«Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ» «Π Α Ρ Ε Μ Β Α Σ Η - Ε Ι Σ Η Γ Η Σ Η :» Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Κ Ο Τ Σ Ω Ν Η Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Ε Μ Π, MSC Μ Ε Λ Ο Σ Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ε Ι Α Σ Τ Ε Ε Μ Ε Λ Ο Σ Ο Ρ Γ Α Ν Ω Τ Ι Κ Η Σ Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η Σ Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Σ
ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΙΣΧΥΟΝ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ N.3316/05 (εναρμόνιση με τις κοινοτικές οδηγίες 2004/18/ΕΚ και 2004/17/ΕΚ) Σε εφαρμογή του άρθρου 4 παρ. 7 του Ν.3316, εγκρίθηκε o «Κανονισμός Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών» (ΔΜΕΟ/α/ο/1257/9-8- 2005 Απόφαση ΥΠΕΧΩΔΕ) Σε εφαρμογή του άρθρου 7 παρ. 6 του Ν.3316, με την ΔΜΕΟ/α/οικ/1161/15-7-2005 Απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ καθορίστηκε το κατώτατο όριο αμοιβών και το ανώτατο όριο παραδεκτού των οικονομικών προσφορών που υποβάλλονται στις διαδικασίες του Ν.3316/2005. Ν.3919/2011 - καταργήθηκαν όλες οι διατάξεις του Ν.3316/2005 που απαγόρευαν, επί ποινή αποκλεισμού, στους διαγωνιζόμενους να υποβάλλουν οικονομικές προσφορές κάτω ενός συγκεκριμένου κατώτατου νομίμου ορίου (80% επί της προεκτιμώμενης αμοιβής της σύμβασης)
Κατά τη διαδικασία ανάθεσης των μελετών Σήμερα, η διαδικασία ενός διαγωνισμού με τον Ν.3316/05 περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια: 1 ο στάδιο: 2 ο στάδιο: 3 ο στάδιο: έλεγχος των φακέλων «Δικαιολογητικών Συμμετοχής» άνοιγμα των φακέλων «Τεχνικών Προσφορών» και αξιολόγηση άνοιγμα οικονομικών προσφορών Ανάδειξη μειοδότη με βάση την πλέον συμφέρουσα προσφορά
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Η εν λόγω διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα (κατά μέσο όρο μεσολαβεί χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους από την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού έως την υπογραφή της αντίστοιχης σύμβασης). Απαιτείται επιτάχυνσή της. Μετά την κατάργηση των κατώτατων ορίων με τον Ν.3919/2011, δίνονται ιδιαίτερα υψηλές εκπτώσεις από τους διαγωνιζόμενους που κυμαίνονται σε ποσοστά άνω του 70% (έχει καταγραφεί ποσοστό 87% σε κύρια κατηγορία μελέτης) των προεκτιμώμενων αμοιβών. Αυτό οδηγεί πρακτικά σε κατάργηση του σταδίου αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών.
ΠΡΟΤΑΣΗ Προτείνεται απλοποίηση της διαδικασίας διεξαγωγής των διαγωνισμών συμβάσεων του Ν.3316/05, κατ αντιστοιχία με τη διαδικασία διεξαγωγής διαγωνισμών στα δημόσια έργα (Ν.3669/2008), με βάση τα ακόλουθα στάδια: 1 ο στάδιο: έλεγχο των τυπικών δικαιολογητικών συμμετοχής (προσθήκη κριτηρίων ειδικής τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας όπου απαιτείται) 2 ο στάδιο: άνοιγμα οικονομικών προσφορών Ανάδειξη μειοδότη σε δύο στάδια αντί για τρία με βάση τη χαμηλότερη τιμή
Κατά τη διαδικασία εκπόνησης των μελετών Σήμερα, η εκπόνηση των μελετών του Ν.3316/05 γίνεται με βάση τις Τεχνικές Προδιαγραφές Μελετών του Π.Δ.696/1974 (Δεύτερο Βιβλίο). Οι ιδιαίτερα υψηλές εκπτώσεις που δίνονται πλέον από τους διαγωνιζόμενους με τις οικονομικές τους προσφορές καθιστούν σαφές ότι οι ισχύουσες Τεχνικές Προδιαγραφές, βάση των οποίων συντάχθηκε ο «Κανονισμός Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών» (2005), χρειάζονται επικαιροποίηση και συγκεκριμενοποίηση σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, ώστε να είναι ευχερής τόσο η εκπόνηση των μελετών από την πλευρά των μελετητών όσο και η παρακολούθηση και διαχείριση της μελέτης από την πλευρά της επίβλεψης.
Βραχυπρόθεσμα Άμεσα μέτρα ΠΡΟΤΑΣΗ Ειδικές Επιτροπές ανά κατηγορία μελέτης, σε συνεργασία με τις μελετητικές οργανώσεις, να ορίσουν λεπτομερώς τα παραδοτέα ανά στάδιο και κατηγορία μελέτης. Να γίνει υποχρεωτική η εφαρμογή τους με Υπουργική Απόφαση για όλες τις εκπονούμενες μελέτες και από όλους τους φορείς που δημοπρατούν με τον Ν.3316/2005. Έτσι σε πρώτη φάση θα υπάρξει ένα ενιαίο μέτρο που θα επιτρέπει τον ομοιόμορφο έλεγχο των παραδοτέων. Ο πρώτος (ποσοτικός) έλεγχος των παραδοτέων να είναι γρήγορος και ευχερής. Είναι εφικτή μία ποσοστιαία μείωση στις υφιστάμενες προεκτιμώμενες αμοιβές, είτε οριζόντια ανά κατηγορία μελέτης, είτε ανά επιλεγμένα άρθρα. Ειδικές επιτροπές ανά κατηγορία μελέτης με τη συμμετοχή ιδιωτών μελετητών πρέπει να συντάξουν σχετική πρόταση.
Μεσοπρόθεσμα μέτρα ΠΡΟΤΑΣΗ Οι ισχύουσες Τεχνικές Προδιαγραφές εκπόνησης μελετών είναι πλέον ξεπερασμένες και άλλες πάσχουν, άλλες χρειάζονται αναθεώρηση, άλλες συμπλήρωση, ενώ απαιτείται να εκπονηθούν και νέες. Προτείνεται η προκήρυξη μελέτης «Εκπόνησης Τεχνικών Προδιαγραφών Μελετών» ανά στάδιο και κατηγορία μελέτης. Ο έλεγχος των παραδοτέων θα μπορούσε να γίνει στα πλαίσια άλλης σύμβασης, ανεξάρτητου μελετητή, ώστε να καταστεί δυνατή η συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων μελετητικών γραφείων με αποδεδειγμένη εμπειρία στο εν λόγω αντικείμενο. Μετά την οριστικοποίηση των νέων προδιαγραφών πρέπει να ξανα-υπολογιστούν οι προεκτιμώμενες αμοιβές και να επικαιροποιηθεί ο πίνακας των παραδοτέων ανά στάδιο και κατηγορία μελέτης.
Κατά τη διαδικασία ελέγχου και επίβλεψης των μελετών Η διοίκηση της σύμβασης, η παρακολούθηση και ο έλεγχός της ασκούνται, σύμφωνα με το άρθρο 25 του Ν.3316/05, από υπαλλήλους της Διευθύνουσας Υπηρεσίας με ανάλογη τεχνική ικανότητα. Για την αναβάθμιση της επίβλεψης προτείνεται η εγγραφή των επιβλεπόντων μηχανικών στο Μητρώο Μελετητών (άρθρο 39 του Ν.3316/05) στην αντίστοιχη Α, Β ή Γ τάξη ανάλογα με την εμπειρία και κατηγορία μελέτης, καθώς και η εξέλιξή τους αντίστοιχα με τους ιδιώτες μελετητές. Τα πτυχία θα είναι δεσμευμένα στη Δ/νση Μητρώων για όσο διάστημα θα είναι κάποιος δημόσιος υπάλληλος. Η εγγραφή και κατάταξη των Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων στο Μητρώο Μελετητών (μέσω της επιτροπής ΓΕΜ) να γίνεται με τις ίδιες διαδικασίες που ισχύουν και για τους μηχανικούς του ιδιωτικού τομέα, με μοναδική εξαίρεση τη δυνατότητα των μηχανικών του δημοσίου να εγγράφονται ταυτόχρονα και στο Μητρώο ΜΕΚ, λόγω της ανάγκης του Δημοσίου να τους απασχολεί άλλοτε στις μελέτες και άλλοτε στα έργα (εξυπακούεται με δεσμευμένα πτυχία).
Συμμετοχή και ιδιωτών στην επίβλεψη μέσω συμβάσεων παροχής υπηρεσιών Σε περιπτώσεις που δεν επαρκεί το προσωπικό της Διευθύνουσας Υπηρεσίας ή όταν οι απαιτήσεις της μελέτης το απαιτούν, προτείνεται να εφαρμόζεται η δυνατότητα που περιέχεται στον Ν.3316/05 όσον αφορά στην ανάθεση του ελέγχου και επίβλεψης μελέτης σε σύμβαση παροχής υπηρεσιών (άρθρο 1, παρ.2.ββ). Στην περίπτωση αυτή, κατά την εκπλήρωση των συμβατικών του υποχρεώσεων, ο ανάδοχος της σύμβασης παροχής υπηρεσιών θα έχει τις ίδιες ποινικές ευθύνες με τον δημόσιο υπάλληλο (άρθρο 25, παρ.6).
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ Αύξηση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης Σε κάθε προκήρυξη σύμβασης του Ν.3316/05 να ορίζεται ένα όριο ποσοστού έκπτωσης (έστω 20%) πάνω από το οποίο ο ανάδοχος να είναι υποχρεωμένος να προσκομίζει πρόσθετη εγγύηση καλής εκτέλεσης επιπλέον του ποσοστού 5% της προεκτιμώμενης αμοιβής της σύμβασης. Προτείνεται να εφαρμοστεί ανάλογη διάταξη με αυτή που ισχύει για τα δημόσια έργα σύμφωνα με το άρθρο 35 παρ.2 του Ν.3669/2008 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 59 παρ.5 του Ν.4146/2013. Προσθήκη απρόβλεπτων στον προϋπολογισμό Προτείνεται να περιλαμβάνεται ποσό για απρόβλεπτες δαπάνες σε ποσοστό 9% επί της προεκτιμώμενης αμοιβής χωρίς ΦΠΑ, ώστε να καλύπτονται αλλαγές που προκύπτουν από εφαρμογή νέων κανονισμών, προδιαγραφών κλπ. και επιπλέον να αντιμετωπίζονται προβλήματα από ελλείψεις σε υποστηρικτικές εργασίες.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ Ασφάλιση μελετητών και μελετών Εισαγωγή του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης των μελετητών και της ασφάλισης των μελετών. Προτείνεται να προστεθεί διάταξη στο Ν.3316/2005 ανάλογη με την παρ.4 του άρθρου 45 του Ν.3669/2008 για τα δημόσια έργα. Πλαίσιο αιτιολόγησης υπερβολικών εκπτώσεων Ενσωμάτωση στο Ν.3316/2005 των διατάξεων του άρθρου 52 του ΠΔ 60/2007 («Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ» και ειδικότερα το άρθρο 55 αυτής) περί δυνατότητας της αναθέτουσας αρχής να ζητάει αιτιολόγηση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών που δίνονται σε διαγωνισμό. Η ενσωμάτωση πρέπει να συνοδεύεται και από οδηγίες προς τις αναθέτουσες αρχές για το πότε μία προσφορά θεωρείται ασυνήθιστα χαμηλή, καθώς και από κανόνες για την κρίση της αιτιολόγησης της προσφοράς ώστε οι αναθέτουσες αρχές να μπορούν να απορρίψουν προσφορές που δεν τεκμηριώνονται.
ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΩΝ (Ν.3669/2008) ΝΕΑ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Ν.4013/2011 με τον οποίο συστάθηκε η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.), τελευταίες τροποποιήσεις του Ν.3669/2008 (Ν.4070/2012, Ν.4072/2012, Ν.4093/2012, Ν.4110/2013, Ν.4146/2013, Ν.4151/2013, Ν.4155/2013, Ν.4156/2013) Απαιτείται η εκ νέου κωδικοποίηση της νομοθεσίας Δημοσίων Έργων, ώστε να καταστεί σαφές σε όλους το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο π.χ. έχουν τροποποιηθεί σοβαρές διατάξεις που σχετίζονται με προκαταβολές, με προδιαγραφές και κανονισμούς (άρθρο 176), και επιπλέον πολλές αρμοδιότητες του Ν.3669/2008 έχουν μεταβιβαστεί στην Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΕΠ Με την Ετήσια Εισηγητική Έκθεση έτους 2012 της Επιτροπής Μητρώου Εργ. Επιχειρήσεων, και συγκεκριμένα στο Κεφ. 9 αυτής έγιναν συγκεκριμένες προτάσεις νομοθετικών ρυθμίσεων για την καλύτερη λειτουργία τόσο των εργοληπτικών επιχειρήσεων όσο και της Υπηρεσίας τήρησης του Μητρώου Εργ. Επιχ. Προώθηση ψήφισης των Π.Δ. που προβλέπονται στην παρ.2, άρθρο 133 του Ν.4070/2012 για την εγγραφή στο ΜΕΚ ειδικοτήτων μηχανικών ΑΕΙ και τεχνολόγων ΤΕΙ, που μέχρι σήμερα δεν είχαν δικαίωμα εγγραφής, έπειτα από σχετική γνωμοδότηση της Κοινής Επιτροπής ΜΕΕΠ και ΜΕΚ.
Το έτος 2012 πραγματοποιήθηκαν 5 συνεδριάσεις της επιτροπής ΜΕΕΠ και ΜΕΚ (σε κοινή συνεδρίαση), σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 133 του Ν.4070/2012, οι οποίες γνωμοδότησαν για τη δυνατότητα εγγραφής 31 ειδικοτήτων μηχανικών ΑΕΙ στα Μητρώα Εμπειρίας Κατασκευαστών (ΜΕΚ), ορίζοντας και τις ειδικότερες προϋποθέσεις εγγραφής και προαγωγής σε κατηγορίες έργων. Στη συνέχεια, η αρμόδια Δ/νση Νομοθετικού επεξεργάστηκε τα σχετικά Π.Δ., τα οποία αποδίδουν επαγγελματικά δικαιώματα στους δικαιούχους. Εκκρεμεί μία τελευταία συνεδρίαση της Κοινής Επιτροπής (εντός του 1 ου δεκαημέρου του Νοεμβρίου 2013), ώστε να ολοκληρωθεί ο κύκλος γνωμοδοτήσεων. Ύστερα από αυτό θα πρέπει να προωθηθούν για ψήφιση τα σχετικά Π.Δ.
ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Απαιτείται τροποποίηση του άρθρου 177 του Ν.3669/2008, ώστε οι επιθεωρήσεις δημοσίων έργων να εστιάσουν σε προληπτικούς ελέγχους και όχι σε κατασταλτικούς. Πρέπει να γίνει επαναπροσδιορισμός των προσόντων πρόσληψης των Επιθεωρητών, δεδομένου ότι ο χρόνος θητείας στη θέση αυτή λογίζεται ότι διανύθηκε σε θέση Προϊσταμένου Δ/νσης, προκειμένου να κριθεί κάποιος σε θέση Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης εφόσον έχει συνολική υπηρεσία άνω των 20 ετών. Προτείνεται να επανακαθοριστούν τα προσόντα, αυξάνοντας την προϋπηρεσία από 12 έτη σε 20 έτη, την βεβαιωμένη εμπειρία σε έργα από 8 έτη σε 10 έτη και δυνητικά να προηγούνται όσοι έχουν πρόσθετα προσόντα (μεταπτυχιακά κλπ.) και έχουν τελέσει σε θέση ευθύνης. Στην Προκήρυξη πρέπει να περιγράφονται επακριβώς ο τρόπος μοριοδότησης, επιλογής και κατάταξης των υποψηφίων, ενώ η διαδικασία αξιολόγησης και η τελική επιλογή θα πρέπει να γίνεται είτε από το Υπηρεσιακό Συμβούλιο είτε από Ειδική Επιτροπή αυξημένων προσόντων.
ΤΑΧΕΙΑ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΝΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Σε πολλές περιπτώσεις, απαιτείται τροποποίηση του εγκεκριμένου σχεδίου πόλης, προκειμένου να υπάρξει ο απαραίτητος χώρος τόσο για την εγκατάσταση των μηχανημάτων του αναδόχου όσο και για την κατασκευή του κλειστού ή ανοιχτού αγωγού έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, ύδρευσης, ή αποχέτευσης. Η υπάρχουσα νομοθεσία περί τροποποίησης των εγκεκριμένων σχεδίων πόλης είναι εξαιρετικά χρονοβόρα, συχνά διαρκεί και πέραν του ενός έτους, με αποτέλεσμα να είναι αναποτελεσματική.
Προκειμένου να προχωρήσουν μεγάλα έργα, πρώτης προτεραιότητας τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για την αναβάθμιση και ανάπλαση του περιβάλλοντος όπως είναι τα αντιπλημμυρικά, απαιτείται η θεσμοθέτηση κατάλληλης νομοθετικής διάταξης που θα επιτρέπει, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις που ο νομοθέτης θα κατονομάζει, τη μερική τροποποίηση του σχεδίου πόλης ούτως ώστε να υπάρξει δυνατότητα εκτέλεσης εργασιών εντός Οικοδομικών Τετραγώνων (Ο.Τ.), σε μικρό χρονικό διάστημα με ταυτόχρονη δυνατότητα αποζημίωσης των θιγόμενων ιδιοκτητών και πιθανή αποκατάσταση της θιγόμενης εδαφικής έκτασης (πχ. επανατοποθέτηση συρματοπλέγματος, χτίσιμο μάντρας), έτσι ώστε να μη υπάρξει ηθική και οικονομική βλάβη των πολιτών.
Μία παρόμοια ρύθμιση είχε εφαρμοστεί στην περίοδο κατασκευής των Ολυμπιακών Αθλητικών Έργων, μέσω αναγκαστικών απαλλοτριώσεων λόγω δημόσιας ωφέλειας (Ν. 2730/99, άρθρο 6, παρ. 1) Επιπλέον, μία υφιστάμενη παρόμοια διάταξη υπάρχει σύμφωνα με το Ν. 677/77, άρθρο 12, που αφορά τη διέλευση αγωγών ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης σε ακάλυπτους χώρους και προκήπια εντός εγκεκριμένων σχεδίων πόλης, με απαίτηση αποζημίωσης ιδιοκτητών και των θιγόμενων χώρων.