Γ' ΤΑΞΗ ΓΕΝ.ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ Α.. ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α Α'. Σε ποια σηµεία βασιζόταν το παγκόσµιο οικονοµικό σύστηµα των βιοµηχανικών χωρών της Ευρώπης και των Η.Π.Α. κατά το 9 ο αιώνα; (Μονάδες 4). Ποιος ήταν ο αντίχτυπος της διεθνούς οικονοµικής κρίσης του 99 στην εσωτερική πολιτική ζωή της Ελλάδας; (Μονάδες 4) ΘΕΜΑ Α... Ποιο είναι το περιεχόµενο των παρακάτω όρων: α) Αλυτρωτισµός. β) Νιου ντηλ (new deal). γ) Nεοτουρκικό κίνηµα. δ) Χάττι χουµαγιούν. (Μονάδες ). Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθµούς της στήλης Α και δίπλα σε κάθε αριθµό ένα από τα γράµµατα της στήλης Β, ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχηση. Στήλη Α Στήλη Β. Κήρυξη της αβασίλευτης δηµοκρατίας στην Ελλάδα α. 945. Ρίψη της ατοµικής βόµβας στη Χιροσίµα β. 856. Συνθήκη του Παρισιού γ. 945 4. Συµφωνία της Γιάλτας δ. 99 5. Συνθήκη των Βερσαλλιών ε. 94 (Μονάδες 0)
ΟΜΑ Α Β' ΘΕΜΑ Β.. Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείµενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις απαντήστε στα ακόλουθα ερωτήµατα: α) ποιες ήταν οι αιτίες ανάπτυξης του φιλελληνικού κινήµατος (Μονάδες ) και β) πώς αυτό επηρέασε την εξωτερική πολιτική των Μεγάλων υνάµεων απέναντι στην ελληνική επανάσταση καθώς και την έκβασή της. (Μονάδες ) «Θεωρήθηκε εξάλλου από το σουλτάνο και τους συµβούλους του ότι το αποτελεσµατικότερο µέτρο για τη µη εξάπλωση της επαναστάσεως στην Ελλάδα και σε άλλες επαρχίες και για την καταστολή της στις ήδη επαναστατηµένες περιοχές ήταν η εξαπόλυση τροµοκρατίας. Έτσι άρχισε από την Κωνσταντινούπολη πρώτα, νέο κύµα άγριων διωγµών, που επεκτάθηκε σε όλες σχεδόν τις περιοχές της αυτοκρατορίας, όπου υπήρχαν ελληνικοί πληθυσµοί στη διάθεση των τουρκικών αρχών Με τους άγριους αυτούς διωγµούς ο σουλτάνος ενοχοποίησε τον εαυτό του κρίσιµα στην κοινή γνώµη των πολιτισµένων εθνών. Ο απαγχονισµός του Πατριάρχη προ πάντων προκάλεσε συγκλονιστική εντύπωση σε όλους τους χριστιανούς της οικουµένης.» (Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτικής Αθηνών, τ. ιβ, σ. 0,6) «Σύντοµα το ελληνικό ζήτηµα έγινε υπόθεση της Ευρώπης και γενικότερα της ανθρωπότητας και του πολιτισµού, υπόθεση που την υποστήριξαν ταυτόχρονα, κατά περίεργη αληθινά συγκυρία, όλα τα µεγάλα και ποικίλα πολιτιστικά και πολιτικά ιδεολογικά ρεύµατα της εποχής, ο κλασικισµός, ο ροµαντισµός, ο φιλελευθερισµός, αλλά και ο χριστιανισµός, ο χριστιανικός κλήρος, έστω και αν αυτός ήταν φιλικά διακείµενος προς τους µοναρχικούς, τους εχθρούς των επαναστάσεων Επιγραµµατικός είναι ο χαρακτηρισµός του φιλελληνισµού από το Γερµανό ιστορικό Μendelssohn Bartholdy: «ο φιλελληνισµός», γράφει, «είχε γίνει µια δύναµη. Ισοπέδωσε τις µέγιστες πολιτικές αντιθέσεις και ένωσε τα εχθρικά πολιτικά κόµµατα σ έναν κοινό ενθουσιασµό. Επέδρασε όπως συνήθως ενεργούν µόνο τα θρησκευτικά κινήµατα: γκρέµισε τους µεσότοιχους των κοινωνικών τάξεων και των εθνικών συνειδήσεων. Ο φιλελληνικός αυτός πυρετός ήταν γενικός, έγινε «θρησκεία της νεότητας και των γηρατειών», κατά την έκφραση του ίδιου Γερµανού ιστορικού. «Ελληνοµανία» την ονοµάζει η αυστριακή κατασκοπεία και τους φιλέλληνες «Ελληνοµανείς» (Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, Νέα ελληνική ιστορία 04-985. Βάνιας, Θες/νίκη 987, σ. 70-7, Σχολικό Βιβλίο, σ. 5-6).
ΘΕΜΑ Β.. Χρησιµοποιώντας στοιχεία από το παρακάτω κείµενο και µε βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, α) αναλύστε τα πρώτα γεγονότα της Μεταπολίτευσης έως τις πρώτες εκλογές της 7ης Νοεµβρίου 974. (Μονάδες ). β) Στη συνέχεια προσδιορίστε τη σχέση της ελληνικής µεταπολίτευσης µε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και καταγράψετε τα εσωτερικά γεγονότα στο νησί κατά τη διάρκεια του 974. (Μονάδες ) Ελληνίδες και Έλληνες, Αναλαµβάνω την ευθύνη της διακυβερνήσεως της χώρας υπό συνθήκας κρισίµους και δι' αυτήν και δι' ολόκληρον τον ελληνισµόν. Η κυβέρνησις, ο σχηµατισµός της οποίας ολοκληρώνεται αύριον,έχει πρώτον και υπέρτατον χρέος να αντιµετωπίσει όλους τους εξωτερικούς κινδύνους που επεσωρεύθησαν από τα πρόσφατα, δραµατικά γεγονότα. Την ώραν ταύτην η σκέψις µου στρέφεται πρωτίστως προς την δοκιµαζοµένην Μεγαλόνησον, της οποίας την ανεξαρτησίαν και ακεραιότητα θα προασπίσωµεν δι' όλων µας των δυνάµεων µε σταθερότητα και µε πίστιν εις τας αρχάς του δικαίου και τας παραδόσεις της ιστορίας µας. ( ιάγγελµα του πρωθυπουργού Κων/νου Καραµανλή στις 5 Ιουλίου 974,αµέσως µετά την ορκωµοσία του πρώτου κλιµακίου της κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Σχολικό βιβλίο, σ. 60) Μετά τις δραµατικές εξελίξεις του974, το Κυπριακό παρουσίασε µια µακρά περίοδο στασιµότητας. Η τουρκική εισβολή είχε ως συνέπεια την πλήρη ανατροπή των πολιτικών, δηµογραφικών και οικονοµικών δεδοµένων στο νησί. Ως τότε οι Ελληνοκύπριοι είχαν τον πλήρη έλεγχο του κράτους, έχοντας προσφέρει στους Τουρκοκύπριους τους λεγόµενους θύλακες, που απάρτιζαν πολύ µικρό ποσοστό του κυπριακού εδάφους. Με την de facto διαίρεση του νησιού σε ελληνική και τουρκική ζώνη, η δεύτερη κάλυπτε το 6% του εδάφους του νησιού, ενώ οι Τούρκοι αποτελούσαν το 8% του πληθυσµού. Από άποψη πλουτοπαραγωγικών πηγών, η δυσαναλογία ήταν ακόµη µεγαλύτερη. (Σ. Ριζά, Ι. Στεφανίδη, Το Κυπριακό 974-004: οι ατελέσφορες µεσολαβητικές προσπάθειες, Ιστορία του Νέου Ελληνισµού 770-000, τ. 0, σ.5.)
Γ' ΤΑΞΗ ΓΕΝ.ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α Α' Α... Η απάντηση της ερώτησης περιλαµβάνεται στο βιβλίο στη σελ. 4: Οι βιοµηχανικές χώρες της Ευρώπης... Α' Παγκοσµίου Πολέµου (94) Α... Ζητείται το σχετικό κεφάλαιο της σελ. 07. Αναγκαία ως εισαγωγή θα ήταν η καταγραφή των πρώτων στοιχείων του κεφαλαίου «Η κρίση που έπληξε... πολιτεύµατος», (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 06). Α... α) Αλυτρωτισµός: είναι η εθνική πολιτική του ελληνικού κράτους για την απελευθέρωση των αλύτρωτων ιστορικών τόπων και την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας. Η αλυτρωτική πολιτική αποτέλεσε τον άξονα της επίσηµης ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και επηρέασε το συνολικό πολιτικό βίο παρά τις αντιρρήσεις λίγων φωτισµένων πολιτικών ή δηµοσιογράφων (Μαυροκορδάτος, Ροϊδης). (σελ. 4 ) β) Nιού ντήλ ( «new deal» ): ο όρος χρησιµοποιήθηκε από τον Φραγκλίνο Ρούσβελτ κατά την ανάληψη της προεδρίας των Η.Π.Α. και αποδίδει το σχέδιο ανόρθωσης της αµερικανικής οικονοµίας, που εφαρµόστηκε από τον ίδιο µετά τη διεθνή οικονοµική κρίση του 99-9. Η πολιτική αυτή είχε ως κύριο χαρακτηριστικό τον κρατικό παρεµβατισµό στην οικονοµική ζωή µε στόχο την αύξηση της παραγωγής και τη µείωση της ανεργίας. (σελ. 45) Σύµφωνα µε το πρόγραµµα αυτό αναδιοργανώθηκε το τραπεζικό σύστηµα της χώρας, αποδεσµεύθηκε το δολάριο από το χρυσό κανόνα, µειώθηκε η παραγωγή και αυξήθηκε η δύναµη των αγροτικών προϊόντων, αυξήθηκαν οι µισθοί, λήφθηκαν µέτρα υπέρ των εργαζοµένων, προγραµµατίστηκαν µεγάλα έργα, που απέβλεπαν στην πρόσληψη ανέργων και σταθεροποιήθηκε το δηµοκρατικό καθεστώς, Η πολιτική αυτή οδήγησε στη ραγδαία οικονοµική ανάπτυξη των Η.Π.Α. (σελ. 08-09) γ) Νεοτουρκικό κίνηµα: Το Νεοτουρκικό Κίνηµα του 908 υποσχέθηκε στους λαούς της αυτοκρατορίας ισονοµία, ισοπολιτεία και ευρύτατο µεταρρυθµιστικό πρόγραµµα. Είχε ως στόχο τον εκτουρκισµό της αυτοκρατορίας, πράγµα που εκδηλώθηκε κατά τους βαλκανικούς πολέµους (9-9) και κατά τον α' παγκόσµιο πόλεµο. Τότε πήρε τη µορφή της εθνοκάθαρσης της αυτοκρατορίας µε την εκδίωξη των χριστιανών της χώρας. (σχολ. Βιβλίο, σε. 67)
δ) Χάττι χουµαγιούν: (Ως όρος σηµαίνει επίσηµο αυτοκρατορικό έγγραφο, που φέρει την ιδιόχειρη υπογραφή του Σουλτάνου). Το συγκεκριµένο ο Σουλτάνος το εξέδωσε στις 8 Φεβρουαρίου 856 λίγο πριν την υπογραφή της συνθήκης του Παρισιού, µε την οποία τερµατιζόταν ο Κριµαϊκός πόλεµος. Με αυτό το διάταγµα ο Οθωµανός µονάρχης υποσχόταν πλήρη ισότητα των υπηκόων του ανεξαρτήτως θρησκεύµατος ή καταγωγής. Με αυτό, µάλιστα, εγκαινιάστηκε στην Οθωµανική Αυτοκρατορία η περίοδος των Τανζιµάτ (µεταρρυθµίσεων) (σχολ. Βιβλίο σ. 40) Α.. Οι αντιστοιχίσεις είναι: ε γ β 4 α 5 δ Β.. ΟΜΑ Α Β' α.) Σύµφωνα µε το πρώτο κείµενο της πηγής το κυριότερο αίτιο που υποκίνησε το φιλελληνικό κίνηµα ήταν οι βιαιοπραγίες του Σουλτάνου εναντίον των Χριστιανών και ιδιαίτερα ο απαγχονισµός του Πατριάρχη. Αυτά όλα είχαν σηµείο εκκίνησης την πρωτεύουσα αλλά γρήγορα επεκτάθηκαν σε όλη την Οθωµανική Αυτοκρατορία.. Τα γεγονότα αυτά τόνιζαν τη θρησκευτική διάσταση της ελληνοτουρκικής σύρραξης και εύκολα συστράτευσαν τους ευρωπαϊκούς λαούς στο πλευρό των αγωνιζόµενων Χριστιανών ενάντια στους βάρβαρους Μουσουλµάνους. Όλα τα παραπάνω καταγράφονται και στο σχολικό εγχειρίδιο: «Οι πρώτες αντιδράσεις στην επανάσταση» σελ. 4-5, έως «να συµβιώσουν στο εξής». Το απόσπασµα αυτό µπορεί να χρησιµεύσει και ως συνδετικό στοιχείο µεταξύ των δύο ερωτηµάτων. β) Σύµφωνα µε το β απόσπασµα ο φιλελληνισµός µετατράπηκε στην Ευρώπη σε «µανία», επηρέασε και συσπείρωσε ανθρώπους διαφορετικών πολιτικών και ιδεολογικών ρευµάτων. Ενδεικτικά αναφέρονται τέτοια ρεύµατα όπως ο κλασικισµός, ο ροµαντισµός, ο φιλελευθερισµός, αλλά ακόµη και ο χριστιανισµός, παρόλο που ο τελευταίος µε τους εκπροσώπους του συνδέονταν ασφαλώς και µε φιλοµοναρχικούς κύκλους. Επίσης συσπείρωσε ανθρώπους διαφορετικών κοινωνικών προελεύσεων και εθνοτήτων. Παρεµβατικά µπορούν να αναφερθούν από το µαθητή πρόσωπα όπως ο Μπάϊρον και να σχολιαστούν σχετικά.. (Σχολ. Βιβλίο σ. 8). Η µεγάλη διόγκωση του θέµατος έφθασε να απασχολήσει ακόµη και την κατασκοπεία χωρών απολυταρχικών, όπως της Αυστρίας. Για την απάντηση του β ερωτήµατος πρέπει να σηµειωθεί ότι η αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής των Μεγάλων υνάµεων δεν ήταν τόσο απλό ζήτηµα, καθώς τα επίσηµα ανακτοβούλια της Ευρώπης είδαν την ελληνική
Β.. επανάσταση σαν άµεση απειλή κατά της ακεραιότητας της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας και εποµένως σαν απειλή της διατάραξης του status quo στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Παρόλα αυτά οι πιέσεις των λαών, καθώς και άλλα γεγονότα, που µεσολάβησαν συντέλεσαν όχι µόνο στην αρχική αλλαγή της στάσης των Μεγάλων υνάµεων, αλλά τελικά και στην αποφασιστική παρέµβασή τους µε την ναυµαχία του Ναβαρίνου (Οκτώβριος 87). (Τα σχετικά στοιχεία στο σχολικό βιβλίο αναφέρονται στη σελ. 5) Μπορεί επίσης να σηµειωθεί ότι: «οι φιλελεύθεροι διανοούµενοι. Γάλλους επαναστάτες» (σελ. 5 σχολ. Βιβλίου). Αυτά τόνιζαν την ιδεολογική συγγένεια των επαναστατών µε τους ευρωπαϊκούς φιλελεύθερους κύκλους. α) Το πρώτο ερώτηµα απαντάται από τα στοιχεία του σχολικού βιβλίου: σελ 60, «Η µεταπολίτευση» Θα χρησιµοποιηθούν τα στοιχεία του κεφαλαίου έως: «Οι εκλογές έγιναν στις 7 Νοεµβρίου 974, ακριβώς στην πρώτη επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.» Σύµφωνα µε τα στοιχεία του κειµένου είναι σκόπιµο να επισηµανθεί ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός στο ιάγγελµά του προς τον ελληνικό λαό τόνιζε την κρισιµότητα της κατάστασης και την προτεραιότητα διασφάλισης της ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας της Κύπρου, που είχε ήδη δεχθεί την τουρκική εισβολή. β) Τα παραπάνω θα αποτελέσουν και στοιχείο σύνδεσης µε το β ερώτηµα. Έπειτα είναι σκόπιµο να αναφερθούν τα στοιχεία του σχολικού βιβλίου σελ. 64. Είναι χρήσιµο να αναφερθούν και λίγα προηγούµενα στοιχεία: «Η δικτατορία των συνταγµαταρχών.κυπρίους». Τα στοιχεία του σχολικού βιβλίου λίγο διαφοροποιούνται από αυτά που αναφέρονται στο κείµενο της πηγής. Πάντως σύµφωνα µε τα στοιχεία της τελευταίας η τουρκική εισβολή ανέτρεψε τα πολιτικά, δηµογραφικά και οικονοµικά δεδοµένα στο νησί. ιαµόρφωσε µια de facto νέα πολιτική πραγµατικότητα, µε σοβαρές επιπτώσεις για το µέλλον. Όπως επισηµαίνεται το 6% του ευφορότερου και παραγωγικότερου εδάφους της Κύπρου ήταν κατειληµµένο από τους Τούρκου, που αποτελούσαν µόλις το 8% του νησιού. Η περιπέτεια της Κυπριακής ηµοκρατίας και του κυπριακού λαού διαρκεί έως τις ηµέρες µας. Σχόλια µπορούν να προστεθούν και από το επόµενο κεφάλαιο του βιβλίου, σελ. 64-65.