Μίγματα - Διαλύματα:

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 49 Μίγματα - Διαλύματα: Μίγματα: Τι είναι τα μίγματα; Μίγματα ονομάζονται τα υλικά που αποτελούνται από δύο ή περισσότερες καθαρές ουσίες. Για παράδειγμα: Αν διαλύσουμε αλάτι στο νερό, το αλατόνερο που σχηματίζεται είναι ένα μίγμα. Τι είναι τα συστατικά ενός μίγματος; Συστατικά ενός μίγματος ονομάζονται οι καθαρές ουσίες από τις οποίες αποτελείται το μίγμα. Η αναλογία των συστατικών ενός μίγματος δεν είναι σταθερή, αλλά μεταβάλλεται. Επίσης να σημειώσουμε ότι τα συστατικά του μίγματος διατηρούν τις ιδιότητές τους. Ομογενή και Ετερογενή μίγματα: Ποια μίγματα χαρακτηρίζονται ετερογενή; Ετερογενή είναι τα μίγματα τα οποία δεν έχουν ενιαία σύσταση και τα συστατικά τους μπορούν να διακριθούν με γυμνό μάτι ή με μικροσκόπιο. Για παράδειγμα: Αν σε ένα ποτήρι βάλουμε νερό και λάδι, τότε το μίγμα που σχηματίζεται είναι ετερογενές.

50 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο Ποια μίγματα χαρακτηρίζονται ομογενή; Ομογενή είναι τα μίγματα τα οποία έχουν ενιαία σύσταση και τα συστατικά τους δεν μπορούν να διακριθούν με γυμνό μάτι ή με μικροσκόπιο. Για παράδειγμα: Το αλατόνερο είναι ένα ομογενές μίγμα. Τα ομογενή μίγματα ονομάζονται και διαλύματα. Ποιες είναι οι κυριότερες διαφορές μεταξύ των μιγμάτων και των χημικών ενώσεων; Στον πίνακα βλέπουμε τις κυριότερες διαφορές μεταξύ χημικών ενώσεων και μιγμάτων:

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 51 Ταξινόμηση της ύλης: Πως ταξινομείται η ύλη; Η ταξινόμηση ενός υλικού σώματος γίνεται με βάση ορισμένα ερωτήματα: Έχει πάντα σταθερή σύσταση; Αν ναι τότε είναι καθαρή ουσία, αν όχι είναι μίγμα. Αν έχουμε καθαρή ουσία, διασπάται σε απλούστερες; Αν ναι είναι χημική ένωση, αν όχι είναι χημικό στοιχείο. Αν έχουμε μίγμα, έχει τις ίδιες ιδιότητες σε όλη τη μάζα του; Αν ναι είναι διάλυμα, αν όχι είναι ετερογενές μίγμα. Διαλύματα: Τι γνωρίζετε για τα διαλύματα; Διαλύματα ονομάζονται τα ομογενή μίγματα. Κάθε διάλυμα αποτελείται από το διαλύτη και τις διαλυμένες ουσίες. Διαλύτης είναι το συστατικό του μίγματος που βρίσκεται σε μεγαλύτερη ποσότητα. Αν κάποιο από τα συστατικά του μίγματος είναι υγρό, τότε αυτό θεωρείται ως διαλύτης. Διαλυμένες ουσίες ονομάζονται όλα τα συστατικά ενός μίγματος εκτός του διαλύτη. Για παράδειγμα: Στο αλατόνερο, διαλύτης είναι το νερό και διαλυμένη ουσία το αλάτι.

52 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο Ποιος είναι ο σημαντικότερος διαλύτης; Ποιους άλλους διαλύτες γνωρίζετε; Ο σημαντικότερος διαλύτης στη χημεία, αλλά και στη φύση είναι το νερό. Οι περισσότερες αντιδράσεις σε ένα χημικό εργαστήριο γίνονται με ανάμιξη υδατικών διαλυμάτων. Επίσης τα βιολογικά υγρά, όπως το σάλιο και ο ιδρώτας είναι υδατικά διαλύματα. Άλλοι διαλύτες εκτός από το νερό είναι το οινόπνευμα, το νέφτι, η ακετόνη και το βενζόλιο. Αν κάποιο από τα συστατικά του μίγματος είναι το νερό, τότε αυτό θεωρείται ως διαλύτης και το διάλυμα ονομάζεται υδατικό. Ποια φυσική κατάσταση μπορεί να έχει μία ουσία η οποία διαλύεται στο νερό; Δώστε αντίστοιχα παραδείγματα. Οι ουσίες οι οποίες διαλύονται στο νερό μπορεί να είναι στερεές, υγρές ή αέριες. Για παράδειγμα: α. Το αλάτι που είναι διαλυμένο στο θαλασσινό νερό είναι στερεή ουσία. β. Το οινόπνευμα που είναι διαλυμένο στα αλκοολούχα ποτά είναι υγρή ουσία. γ. Το διοξείδιο του άνθρακα που είναι διαλυμένο στα αεριούχα αναψυκτικά είναι αέρια ουσία. Περιεκτικότητα: Τι είναι η περιεκτικότητα ενός διαλύματος; Περιεκτικότητα ενός διαλύματος είναι η ποσότητα διαλυμένης ουσίας που περιέχεται σε ορισμένη ποσότητα διαλύματος. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε με ακρίβεια την τιμή της περιεκτικότητας ενός διαλύματος. Για παράδειγμα: Τα περισσότερα φάρμακα είναι υδατικά διαλύματα, στα οποία πρέπει να γνωρίζουμε με ακρίβεια την περιεκτικότητά τους σε δραστική ουσία για να καθοριστεί κατάλληλα η δοσολογία του φαρμάκου που πρέπει να χορηγηθεί στον ασθενή.

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 53 Ποιους τρόπους έκφρασης της περιεκτικότητας γνωρίζετε; Η περιεκτικότητα ενός διαλύματος μπορεί να εκφραστεί με τους παρακάτω τρόπους: α. Επί τοις εκατό κατά βάρος περιεκτικότητα: Συμβολίζεται % κ.β. ή % w/w και εκφράζει τα γραμμάρια διαλυμένης ουσίας που περιέχονται σε 100 g διαλύματος. Π.χ. ζαχαρόνερο περιεκτικότητας 6 % w/w σημαίνει ότι σε 100 g ζαχαρόνερου περιέχονται 6 g ζάχαρης. β. Επί τοις εκατό κατά όγκο περιεκτικότητα: Συμβολίζεται % κ.ο. ή % w/v και εκφράζει τα γραμμάρια διαλυμένης ουσίας που περιέχονται σε 100 ml διαλύματος. Π.χ. αλατόνερο περιεκτικότητας 10 % w/v σημαίνει ότι σε 100 ml αλατόνερου περιέχονται 10 g αλατιού. γ. % v/v ή %vol περιεκτικότητα: Εκφράζει τα ml διαλυμένης ουσίας που περιέχονται σε 100 ml διαλύματος. Αυτός ο τρόπος έκφρασης της περιεκτικότητας χρησιμοποιείται όταν έχουμε υγρή διαλυμένη ουσία. Π.χ. η ένδειξη 11 % v/v ή 11 % vol. σε ένα μπουκάλι κρασί σημαίνει ότι σε 100 ml κρασιού περιέχονται 11 ml καθαρού οινοπνεύματος.

54 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο Ανακεφαλαίωση: Μίγματα ονομάζονται τα υλικά που αποτελούνται από δύο ή περισσότερες καθαρές ουσίες. Ετερογενή είναι τα μίγματα στα οποία μπορούν να διακριθούν τα συστατικά τους με γυμνό μάτι ή μικροσκόπιο. Ομογενή είναι τα μίγματα στα οποία δεν μπορούν να διακριθούν τα συστατικά τους με γυμνό μάτι ή μικροσκόπιο. Διαλύματα ονομάζονται τα ομογενή μίγματα. Κάθε διάλυμα αποτελείται από το διαλύτη και τις διαλυμένες ουσίες. Περιεκτικότητα ονομάζεται η ποσότητα διαλυμένης ουσίας που περιέχεται σε ορισμένη ποσότητα διαλύματος. Η % κ.β. ή % w/w περιεκτικότητα εκφράζει τα g διαλυμένης ουσίας που περιέχονται σε 100 g διαλύματος. Η % κ.ο. ή % w/v περιεκτικότητα εκφράζει τα g διαλυμένης ουσίας που περιέχονται σε 100 ml διαλύματος. Η % vol ή % v/v περιεκτικότητα εκφράζει τα ml διαλυμένης ουσίας που περιέχονται σε 100 ml διαλύματος.

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 55 Λυμένες ασκήσεις: 22. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Τα μίγματα δεν έχουν καθορισμένες φυσικές σταθερές. β. Το υλικό κατασκευής των νομισμάτων είναι ένα ομογενές μίγμα. γ. Διαλύματα ονομάζονται τα μίγματα που περιέχουν νερό. δ. Όλες οι διαλυμένες ουσίες είναι στερεές. α. Η πρόταση είναι σωστή. β. Η πρόταση είναι σωστή. γ. Η πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί διαλύματα ονομάζονται όλα τα ομογενή μίγματα. δ. Η πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί η διαλυμένη ουσία μπορεί να είναι στερεή, υγρή ή και αέρια. 23. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις: α. Οι καθαρές ουσίες από τις οποίες αποτελείται ένα μίγμα ονομάζονται.. του μίγματος. β. Τα μίγματα διαχωρίζονται στα συστατικά τους με.. μεθόδους. γ. Η.. εκφράζει την ποσότητα διαλυμένης ουσίας που περιέχεται σε ορισμενη ποσότητα διαλύματος. δ. Διάλυμα με περιεκτικότητα 15 % w/v περιέχει.. διαλυμένης ουσίας σε.. διαλύματος. ε. Ο σημαντικότερος διαλύτης είναι το.. α. συστατικά β. φυσικές γ. περιεκτικότητα δ. 15 g, 100 ml ε. νερό

56 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 24. Σε 400g αλατόνερου περιέχονται 50g αλάτι. Αν η πυκνότητα του αλατόνερου είναι 1,25 g/ml, να βρείτε την % w/w και την % w/v περιεκτικότητα του αλατόνερου. Σε 400 g αλατόνερου περιέχονται 50 g αλάτι. Σε 100 g αλατόνερου περιέχονται x; g αλάτι. 400x = 50 100 400x = 5000 x = 5000 / 400 x = 12,5 g αλάτι. Άρα η περιεκτικότητα του αλατόνερου είναι 12,5 % w/w. Υπολογίζουμε τον όγκο του αλατόνερου: d = m / V d V = m V = m / d V = 400g / 1,25 g/ml V = 320 ml Σε 320 ml αλατόνερου περιέχονται 50 g αλάτι. Σε 100 ml αλατόνερου περιέχονται x; g αλάτι. 320x = 50 100 320x = 5000 x = 5000 / 320 x = 15,6 g αλάτι. Άρα το αλατόνερο έχει περιεκτικότητα 15,6 % w/v. 25. Πόσα g διαλυμένης ουσίας περιέχονται σε 600 g διαλύματος περιεκτικότητας 20 % w/w; Στα 100 g διαλύματος περιέχονται 20 g διαλυμένης ουσίας. Στα 600 g διαλύματος περιέχονται x; g διαλυμένης ουσίας. 100x = 600 20 100x = 12000 x = 12000/100 x = 120 g διαλυμένης ουσίας Άρα στα 600 g διαλύματος περιέχονται 120 g διαλυμένης ουσίας.

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 57 26. Σε 300 ml υδατικού διαλύματος ζάχαρης περιεκτικότητας 20 % w/v προσθέτουμε 200 ml νερού. Να υπολογίσετε την % w/v περιεκτικότητα στο διάλυμα που προκύπτει. Αρχικά θα υπολογίσουμε την ποσότητα της ζάχαρης που υπάρχει στο αρχικό διάλυμα: Σε 100 ml διαλύματος περιέχονται 20 g ζάχαρης. Σε 300 ml διαλύματος περιέχονται x; g ζάχαρης. 100x = 300 20 100x = 6000 x = 6000 / 100 x = 60 g ζάχαρης. Το διάλυμα που προκύπτει θα έχει όγκο ίσο με το άθροισμα του όγκου του αρχικού διαλύματος και του νερού που προσθέσαμε. Δηλαδή: 300 ml + 200 ml = 500 ml. Άρα: Στα 500 ml διαλύματος περιέχονται 60 g διαλυμένης ουσίας. Στα 100 ml διαλύματος περιέχονται x; g διαλυμένης ουσίας. 500x = 60 100 500x = 6000 x = 6000 / 500 x = 12 g ζάχαρης. Δηλαδή το διάλυμα που προκύπτει έχει περιεκτικότητα 12 % w/v.

58 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο Ασκήσεις για λύση: 28. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Όλα τα μίγματα αποτελούνται από δύο καθαρές ουσίες. β. Τα μίγματα αποτελούνται από ένα είδος μορίων. γ. Ο σημαντικότερος διαλύτης είναι το νερό. δ. Τα μίγματα διαχωρίζονται στα συστατικά τους με φυσικές μεθόδους. 29. Σε νερό διαλύουμε ζάχαρη και το διάλυμα που σχηματίζεται έχει όγκο 300 ml και περιέχει 24 g ζάχαρης. Ποια η % w/v περιεκτικότητα του διαλύματος; 30. Σε 420 g νερού διαλύουμε 80 g αλάτι και το αλατόνερο που σχηματίζεται έχει όγκο 460 ml. Να υπολογίσετε την % w/w και την % w/v περιεκτικότητα του αλατόνερου. 31. Ένα διάλυμα έχει περιεκτικότητα 6 % w/w. Πόσα γραμμάρια διαλυμένης ουσίας περιέχονται σε 1,2 Kg του παραπάνω διαλύματος; 32. Ένα φάρμακο είναι διάλυμα με περιεκτικότητα σε δραστική ουσία 0,2 % w/v. Πόσα ml από το παραπάνω φάρμακο πρέπει να χορηγηθούν σε ένα ασθενή αν για την καταπολέμιση της ασθένειας χρειάζονται 0,5 g δραστικής ουσίας; 33. Σε 600 ml υδατικού διαλύματος περιεκτικότητας 12 % w/v προσθέτουμε 200 ml νερού. Να υπολογίσετε την % w/v περιεκτικότητα του διαλύματος που προκύπτει.

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 59 7 Ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Θέμα 1 ο α. Πότε ένα μίγμα χαρακτηρίζεται ομογενές και πότε ετερογενές; β. Να συμπληρώσετε τα κενά στην παρακάτω πρόταση: Τα μίγματα αποτελούνται από δύο ή περισσότερες...... οι οποίες ονομάζονται... του μίγματος. Θέμα 2 ο α. Να αναφέρετε τρεις διαφορές μεταξύ χημικών ενώσεων και μιγμάτων. β. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; 1. Τα συστατικά ενός μίγματος διατηρούν τις χημικές ιδιότητές τους. 2. Σε όλα τα διαλύματα διαλύτης είναι το νερό. 3. Τα περισσότερα υλικά γύρω μας είναι μίγματα. Θέμα 3 ο Ένα διάλυμα έχει περιεκτικότητα 16% w/v. α. Πόσα g διαλυμένης ουσίας υπάρχουν σε 450 ml του παραπάνω διαλύματος; β. Σε πόσα ml του παραπάνω διαλύματος περιέχονται 20 g διαλυμένης ουσίας; Θέμα 4 ο Σε 440 g νερού διαλύθηκαν 40 g ζάχαρης και σχηματίστηκε ζαχαρόνερο πυκνότητας 1,2 g/ml. α. Πόση είναι η % w/w περιεκτικότητα του ζαχαρόνερου; β. Πόση είναι η % w/v περιεκτικότητα του ζαχαρόνερου;

60 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο Β. Ερωτήσεις εμπέδωσης 1. Ποια είναι η ετυμολογία του όρου μίγμα; Ο όρος μίγμα προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη μίγνυμι που σημαίνει ανακατεύω. Μίγμα λοιπόν σημαίνει σύνθεση από πολλά, διαφορετικά υλικά. 2. Σημείωσε σωστό (Σ) και λάθος (Λ) για τις προτάσεις: α. Τα μίγματα περιέχουν δύο ή περισσότερες καθαρές ουσίες..σ. β. Τα μίγματα έχουν καθορισμένες φυσικές σταθερές..λ. γ. Τα μίγματα συντίθενται από τα συστατικά τους με αυστηρά καθορισμένες αναλογίες. δ. Μπορούμε να παρασκευάσουμε άπειρο αριθμό μιγμάτων από σκόνη σιδήρου και θείου. ε. Οι ουσίες που συνιστούν ένα μίγμα διατηρούν τις χημικές τους ιδιότητες..σ. ζ. Τα μίγματα αποτελούνται από το ίδιο είδος μορίων..λ. 3. Το νερό είναι μία χημική ένωση φτιαγμένη από οξυγόνο και υδρογόνο. Ο αέρας είναι ένα μίγμα από οξυγόνο και άζωτο. Πως θα μπορούσες να εξηγήσεις σε κάποιον τη διαφορά μεταξύ μίγματος και χημικής ένωσης, χρησιμοποιώντας το νερό και τον αέρα ως παράδειγμα; Ο αέρας δεν έχει καθορισμένη σύσταση, ούτε καθορισμένες φυσικές σταθερές. Αποτελείται από μόρια οξυγόνου και μόρια αζώτου και διαχωρίζεται στα συστατικά του με φυσικές μεθόδους. Αντίθετα, το νερό έχει καθορισμένη σύσταση και καθορισμένες φυσικές σταθερές, αποτελείται μόνο από μόρια νερού και διαχωρίζεται στα συστατικά του με χημικές μεθόδους..λ..σ.

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 61 4. Υπογράμμισε τα μίγματα: πετρέλαιο, σίδηρος, ατσάλι, γάλα, χλωριούχο νάτριο, νερό της βρύσης, χώμα, καυσαέρια αυτοκινήτου, ιώδιο, βάμμα ιωδίου. 5. Να διακρίνεις τα παρακάτω μίγματα σε ομογενή (Ο) και ετερογενή (Ε): κρασί..., ασβεστοκονίαμα (σοβάς)..., μελάνι μαρκαδόρου..., χυμός πορτοκαλιού..., μωσαϊκό..., μπύρα..., γρανίτης..., ζάχαρη με κανέλα... κρασί.ο., ασβεστοκονίαμα (σοβάς).ε., μελάνι μαρκαδόρου.ο., χυμός πορτοκαλιού.ε., μωσαϊκό.ε., μπύρα.ε., γρανίτης.ε., ζάχαρη με κανέλα.ε. 6. Τα παρακάτω σχήματα αντιπροσωπεύουν αέριες μορφές ύλης. Άν κάθε κύκλος διαφορετικού χρώματος αντιπροσωπεύει διαφορετικό είδος ατόμου, αντιστοίχισε κατάλληλα: μονοατομικό στοιχείο.δ., μίγμα στοιχείου - χημικής ένωσης.στ., διατομικό στοιχείο.β., χημική ένωση.γ., μίγμα χημικών ενώσεων.ε., μίγμα μονοατομικών στοιχείων.α. 7. Το υδροχλώριο ΗCl είναι ένα αέριο ευδιάλυτο στο νερό. Τι σημαίνουν οι εκφράσεις: διάλυμα ΗCl 12% w/w, διάλυμα ΗCl 12% w/v; Διάλυμα υδροχλωρίου 12% w/w σημαίνει ότι σε 100 g του διαλύματος περιέχονται 12 g υδροχλώριο. Διάλυμα υδροχλωρίου 12% w/v σημαίνει ότι σε 100 ml του διαλύματος περιέχονται 12 g υδροχλώριο.

62 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 8. Τα ψάρια ζουν μέσα στο νερό αναπνέοντας οξυγόνο. Από που προέρχεται το οξυγόνο αυτό; Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου. α. Από το οξυγόνο των μορίων του νερού. β. Από το οξυγόνο που είναι διαλυμένο στο νερό. γ. Απ ευθείας από το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Το οξυγόνο που αναπνέουν τα ψάρια, προέρχεται από το οξυγόνο που είναι διαλυμένο στο νερό (β.), γιατί δεν έρχονται σε επαφή με την ατμόσφαιρα, ώστε να χρησιμοποιήσουν το οξυγόνο της και δεν έχουν τη δυνατότητα να διασπάσουν τα μόρια του νερού, ώστε να χρησιμοποιήσουν το οξυγόνο που υπάρχει σε αυτά. 9. Στην ετικέτα ενός συμπυκνωμένου (εβαπορέ) γάλακτος αναγράφεται: λιπαρά 7% w/v. Όταν πίνετε γάλα συμπυκνωμένο, συνήθως αναμιγνύετε με μισό ποτήρι νερό και μισό γάλα. Έτσι το συμπυκνωμένο γάλα αποκτά περίπου την περιεκτικότητα του φυσικού γάλακτος. Μπορείτε να υπολογίσετε την περιεκτικότητα σε λιπαρά του γάλακτος που προέκυψε από την αραίωση του συμπυκνωμένου; Έστω ότι μισό ποτήρι γάλα έχει όγκο 100 ml. Επειδή το συμπυκνωμένο γάλα έχει περιεκτικότητα σε λιπαρά 7% w/v, θα περιέχει 7 g λιπαρά. Μετά την προσθήκη του νερού, ο όγκος διπλασιάζεται και γίνεται 2 100 = 200 ml. Και στα 200 ml θα περιέχονται 7 g λιπαρά. Άρα: Στα 200 ml γάλακτος περιέχονται 7 g λιπαρά. Στα 100 ml γάλακτος περιέχονται x; g λιπαρά. 200 x = 7 100 200 x = 700 x = 700 / 200 x = 3,5 g λιπαρά Άρα το γάλα μετά την αραίωση έχει περιεκτικότητα σε λιπαρά 3,5% w/v.

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 63 10. Για την παρασκευή ενός φαρμάκου διαλύονται 5 g ουσίας Α και 10 g ουσίας Β σε 35 g νερό. α. Να υπολογιστούν οι κατά βάρος περιεκτικότητες στα εκατό, % w/w, του διαλύματος, ως προς τις ουσίες Α και Β. β. Να υπολογιστούν οι κατά όγκο περιεκτικότητες στα εκατό, % w/v, του διαλύματος, ως προς τις ουσίες Α και Β, αν ο συνολικός όγκος του είναι 45 ml. α. Η μάζα του φαρμάκου είναι ίση με το άθροισμα των μαζών του νερού, της ουσίας Α και της ουσίας Β. Δηλαδή: 35g + 5g + 10g = 50g Σε 50 g φαρμάκου περιέχονται 5 g Α. Σε 100 g φαρμάκου περιέχονται x; g Α. 50x = 5 100 50x = 500 x = 500 / 50 x = 10 g A Άρα η περιεκτικότητα του φαρμάκου ως προς την ουσία Α είναι 10% w/w. Σε 50 g φαρμάκου περιέχονται 10 g Β. Σε 100 g φαρμάκου περιέχονται x; g Β. 50x = 10 100 50x = 1000 x = 1000 / 50 x = 20 g Β Άρα η περιεκτικότητα του φαρμάκου ως προς την ουσία Β είναι 20% w/w.

64 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο β. Το φάρμακο έχει όγκο 45 ml, συνεπώς: Σε 45 ml φαρμάκου περιέχονται 5 g Α. Σε 100 ml φαρμάκου περιέχονται x; g Α. 45x = 5 100 45x = 500 x = 500 / 45 x = 11,1 g A Άρα η περιεκτικότητα του φαρμάκου προς την ουσία Α είναι 11,1% w/v. Σε 45 ml φαρμάκου περιέχονται 10 g B. Σε 100 ml φαρμάκου περιέχονται x; g B. 45x = 10 100 45x = 1000 x = 1000 / 45 x = 22,2 g B Άρα η περιεκτικότητα του φαρμάκου προς την ουσία B είναι 22,2% w/v. 11. Παίρνουμε 50 ml διαλύματος αλατόνερου 8 % κ.ο. και εξατμίζουμε το νερό, μέχρι ο συνολικός όγκος να γίνει μισός (25 ml). Πόση είναι η νέα περιεκτικότητα; Αρχικά θα υπολογίσουμε την ποσότητα αλατιού που υπάρχει στα 50 ml αλατόνερου: Σε 100 ml αλατόνερου περιέχονται 8 g αλάτι. Σε 50 ml αλατόνερου περιέχονται x; g αλάτι. 100x = 50 8 100x = 400 x = 400 / 100 x = 4 g αλάτι Άρα στα 50 g αλατόνερου περιέχονται 4 g αλάτι.

ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 65 Κατά την εξάτμιση, απομακρύνθηκε μόνο νερό. Συνεπώς και στα 25 ml αλατόνερο υπάρχουν 4 g αλάτι. Άρα: Σε 25 ml αλατόνερου περιέχονται 4 g αλάτι. Σε 100 ml αλατόνερου περιέχονται x; g αλάτι. 25x = 100 4 25x = 400 x = 400 / 25 x = 16 g αλάτι Άρα, η νέα περιεκτικότητα του αλατόνερου είναι 16% w/v. 12. Παίρνουμε 50 ml διαλύματος αλατόνερου και αφού εξατμίσουμε το νερό ζυγίζουμε το υπόλειμμα. Ποια η περιεκτικότητα % κ.ο. αν το στερεό υπόλειμμα είναι 2 g; Το στερεό υπόλειμμα μετά την εξάτμιση του νερού είναι το αλάτι. Άρα: Σε 50 ml αλατόνερου περιέχονται 2 g αλάτι. Σε 100 ml αλατόνερου περιέχονται x; g αλάτι. 50x = 100 2 50x = 200 x = 200 / 50 x = 4 g αλάτι Άρα το αλατόνερο έχει περιεκτικότητα 4% w/v.

66 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο Λύσεις των ασκήσεων: Ασκήσεις για λύση: 28. α. Η πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί τα μίγματα μπορεί να αποτελούνται από δύο ή περισσότερες καθαρές ουσίες. β. Η πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί τα μίγματα αποτελούνται από δύο ή περισσότερα είδη μορίων. γ. Η πρόταση είναι σωστή. δ. Η πρόταση είναι σωστή 29. 8% w/v 30. 16% w/w, 17,4% w/v 31. 72 g 32. 250 ml 33. 9% w/v 7 Ο Κριτήριο αξιολόγησης: Θέμα 1ο: β. καθαρές ουσίες, συστατικά. Θέμα 2ο: β. 1. Σ 2. Λ 3. Σ Θέμα 3ο: α: 72 g β: 125 ml Θέμα 4ο: α: 8,3% w/w β: 10% w/v.