470 ~IΔ Α/2001 Τα δικαιώματα (RoyaΙties) στην πρότυπη σύμβαση τυ ΟΟΣΑ για τ/ απφυγή της διπλής φρλγίας τυ εισδήματς και κεφαλαίυ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΠΕΡΡΟΥ Δικηγόρυ Αθηνών, Υπτρόφυ ΙΚΥ Ε1ΣΑΓΩΓΗ Α Η ΕΝΝΟ/Α ΤΩΝ ΔιΚAJΩMATΩfII ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΥΠΗ ΣΥΜΒΑΣΗ 1 Η θέση των «δικαιωμάτων» σrην ΠρότUTUJΣύμβαση 2 Τ περιεχόμεν της έwιας «δικαιώματα» σrη Σύμβαση 3 Η εφαρμγή σrην Ελλάδα των συμβάσεων πυ συνάπτνται κατά την ΠρότUTUJΣύμβαση Β Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΔJΚAJΩMATΩN ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΥΠΗ 1 Οι πηγές των δικαιωμάτων στη Σύμβαση 11 Τα πνευματικά δικαιώμστα 12 Τα εμπρβιμηχανικά δικαιώματα 13 Τα δικαιώματα από τη μεταφρά τεχνγνωσίας 2 Μρφές εμφάνισης σrην πράξη 21 Τα συμβόλαια αγράς εξπλισμύ 22 Τα συμβόλαια τεχνγνωσίας 23 Τα συμβόλαια παρχής υπηρεσιών 24 Τα μικτά συμβόλαια 25 Τ λγισμικό ηλεκτρνικών υπλγιστών α) ημεταβίβαση μερικύ δικαιώμάτς β) ημεταβίβαση πλήρυς ή εκτεταμένυ δικαιώματς γ) τα μικτά συμβόλαια 26 Οι αμιβές των καλλιτεχνών 27 Η εκμετάλλευση μεταλλείων, λατμείων κλπ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο κίνδυνς της διπλής φρλγίας των εισδημάτων πυ απκτά ένας ιδιώτης από τη δραστηριότητά τυ σε μια χώρα διαφoρεnκή από τη χώρα κατικίας τυ, δηλαδή κίνδυνς της φρλόγησης των εισδημάτων αυτών τόσ στη χώρα όπυ πραγματoπoιεfrαι η επένδυση όσ και στη χώρα κατικκκ; τυ αλλδαπύ επενδυτή, απτελεί σβαρό εμπόδι στην ανάmυξη των διεθνών επενδύσεων Έτσι, στ πλαίσι της διεθνύς συνεργασίας για' την απφυγή της διπλής φρλγίας, τα κράτη σuνάmυν σχετικές διμερείς συμβάσεις, τις λεγόμενες Διεθνείς Διμερείς Συμβάσεις για την απφυγή της διπλής φρλγίας τυ εισδήματς και τυ κεφαλαίυ Οι συμβάσεις αυτές εμφανίζυν μια σχετική μιμρφία καθώς τα κράτη, κατά τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων για τη σύναψή τυς ακλυθύν ρισμένα πρότυπα ή μντέλα, τα πία διαμρφώθηκαν στ πλαίσι διεθνών ργανισμών, της Κινωνίας των Εθνών αρχικά και τυ ΟΗΕ στη συνέχεια, μέσω τυ Οργανισμύ Οικνμικής Συνεργασίας και Ανάmυξης (ΟΟΣΑ)1 Η Επιτρπή Φρλγικών Υπθέσεων τυ ΟΟΣΑ υπέβα- 1 Βλ για τα ιστρικά στιχεία ι Αναστ6πυλ, Φρλγικό Δίκαι, Βασικές Έννιες, Γενικές Αρχές, Εκδόσεις ΑντΝΣάκκυλα, Αθήνα-Κμτηνή 1992 σ 151 επ J( ΦινOKaλιώτη,Φρλγικό Δίκαι, Β' έκδση, Εκδόσεις Σάκκυλα, Aθήνα-Θεσσaλoνίκη, 1999, σ 193 επ λε για πρώτη φρά μια σειρά από άρθρα ενός σχεδίυ σύ ~, βασης μεταξύ 1956 και 1961 και μια περιληmική αναφρά, τ 1963, στην πία είχε πρσαρτηθεί ως παράρτημα ένα πλήρες μντέλ σύμβασης ( OECD Model Conventίon») κω ένας επίσημς σχλιασμός (<<Commentary»)με τ όπί ερμηνεύτηκε τ πρτεινόμεν μντέλ Τόσ τ Σχέδι Σύμ- βασης όσ και τα πρσαρτημένα σε αυτό σχόλια υπόκειντ σε διαδικασία συνεχύς αναθεώρησης2, κατά την πία τα κράτη έχυν τη δυνατότητα να διατυπώσυν επιφυλάξει (<<reserνatίons»)και παρατηρήσεις (<<obserνations»)3 Η Πρότυπη Σύμβαση τυ ΟΟΣΑ απτέλεσε τη βάση για την συντριτmκή πλειψηφία των δψερών συμβάσεων π r έχει υπγράψει η Ελλάδα4, ι πίες παρυσιάζυν μια μ::~ γάλης έκτασης μιμρφία σικ; ρυθμίσεις πυ περιλαμβανυν Για τ λόγ αυτό η έwια των δικαιωμάτων, όπως αυτή πρκύπτει από τις διατάξεις και την ερμηνεία της Πρότυπης Σύμβασης, είναι πλύ συχνά χρήσιμη και για την εφαρμγή των επιμέρυς Διμερών Συμβάσεων Εξετάζνται κατά σειρά η έννια των δικαιωμάτων στην Πρότυπη Σύμβαση (Α} και η ρύθμισή τυς (Β) Α Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΥΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠPOΤVΠH Τη θέση των δικαιωμάτων στην Πρότυπη Σύμβαση (1) ακλυθεί η έρευνα τυ περιεχμένυ της έννιάς τυς (2) κι, τέλς, η μελέτη της εφαρμγής στην Ελλάδα των συμβάσεων πυ συνάπτνται κατά την Πρότυπη Σύμβαση (3) 1 Η θέση των «δικαιωμάτων» στην Πρότυπη Σύμβαση Τα σχετικά με τα δικαιώματα ρυθμίζνται στ άρθρ 12 της Πρότυπης Σύμβασης Τ άρθρ αυτό καθιερώνει ειδικές ρυθμίσεις για τις κατηγρίες των εισδημάτων στg1 πία αναφέρεται και γι' αυτό τ λόγ απτελεί εξαίρεση τυ άρθρυ 7 της Πρότυπης Σύμβασης, στ πί ρίζνται τα σχετικά με τα κέρδη επιχειρήσεων, αλλά και τυ νάλγης λειτυργίας άρθρυ 14 της Πρότυπης Σύμβασης, Πθυ αναφέρεται στκ; ανεξάρτητες πρσωπικές υπηρεσίες5 2 Κατά την τελευταία δεκαετία έχυν εκδθεί πέντε τέτιες αναθεωρημένες πρότυπες συμβάσεις, κατά τα έτη 1992, 1994, 1995 1997 και η πι πρόσφατη τ Σεπτέμβρι τυ 2000 (βλ wwwoecdorg) 3 Βλ σχετικά Χ ΑναΥνωστόπυλ, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις στ Α Μάρκυ, Διεθνείς Διμερείς Συμβάσεις Εκδόσεις Πάμισς, Αθήνα, 1997,σ 11 4 Τέτιες συμβάσεις, πυ έχυν τεθεί σε ισχύ έχει υπγράψει η Ελλάδα με τις εξής χώρες: Αλβανία,Αυστρία, Βέλγι Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Ην Βασίλει, Ην Πλιτείες, Ιταλία, Ινδία, Ισραήλ, Κρέα, Κύπρ,Λυξεμβύργ, Νρβηγία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Ουζμπεκιστάν, Πλωνία, Ρυμανία, Σλβακία, Συηδία, Τσεχία και Φινλανδία 5 Στην τελευταία αναθεώρηση της Πρότυπης Σύμβασης τυ ΟΟΣΑ (29 Απριλίυ 2000) τ άρθρ 14 καταργήθηκε Ωστόσ, επειδή εξακλυθεί να περιλαμβάνεται στις ήδη ισχύυσες δι-
Τα δικαιώμαrα (Roya/tίes) στην πρότυτuι σύμβαση τυ ΟΟΣΑ Υιατην απφυγή δurλής φρλυ(ας εισσδήμαroς και κεφaλafυ XQIΔ Σύμφωνα με τη γενική αρχή πυ θεσπίζει τ άρθρ 12, η χώρα πυ έχει δικαίωμα να φρλγήσει τα εισδήματα από δικαιώματα είναι η χώρα κατικίας τυ δικαιύχυ των δικαιωμάτων αuτών6 Ωστόσ πρβλέπνται και εξαιρέσεις με τις πίες κάμπτεται η πραναφερθείσα αρχή Σε πλλές περιmώσεις η χώρα της πηγής των δικαιωμάτων απκτά και αυτή δικαίωμα να φρλγεί τα δίκαιώματα Τ δικαίωμα αυτό της χώρας πηγής πρς επιβλή φόρυ μπρεί να είναι πλήρες ή περιρισμέν" Σε αυτές τις περιmώσεις η χώρα της κατικίας είναι υπχρεωμένη να εξαλείψει τη διπλή φρλγία, ακλυθώντας μια από τις μεθόδυς πυ πρτείννται στην Πρότυπη Σύμβαση, τη μέθδ της εξαίρεσης8 ή τη μέθδ της πίστωσης τυ φόρυ", Η Ελλάδα έχει επιφυλάξει για τν εαυτό της ένα περιρισμέν δικαίωμα φρλόγησης, τυ πίυ συχνά κάνει χρήση 10:ως χώρα πηγής μπρεί να φρλγεί τα δικαιώματα πυ ιτρκύητυν στην Ελλάδα με συντελεστή πυ δεν μπρεί να υπερβαίνει τ 10% 2 Τ περιεχόμεν της έννιας «δικαιώματα» στη Σύμβαση Ο ρισμός της έννιας των δικαιωμάτων δεν περιλαμβάνεται στ γενικό άρθρ 3 της Πρότι:ιπης Σύμβασης, στ πί δίννται ρισμί των όρων πυ χρηmμπιύνται στη Σύμβαση, αλλά είναι ενσωματωμένς στ άρθρ 12 Ο ρισμός αυτός, όπως περιέχεται στη Σύμβαση, εμφανίζει δυ κίιρια χαρακτηριστικά Αφενός διατηρεί τ/ν αυττέλειά τυ, πράγμα πυ σημαίνει ότι όταν εφαρμόζεται η Σύμβαση τα μέρη δεν μπρύν να απκλίνυν από τν ρισμό αυτό, αλλά είναι υπχρεωμένα να τν δεχθύν!', εfrε αυτός είναι ευρύτερς είτε είναι μερείς συμβάσεις, κρίνεται σκόπιμ να διατηρηθεί η αναφρά σε αυτό 6 Κατά τ/ διατύπωση τη σχετικής διάταξης, ως είχε τ/ν 29η Απριλίυ 2000, «Royalties arising ίη a Contracting State and beneficiallyowπed by a resident of the other Contracting State shaii be taxable only ίη that other State» (πηγή: Internet, wwwoecdorg) 7; Πλήρες είναι τ δικαίωμα όταν η χώρα τητ;πηγής μπρεί να φρλγήσει τα δικαιώματα με βάση τ/ν εσωτερική τ/ς νμθέία και περιρισμέν όταν τίθεται από τ/ Σύμβαση ανώτατ όρι τυ φρλγικύ συντελεστή 8 «Exemption method" (άρθρ 23Α της Πρότυπης Σύμβασης) σύμφωνα με τ/ν πία εισόδημα ή κεφάλαι πυ φρλγείτι στ κράτς τη πηγής εξαιρεrται από τ/ φρλγία στ κράτς κατικίας, μπρεί όμως να ληφθεί υπόψη για να καθριστεί φρλγικός σίjντελεστής πυ θα εφαρμστεί στ υπόλιπ εισόδημα ή κεφάλαι τυ φρλγύμενυ 9 "Credit method» (άρθρ 23Βτης Πρότυπης Σύμβασης) σύμφωνα με την πία εισόδημα ή κεφάλαι πυ φρλγύνται στ κράτς πηγής φρλγύνται και στ κράτς κατικίας, αλλά φόρς πυ έχει επιβληθεί στ ΚΡάτςτ/ς πηγής πιστώνεται ένανπ τυ φόρυ πυ φείλεται στ κράτστη κατικίας στ σχετικό εισόδημα ή κεφάλαι 10 Εξαιρέσεις ωστόσ πρβλέπνται σπς Συμβάσεις με τις ΗΠΑ (νδ 2548/1953),τ ΗνΒασίλει(νδ2732/1953)καιτη Γερμανία (αν52/1967),όπυ η ζλλάδα ως χώρα πηγής δεν έχει κανένα δικαίωμαεπιβλής φόρυ, αφύ ρίζεται ότι τα δικαιώματαφρλγύνται μόνν στ κράτς κατίκίαςτυ δικαιύχυ Αντίθετη ακριβώς ρύθμιόη, κατά την όπία τα δικαιώματαφρλγύνται μόνν στ κράτς πηγής και μάλιστα βάσει της εσωτερικής τυ νμθεσίας (γιατην Ελλάδα, άρθρ 13 6 τυ ν 2238/1994)πρβλέπεται στη Σύμβαση μετ/ν Ινδία (άρθρ 7 τυ νδ 4580/1966) Γιατα κείμενατων Συμβάσεωναυτών βλ Α Μάρκυ, ΔιεθνείςΔιμερείς Συμβάσεις, Εκδόσεις Πάμισς,ΑΘήνα,1997 11 Σχεπκή υπχρέωση πρκίιπτει και από τ άρθρ 3 2 τ/ς Πρότυπης Σύμβασης, σύμφωνα με τ πί για τ/ν εξεύρεση Δl200~ 471 στενότερς της αντίστιχης έwιί:lςtjτ εσωτερικό δίκαι12 Αφετέρυ, ειδικά για την Ελλαδα, ως περιεχόμενς σε διεθνή Σύμβαση πυ έχει κυρωθεί από τ/ν Ελλάδα με νόμ αυξημένης τυπικής ισχύς, ρισμός ατό υπερισχύει έναντι κάθε άλλης ντίθετη διάταξης εσωτερικύ δικαίυ πυ τυχόν ρυθμίζει διαφρετικά τ ίδι ζήτ/μα, σύμφωνα με τ άρθρ 28 1τυ ΣUV\άγματς13 Αυτά τα δυ χαρακτηριστικά εξασφαλίζυν μια μεγαλίίτερη μιμρφία στην ερμηνεία των σχετικών όρων; με απστέλεσμα να επιτυγχάνεται καλύτερα και ηδιεθνήε; συνεργασία, αλλά και ασφάλεια δικαίυ τόσ για τυςαλλδα- πύς πυ δραστηριπιύνται στην Ελλάδα όσ και νια τυς Έλληνες πυ δραστηριπιύνται σε χώρες με ΤΙς πίες η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση για την απφυυι1 της διπλής φρλγίας Ο ρισμός τ/ς έwιας των δικαιωμάτων δίνεται στ άρ- θρ 12 2 της Πρότυπης Σύμβαση!" Η διάταξη αυτή ρίζει ότι ως δικαιώματα νύνται ι «κάθε είδυς πληρωμές'> (<<paymentsof any kind»), για τηχρήση ή τ δικαί(ι>μαχρήσης όσων αναφέρνται στη σιινέχειά τηξ Οι αμιβές αυτές μπρεί να συμφωνηθύν σε ένα εφάπαξ πσό ή μπρεί να είναι πσστά επί των ακαθαρίστων εσόδων!" ή επί των καθαρών τιωλήεων'" ή πσστό επί της τιμής πώλησης τυ πωλίιμενυ πρϊόντ'", Για την εφαρμγή τυ άρθρυιε τη έwιας όρυ πυ περιέχεται στη Σύμβαση επrτρέiτεται πα- paπoμπή στ εθνικό δίκαι μόνν σπς περmτώσειςπoυ γία τν όρ αυτό δεν περιλαμβάνεται ρισμός στην ίδια τ/ Σύμβαση Και σε αυτές ακόμα τις περιmώσεις όμως η παραπoιjnήστo εθνικό δίκαι είναι περιρισμένη αφύ γίνεται δεκτό ότι είναι επιτρεπτή πclρaπoμπή όχι σε πιαδήπτε διάταξη τυ εσωτερικύ φρλγικύ δικαίυ, αλλά μόνν στις σχετικές με τυς φόρυς πυ καλύπτνται από τ/ συνθήκη Γιατην ανάγκη ~<Guτόνμης» ερμηνείας των σχετικών διατάξεων βλ Ι AVadτqnouλ, όπ, σ 152' Κ Πaννόπoυλo/Γ Πqwόπuλ, 'Ελληνας διικητικός δικαστής κατά την ερμηνείατων δψερών διεθνών συν- θηκών για τ/ν απφυγή τηε; διπλής φρλγίας, ΕΔΔΔ 1995, 183επ Α Μάλ/ιυ, Ηερμηνεία των φρλγικών νόμων απότσ Συμβύλι Επικρατείας, ΔΦΝ1995, 1057 επ 12 Από την νμλγία βλ ενδεικτικά ΣτΕ 117/1992, ΣτΕ 2629/1994 σε Γ Κρόμπα, Νμλγία ΣτΕ 1990-1995, Αθήνq, 1996, σ 195 επ, σύμφωνα με τις πίες η έwια των όρωνλαμβάνεται υπόψη ως έχει στη Σύμβαση, χωρίς να γίνεrαι αναφόρά στην εσωτερική νμθεσία Επίσης μεταξύόjλij5ν; ΣΤ-Ε 1371/1992, ΣτΕ 925/1994, σεγκρόμπα, όπ, σ 195 έπκαιστε 205/1999 ΔΦΝ 1999, 715 σχετικά με τν όρ «μέρισμα;,:σtε 609/1993, ΣτΕ 1932/1995 σε Γ /\Ρόμπα, όπ, σ 195 ετι, σχετικά με τν όρ -ετσιρεία- ΣτΕ 3702/1999 ΔΦΝ 2000,' 77' ΣΤ-Ε 3703/1999 ΔΦΝ2000, 77 καιστε 4182/1999 ΔΦΝ2000,795 σχετικά μετ/ν έwια τ/ς «μόνιμηςεγκατάσταη-: 13 Γιατις σχέσεις τυ εσωτερικύ δικαίυ καιτυ διεθνυςφρλγικύ συμβατικύ δικαίυ βλ Ι Αναστόπuλ, όη, σ 151 επ 14 Τ άρθρ 12 2 της Πρότυπης Σύμβασητη 29ης Απριλίυ 2000 έχει ως εξής: "Τhe term "royaltίes" as used ίπ thjs Artίcfe 00 0 means paymeπιsof any kind receiνed as a consideration for1he use of, ΟΓ the right to use, any copyright ; fίterary,artisuqo ΟΓ scientίfic work including cinematograph films, any pateγit,tratje mark, design ΟΓ mode/, p/an, secret formuia rρrcess, DJ ΙΟΓ information conceming ii1dustιiai, coommerciaior scieπtific experience» (πηγή: Intemet, WWWoecdorg} 00 15ΦρΕφΑθ 3320/1969 ΔΦΝ 1970, 384, Σύμβαση Ελλάδας- Ελβετίας 16 ΦρΠρΑθ 9575/1969 ΔΦΝ 197ό, 278, Σύμβαση Eλ/άδας~Δ Γερμανίας 17 ΔΕφΑθ 916/1979 ΔΦΝ 1980,371, Σύμβαση Ελλάδας-Ελβετίας: η αμιβή ρίσθηκε σεπσστ 4% έττjσιως επί τη ΤΙμής πώλησης της πωλύμενης πλυότερίνης 0 x~ lδ1ωttκdy ΔΙΚΑfv
472 Χι!1Δ Α/2001 Kαrερίνα Πέρρυ δεν έχει σημασία η αμιβή πυ συμφωνεfrαι ύτε και τρόπς υπλγισμύ της ή καταβολής της Είναι ανάγκη να διευκρινιστεί ότι στη ρύθμιση τυ άρθρυ 12 εμπίmυν μόνν ι πληρωμές πυ γίννται για την παραχώρηση της χρήσης ή τυ δικαιώματς χρήσης των πρϊόντων πυ αναφέρνται στ ίδι τ άρθρ Τα πσά πυ εισπράττνται από την πώληση των στιχείων τυ άρθρυ αυτύ απτελύν κέρδη από κεφάλαι (<<capital gains») και εμπίmυν στη ρύθμιση τυ άρθρυ 13 της Πρότυπης Σύμβασης 18 Η Ελλάδα έχει διατηρήσει τ δικαίωμα να εξαιρεί από την εφαρμγή τυ άρθρυ 12 -και συνεπώς να μην εφαρμόζεται αυτό τ τελευταί- όταν τ δικαίωμα ή η περιυσία από την πία πηγάζυν τα δικαιώματα (<<royaltίes»)έχει γεννηθεί ή έχει εκχωρηθεί απκλειστικά και μόνν για την απόκτηση των πλενεκτημάτων των σχετικών διατάξεων και όχι για πραγματικύς (bona fίde) εμπρικύς σκπύς 19 3 Η εφαρμγή σrην Ελλάδα των συμβάσεων πτνται κατά την Πρότυπη Σύμβαση πυ συνά- Ως πρς τν τρόπ εφαρμγής των συμβάσεων πυ υνάπτντσι κατά την Πρότυπη Σύμβαση είχε δημιυργηθεί πρόβλημα στ παρελθόν, διότι τ Ελληνικό Υπυργεί Οικνμικών με εγκύκλιό τυ2ο δεν εφάρμζε απευθείας τις συμβάσεις αυτές και τυς κατά κανόνα μειωμένυς συντελεστές πυ πρβλέπυν σε σχέση με την εσωτερική νμθεσία για τη φρλόγηση απζημιώσεων ή δικαιωμάτων πυ καταβάλλνται σε αλλδαπές επιχειρήσεις ή ργανισμύς πυ δεν έχυν μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα ή σε φυικά πρόσωπα κατίκυς αλλδαπής πυ δεν ασκύν επιχείρηση ή επάγγελμα στην Ελλάδα21 Η Διίκηση εφάρμζε κατ' αρχήν την εσωτερική νμθεq{q!<qι στη Q\N&χ&ια ζητum; διkαιoλoγηnκά από ioui:; ενδιαφερόμενυς πρκειμένυ να τυς υπαγάγει στην ευνϊκότερη ρύθμιση των συμβάσεων αυτών και να τυς επιστρέψει τ επιπλέν πσό τυ φόρυ πυ είχε παρακρατήσει Τα δικαστήρια έκριναν ότι ι συμβάσεις αυτές είναι απευθείας εφαρμστέες και ότι επμένως πρέπει να εφαρμόζεται εξ αρχής τ ευνϊκό καθεστώς πυ πρβλέπυν22 Η Διίκηση συμμρφώθηκε τελικά τ 1990, όταν με νεότερη εγκύκλιό23της κατήργησε την εγκύκλι τυ 1985 Β Η ΡΥθΜIΣΗ ΤΩΝ ΔιΚΑιΩΜΑΤΩΝ ΣΥΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΥΠΗ Τη διερεύνηση των πηγών των δικαιωμάτων στην Πρότυπη Σύμβαση (1) ακλυθεί η έρευνα των μρφών με τις πίες εμφανίζνται στην πράξη (2) 1 Οι πηγές των δικαιωμάτων σrη Σύμβαση Τ άρθρ 12 2 της Πρότυπης Σύμβασης, χρησιμπιώντας την σχετική ρλγία τυ ιδιωτικύ δικαίυ, περιλαμβάνει μια εξαντλητική απαρίθμηση24 πιυδήπτε στιχείυ τυ πίυ επιτρέπεται η χρήση ή η παραχώρηση τυ δικαιώματς χρήσης, και ειδικότερα: - τν υσιαστικό πυρήνα όλων των άυλων αγαθών πνευματικής ιδικτησίας τα πία απλαμβάνυν απόλυτης πρστασίας, όπως τα δικαιώματα αναπαραγωγής (<<copyrights>,), τις ευρεσιτεχνίες (<<patents»),τα εμπρικά σήματα «ιtrade marks>'), -τα νμαζόμενα «Iesser exclusive rights», απκλειστικά δικαιώματα σε δισδιάστατα σχέδια «<designs»), τρισδιάστατα μντέλα (<<models»)και μηχανικά σχέδια (<<plans»), - μυστικές γνώσεις πυ απλαμβάνυν σχετικής πρστασίας ή και καθόλυ, όπως μυστικί τύπι ή διαδικασίες παραγωγής, - μη πρστατευόμενη τεχνγνωσία (<<knowhow»), δηλαδή πληρφρίες πυ αφρύν τη βιμηχανική, εμπρική ή επιστημνική πείρα, και τέλς - υλικά αγαθά, όπως βιμηχανικός, εμπρικός ή επιστημνικός εξπλισμός Επιχειρώντας μια πιστική μαδπίηση διαπιστώνυμε ότι τα δικαιώματα πυ περιγράφνται στ άρθρ 12 2 κατατάσσνται σε τρεις κατηγρίες: στα πνευματικά δικαιώματα, τα εμπρβιμηχανικά δικαιώματα και τα δικαιώματα για τη μεταφρά τεχνγνωσίας εγκύκλις Ε 7911/120/10-4-1985,Πλ 79, ΔΦΝ1985,461, εμπεριείχε τρππίηση των διεθνών συμβάσεων -της Ελληνλλανδικής στη συγκεκριμένη περίιπωση- πυ ήταν συνταγματικά ανεπfrρεπτη 18 Auτό ρίζεται ρητά σικ; συμβάσεις πυ έχει υπγράψει η 23 Πρόκειται για την εγκύκλι 1006012/42/0008ΝΠλ Ελλάδα με τ Ηνωμέν Βασίλει (άρθρ 6 τυ νδ 2732/1953), 1013/19-1-1990,ΔΦΝ 1990, 159 επ, για την καθιέρωση απλύμε τη Συηδία (άρθρ 9 τυ νδ 4300/1963) και τη Γαλλία (άρστερη διαδικασίας, η πία πρέπει να σκλυθείται για την ρθρ 11τυ νδ 4386/1964) θή εφαρμγή των συμβάσεων πυ έχει υπγράψει η Ελλάδα με 19 Πρόκειταιγια τη λεγόμενη "ρήτρα bona fide» Η Ελλάδα έχει άλλες χώρες για την απφυγή της δπτλής φρλγίας τυ εισκάνει χρήση της ρήτρας αυτής μόνν στη Σύμβαση με την Πδήμαroς, με την πία καταργήθηκε η διαδικασία επιστρφής λωνία (ν 1939/1991) 20 Πρόκειταιγια την Ε 7911/120/10-4-1985,Πλ79, ΔΦΝ 1985, φόρυ (<<refundsystem» και αντικαταστάθηκε από μια απλύ461, πυ θέσπιζε διαδικασία επιστρφής φόρυ (<<refund στερη διαδικασία, την διαδικασία mστπίησης της φρλγιsystem») και η πία, όπως είχε διευκρινισθεί με την εγκύκλι κής κστικίσε;(<<residencecertifιcationsystem») Δ537/170/27-1-1988, Πλ 25, ΔΦΝ 1988,218, δεν εφαρμζό24 Βλτην Kαrάταξησε Κ Voge/, Οπ double taχation conventions, ταν για όλα τα εισoδήμαrα αλλδαπών δικαιύχων, αλλά μόνν Εκδόσεις Κ1uwer,Deventer, 1991, σ 706, πίς υπστηρίζει τν εξαντλητικό χαρακτήρα της ρύθμισης Όμως στα σχόλια για τα εισoδήμαrα από δικαιώμαrα, τόκυς και μερίσμαrα 21 Σχετικό είναι τ άρθρ 13 6 τυ ν 2238/1994 (αuτστελής πυ συνδεύυν την Πρότυπη Σύμβαση στ άρθρ 12, σικ; παφρλόγηση εισoδήμαroς από επιχεψήσεις ή επαγγέλμαrα) τ ραγράφυς 8-19 όπυ γίνεται η ανάλυση της έwιας των δικαιπί πρβλέπει συντελεστές φρλόγησης 10% και 20% ανάωμάτων, δεν αναφέρεται πυθενά ότι ρισμός πυ περιλαμλγα με τη φύση των δικαιωμάτων Ο φόρς παρακρατείται βάνεται στην Πρότυπη Σύμβαση είναι εξαντλητικός Τέτια παστην πηγή με εξάντληση της φρλγικής υπχρέωσης τυ διραrήρηση, ωστόσ, περιλαμβάνεται στα σχόλια πυ συνδεύυν τ άρθρ 11 της Πρότυπης Σύμβασης, πυ ρυθμίζει τ εικαιύχυ των δικαιωμάτων Γιατ πριν από τ ν 2238/1994 κασόδημα από τόκυς, στην παράγραφ 21 των πίων αναφέρεθεστώς (άρθρ 15 7 τυ νδ 3843/1958, πυ δεν διαφέρει υmωδώς από την αντίστιχη διάταξη πυ ισχύει σήμερα) βλ Χ ται ότι ρισμός των τόκων στην πρώτη πρόταση της παραγράφυ 3 τυ σχεπκύ άρθρυ είναι κατ' αρχήν εξαντλητικός Βλ Αναγνωστόπυλ, Φρλγική μεταχείριση αλλδαπών εmχειρήσεων πυ απoκroύν εισόδημα ή κέρδς από πηγές Ελλάδς, και OECD,Modele de Convention fίscale concernant le revenu et la fortune, (συντετμημένη έκδση), Παρίm, Απρίλις 2000, (στ ΔΦΝ 1990, 1373επ, ιδίως 1375-1376 εξής: Modefe), σχόλια στα άρθρα 11 και 12, σ 154 και 162-168 22 Βλ σχετικά την απόφαση ΔΕφΠειρ 2147-8/1987 ΔΦΝ 1988, σντίστιχ 776, με σχόλι Κ Γιαwόπυλυ, με τις πίες κρίθηκε ότι η
Τα δικαιώμαrα (Royalties) σrηv πρότυπη σύμβαση τυ ΟΟΣΑ για τηv απφυγή διπλής φρλγίας εισoδήμαroς και κεφαλαίυ ΧρΙΔ Α/2001 11 Τα πνευματικά δικαιώματα Στην κατηγρία αυτή περιλαμβάννται τα καθαρά πνευματικά δικσιώματα, δηλαδή ι αμιβές πυ καταβάλλνται για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήσης πιυδήπτε δικαιώματς αναπαραγωγής φιλλγικής, καλλιτεχνικής ή επιστημνικής εργασίας, συμπεριλαμβανμένων των κινηματγραφικών ταινιών, ταινιών για την τηλεόραση ή μαγνητταινιών για ραδιφωνικές εκπμπές Σχετικά με τα δικαιώματα για τις κινηματγραφικές ταινίες υπάρχει μια εξα(ρεση: ι αμιβές για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήσης των κινηματγραφικών ταινιών δεν υπάγνται πάντστε στα δικαιώματα, αλλά είναι δυνατόν να χαρακτηρισθύν ως βιμηχανικά-εμπρικά κέρδη (<<business profits») και να υπαχθύν στ άρθρ 7 της Πρότυπης Σύμβασης25 Από τις διμερείς συμβάσεις πυ έχει υπγράψει η Ελλάδα ι κινηματγραφικές ταινίες έχυν εξαιρεθεί από τη ρύθμιση τυ άρθρυ 12 και την έννια των δικαιωμάτων και έχυν υπαχθεί στ άρθρ 7 σε τέσσερις από αυτές: στη Σύμβαση με τις ΗΠΑ26,στη Σύμβαση με τ Ηνωμέν Βασίλει027, στη Σύμβαση με τη ΣOuηδία2B και στη Σύμβαση με τη Γαλλία29 Η έννια των όρων αυτών λαμβάνεται ως έχει στυς σχετικύς κλάδυς τυ ιδιωτικύ δικαίυ, ειδικά δε για τ δικαίωμα αναπαραγωγής (<<copyright»)των φιλλγικών, καλλιτεχνικών ή επιστημνικών έργων πρτείνεται η χρήση τυ ευρύτερυ ρισμύ πυ δίνεται στ άρθρ 1 της Πλυμερύς Σύμβασης της Βέρνης για την Πρστασία των φιλλγικών και καλλιτεχνικών έργωv30 12 Τα εμπρβιμηχανικά δικαιώματα," Τα λεγόμενα εμπρβιμηχανικά δικαιώματα αφρύν τις αμιβές για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήσ'ης πιασδή- 25 Η πρακτική σημασία της διαφρπίησης αuτήςείναι μεγάλη καθώς η χώρα μας για δικαιώματα πυ πηγάζυν στην ελλάδα έχει συνήθως δικαίωμα παρακράτησης φόρυ ύψυς 5% ή 7% ή ακόμα και 10%σε μερικές περιπτώσεις, τ πί εισπράττεται ακόμα και όταν η αλλδαπή επιχείρηση δικαιύχς των δικαιωμάτωνδεν έχει μόνιμηεγκατάσταση στην Ελλάδα Ανόμως κάπι στιχεί εξαιρεθεί της ρύθμισης τυ άρθρυ 12 και υπαχθεί στη ρύθμιση τυ άρθρυ 7, θα ωτααείτι πωσδήπτε, για τη φρλόγησή τυ στην Ελλάδα, η ύπαρξη μόνιμης εγκατάστασης, διαφρετικά ι πληρωμές πυ γίνoνrαι και συνεπώς τα κεφάλαια πυ εξάγoνrαι θα είναι ελεύθερα κάθε ελληνικύ φόρυ Γιατην Ελλάδα πυ είναι κυρίως χώρα εισαγωγέας τεχνλγίας, και επμένως χώρα πηγής δικαιωμάτων, είναι φανερή καιη ικνμικήσημασίατης διαφρπίησης αuτής 26 Βλάρθρ 7 Σύμβασης Ελλάδας-ΗΠΑ,νδ 2548/1953, όπυ πρβλέπεται εξαίρεση των κινηματγραφικών ταινιών από την έννια των δικαιωμάτων 27 Βλ άρθρ 2 1 περ κ' Σύμβασης Ελλάδας-Ην Βασιλείυ, νδ 2732/1953, όπυ πρβλέπεται ότι όρς "βιμηχαvικά ή εμπρικά κέρδη περιλαμβάνει κέρδη εκ μεταλλείωv και αγρκτημάτων και εvίκια ή δικαιώματα ev σχέαει με Κ1νηματΟΥραφικάς ταιvίας,, βλ και ΔΠρΑθ16852/1989ΔΦΝ 1990,896επ 28 Βλ άρθρ 9 Σύμβασης Ελλάδας-Συηδίας, νδ 4300/1963, όπυ πρβλέπεται εξαίρεση των κινηματγραφικώνταινιών και των ταινιών τηλεόρασης από την έννια των δικαιωμάτων αλλά και τ άρθρ 3 1 περ η', κατά τ πί όρς «βιμηχανικάή εμπρικά κέρδη» περιλαμβάνει ενίκια ή δικαιώματα αφρώντα κινηματγραφικές ταινίες καιταινίες τηλεόρασης 29 Βλ άρθρ 11 Σύμβασης Ελλάδας-Γαλλίας, νδ 4386/1964, όπυ πρβλέπεται η εξαίρεση των κινηματγραφικών ταινιών από την έννια των δικαιωμάτων 30 Βλσχετικά Κ Voge/, όπ, σ 706 επ 473 πτε ευρεσιτεχνίας, εμπρικύ σήματς, σχεδίυ ή τύπυ, μηχανικύ σχεδίυ, μυστικύ τύπυ ή διαδικασίας παρνωγής Οι έννιες πυ υπδηλώνυν ι όρι αυτί λαμβάννται όπως έχυν διαμρφωθεί στυς σχετικύς κλάδυς τυ ιδιωτικύ δικαίυ Σε σχέση με την ευρεmτεχνία σημειώνεται ότι ι σχετικές απζημιώσεις περιλαμβάνoνrαι σταδικαιώματα ακόμα και όταν στη συνέχεια η ευρειτεχνία κηρυχθεί άκυρη31 Όσν αφρά τ εμπρικό σήμα; δεν σιιαιτείται να έχει κατχυρωθεί διεθνώς ή σε χώρα διφρεηκή της χώρας τυ δικαιύχυ, αλλά αρκεί και μόνν η κατχύ" ρωσή τυ σε αυτήν την τελευταία 13 Τα δικαιώματα Υια τη μεταφρά τεχνγνωσίας Στην κατηγρία των δικαιωμάτων για τη μεταφρά τεχνγνωσίας περιλαμβάννται ι πληρωμές πυ γίννται η τα ενίκια πυ καταβάλλνται για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήσης εμπρικύ, βιμηχανικύ ή επιστημνικύ εξπλισμύ ή για πληρφρίες πυ αφρύν εμπρική, βιμηχανική ή εmτημνική πείρα και εμπειρία; Εδώ περιλαμβάνεται τ λεγόμεν «know how» ή αλλιώς τεχνγνωσία Από τ 1992 έχυν απαλειφθεί από τν ρισμό των δι- καιωμάτων πυ περιλαμβάννται στη ρύθμιση τυ άρθρυ 12 ι αμιβές πυ καταβάλλνται για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήσης εμπρικύ, βιμηχανικύ ή εmστημνικύ εξπλισμύ με απτέλεσμα να εφαρμόζεται γι' αυτύ τυ είδυς τις πληρωμές τ άρθρ 7 της σύμβασης Ωσtόσoη Ελλάδα έχει επιφυλαχθεί και έχει διατηρήσει τ δικαίωμα να υπαγάγει τέτιυ είδυς πληρωμές στην έννια των δικαιωμάτων, όπως αυτή είχε διαμρφωθεί πριν από τ 199232 2 Μρφές εμφάνισης στηνπρόξη, 2 1 Τα συμβόλαια αγράς εξπλισμύ Σαφής διάκριση πρέπει να γίνει ανάμεσα στις αμιβές πυ καταβάλλνται για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήmίς εμπρικύ, βιμηχανικύ ή επιστημνικύ εξπλισμύ και στκ; αμιβές πυ Kα'rαβάλλoνται για την αγρά τέτιυ εξπλισμύ και απτελύν τ τίμημα της πώλησης Οι πρώτες υπάγνται στη ρύθμιση τυ άρθρυ 12, στα δικαιώματα, ενώ ι δεύτερες στα κέρδη εmχείρησης, δηλάδή στ άρθρ 7 της Πρότυπης Σύμβασης Πλλές φρές συναντάμε στην πράξη συμβόλαιαπώλησης εξπλισμύ με τμηματική καταβλή τuτιμήμ<:πς σε δόσεις και παρακράτηση της κυριότητας από τν πωλητή μέχρι την αππληρωμή τυ τιμήματς Σε αυτές τις τιεριmώσεις, όπυ είναι φανερό ότι σκπός της σύμβασης είναι η πώληση τυ εξπλισμύ, δεν εφαρμόζετι τ άρθρ 1-2, αλλά τ άρθρ 7, όπως ήδη αναφέρθηκε 31 Ομίωςκ Voge/, όπ, σ 708 32 Βλ OECD, Modele, σχόλια στ άρθρ 12, σ 171 Eνroύτoις δεν περιλαμβάνoνrαι στην έννια των δικαιωμάτωνιπληρωμές πυ γίνoνrαι για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήσης πληρφριων πυ αφρύν τη βιμηχανική, εμπρίκή ή επιστημνική εμπειρία στη Σύμβαση με τις ΗΠΑ,άρθρ 7 τυ νδ 2548/1953 ΥπOi στηρίζεται όμως, ερμηνευτικά ότι θα πρέπει να τυγχάνυν της ίδιας μεταχείρισης με τ εισόδημα από πληρωμές για τη χρησι- μπίηση βιμηχανικύ, εμπρικύ και επιστημνικύ εξπλίσμύ- βλ Χ Αναγνωστόπυλ, Η σύμβαση Ελλάδς,Ηr1Α για την απφυγή της διπλής φρλγίας - Ερμηνεία και σύγκριση με τ σχέδι σύμβασης τυ ΟΟΣΑ,ΔΦΝ 1998,803 εα, ιδίως 807 Ανάλγα ισχύυν και για την ΕλληνcrΒρέtανική ΣιJμβαάη βλ τη σχετικiίδιάταξη τυ άρθρυ 6 2τυ νδ 273211953,και, για παρατηρήσεις, ΧΑvαΥνωστόπυλ, Η φρλγική σύμβαση ελλάδας-ηνωμένυ Βασιλείυ - Ερμηνεία και σύγκριση με τ σχέδι σύμβασης τυ ΟΟΣΑ,ΔΦΝ2000, 724 επ ΧΡΟ"ικλ,' lδιαπκου ΔιΚAJOy'
474 ~IΔ ΑΙ2001 Kαrερίνα Πέρριχ Οι πληρωμές όμως πυ Kαrαβάλλoνται στις περιmώσεις της ενικίασης εξπλισμύ, όπως επίσης και ι πληρωμές πυ Kαrαβάλλoνται στις περιmώσεις των συμβλαίων χρημαroδσnκής μίσθωσης εξπλισμύ «<Ieasing»)είναι δικαιώμαrα με την έwια τυ άρθρυ 12 2 και υπάγνται στη σχετική ρύθμιση Τ ίδι ισχύει και στις περιmώσεις όπυ στ συμβόλαι της xpημαroδσnκής μίσθωσης πρβλέπεται τ δικαίωμα αγράς τυ ενικιαζόμενυ εξπλισμύ μετά την πάρδ χρνικύ διαστήμαroς με την καταβλή ενός, συνήθως συμβλικύ, τιμήμαroς Τ σύνλ της αμιβής, αν τελικά χρήστης τυ εξπλισμύ κάνει χρήση αυτύ τυ δικαιώμαroς, υπάγεται στην έwια και τη ρύθμιση των δικαιωμάτων, διότι κύρις σκπός της σύμβασης ήταν όχι η πώληση, αλλά η ενικίαση και χρήση τυ εξπλισμύ λγα με την περίmωση, είτε στ άρθρ 7 είτε στ άρθρ 14 της Πρότυπης Σύμβασηςπ Σε ένα συμβόλαι παρχής υπηρεσιών τ ένα μέρς αναλαμβάνει, χρησιμπιώντας τις επιδεξιότητες και ιδιοοερες ικανότητές τυ, να εκτελέσει πρσωπικά μια εργασία για λγαριασμό τυ αντισυμβαλλμένυ τυ Χαρακτηριστικά παραδείγμαrα απτελύν ι σμι= βές πυ καταβάλλντσ, για παρχή υπηρεσιών μετά την πώληση (<<aftersales serνices»), ι υπηρεσίες πυ παρέχνται στν αγραστή από τν πωλητή βάσει εγγύησης, η καθαρά τεχνική βήθεια «<iechnical assistance»), η συμβυλή δικηγόρυ, μηχανικύ, λγιστή κλπ Σε όλες αυτές τις περιmώσεις δεν εφαρμόζεται τ άρθρ 12, αλλά ανάλγα με την περίπτωση τ άρθρ 7 ή τ άρθρ 14 της Πρότυπης Σύμβασης36 22 Τα συμβόλαια τεχνουνωσίας33 24 Τα μικτά συμβόλαια Τα συμβόλαια με τα πία συμφωνεfrαι αμιβή για την παρχή πληρφριών σχετικά με εμπρική, βιμηχανική ή επιστημνική πείρα και εμπειρία είναι γνωστά ως συμβόλαια τεχνγνωσίας (ή συμβόλαια «know how») Για την τεχνγνωσία έχυν δθεί διάφρι ρισμί Σύμφωνα με τν ρισμό πυ έχει δώσει η «Ενωση των Γραφείων για την πρστασία της Βιμηχανικής Περιυσίας34, τεχνγνωσία είναι όλες εκείνες ι μυστικές τεχνικές πληρφρίες, αδιάφρ αν μπρύν να πατενταριστύν ή όχι, ι πίες είναι αναγκαίες για την βιμηχανική αναπαραγωγή ενός πρϊόντς ή μιας μεθόδυ παραγωγής απευθείας και κάτω από τις ίδιες συνθήκες Δεδμένυ ότι πρέρχεται από την εμπειρία, αντιπρσωπεύει εκείν τ πί ένας βιμήχανς δεν μπρεί να γνωρίζει από απλή εξέταση τυ πρϊόντς και απλή γνώση της πρόδυ Της τεχνικής και της τεχνλγίας35 Σε ένα συμβόλαι τεχνγνωσίας ένας συμβαλλόμενς συμφωνεί να μεταδώσει στν αντισυμβαλλόμεν την τεχνγνωσία πυ έχει αναπτύξει, δηλαδή τις ειδικές γνώσεις και την εμπειρία τυ, ι πίες δεν έχυν απκαλυφθεί στ κινό, ώστε να μπρεί αντισυμβαλλόμενς να τις χρησιμπιήσει για δικό τυ λγαριασμό Ο πρώτς συμβαλλόμενς δεν λαμβάνει μέρς πρσωπικά ίδις στην εφαρμγή αυτών, ύτε και εγγυάται τα απoτελέσμαrα από την εφαρμγή τυς36 Πλλές φρές στην πράξη απαντώνται μικτά συμβόλαια, δηλαδή συμβόλαια πυ περιέχυν τόσ μεταφρά τεχνγνωσίας όσ και παρχή υπηρεσιών, συνηθέστερα παρχή τεχνικής βήθειας Χαρακτηριστικό και πλύ διαδεδμέν παράδειγμα τέτιυ μικτύ συμβλαίυ είναι τ συμβόλαι δικαιόχρησης «<franchising»)με τη σύμβαση δωιόχρηση δικαιπάρχς αφενός μεταδίδει τη γνώση και την εμπειρία τυ στν δικαιδόχ, αφετέρυ τυ παρέχει πικίλη τεχνική βήθεια, η πία σε μερικές περιmώσεις περιλαμβάνει και ικνμική βήθεια, όπως κα! την πρμήθεια των πρϊόντων39 Σε αυτά τα μικτά συμβόλαια η αμιβή πυ αφρά τη μεταφρά τεχνγνωσίας έχει τ χαρακτήρα δικαιώμαroς και υπάγεται στ άρθρ 12, ενώ τ πσό της μιβής πυ αφρά την παρχή τεχνικής βήθειας ή τ τίμημα για την πώληση των πρϊόντων, υπάγεται στ άρθρ 7 ή στ άρθρ 14 ανάλγα με την περσττωση" Αν όμως για τ σύνλ των παρχών, δηλαδή τόσ για τη μεταφρά της τεχνγνωσίας όσ και για την παρχή τεχνικής βήθειας πρβλέπεται μια συνλική αμιβή, χωρίς σαφή διάκριση, τότε πρέπει να επιμερισθεί η συνλική αυτή αμιβή, ανάλγα με τη σπυδαιότητα της κάθε μιας από τις παρχές, και να υπαχθεί τ κάθε τμήμα σε διαφρετική ρύθμιση, ανάλγα με τ χαρακτήρα τυ Αν επιπλέν η μια από τις δύ παρχές υπερέχει της άλλης τόσ ώστε να καθιστά τη δεύτερη παρχή ασήμαντη, τότε ρθό είναι να κρίνεται τ σύνλ της αμιβής με βάση την κύρια παρχή 23 Τα συμβόλαια παρχής υπηρεσιών Οι αμιβές πυ καταβάλλνται σε εκτέλεση συμβλαίων παρχής υπηρεσιών, αντίθετα από ό,τι συμβαίνει στην περίmωση των συμβλαίων μεταφράς τεχνγνωσίας, δεν υπάγνται στη ρύθμιση των δικαιωμάτων, αλλά υπάγνται, ανά- 33 ΒλΣτΕ 117/1975ΔΦΝ 1975,980, σύμφωνα μετην πία χαρακτηρίζνται ως δικαιώματα ι αμιβές πυ λαμβάνει ελβετική επιχείρηση από την παραχώρηση επί μια πενταετία τυ δικαιώμαroς της απκλεισπκής εκμετάλλευσης από ελληνική εmχείρηση των τεχνικών μεθόδων της για την ειδική επεξεργασία της κλωστής νάυλν υπό τν τfrλo Helanca ως καιτ δικαίωμαχρήσης τυ εμπρικύ σήμαroς αυτύ 34 Πρόκειται για τν γαλλικό ργανισμό «Association des Bureaux pour la Protection de la Propriete Industrielle» 35 Έτσι και ΧΑναγνωστόπυλς, Η φρλγία των δικαιωμάτων (royalties) κατά τ άρθρ 12 τυ Μντέλυ Φρλγικής Σύμβασης τυ ΟΟΣΑ,ΔΦΝ 1995,995 επ, ιδίως 996 36 ΒλΔΕφΑθ916/1979 ΔΦΝ 1980,371, σrην πία χαρακτηρίζνται ως δικαιώμαrα ι αμιβές πυ λαμβάνει ελβεηκή εmxείρηση ένανπ της παραχώρησης σε ελληνική εmxείρηση των τεχνικών μεθόδων παραγωγής πλυστερίνης πυ η ελβετική επιχείρηση κατέχει, 37 Αντίστιχα, σrην εσωτερική νμθεσία εφαρμόζεται τ άρθρ 13 7 τυ ν 2238/1994, τ πί πρβλέπει συντελεστή παρακράτησης φόρυ 17,50%για τις αμιβές πυ εισπράπouν αλλδαπές επιχειρήσεις και ργανισμί πυ αναλαμβάνυν σrην Ελλάδα την κστάρτιση μελετών, σχεδίων κλπ Μετην παρακράτηση τυ φόρυ αυτύ εξαντλεfrαι η φρλγική υπχρέωση τυ αλλδαπύ δικαιύχυ για τα κέρδη πυ απκτά από τις υπηρεσίες αυτές 38 Βλ ΣτΕ 2483/1984 ΔΦΝ 1985, 787, σύμφωνα με την πία αμιβή την πία κσταβάλει ελληνικήεταιρεία σε γαλλική για τη σύνταξη μελέτης αξιλόγησης των στελεχών της δεν έχει τ χαρακτήρα δικαιώματς κστά την έwια τυ άρθρυ 11 3 της ελληνγαλλικής σύμβασης, διότι δεν εμπίmει σε καμιά από τις εκεί πρβλεπόμενες περιπτώσεις 39 ΒλΔΠρΑθ 1731/1988ΔΦΝ 1989,911: λλανδική επιχείρηση παρέσχε σε ελληνική επιχείρηση πρς τ σκπό παρασκευής μπύρας την τεχνική επίβλεψη, τις ειδικές γνώσεις της και την εμπειρία της, έθεσε δε σrη διάθεση της ημεδαπής εταιρείας ειδικευμέν πρσωπικό για την πραγμάτωση τυ σκπύ αυτύ 40 Ομίως Χ Αναγνωστόπυλς, Η φρλγία των δικαιωμάτων (royalties) κατά τ άρθρ 12 τυ Μντέλυ Φρλγικής Σύμβασης τυ ΟΟΣΑ,ΔΦΝ 1995,995 επ, ιδίως 997
Τα δικαιώματα (Roya/tίes) σrην πρόnmη σύμβαση τυ ΟΟΣΑ για τ/v απφυγή δστλής φρλσυίας εισoδήμαroς και κεφαλαίυ 25 Τ λγισμικό ηλεκτρνικών υπλγιστών Ζήτημα πυ γεwά δυσκλίες στην πράξη είναι τ αν ι αμιβές πυ λαμβάννται ως απζημίωση για τ/ χρήση λγισμικύ ηλεκτρνικών υπλγιστών (<<computersoftware») 'υμπεριλαμβάννται σrην έννια των δικαιωμάτων Ως λγισμικό νείται ένα πρόγραμμα ή μια σειρά πργραμμάτων τα πία περιέχυν δηγίες για έναν υπλγιστή πυ είναι απαραίτητες είτε για τ/ λειτυργία τυ ίδιυ τυ υπλγιστή ή για την εκπλήρωση άλλων εφρμγών" Τ λγισμικό μπρεί να μεταφερθεί με διάφρα μέσα, όπως γρατπώς, σε ηλεκτρνική μρφή, σε δισκέτα ή σε ηλεκτρνικό δίσκ (<<cd»),μπρεί να εμφανίζεται σε μια μρφή κινή για μεγάλ αριθμό χρηστών και εφαρμγών ή να τρππιείται για τις ειδικές απαιτήσεις επιμέρυς χρηστών Υπάρχει δυσκλία για τν χαρακτηρισμό τυ λγισμικύ ως φιλλγικύ, καλλιτεχνικύ ή εmσrημνικύ έργυ42 Φαίνεται να επικρατεί η άπψη υπέρ τυ επιστημνικύ έργυ, χωρις όμως ύτε αυτή να μπρεί να θεωρηθεί ως απόλιπα επιτυχής Ωστόσ τα δικαιώματα στ λγισμικό είναι μια μρφή πνευματικής ιδικτησίας και ως τέτια απλαμβάνυν τη σχεnκής πρστασίας Οι ιδιαιτερότητες πυ παρυσιάζει όμως σε σχέση με τα άλλα φιλλγικά, επισrημoνικά ή καλλιτεχνικά έργα καθιστύν δύσκλη και τ/ν διάκριση πότε ι σχετικές αμιβές είναι δικαιώματα και πότε άλλυ είδυς πληρωμές Γενικά διακρίννται τρεις περιmώσεις: α) Η μεrαβίβαση μερικύ δικαιώματς Εδώ περιλαμβάννται ι πληρωμές για τ/ν μεταβίβαση όχι πλήρυς, αλλά μερικύ δικαιώματς επί τυ λγισμικύ Στις περιmώσεις αυτές μερικής μεταβίβασης τυ δικαιώματς ι απζημιώσεις πυ λαμβάννται πλύ σπάνια θεωρύνται δικαιώματα Τέτια περίmωση μπρεί να είναι για παράδειγμα εκείνη κατά τ/ν πία μεταβιβάζων είναι ίδις δημιυργός τυ λγισμικύ, πίς έχει θέσει μέρς τυ δικαιώματός τυ επί τυ λγισμικύ στη διάθεση τρίτυ, με σκπό αυτός τελευταίς να τ ανατπύξει ή να τ εκμεταλλευθεί εμπρικά, Πχ να αναλάβει τ/ διανμή τυ Στις υπόλιπες περιmώσεις, όπυ η απόκτηση τυ λγισμικύ γίνεται για καθαρά πρoσωmκή ή επαγγελματική χρήση τυ αγραστή, τα έσδα πυ απκτώνται απτελύν εμπρικά εισδήματα, χωρίς να έχει γι' αυτό καμιά σημασία τ γεγνός ότι τ πρϊόν πρστατεύεται με τυς νόμυς περί πνευματικής ιδικτησίας ή ότι η χρήση τυ από τν αγραστή μπρεί να υπόκειται σε περιρισμύς Η Ελλάδα ωστόσ δεν έχει συμφωνήσει με τ/ν ερμηνεία αυτή πυ δίνεται στα επίσημα σχόλια πυ συνδεύυν τ άρθρ 12 τη Πρότυπης Σύμβασης και έχει μάλιστα διατυπώσει και σχετική πσραιήρηηθ Yπoσrηρίζει ότι όλες ι αμιβές πυ καταβάλλνται σχετικά με τ λγισμικό περιλαμβάννται σrην έννια των δικαιωμάτων τυ άρθρυ 12 2 της Πρότυπης Σύμβασης, ανεξάρτητα αν πρόκειται για απζημιώσεις για τ/ χρήση ή τ δικαίωμα χρήσης τυ λγισμικύ για εμπρική εκμετάλλευση ή για τ/ν πρσωπική ή επαγγελματική χρήση τυ αγραστή β) Η μεrαβίβαση πλήρυς ή εκrεrαμένoυ δικαιώματς Στην περίτπωση όπυ η μεταβίβαση τυ δικαιώματς ιδικτησία επί τυ λγισμικύ μεταβιβάζεται πλήρως είναι σαφές ότι η απζημίωση πυ λαμβάνεται δεν μπρεί να χα- 41 Βλκαι OECD, Modele, σχόλια στ άρθρ 12, σ 164επ 42 Ο χαρακτηρισμός αυτός είναι απαραfrητoς για την κατάταξητυ λγισμικύστα δικαιώματα 43 ΒλΟΕCD, Modele, σχόλια τ άρθρ 12 31, σ 170 XQIΔ Ν2001 475 ρακτηρισθεί «δικαίωμα», αλλά απστελεί εμπρικό κέρδς Ωστόσ δυσκλίες νσκύπτυν όταν έχυμε εκτεταμένη, αλλά πάντως όχι πλήρη μεταβίβαση τυ δικαιώματς ιδικτησίας επί τυ λγισμικύ Τέτιες περιmώσεις είναι για παράδειγμα: - η παραχώρηση απκλειστικύ δικαιώματς χρήσης για ρισμέν χρνικό διάστημα ή για ρισμένη γέωγραφική περιφέρεια, - η πρόσθετη αμιβή πυ σχετίζεται με τη χρήση τυ λγισμικύ, - η αμιβή υπό μρφή υψηλύ εφάπαξ καταβαλλόμενυ πσύ Κάθε περίτπωση μπρεί να διαφέρει ανάλγα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τη, αλλά συνήθως πρόκειται για εμπρικά κέρδη ή για κέρδη από κεφάλαι και όχι για δικαιώματα Τ εmχείρημα πυ πρβάλλεται είναι ότι στις περιmώσεις πυ η ιδικτησία επί των δικαιωμάτων τυ λγισμικύ έχει μεταβιβασθεί λικά ή μερικά, η αμιβή πυ καταβάλλεται δεν μπρεί να αφρά απλά τ δικαίωμα χρήσης των δικαιωμάτων αυτών Ο υσιαστικός χαρακτήρας της συναλλαγής ως απαλλτρίωσης δεν επηρεάζεται ύτε από τη μρφή της αμιβής, ύτε από τ/ν καταβλή τ/ς σε δόσεις ύτε από τ γεγνός ότι ι αμιβές είναι δυνατόν να εξαρτώνται από αίρεση Και σε αυτό τ σημεί η Ελλάδα έχει διατυπώσει σχετική παρατήρηση, σύμφωνα με την πία δεν συμφωνεί με τ/ν πρστεινόμενη ερμηνεία, αλλά διατηρεί τ δικαίωμα να θεωρεί και τις αμιβές τη περίmωσης αυτής ως δικαιώματα καλumόμενα από τ άρθρ 12τη Πρότυπης Σύμβασης" Υ) Τα μικτά συμβόλαια Υπάρχυν περιmώσεις όπυ ι αμιβές καταβάλλνται στ πλαίσι μικτών συμβλαίων, όπυ πωλείται τ "hardware» μαζί με τ ενσωματωμέν σε αυτό λγισμικό και τ δικαίωμα χρήσης τυ λγισμικύ συνδυάζεται και με τ/ν παρχή υπηρεσιών Εδώ η μεταχείριση πρέπει να είναι όμια με αυτήν των υπλίπων μικτών συμβλαίων, όπως αναλύθηκε πρηγυμένως 26 Οι αμιβές των καλλπεχνών Για τις αμιβές καλλιτεχνών τιρκύπτει συχνά τ ζήτ/μα αν πρόκειται για δικαιώματα ή για αμιβές για παρχή πρσωπικών υπηρεσιών, πυ καωπτνται από τ άρθρ 17 τ/ς Πρότυπης Σύμβασης «<artists and sportsmen») Έτσι, για παράδειγμα, η αμιβή πυ λαμβάνει διευθυντής ρχήστρας για τ/ν παράστασή συ σε κνσέρτ, ή μυσικός για τ/ν παράστασή τυ σε ρεσιτάλ μαζί με τ/ν αμιβή για τ/ν τυχόν ταυτόχρνη ραδιφωνική μεrάδoση τ/ς παράστασης απτελύν αμιβές για παρχή πρσωπικών υπηρεσιών και όχι δικαιώματα Αντιθέτως, στην περίπτωση πυ πρβλέπεται μια απζημίωση η πία καταβάλλεται για τ/ν παράσταση, τ/ν ηχγράφηση της παράστασης πρς περαιτέρω εκμετάλλευση, καθώς καιτ/ν εν συνεχεία εκμετάλλευσή τη, πρόκειται για μικτό συμβόλαι, στ πί αρμόζει η αντιμετώπιση πυ έχει ήδη αναφερθεί Οι σχετικές αμιβές απστελύν δικαιώματα σrην περάιτωη μη δημόσιας ηχγράφησης σε ιδιωτικό στυντι+' Στις περιmώσεις πυ η μυσική παράσταση έχει ηχγραφηθεί, τότε τα πσά πυ έχει συμφωνήσει Ktlλλιτέχνης να εισπράττει από τ/ν πώληση ή τ/ δημόσια εκτέλεση των δίσκων αυτών απτελύν δικαιώματα καλυπτόμενα από τ άρθρ 12 τ/ς Πρότυπης Σύμβασης Τυχόν αμιβές όμως 44 Βλ περιmωσιλγία και σχετική νμλγία σε όπ,σ707 KVoge/, XPOHtκλ lδuπ1hdy ΔJΚλΙOY
476 XQIΔ Α/2001 πυ εισπράπυν Κατερ{να Πέρρυ ι καλλιτέχνες για διαφήμιση ή χρηγίες (<<sponsorshipfees») παραμένυν εκτός τυ πεδίυ εφαρμγήςτυ άρθρυ 1Ζ45 2 7 Η εκμετάλλευση μεταλλείων, λατμείων κλπ Διευκρίνιση χρειάζεται χαρακτηρισμός των πληρωμών πυ καταβάλλνται ως αντάλλαγμα των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης μεταλλείων, λατμείων και άλλων χώρων εξόρυξης φυσικύ πλύτυ Σε αυτές τις περιmώσεις δεν πρόκειται για δικσιώματα, ύτε και για εμπρικά κέρδη46 αλλά για εισόδημα από ακίνητη περιυσία, πυ ρυθμίζεται στ άρθρ 6 της Πρότυπης Σύμβασης «<income from immovable property» )47 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από όσα πρηγήθηκαν συνάγεται ότι τ ζήτημα τυ πότε μια αμιβή απτελεί δικαίωμα ή εισόδημα άλλης κατηγρίας δεν μπρεί να αντιμετωmσθεί μνδιάστατα, Σε πλλές περιmώσεις η διάκριση ανάμεσα στ δικαίωμα και στην παρχή υπηρεσιών είναι τόσ δυσχερής πυ δεν επrφέπει να δθεί μια σαφής απάντηση, χωρίς να γίνει εκτίμηση τυ συνόλυ της συμβατικής σχέσης Στις περιmώσεις δε πυ ι δύ πηγές εισδήματς συνδυάζνται σε μια σύμβαση, τα λεγόμενα μικτά συμβόλαια, τ πρόβλημα χαρακτηρισμύ των σχετικών αμιβών, και άρα των εισδημάτων πυ απκτώνται, είναι μεγαλύτερ Ένα άλλ ζήτημα πυ απασχλεί ήδη την πράξη και πυ στ μέλλν θα την απασχλήσει ακόμα περισσότερ είναι η ταχεία ανάmuξη της τεχνλγ(ας των υπλγιστών και η αυξανόμενη έκταση της διασυνριακή ς μεταφράς αυτής της τεχνλγίας Όπως σημειώθηκε, στ πλαίσι τυ ΟΟΣΑ υπάρχει γενικά ένας δισταγμός στην συνλική αναγνώριση των εισδημάτων από τη μεταφρά αυτής της τεχνλγίας ως δικαιωμάτων, γεγνός πυ ανάγκασε την Ελλάδα να διατυπώσει σχετική παρατήρηση στην πρτεινόμενη ερμηνεία της Πρότυπης Σύμβασης από τν ΟΟΣΑ Αντίθετα, στ χώρ τυ ευρωπαϊκύ δικαίυ48 φαίνεται να πρκρίνεται για τα εισδήματα αυτά η λύση της υπαγωγής τυς στην έwια των δικαιωμάτων Έτσι ως δικαιώματα θεωρύνται και ι πληρωμές πυ Κα/αβάλλνται για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήσης τυ λγισμικύ49, τ πί αναφέρεται ως ειδική κατηγρία δίπλα στα κλασικά δικαιώματα πνευμα/ικής ιδικτησίας Τέλς, η πρακnκή διάσταση της έwιας των δικαιωμάτων αξίζει ιδιαίτερη; πρσχής Από τη φύση των αγαθών στα πία αφρύν, τα δικαιώματα απτελύν σημαντικές πηγές εσόδων για τις ανεmuγμένες χώρες Ταυτόχρνα όμως απτελύν αιτία εξαγωγής μεγάλων κεφαλαίων από τις λιγότερ ανεmuγμένες χώρες Στη διελκυστίνδα αυτή ι λιγότερ ανεmuγμένες χώρες-εισαγωγείς τεχνλγίας θα έχυν γενικά την τάση να διευρύνυν την έwια των δικαιωμάτων, ώστε σε συνδυασμό με την τυχόν παρακράτηση φόρυ πυ πρβλέπεται στη χώρα πηγής να απκτύν και αυτές κάπια έσδα από τη μεταφρά της τεχνλγίας Αντίθετα, ι ανεmuγμένες χώρες-εξαγωγείς τεχνλγίας θα έχυν την τάση να ερμηνεύυν στενότερα τις σχετικές διατάξεις και να υπαγάγυν όσ τ δυνατόν τα σχετικά εισδήμα/α στις δια/άξεις περί επιχειρηματικών κερδών για να απφεύγυν την φρλόγησή τυς εκτός της επικράτειάς τυς Είναι λιπόν επιτακτική η ανάγκη της όσ τ δυνατόν σαφέστερη ς ριθέίησης των σχετικών εwιών ώστε να απφεύγνται ι τυχόν ανεmτυχείς ερμηνείες από τη μια ή την άλλη φρλγική αρχή με τα συνακόλυθα δυσμενή απτελέσματα για τυς φρλγύμενυς έγγραφ 598PC0067, Πρόταση δηγίας τυ Συμβυλίυ για την καθιέρωση κινύ υστήματ φρλόγησης των τόκων και των δικαιωμάτων πυ καταβάλλνται μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών διαφρετικών κρατών μελών»,πυ υπβλήθηκε από την Emτρoπή στις 6 Μαρτίυ 1998 49 Ο ρισμός στην πρόταση Οδηγίας έχει ως εξής: Με τν όρ «δικαιώματα»νύνται ι πληρωμές πάσης φύσεως πυ λαμβάννται σε αντάλλαγμα της χρήσης, ή τυ δικαιώμσroς χρήσης δι48 Βλ σχόλια στ άρθρ 17, σ 193 46 Βλ ωστόσ τη Σύμβαση Ελλάδας-Ην Βασιλείυ, η πία κατατάσσει τα σχετικά εισδήματα στα βιμηχανικά ή εμπρικά κέρδη, άρθρ 2 1, περ κ' τυ νδ 2732/1953 Ρητά αναφέρεται ότι όρς «βιμηχανικά ή εμπρικά κέρδη περιλαμβάνει κέρδη εκ μεταλλείων καιαγρκτημάτων ()'" 47 Αυτή η εξαίρεση δεν αναφέρεται ρητά στ άρθρ 12 της Πρότυπης Σύμβασης, πρβλέπεται όμως ρητά στις εξής συμβάσεις: με τ Ηνωμέν Βασίλει (άρθρ 6 τυ νδ 2732/1953), με τη Συηδία (άρθρ 9 τυ νδ 4300/1963), με τη Γαλλία (άρθρ 11 τυ νδ 4386/1964) και με την Ivδία (άρθρ 7 τυ νδ 45 Βλ OECD, Modele, 58011966) καιωμάτων πνευματικής ιδιoκuισίας επl λoγoreχνικoύ, Kσλ/πΕXVΙκύ ή εrnστημoνιxoύ έργυ ή λγισμικύ, συιmεριλαμβανoμένων κινηματγραφικών ταινιών, διnλωμάτων ευρεσrrεxνίας, ειmoρικών σημάτων, διασχημσrισμoύ ή υπoδείγμσroς, σχεδίυ, απρρήτυ χημικύ τύπυ ή μεθόδυ κατεργασίας, ή σε αντάλλαγμα της χρήσης ή τυ δικαιώματς χρήσης βιoj11ίxανιxoύ,ειmoρικoύ ή εrnστημoνιxoύ εξπλισμύ ή σε αντάλλαγμα πληρφριών πυ αφρύν βιμηχανική, ειmoρική ή επιστημνική πείρα Δεν νύνται τα μεrαβλr{rά ή πάγια πσά πυ Kσrαβάλλoνται σε αντάλλαγμα uις εκμετάλλευσης ή τυ δικαιώματς εκμετάλλευσης κιτασμάτων oρυκrών, πηγών και άλλων φυσικών πόρων, ύτε τα πσά πυ καταβάλλνται για τη χρήση ή τ δικαίωμα χρήσης λγισμικύ σε τrεριπrώσεις μεταβίβασης τ/ς κυριότητας»