ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο συγγραφέας καταπιάνεται με το θέμα της βίας στα ευρωπαϊκά ποδοσφαιρικά γήπεδα, δίνοντας αρχικά συνοπτικές πληροφορίες και ενδεικτικούς παράγοντες για την εκδήλωση του φαινομένου. Αφού διακριθούν τρία γενεσιουργά στάδια του χουλιγκανισμού, όπως είναι η διαμάχη διαιτητών παικτών, οι συγκρούσεις μεταξύ φιλάθλων και η εκτός γηπέδων βία, διαπιστώνεται η αύξηση των κρουσμάτων βίας στο εσωτερικό των χωρών από οπαδούς απλών συλλόγων, σε σχέση με τη συμπεριφορά φιλάθλων εθνικών ομάδων. Η θέση αυτή τεκμηριώνεται με απτά στοιχεία σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Επίσης, αναφέρονται κάποια κατασταλτικά και προληπτικά μέτρα κατά της βίας εκ μέρους ορισμένων χωρών. Τέλος, επισημαίνεται η συμβολή των ίδιων των ομάδων στην οριστική λύση του προβλήματος, υιοθετώντας διαλογικές και συνεργατικές πρακτικές μέσα σε ευρύτερα κοινωνικά πλαίσια. Β1. Ο χουλιγκανισμός είναι πληγή για το ποδόσφαιρο και η αντιμετώπισή του θέλει επιμονή και μεγάλη προσπάθεια, αλλά σε καμία περίπτωση δε μπορεί να αντιμετωπιστεί ξεκομμένος από την κοινωνία. Μοιάζει με μια σοβαρή, βαριά και βαθιά πληγή στο σώμα μας, που όλο τρέχει αίμα και είναι δύσκολο να κλείσει. Όπως λοιπόν, για να μην κακοφορμίσει, χρειάζεται εντατική φαρμακευτική αγωγή, επιμονή, χρόνο, ράμματα και κάθε δυνατή φροντίδα με την αρωγή του ιατρού, του οποίου οι συμβουλές πρέπει να τηρηθούν, κάτι τέτοιο χρειάζεται και για τη βία στα γήπεδα. Ο χουλιγκανισμός είναι ένα φαινόμενο που ταλαιπωρεί την κοινή γνώμη και χρειάζεται δραστικά μέτρα αντιμετώπισης και θεραπείας, προκειμένου να επιτευχθεί η εξυγίανση του αθλητικού γίγνεσθαι. Β2. Το κείμενο είναι άρθρο. Περιεχόμενο: Αναφέρεται σε θέμα της επικαιρότητας, αυτό της βίας στα γήπεδα, που ταλανίζει την σημερινή κοινωνία. Ο αρθρογράφος παρουσιάζει τις απόψεις του με αντικειμενικά πληροφοριακά στοιχεία (π.χ στατιστικά δεδομένα, γεγονότα, πορίσματα ερευνών: «τα στοιχεία το 10% των αγώνων», αναφορά σε χώρες, στο τι έκαναν οι κυβερνήσεις χωρών κ.α ), αφού κάνει επίκληση στη λογική, ως μέσο πειθούς. Γλώσσα: αναφορική, κυριολεκτική, δηλωτική. Ύφος: αντικειμενικό, ουδέτερο, σοβαρό, γ πρόσωπο, τύποι της παθητικής φωνής (π.χ «πιστεύεται», «παρατηρείται», «έχει αυξηθεί και μεταφερθεί») Σκοπός: πληροφοριακός (δίνει πληροφορίες για τις ρίζες του χουλιγκανισμού, πότε και πού εμφανίστηκε, ποια τα στάδια εκκόλαψής του, τι παρατηρείται στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, τι κάνουν διάφορες κυβερνητικές αρχές για την αντιμετώπισή του κ.α) Τέλος, μας βοηθά να διαμορφώσουμε κάποια άποψη γνώμη σχετικά με αυτό το επίκαιρο φαινόμενο (π.χ ότι ο χουλιγκανισμός είναι πληγή και χρειάζεται η επίμονη, συλλογική προσπάθεια για τη λύση του) Β3. Τρόπος πειθούς: επίκληση στη λογική, με στόχο την απόδειξη μιας θέσης άποψης (εν προκειμένω ότι η ποδοσφαιρική βία αφορά κυρίως αγώνες που συμβαίνουν στο εσωτερικό μιας χώρας, παρά σε αθλητικά γεγονότα στο εξωτερικό, με αναμετρήσεις της με άλλες χώρες) Μέσα: Χρήση τεκμηρίων (αναφορά σε δεδομένα, γεγονότα και παραδείγματα από το τι συμβαίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ Βρετανία, Ιταλία κ.α, στατιστικά δεδομένα και πορίσματα ερευνων : «τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν να συμβαίνουν στο 10%», «Στην Αυστρία, Σουηδία, Σελίδα 3 από 7
Δανία επίσης έχουμε ανάλογα περιστατικά, σε μικρότερη κλίμακα όμως. Η Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ελβετία έχουν βιώσει κι αυτές επεισόδια βίας», πάλι δηλαδή έχουμε χρήση παραδειγμάτων από πορίσματα σχετικά με τη βία στο εσωτερικό των χωρών.) Β4. α) α+ τάξη, αίρω + παραγωγικό τέρμα ισμός, επίρρημα του «πολύς» πλεῖον + ψήφος, προ + φαίνομαι, αντί+ μετά + -ωπ <ὁρῶ + παραγωγικό τέρμα ιση. β) «ένα αρχικό στάδιο σποραδικής βίας κυρίως προς τους διαιτητές και τους παίκτες βιώνεται από τις περισσότερες χώρες.» Η ενεργητική σύνταξη εξαίρει το υποκείμενο που δρα, παθαίνει ή υφίσταται μια κατάσταση. Το γραμματικό και το λογικό υποκείμενο ταυτίζονται. Εδώ, δίνεται έμφαση στο ότι οι περισσότερες χώρες είναι εκείνες που βιώνουν ένα αρχικό στάδιο βίας. Γ. Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ομιλία Δομή: προσφώνηση, πρόλογος, κύριο θέμα, επίλογος, αποφώνηση Κυρίες και κύριοι, Όλο και συχνότερα γινόμαστε μάρτυρες αρνητικών φαινομένων που παρεισφρέουν στο χώρο του αθλητισμού, αμαυρώνοντας το πνεύμα του ολυμπισμού αλλά και της ευρύτερης κοινωνικής μας ζωής. Ένα απ αυτά είναι και ο χουλιγκανισμός, η βίαιη συμπεριφορά στα ποδοσφαιρικά γήπεδα, η εκδήλωση της οποίας εκτείνεται από απλούς γιουχαϊσμούς, ως μαζικές συρράξεις μεταξύ των οπαδών, εντός και εκτός γηπέδων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των χούλιγκανς έχει διαπιστωθεί πως το απαρτίζουν έφηβοι και νέοι, που δεν ξεπερνούν την ηλικία των τριάντα ετών, βάσει ερευνών που έχουν διενεργηθεί από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, ενώ άτομα μεγαλύτερης ηλικίας στηλιτεύουν το φαινόμενο, όπως έχουν ερωτηθεί μέσω ειδικών ερωτηματολογίων. Το γεγονός αυτό μας κάνει ν αναζητήσουμε τις αιτίες, που οδηγούν τους νέους, κυρίως, να γίνονται φανατικοί οπαδοί και να προβαίνουν σε τρομοκρατικές συμπεριφορές. Α.ΑΙΤΙΕΣ Όσα μπορούν να εντοπιστούν στο ίδιο το άτομο Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εφηβικής και νεανικής ηλικίας: Εκρηκτικότητα Αμφισβήτηση απέναντι στο κατεστημένο, στο κοινωνικά καθιερωμένο, αντίδραση στον κοινωνικό κομφορμισμό. Έτσι, η βία λειτουργεί ως μέσο έκφρασης της επαναστατικότητάς τους. Ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα Υπαρξιακά αδιέξοδα : οι νέοι έρχονται αντιμέτωποι μ έναν σκληρό, απρόσωπο κόσμο, μέσα στον οποίο ψάχνουν ν αυτοπροσδιοριστούν, να αποκτήσουν ταυτότητα και κοινωνικό ρόλο, χωρίς όμως να τα καταφέρνουν πάντα. Αδιέξοδα, συσσωρευμένη συναισθηματική ένταση, εσωτερικές συγκρούσεις, οικογενειακά προβλήματα η βία στα γήπεδα ως τρόπος εκτόνωσης της ψυχολογικής πίεσης. Έλλειψη ηθικών φραγμών, ελλιπής ψυχοσυναισθηματική και πνευματική καλλιέργεια. Το άτομο συνειδητά απεμπολεί αξίες, θυσιάζοντάς τες για δύναμη, κύρος, επιρροή. Δρα συνειδητά ως «θύτης» σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του, προκειμένου να κυνηγήσει και ν αποκτήσει ό,τι θέλει. Συμπεριφορά που μεταφέρεται στο γήπεδο: αν δεν επιτευχθεί το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, η ήττα βιώνεται ως προσωπική αποτυχία. Η νοοτροπία του «θύτη» μεταχειρίζεται τη βία, ως μέσο επίλυσης των διαφορών. Σελίδα 4 από 7
Κοινωνικοί θεσμοί Οικογένεια Γονεϊκό προφίλ: αυταρχικοί ή όσοι παραμελούν τα παιδιά τους. Έτσι, αισθήματα πίεσης ή εγκατάλειψης απελευθερώνονται μέσα απ την ανώνυμη ταυτότητα του χούλιγκαν. Οι ίδιοι οι γονείς έχουν υπάρξει φανατικοί οπαδοί, λειτουργούν ως πρότυπα βίας, ή έμμεσα επιδοκιμάζουν βίαιες συμπεριφορές, τον ανταγωνισμό, την αθέμιτη νίκη, την εξύβριση του αντιπάλου. Χαλάρωση οικογενειακών δεσμών, έλλειψη επικοινωνίας, όχι πια παιδευτικός ρόλος με μετάδοση ηθικών αξιών. Σχολείο: Όχι πολύπλευρη ανάπτυξη μαθητών: μόνο μετάδοση στείρων γνώσεων για ένα «εξετααστικοκεντρικό» εκπαιδευτικό σύστημα, χωρίς έμφαση στην ψυχοσυναισθηματική και ευρύτερα πνευματική καλλιέργεια. Ελλιπής αθλητική διαπαιδαγώγηση. Όχι γνήσια επικοινωνία: συχνά, το σχολείο δε μεριμνά για τα προβλήματα του εφήβου, παρά τα αυξημένα κρούσματα εφηβικής και νεανικής κατάθλιψης. ΜΜΕ Προβολή προτύπων βίας, σε ευρεία κλίμακα (π.χ από ταινίες με βίαιο περιεχόμενο, μέχρι τα δελτία ειδήσεων, όπου φαινόμενα χουλιγκανισμού στα γήπεδα δε στηλιτεύονται επαρκώς) Προβολή αθλητικών αγώνων, υποστήριξη ομάδων, λειτουργία ως «σπόνσορες» υποστηρίζοντας ομάδες, που έχουν επιδείξει βίαιη συμπεριφορά στα γήπεδα Καλλιέργεια ανταγωνισμού και οπαδικού φανατισμού, για υψηλά ποσοστά τηλεθέασης. Αθλητικοί φορείς σύλλογοι Δημόσια συμπεριφορά αθλητών: εξύβριση αντιπάλων, προκλητικότητα, άσκηση σωματικής βίας σε αντιπάλους κατά τη διάρκεια αγώνων οι φίλαθλοι μιμούνται ό,τι βλέπουν (ο χουλιγκανισμός «νομιμοποιείται» απ τους ίδιους τους αθλητές) Υψηλόβαθμα στελέχη αθλητικών ομάδων: καλλιέργεια ανταγωνισμού, για : εντυπωσιακό, αιματηρό θέαμα. Ακόμα, στόχος είναι οι υψηλές πωλήσεις εισιτηρίων, η ευρεία τηλεοπτική κάλυψη, και κατ επέκταση το εύκολο κέρδος. Τέλος, έχουμε σκόπιμο φανατισμό φιλάθλων, για να υπάρχει πάντα μεγάλο ποσοστό οπαδών, που ακολουθούν τυφλά. Στόχος τους οι νέοι κυρίως, που αναζητούν ν ανήκουν σε μια ομάδα, να έχουν μια ταυτότητα, δε διαθέτουν ισχυρή αντίσταση σε τακτικές όπως «η πλύση εγκεφάλου» και αυτές του λαϊκισμού. Αθλητικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί: παραβλέπουν φαινόμενα χουλιγκανισμού και βίας στον αθλητισμό, λόγω δωροδοκίας ή εξυπηρέτησης συμφερόντων. Σελίδα 5 από 7
Αθλητικοί σύλλογοι: από νεαρή ηλικία τα άτομα ωθούνται να θεωρούν ως αυτοσκοπό τους τον πρωταθλητισμό και τις υψηλές επιδόσεις, ακόμα και με αθέμιτα μέσα. Όχι καλλιέργεια των ολυμπιακών ιδεωδών. Αφού ο χουλιγκανισμός είναι μορφή βίας, τροφοδοτείται από τα ευρύτερα αίτια της βίας Οικονομικά Ανεργία (τη βιώνουν σε μεγάλο βαθμό σήμερα οι νέοι), φτώχεια, χαμηλό βιοτικό επίπεδο που βάζει στο στόχαστρο των προτεραιοτήτων την κάλυψη βιοτικών αναγκών και όχι ψυχοπνευματικών. Διέξοδος στην εύκολη, μαζική διασκέδαση (αφού δραστηριότητες που αφορούν την ποιοτική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου κοστίζουν) Κοινωνικά πολιτικά Κοινωνικές ανισότητες, μαζοποίηση που εντείνει τα υπαρξιακά αδιέξοδα, ξενοφοβία και ρατσισμός (συχνά, η βία στα γήπεδα ξεφεύγει απ την αντιπαλότητα περί ομάδων εξελίσσονται σε διαμάχες εθνικιστικού χαρακτήρα ανάμεσα σε οπαδούς διαφορετικής εθνότητας) Πολιτικά συμφέροντα: αποπροσανατολισμός της νεολαίας απ την πολιτική ζωή, στόχος η αποχαύνωση των νέων και η ποδηγέτησή τους, που επιτυγχάνεται με το φανατισμό. Β.ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Η κατάσταση αυτή κρίνεται ιδιαίτερα ανησυχητική, δεδομένων των συνεπειών που προκύπτουν. Για την ακρίβεια: Πλήττεται αμαυρώνεται ο αθλητισμός / «γκετοποίηση» γηπέδων: Τα γήπεδα γίνονται χώροι εκκόλαψης ταραχοποιών και νέων παραβατών. οι φίλαθλοι διστακτικοί να παρακολουθήσουν ζωντανά αγώνες, λόγω των επεισοδίων οι γονείς μπορεί να φτάσουν να αποτρέπουν τα παιδιά απ τη συμμετοχή τους σε ομαδικά αθλήματα, όπως το ποδόσφαιρο, για να μην εμπλακούν σε φαινόμενα βίας. Η βία σε συνάδει με τα ολυμπιακά ιδεώδη Μπορεί να μειωθεί ο αριθμός των επαγγελματιών αθλητών, λόγω φόβου για τη δική τους σωματική ακεραιότητα. Οι νέοι δεν έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν πραγματικά και ν απολαύσουν τα οφέλη του αθλητισμού. (π.χ μέσο ψυχοπνευματικής ανάτασης, συλλογικότητας, χαράς της συμμετοχής κ.α) «Διαφθορά» νέων Απεμπόληση ηθικών αξιών (αλληλοσεβασμός, ανθρωπιστικά ιδεώδη) Ψυχολογικά αδιέξοδα: η βία δε λύνει κανένα υπαρξιακό αδιέξοδο, αντίθετα εντείνει την αίσθηση του ψυχικού κενού. Η βία τυφλώνει, φανατίζει, αποπροσανατολίζει απ τις χαρές της ζωής: όχι δημιουργικότητα, χαρά, οι νέοι δε βιώνουν την ξεγνοιασιά της νιότης. Γίνονται εμπαθείς, μισαλλόδοξοι, καχύποπτοι, συναισθηματικά «άδειοι», χωρίς όρεξη να βελτιώσουν τον κόσμο, χάνεται ο ιδεαλισμός τους και ο οραματισμός για ένα καλύτερο Σελίδα 6 από 7
αύριο μέσα από δημιουργικότητα, πρωτοτυπία, συνεργασία, ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις, επικοινωνία και συναδέλφωση. Διαιώνιση κοινωνικής παθογένειας Κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, που βρίσκουν έκφραση και μέσω της βίας στα γήπεδα. Οι νέοι εθίζονται σε συμπεριφορές που ευνοούν το ρατσισμό, τις κοινωνικές προκαταλήψεις και στερεότυπα (π.χ επιθετικοί σε αλλοδαπούς φιλάθλους ή παίκτες ομάδων, όχι σεβασμός στο διαφορετικό, π,χ ΑμΕΑ, άτομα με διαφορετική ιδεολογία και «πιστεύω» κ.α) Καθώς «η βία γεννά βία», αυξάνεται και η νεανική εγκληματικότητα. Διαιώνιση πολιτικών προβλημάτων Οι νέοι δε γίνονται ενεργοί πολίτες (όχι κριτική σκέψη, παρρησία, δημιουργικότητα, προθυμία για ανάληψη δράσης και πρωτοβουλιών), αφού απορροφούνται τελείως απ την υπερβολική πίστη στην «ομάδα» και στην πρόκληση βίαιων επεισοδίων Όχι δημοκρατικοί πολίτες (όχι ειρηνική επίλυση των διαφορών, εθίζονται μόνο σε βίαιες πρακτικές. Δεν πιστεύουν στην αλληλεγγύη, στο σεβασμού των δικαιωμάτων των άλλων, στην επιχειρηματολογία, στη διεκδίκηση των δικών τους δικαιωμάτων μέσω του διαλόγου, στην οικουμενικότητα και συναδέλφωση των λαών, στην πίστη ότι έχουν και υποχρεώσεις πέρα από δικαιώματα) Όχι ελεύθεροι πολίτες (δρουν βάσει προκαταλήψεων, δε μαθαίνουν να χαλιναγωγούν τα πάθη και τα κατώτερα ανθρώπινα ένστικτα, όπως αυτό της άκριτης επιθετικότητας, επικρατεί εξαχρείωση των ηθών, τα ιδανικά της ευγενούς άμιλλας δε γίνονται τρόπος και φιλοσοφία ζωής) Συνοψίζοντας, συνάγεται το συμπέρασμα ότι η τεράστια απήχηση που έχει στους νέους η υιοθέτηση «χουλιγκανικής» συμπεριφοράς στα γήπεδα οφείλεται σε μια πλειάδα παραγόντων, ενώ ταυτόχρονα αυτή η μαζικότητα καθίσταται ιδιαιτέρως ανησυχητική, δεδομένων των συνεπειών που προκύπτουν τόσο για τους νέους τους ίδιους, όσο και για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Επομένως, γίνεται φανερή η αδήριτη ανάγκη λήψης δραστικών μέτρων καταπολέμησης της βίας στα γήπεδα, έχοντας ως όραμα μια νεολαία που ελεύθερη απ την τροχοπέδη του χουλιγκανισμού θα χτίσει έναν καλύτερο κόσμο. Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας. Σελίδα 7 από 7