επόµενη γενιά, και να αναβιώσει µε επιτυχία από την επόµενη γενιά επειδή το θεωρούν να αποτελεί θεµελιώδες στοιχείο της ταυτότητάς τους. Η ιδέα της προστασίας της παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς δηµιουργήθηκε όταν το 1954, η κυβέρνηση της Αιγύπτου αποφάσισε να οικοδοµήσει το Φράγµα στο Aswan, ένα γεγονός που θα είχε πληµµυρίσει την κοιλάδα που περιέχει το Ναό του Αµπού Σιµπέλ, ένα θησαυρό του αρχαίου Αιγυπτιακού πολιτισµού. Το 1959, µετά από έκκληση από τις κυβερνήσεις της Αιγύπτου και του Σουδάν, το UNESCO ξεκίνησε 2

µια διεθνή διαφύλαξη της καµπάνιας. Η αρχαιολογική έρευνα στις περιοχές που θα πληµµυρίσουν επιταχύνθηκε. Πάνω απ 'όλα, οι Ναοί του Αµπού Σιµπέλ και Philae διαλύθηκαν σε αριθµηµένα τεµάχια, και µετακοµίστηκαν εκ νέου στο ξηρό έδαφος. Η καµπάνια στοίχησε περίπου US$ 80 εκατ., τα µισά από τα οποία βρέθηκαν από δωρεές από περίπου 50 χώρες, που δείχνει την σηµασία της αλληλεγγής και την µοιρασµένη ευθύνη των διάφορων κρατών στην διατήρηση εξειρετικής αξίας πολιτιστικών τοποθεσιών. Η επιτυχία του έργου οδήγησε σε άλλες καµπάνιες προστασίας, όπως η διάσωση της Βενετίας (Ιταλία), του Moenjodaro (Πακιστάν) και η αποκατάσταση του Borobodur (Ινδονησία). Κατά συνέπεια, η UNESCO ξεκίνησε, µε τη βοήθεια του ιεθνές Συµβούλιου Μνηµείων και Περιοχών (ICOMOS), την προετοιµασία ενός σχεδίου σύµβασης για την προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη Τι είναι η UNESCO Προστατευόµενα µνηµεία του πολιτισµού και της φύσης από την UNESCO στην Ελλάδα Πολιτιστικά Κριτήρια Φυσικά Κριτήρια Μνηµεία προς ένταξη 3

Τι είναι η Unesco? Η UNESCO αποτελεί σηµαντικό εξειδικευµένο διεθνή Οργανισµό του ΟΗΕ. Πρόκειται για τον Εκπαιδευτικό Επιστηµονικό και Πολιτιστικό Οργανισµό των Ηνωµένων Εθνών του οποίου τ αρχικά στην αγγλική αποτελούν και την διεθνή ονοµασία UNESCO. ηµιουργήθηκε στις 16 Νοεµβρίου του 1945. Στόχος του Οργανισµού αυτού είναι η παγίωση της παγκόσµιας ειρήνης µέσα από την επικοινωνία των λαών δια της εκπαίδευσης, των φυσικών και κοινωνικών επιστηµών και τουπολιτισµού. Μέσα σ αυτά τα πλαίσια η ΟΥΝΕΣΚΟ αποτελεί ένα διεθνές κέντρο επικοινωνίας αλλά και εργαστήριο ιδεών στη δηµιουργία προτύπων στη συνοµολόγηση διεθνών συνθηκών σε πλείστα αναδυόµενα προβλήµατα όπως ηθικής τάξης, καθώς και τον σεβασµό και τις κοινές αξίες κάθε πολιτισµού των λαών. Ο σύγχρονος ρόλος του Οργανισµού αυτού κρίνεται πολύ σηµαντικός ιδιαίτερα στην αναζήτηση παγκόσµιων οραµάτων για τον αµοιβαίο σεβασµό και την βιώσιµη ανάπτυξη των λαών που υπαγορεύουν σχετικές συνθήκες των ανθρωπίνων δικαιωµάτων µε απώτερο στόχο την εξάλειψη της φτώχειας ή τουλάχιστον τον περιορισµό της. 1.Τα προστατευόµενα µνηµεία του πολιτισµού και της φύσης από την Unesco στην Ελλάδα; ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ (Χρονολογία ένταξης 1988) Το Τάγµα του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήµ κατείχε την Ρόδο από το 1309 έως το 1523 και µετέτρεψε την πόλη σε προπύργιο. Μεταγενέστερα, η πόλη εντάχθηκε υπό Ιταλική και Τουρκική κατοχή. Με το Παλάτι των Μεγάλων Αρχόντων, το Νοσοκοµείο και τον δρόµο των Ιπποτών, η Άνω Πόλη αποτελεί ένα από τα πιο όµορφα αστικά κέντρα της Γοτθικής περιόδου. Στην Κάτω Πόλη, η Γοτθική αρχιτεκτονική συνυπάρχει αρµονικά µε τα τζαµιά, τα δηµόσια λουτρά και µε άλλα κτίρια της Οθωµανικής περιόδου. 4

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ (Χρονολογία ένταξης 1989) Ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυµπίας, σε µια κοιλάδα της Πελοποννήσου, κατοικείται από την προϊστορική περίοδο. Τον 10ο αιώνα π.χ. η Ολυµπία έγινε το κέντρο λατρείας του ία. Το µνηµείο της Άλτης - το ιερό των θεών - συγκεντρώνει σηµαντικά αριστουργήµατα του αρχαίου ελληνικού κόσµου. Εκτός από τους ναούς, υπάρχουν και τα υπολείµµατα όλων των αθλητικών εγκαταστάσεων που δηµιουργήθηκαν για τους Ολυµπιακούς Αγώνες και οι οποίοι διοργανώνονταν στην Ολυµπία, από το 776 π.χ., κάθε τέσσερα χρόνια. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΜΥΣΤΡΑ (Χρονολογία ένταξης 1989) Το θαύµα του Μοριά ανεγέρθη ως φρούριο το 1249 από τον Βασιλιά της Αχαΐας Γουλιέλµο τον Βιλλεαρδουίνο. Επανακτήθηκε από τους Βυζαντινούς, αργότερα κατακτήθηκε από τους Τούρκους και τους Βενετούς. Η πόλη εγκαταλείφθηκε το 1832 αφήνοντας συναρπαστικά µεσαιωνικά ερείπια να στέκουν µέσα σε µία εξαιρετικής οµορφιάς τοποθεσία. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΗΛΟΥ (Χρονολογία ένταξης 1990) 5

Σύµφωνα µε την Ελληνική µυθολογία, ο Απόλλωνας γεννήθηκε σε αυτό το µικρό νησί των Κυκλάδων. Τα ιερό του Απόλλωνα προσέλκυε προσκυνητές απ όλη την Ελλάδα και η ήλος ήταν ένα ακµάζον εµπορικό λιµάνι. Το νησί φέρει επιρροές από τους διαδοχικούς πολιτισµούς του «Αιγιακού» κόσµου, από την 3η χιλιετηρίδα π.χ. έως την παλαιοχριστιανική εποχή. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι εξαιρετικά εκτεταµένος και πλούσιος και αποδίδει την εικόνα ενός σπουδαίου κοσµοπολίτικου µεσογειακού λιµανιού. ΜΟΝΗ ΑΦΝΙΟΥ, ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΜΟΝΗ ΧΙΟΥ (Χρονολογία ένταξης 1990) Παρά τη σηµαντική γεωγραφική τους απόσταση (το πρώτο στην Αττική, το δεύτερο στην Φωκίδα και το τρίτο στο Αιγαίο) αυτά τα τρία µοναστήρια ανήκουν στην ίδια τυπολογική σειρά. Οι εκκλησίες έχουν κτισθεί µε µεγάλο θόλο ο οποίος στηρίζεται µε µικρές αψίδες δηµιουργώντας έναν οκταγωνικό χώρο. Τον 11ο και 12ο αιώνα οι εκκλησίες είχαν ποικίλο διάκοσµο, πολύχρωµες ορθοµαρµαρώσεις, ψηφιδωτά και µωσαϊκά σε χρυσό φόντο, όλα χαρακτηριστικά της «δεύτερης Βυζαντινής Περιόδου» ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΗΡΑΙΟΥ ΣΑΜΟΥ (Χρονολογία ένταξης 1992) Από την 3 χιλιετηρίδα π.χ. πολλοί πολιτισµοί έχουν κατοικήσει σε αυτό το µικρό νησί του Αιγαίου κοντά στην Μικρά Ασία. Τα ερείπια του Πυθαγόρειου, ενός αρχαίου οχυρωµένου λιµανιού µε ελληνικά και ρωµαϊκά µνηµεία και ένα εντυπωσιακό υδραγωγείο, καθώς και το Ηραίο, ο ναός της Ήρας της Σάµου, είναι ακόµα επισκέψιµα. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΙΓΩΝ (ΒΕΡΓΙΝΑ) (Χρονολογία ένταξης 1996) 6

Η πόλη Αιγαί, η πρώτη πρωτεύουσα του Βασιλείου της αρχαίας Μακεδονίας, ανακαλύφθηκε τον 19 αιώνα κοντά στην Βεργίνα στην Βόρεια Ελλάδα. Τα πιο σηµαντικά µνηµεία είναι το Παλάτι, διακοσµηµένο µε µωσαϊκά και τοιχογραφίες και ο χώρος ταφής, µερικά εκ των οποίων χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα π.χ. Ένας από τους βασιλικούς τάφους στην Μεγάλη Τύµβο, αναγνωρίστηκε ως ο τάφος του Φιλίππου του Β ο οποίος κατέκτησε όλες τις ελληνικές πόλεις-κράτη, χαράσσοντας τον δρόµο για τον γιο του Αλέξανδρο και την εξάπλωση του Ελληνιστικού κόσµου. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΜΥΚΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΙΡΥΝΘΑΣ (Χρονολογία ένταξης 1999) Οι αρχαιολογικοί χώροι των Μυκηνών και της Τίρυνθας αποτελούν τα επιβλητικά µνηµεία των δύο µεγαλύτερων πόλεων του Μυκηναϊκού πολιτισµού, ο οποίος κυριάρχησε στην ανατολική Μεσόγειο από τον 15ο έως τον 12ο αιώνα π.χ. και διαδραµάτισε ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη του κλασσικού ελληνικού πολιτισµού. Αυτές οι δύο πόλεις συνδέονται µε τα Οµηρικά έπη, Ιλιάδα και Οδύσσεια, τα οποία επηρέασαν την ευρωπαϊκή τέχνη και λογοτεχνία για περισσότερες από 3 χιλιετίες. 7

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ (ΧΩΡΑ), ΜΕ ΤΗ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΜΟ (Χρονολογία ένταξης 1999) Η Πάτµος, στα ωδεκάνησα, φηµίζεται ως το νησί όπου ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος έγραψε το Ευαγγέλιο και την Αποκάλυψη. Ένα µοναστήρι αφιερωµένο στον «αγαπηµένο µαθητή» ανακαλύφθηκε στο νησί στα τέλη του 10ου αιώνα. Από τότε είναι τόπος προσκυνήµατος και σταθµός της ελληνορθόδοξης µάθησης. Το µοναστηριακό συγκρότηµα κυριαρχεί στο νησί. Ο παλιός οικισµός της Χώρας, ο οποίος συνδέεται µε αυτό, περιλαµβάνει θρησκευτικά και λαϊκά κτίρια. ΠΑΛΑΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ (Χρονολογία ένταξης 2007) Η Παλαιά Πόλη της Κέρκυρας µε τα δύο φρούριά της, το παλαιό και το νέο, και µε ίχνη πολλαπλών επιρροών, βρίσκεται στην είσοδο της Αδριατικής Θάλασσας και κατοικείται από την αρχαιότητα µέχρι σήµερα. Λόγω της στρατηγικής θέσης της η Κέρκυρα εξελίχθηκε σε σηµαντικό λιµάνι που προστάτευε το νησί από τις αλλεπάλληλες πολιορκίες. Η Παλαιά Πόλη της Κέρκυρας θεωρείται µία από τις σηµαντικότερες οχυρωµένες πόλεις της Μεσογείου 2.-Ποια είναι τα κριτήρια εντάξεις των µνηµείων του πολιτισµού και της φύσης στον κατάλογο των των προστατευµένων µνηµείων της Unesco? 8

Πολιτιστικά κριτήρια I. «να αποτελεί αριστούργηµα της ανθρώπινης δηµιουργικής διάνοιας». II. «να επιδεικνύει σηµαντικές ανθρώπινες αξίες για µακρά περίοδο χρόνου ή σε µία πολιτιστική περιοχή του κόσµου, σε εξελίξεις στην αρχιτεκτονική ή την τεχνολογία, τις µνηµειακές τέχνες, την πολεοδοµία ή τον σχεδιασµό τοπίου». III. «να φέρει µια µοναδική ή τουλάχιστον εξαιρετική µαρτυρία για κάποια πολιτισµική παράδοση, ζώντα ή εξαφανισµένο πολιτισµό». IV. «να αποτελεί σηµαντικό παράδειγµα τύπου κτηρίου, αρχιτεκτονικού ή τεχνολογικού συνόλου ή τοπίου που απεικονίζει σηµαντική ή σηµαντικές φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας» V. «να αποτελεί σηµαντικό παράδειγµα παραδοσιακής ανθρώπινης εγκατάστασης, χερσαίας ή θαλάσσιας χρήσης, αντιπροσωπευτικής πολιτισµού ή πολιτισµών), ή ανθρώπινης αλληλεπίδρασης µε το περιβάλλον, ιδιαίτερα όταν το τελευταίο έχει γίνει ευάλωτο υπό την πίεση ανεπίστροφων αλλαγών». VI. «να συνδέεται άµεσα ή διακριτά µε γεγονότα ή ζώσες παραδόσεις, µε ιδέες ή πίστεις, µε καλλιτεχνικά ή λογοτεχνικά έργα εξέχουσας παγκόσµιας σηµασίας». (Η Επιτροπή θεωρεί ότι το συγκεκριµένο κριτήριο θα πρέπει να χρησιµοποιείται σε συνδυασµό µε άλλα κριτήρια). Φυσικά κριτήρια] VII. «να περιέχει εξαιρετικά φυσικά φαινόµενα ή περιοχές εξαιρετικής φυσικής οµορφιάς και αισθητικής». VIII. «να είναι ιδιάζοντα παραδείγµατα µειζόνων φάσεων της ιστορίας της Γης, του αρχείου της ζωής, σηµαντικών εν εξελίξει γεωλογικών διαδικασιών για την ανάπτυξη γεωσχηµατισµών ή σηµαντικών γεωµορφικών ή φυσιογραφικών χαρακτηριστικών» IX. «να είναι ιδιάζοντα παραδείγµατα σηµαντικών εν εξελίξει οικολογικών και βιολογικών διαδικασιών στην εξέλιξη και ανάπτυξη οικοσυστηµάτων χερσαίων, γλυκού ύδατος, παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστηµάτων και κοινοτήτων φυτών και ζώων» X. «να περιέχει τα σηµαντικότερα φυσικά ενδιαιτήµατα συντήρησης της βιοποικιλότητας, να περιλαµβάνει απειλούµενα είδη παγκόσµιας αξίας από την άποψη της επιστήµης ή της συντήρησης του είδους». 9

Για να κριθεί η εξαιρετική παγκόσµια αξία του, ένα µνηµείο πρέπει να κριθεί και ως προς δύο επιπλέον παράγοντες: την αυθεντικότητα και/η την ακεραιότητά του και, παράλληλα, πρέπει να απολαµβάνει ιδιαίτερης προστασίας και συστηµάτων διαχείρισης, ώστε να διασφαλίζεται η προστασία του. Το κριτήριο της αυθεντικότητας αναφέρεται στα µνηµεία τα οποία εντάσσονται µε βάση τα κριτήρια I- VI ενώ το κριτήριο της ακεραιότητας αναφέρεται σε όλα τα µνηµεία, ανεξαρτήτως κριτηρίου ένταξης. Στόχος της UNESCO είναι η προστασία από κάθε είδους φθορά και καταστροφή, προκειμένου αυτά να κληροδοτηθούν στις γενιές του μέλλοντος. 3.Ποια είναι τα µνηµεία προς ένταξη στην Unesco? Ένα βήµα πιο κοντά για να ενταχθούν ως Μνηµεία στη λίστα της Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO βρίσκονται ο Εθνικός ρυµός Σαµαριάς, η Αρχαία Απτέρα, τα Ενετικά τείχη των Χανίων και το Μινωικό ανάκτορο στον λόφο Καστέλι, αφού περιλαµβάνονται στον ενδεικτικό κατάλογο της Ελλάδας για υποψηφιότητα, όπως επισηµάνθηκε κατά τη διάρκεια της ενδιαφέρουσας εκδήλωσης που πραγµατοποιήθηκε στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων µε θέµα την παρουσίαση του Φυσικού και Πολιτιστικού Αποθέµατος του Εθνικού ρυµού. 10

Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό την ένταξη του Εθνικού ρυµού Σαµαριάς ως Μνηµείο στη λίστα Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO προωθεί η Περιφέρεια Κρήτης σε συνεργασία µε τους αρµόδιους Φορείς για τη διαχείριση του Εθνικού ρυµού για λόγους φυσικού περιβάλλοντος, για τη γεωλογική µοναδικότητά του, για το µεγάλο απόθεµα βιοποικιλότητας. Ηδη η πρόταση για ένταξη του Εθνικού ρυµού Σαµαριάς, έχει δηµοσιευθεί στο site της UNESCO. Η εκδήλωση περιελάµβανε οµιλίες σχετικά µε τον Εθνικό ρυµό Σαµαριάς, το φυσικό περιβάλλον και τα Μνηµεία. Μιλώντας για τα Μνηµεία Παγκόσµιας Φυσικής Κληρονοµιάς τον σχεδιασµό και τη διαχείριση µίας βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης ο νοµικός περιβάλλοντος περιφερειακός σύµβουλος Κρήτης κ. ηµήτρης Μιχελογιάννης επεσήµανε ότι «έχει µόλις αναθεωρηθεί η ελληνική ενδεικτική λίστα για την Ουνέσκο που είναι ο προθάλαµος των υπό ένταξη Μνηµείων. Στον ελληνικό ενδεικτικό κατάλογο περιλαµβάνεται το Φαράγγι της Σαµαριάς, η Σπιναλόγκα, τα Μινωικά ανάκτορα, η Αρχαία Απτέρα, τα Ενετικά τείχη των Χανίων και του Ηρακλείου ως µεσαιωνικές οχυρώσεις. Εµείς, ως Περιφέρεια, έχουµε περάσει το τεχνικό πρόγραµµα του 2014 µε χρηµατοδότηση για να ωριµάσουµε τον φάκελο της υποψηφιότητας του ρυµού στη λίστα Παγκόσµιας Κληρονοµιάς». Ο κ. Μιχελογιάννης τόνισε ότι «µέχρι σήµερα η Κρήτη δεν είχε καµία εγγραφή στη λίστα Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO. Όλες οι περιοχές της Μεσογείου έχουν, εκτός από την Κρήτη». Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό, ο Φορέας ιαχείρισης του Εθνικού ρυµού µε το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχουν ετοιµάσει τη σχετική εισήγηση πρόταση που είναι ήδη δηµοσιευµένη στο site της UNESCO και προτείνουν προς ένταξη τον Εθνικό ρυµό της Σαµαριάς, ως Μνηµείο στη λίστα Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO για λόγους φυσικού περιβάλλοντος, για τη γεωλογική µοναδικότητά του, για το µεγάλο απόθεµα βιοποικιλότητας, για την αισθητική αξία του κ.ά. 11

Για την ποικιλότητα του οικοτόπου που διαφοροποιεί τη Σαµαριά από άλλους αντίστοιχους τόπους στην Ευρώπη, στη Μεσόγειο αλλά και στον κόσµο µίλησε ο κ. Πέτρος Λυµπεράκης, πρόεδρος του Φορέα ιαχείρισης Εθνικού ρυµού Σαµαριάς µε θέµα Εθνικός ρυµός Σαµαριάς: ιασχίζοντας µία ήπειρο σε 2.500 µέτρα. Όπως ανέφερε ο κ. Λυµπεράκης «στον Εθνικό ρυµό Σαµαριάς υπάρχουν ενδηµικά φυτά και ζώα που δεν συναντώνται πουθενά αλλού στον κόσµο. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκεί φύονται περισσότερα από 80 ενδηµικά φυτά που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού. Η ένταξη του Εθνικού ρυµού ως Μνηµείο στη λίστα Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO θα σηµαίνει άλλη µία υποχρέωση της Ελλάδας ως προς την προστασία του και τη διαφύλαξή του. Μέσα από κάθε βράβευση, 12

διάκριση, ένταξη απορρέουν και υποχρεώσεις εκ µέρους της πολιτείας», ανέφερε. Στα οικιστικά σύνολα Σαµαριά και Κάτω Χωριό και στις δυνατότητες της αειφόρου ανάκτησής τους αναφέρθηκαν οι: Αλέξανδρος Βαζάκας (λέκτορας Σχολής Αρχιτεκτόνων Πολυτεχνείου Κρήτης), Ερη Μπαντουβά (αρχιτέκτων µηχανικός) Αλέξης Τζοµπανάκης (επίκουρος καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων Πολυτεχνείου Κρήτης) που παρουσίασαν µία ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική αποτύπωση, αποτέλεσµα κοπιώδους έρευνας για τις δυνατότητες αξιοποίησης των δύο οικισµών σε συνεργασία µε άλλους Φορείς. «Οι οικισµοί αποτελούν δείγµατα της κρητικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και θα άξιζε η προστασία τους. Σκοπός είναι να καταφέρουµε να συνδυάσουµε µέσα από κάποιο πρόγραµµα όλους αυτούς τους παράγοντες για να ενταχθεί ο Εθνικός ρυµός ως Μνηµείο στη λίστα Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO, όµως, χρειάζεται συντονισµός από πολλούς Φορείς και τοµείς» ανέφεραν. Για τις αρχαιολογικές µαρτυρίες στον Εθνικό ρυµό Σαµαριάς και την έννοια του πολιτιστικού περιβάλλοντος στη διεθνή του διάσταση µίλησε η Αναστασία Τζιγκουνάκη, δ/ντρια ΚΕ ΕΠΚΑ, αν. δ/ντρια 28ης ΕΒΑ. Την εκδήλωση διοργάνωσε η 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και η ΚΕ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στο πλαίσιο της πανελλήνιας δράσης Πράσινες Πολιτιστικές ιαδροµές, που συντονίζει η ιεύθυνση Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων του Υπουργείου Πολιτισµού και Αθλητισµού. 13

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ http://el.wikipedia.org www.seos.gr www.unescohellas.gr http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-gr&loc=1&page=271 http://3lykampel.thess.sch.gr/files/ergasies_ereyna/2012%2013/proj_12%2013_theodor/telefona_the o_a_a.pdf http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-gr&loc=1&page=271 εγκυκλοπαίδεια το ΒΗΜΑ 14