Αποκατάσταση και Επανάχρηση κτιρίων (522) ΕΙΣΗΓΉΤΡΙΑ : ΕΜΠ. MSC ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΩΝ ΕΑΠ
Αποκατάσταση και Επανάχρηση κτιρίων Α. φάση Ανάλυση 0. Εισαγωγή 1.1. Ιστορικά στοιχεία Α.1.1. Τόπος ευρύτερη περιοχή Α.1.2. κτίριο μελέτης 2. Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά Α.2.0. Περιγραφή Α. 2.1.Κατασκευαστική δομή Α.2.2. Τυπολογία λειτουργία Α.2.3. Μορφολογία Α.2.4. Εξοπλισμός Α.2.4. Αλλοιώσεις 3. Κατάσταση διατήρησης (συμπτωματολογία παθολογία θεραπεία) Α.3.1. Συμπτωματολογία Α.3.2. Παθολογία Θεραπεία
Α. Φάση Ανάλυση: 0. Εισαγωγή Αναφερόμαστε στο στόχος του μαθήματος που είναι η έρευνα, η καταγραφή και η ανάλυση τόσο της υπάρχουσας κατάστασης του κτιρίου όσο και της γενικότερης γνώσης της ιστορικής εξέλιξης των κατασκευών σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός θα πρέπει να μελετηθούν τα ακόλουθα. Σχέση του κτιρίου με την ευρύτερη περιοχή Ιστορική ανάλυση τεκμηρίωση Αρχιτεκτονική ανάλυση τεκμηρίωση Δομοστατική ανάλυση Πρόταση αποκατάστασης επανάχρησης κτιρίου.
Α. Φάση Ανάλυση 1.1. Ιστορικά στοιχεία Συλλέγουμε στοιχεία πληροφορίες χρήσιμες τόσο για τη κατανόηση της ιστορίας του κτιρίου αλλά και του τόπου ευρύτερης περιοχής που ανήκει. Α.1.1.Τόπος ευρύτερη περιοχή Ο τόπος στον οποίο δημιουργήθηκε ένα κτίσμα έχει ιδιαίτερη σημασία. Για τον λόγω αυτό πρέπει να αναφέρεται η γεωγραφική θέση του κτιρίου και της ιστορίας του. Στην περίπτωση που υπάρχουν διαδοχικές φάσης κατασκευής του κτιρίου αυτές μπορούν να απεικονιστούν με τοπογραφικά διαγράμματα που θα παρουσιάζουν και τις χρήσεις που υπάρχουν ή υπήρχαν στην περιοχή.
χάρτης ευρύτερης περιοχής Από τον χάρτη αυτό διακρίνονται με σαφήνεια οι διαφορετικές λειτουργίες της πόλης καθώς και ο αστικός ιστός (Πχ. Τουρκική συνοικία ), η γεωμορφολογία του εδάφους, η τυπολογία των κατασκευών, το σύστημα οργάνωσης των ιδιοκτησιών και των κτισμάτων, οι κατασκευαστικές μέθοδοι που επικρατούσαν σε διάφορες ιστορικές περιόδους σε συνδυασμό με τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν ή επικρατούν στην περιοχή. Ακόμα θα πρέπει να αναφέρονται οι ΟΡΟΙ ΔΟΜΗΣΗΣ της περιοχής και ο βαθμός προστασίας των γύρω κατασκευών αν υπάρχουν, ακόμα αν υπάρχουν τροποποιήσεις του αρχικού ρυμοτομικού σχεδίου (από πολεοδομία περιοχής) Απόσπασμα χάρτη οικοδομικού τετραγώνου
Α.1.2. Κτίριο μελέτης Ιστορική ανάλυση τεκμηρίωση Η ιστορική ανάλυση τεκμηρίωση είναι μια από τις βασικότερες έρευνες για την διατήρηση και την προστασία των κτιρίων. Γιατί σκοπεύει στην παρακολούθηση της διαχρονικής εξέλιξης του. Με την μελέτη των ιστορικών πηγών, τη συγκέντρωση μαρτυριών, εντοπίζονται οι ιστορικές οικοδομικές φάσεις του κτιρίου. Οι ιστορικές φάσεις μπορούν να τεκμηριωθούν από αρχειακό υλικό αν υπάρχει. Οι οικοδομικές φάσεις από τον τρόπο κτισίματος του κτιρίου (προσθήκες ) Οι κατευθυντήριοι άξονες και οι αρχές για την αποκατάσταση επανάχρηση θα προκύψουν από την αξιολόγηση των ιστορικών φάσεων του σε συνδυασμό με τις νεότερες θεωρίες που αναφέρουν ότι τα τμήματα που είναι πολύ κατεστραμμένα και πρέπει να αντικατασταθούν θα πρέπει να γίνονται έτσι ώστε οι νέες προσθήκες να διαφοροποιούνται από τις αρχικές ιστορικές κατασκευές και να δηλώνουν τη σύγχρονη κατασκευή του.
Παράδειγμα: μία οικία του 19 ου αιώνα στο Πεντάλοφο Κοζάνης Το Αρχοντικό Σαράφογλου που βρίσκεται στην ελληνική συνοικία της Κυριώτισσας, Βέροιας Σκίτσο της Αναστασίας Στέλλας
Το κτίριο του Φιξ του Τάκη Ζενέτου Ένα κτίριο του μοντέρνου κινήματος στην Λευκάδα
2. Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά Αρχιτεκτονική ανάλυση τεκμηρίωση Η Αρχιτεκτονική ανάλυση είναι έρευνες που γίνονται ταυτόχρονα. Η αρχιτεκτονική ανάλυση περιλαμβάνει τη λεπτομερή αποτύπωση του κτιρίου, την φωτογραφική αποτύπωση, την ακριβή σχεδίαση του σε κατάλληλες κλίμακες, την τυπολογική συγκριτική ανάλυση, την μορφολογική ανάλυση και την ανίχνευση των ιδιαιτέρων κατασκευαστικών χαρακτηριστικών.
Δικαστικό ΜέγαροΤο Κτίριο του Δικαστικού Μεγάρου βρίσκεται στην οδό Καποδιστρίου 10. Το 1980 κηρύχθηκε ως διατηρητέο κτίριο. Ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα νεοκλασικά οικοδομήματα του 20ού αιώνα στην πόλη της Λαμίας Οικία ΜίχουΤο κτίριο στις οδούς Μακροπούλου και Αινιάνων αποτελεί ιδιοκτησία της Αθανασίας Μίχου. Κηρύχθηκε διατηρητέο το 1987 από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Κτίστηκε με προορισμό να χρησιμοποιηθεί ως οικία, ενώ σήμερα λειτουργεί ως Φροντιστήριο Αθήνα. Οδός Σόλωνος και Ασκληπιού
Α.2.0. Περιγραφή Περιλαμβάνει μια σύντομη του κτιρίου που μελετάται (θέση, μέγεθος, αριθμός επιπέδων, κ.α.) και παρουσιάζεται με σχέδια. Στην σχεδιαστική αποτύπωση η κατάλληλη κλίμακα είναι 1:50 για γενικά σχέδια (κατόψεις, όψεις, τομές) η κλίμακα 1:20 χρησιμοποιείται για τα ιδιαίτερα εσωτερικά ή εξωτερικά αναπτύγματα, ενώ οι κλίμακες 1:5, 1:2, 1:1 χρησιμοποιούνται για τις λεπτομέρειες του κτιρίου. Τα σχέδια αυτά θα χρησιμοποιηθούν και στις επόμενες ενότητες. Μια σειρά σχεδίων που να αποτυπώνονται μόνο γεωμετρική αποτύπωση χωρίς ενδείξεις υλικών, χρήσεων χώρων, διαστάσεων τα οποία παραμένουν σαν μήτρα για τα επόμενα σχέδια. Από την σειρά αυτή αναπαράγονται αντίγραφα όπου σημειώνουμε τα πρόσθετα στοιχεία. Σε μια σειρά σχεδίων συμπληρώνουμε τις διαστάσεις εσωτερικές εξωτερικές, την κωδικοποίηση των ανοιγμάτων, την χρήση των χώρων, στάθμες, θέση τομών, βορά, καθώς και οι θέσεις των σχεδίων λεπτομερειών.
Α. 2.1. Κατασκευαστική Δομή Η μελέτη της κατασκευαστικής δομής είναι πολύ σημαντική για τις προτάσεις που θα διαμορφωθούν ως προς την αποκατάσταση και την επανάχρηση. Η μελέτη αποτελείται από όλα τα κατασκευαστικά δομικά στοιχεία. Θεμελίωση Συστήματα δόμησης Οικοδομικά υλικά Τύποι συνδετικών κονιαμάτων Φέρων οργανισμός πατωμάτων Φερόμενα στοιχεία Στέγαση
Ακόμα θα πρέπει να γίνουν έρευνες για τα χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων και υλικών. Οι έρευνες αυτές έχουν σκοπό να προσδιορίσουν: Την φύση των υλικών (πυκνότητα, ομοιομορφία, μέγεθος κ.λ.π.) Ιδιότητες των υλικών σε σχέση με το νερό (συντελεστής κορεσμού, υγρασία, υδροαπορροφητικότητα, κλπ.) Αντοχή στην διάρκεια (αντοχή στον πάγο, αλλοίωση από καιρικές συνθήκες) Μονωτικές ιδιότητες. Στερεωτικές επεμβάσεις. Οι επεμβάσεις αυτές πρέπει να γίνονται με σεβασμό της αρχιτεκτονικής του κτιρίου ή του μνημειακού χαρακτήρα. Η οικονομοτεχνική αιτιολόγηση της επιλογής. Η δυνατότητα εφαρμογής της επιλεγόμενης τεχνολογίας.
Α.2.1. κατασκευαστική δομή: φέρων οργανισμός Πέτρινο κτίριο Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος προσφυγικών κατοικιών στην Αθήνα και τον Πειραιά (1930 1940)» Λιθόκτιστης οικίας στο Βόλο (πρώην οικία Χατζησταματίου)
Κατακόρυφα στοιχεία Περιγραφή εξωτερικής φέρουσας λιθοδομής. Εξωτερικά λαξευμένοι πελεκημένη λίθοι και εσωτερικά ημιλαξευμένοι λίθοι Εσωτερική εγκάρσια λιθοδομή ύψους.
Οριζόντια στοιχεία, Δοκάρια δύο ειδών δοκαριών Διαστάσεις 10Χ10 και 20Χ20 Διαφορετική ποιότητα ξυλείας Οπλισμένο σκυρόδεμα Κατεύθυνση δοκαριών 1 ος όροφος: παράλληλα στους διαμήκεις τοίχους 2 ος όροφος: κάθετα στους διαμήκεις τοίχους.
Πατώματα (λεπτομέρειες)
Ταβάνια Ταβάνωμα έχουμε στον 1 ο όροφο με σανίδες πλάτους 20εκ. Οπότε πιθανότατα είναι κατασκευασμένο την ίδια περίοδο με τα αρχικά πατώματα.
Τσατμάς: Κατασκευή: Σκελετός, Κατακόρυφα κλαδιά Γέμισμα, Οριζόντια μικρά κλωνάρια Επικάλυψη, Κονίαμα με λάσπη, άχυρο και γιδόμαλο
Σκάλες Ξύλινες, μεταλλικές μπετόν Λίθινα σκαλιά Ξύλινη σκάλα
Α.2.2. Τυπολογία λειτουργία Η μελέτη των οικιστικών συνόλων και των μεμονωμένων κτιρίων έχει δείξει ότι η συγκρότηση των κτιρίων ακολούθησε κάποιες σταθερές χωρικές διατάξεις. Αυτές οι σταθερές αποτελούν τους τύπους, τις τυπολογικές διατάξεις, οι εξελίσσονται με τον χρόνο. Εξετάζουμε στο εσωτερικό τη χωρική οργάνωση σε οριζόντιο επίπεδο (κατόψεις) και κατά μήκος του κατακόρυφου άξονα (μέσω κατόψεων και τομών) ενώ εξάγονται συμπεράσματα και για τον τρόπο ανάπτυξης των όψεων του κτιρίου (όψεις). Εξετάζουμε δηλαδή την ύπαρξη συμμετρίας ή ασυμμετρίας στη διάταξη των ανοιγμάτων, η επανάληψη κλπ. Επιπλέον μελετώνται τα γεωμετρικά στοιχεία του κελύφους, ενώ μελετάτε και ο προσανατολισμός της κυρία εισόδου και η σχέση της με τη θέση του κύριου άξονα πάνω στον οποίο αναπτύσσεται η κατασκευή. τέλος, λαμβάνεται υπ οψιν η πιθανή παρουσά ιδιαίτερων τυπολογικών στοιχείων (χαγιάτι, λιακωτό, σαχνισί, κ.α) και εξετάζεται η τελική επικάλυψη (συνήθως στέγη ή δώμα).
Ανάλυση: κάτοψη Σχεδιάζουμε το κτίριό μας και κάνουμε περιγραφή σύμφωνα με τον τύπο της κατοικίας Αρχική τυπολογία Προσθήκη Τροποποίηση της αρχικής κατασκευής Τι είναι τυπολογία: Η συγκριτική κατάταξη των επικρατέστερων αρχιτεκτονικών λύσεων µε κριτήρια αντικειμενικά και ορθολογικά
Τυπολογία λειτουργία: Κύρια όψη
Α.2.3. Μορφολογία Η έννοια «μορφή» περιλαμβάνει τα μορφολογικά γνωρίσματα του κτίσματος Τα μορφολογικά χαρακτηριστικά κτιρίων που ανήκουν στην ίδια τυπολογία εμφανίζονται κοινά ή με ορισμένες παραλλαγές. Εντοπίζονται κοινά μοτίβα, κοινές γενικές μορφές, αλλά με διαφορές στην λεπτομέρεια, στο διάκοσμο, στο χρώμα. Παραδείγματα πιθανών μορφολογικών στοιχείων προς καταγραφή αποτελούν: σιδεριές, κορνίζες, κουφώματα, κιγκλιδώματα. Στηθαία, καμινάδες, διάφοροι τύποι αρμολογημάτων, συνδυασμοί πέτρας διαφόρων μεγεθών στις λιθοδομές, δάπεδα, ταβανώματα, ντουλάπες, κ.α.
Ο διάκοσµος είναι αυτός που περιγράφει το ρυθµό ή το στυλ Ο ρυθµός είναι ο εκφραστής του ύφους µιας εποχής, όχι στη λογική της εφήµερης µόδας αλλά ως καταστάλαγµα µιας πορείας αισθητικών αναζητήσεων.
Α.2.4. Εξοπλισμός Τα κινητά αντικείμενα που καταγράφονται στο εξωτερικό ή εσωτερικό του κτιρίου και είναι άξια προς διατήρηση. Όπως μουσικά όργανα, εξοπλισμός δωματίων, διακοσμητικά στοιχεία, μηχανές ιδιαίτερα κτίρια μνημεία της βιομηχανικής κληρονομιάς.
Α.2.5. Αλλοιώσεις Σε αυτό το σκέλος παρουσιάζονται οι αλλαγές που έχουν εντοπισθεί στο κτίριο στην πορεία της ζωής του. Με την χρήση φωτογραφιών, σκίτσων και σχεδίων παρουσιάζονται οι φάσεις κατασκευής και οι μετατροπές που τεκμηριωμένα εντοπίστηκαν.
3. Κατάσταση διατήρησης (συμπτωματολογία παθολογία θεραπεία. Α.3.1. Συμπτωματολογία Εξετάζεται η κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα διάφορα τμήματα της κατασκευής και παρουσιάζονται σε σχέδια οι φθορές ελλείψεις που εντοπίζονται. Πιθανά προβλήματα που μπορεί να εντοπισθούν: Λεκέδες ή αποχρωματισμοί Μετακινήσεις Παραμορφώσεις Ρωγμές τριχοειδής ρωγμές