Αμαθούντα Μάθημα: Ιστορία της Κύπρου ΝΕΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΖΑΚΑΚΙΟΥ Χρήστος Παναγιώτου Β 2 Υπεύθυνη καθηγήτρια:μαρία Χατζημιχαήλ Page 1 of 6
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - Εξώφυλλο...1-7 - Περιεχόμενα...2-7 - Γενική εισαγωγή...3-7 - Ιστορική αναδρομή...3-7 - Περιγραφή του χώρου...4-7 - Επίλογος...5-7 - Βιβλιογραφία...6-7 - Παράρτημα Φωτογραφικού υλικού...7-7 Page 2 of 6
Όπως ξέρουμε όλοι σήμερα η Αμαθούντα είναι μια αρχαία πόλη της Κύπρου που είναι χτισμένη μέσα στη Λεμεσό,κοντά στις εκβολές του ποταμού Τετία, του σημερινού ποταμού της Γερμασόγειας.Σχετικά με τους πρώτους κατοίκους της δεν έχει εξακριβωθεί αν ήταν αυτόχθονες ή Έλληνες γιατί οι διάφορες μαρτυρίες δεν συμφωνούν μεταξύ τους.η γεωγραφική της θέση είναι πολύ εύνεια και προσιτή απο τη θάλασσα, προστατευμένη απο τις πλημμύρες των μεγάλων κοιλάδων που εκτείνονται απο την οροσειρά του Τροόδους. Σε μικρή απόσταση από την ενδόπολη που υδρεύεται επαρκώς και έχει μεγάλο γεωργικό και ορυκτό πλούτο. Το φάσμα για των Θρησκευτικών απεικονίσεων έχει εμπλουτισθεί. Το είδωλο τους ήταν μια Θεά με τα ανυψωμένα χέρια, με ενα πρόσωπο κερασφορό, ένα δευτερο γενειοφόρο και ηταν γυμνή. Το πρώτο ανάγλυφο που βρέθηκε ήταν φτιαγμένο απο ασβεστόλιθο στα τέλη του 7ου αι. π.χ. Πρόκειτε για ένα κεφάλη που φυλλάσσεται σήμερα στις Βρυξέλλες. Αυτό το ανάγλυφο δεν ειναι το μοναδικο που βρέθηκε. Βρέθηκαν και αλλα πήλινα αγαλματίδια, αναθήματα, μικρά γυναικεία ομοιώματα και παιδικά παιχνίδια που εγχώριας παραγωγής και αυτά ολα βρέθηκαν μέσα σε τάφους μέσα στη Αμαθούντα. Τα πιό εντυπωσιακά αντικειμενα βρέθηκαν στον ιερό ναο της Αφροδίτης του 7ου αι. είναι το κολοσσιαίο λίθινο αγγείο. Το βάρος του 13 τόνων και διαμέτρου 3,19 μ. Το αγγείο αυτό όπως και τα αλλα αγγεία που βρέθηκαν χρησίμευαν στον εξαγνιστικό καθαρισμό πριν από την είσοδο στον ιερό περίβολο. Επάνω του είχε διακοσμημένα με ένα ταύρο που υπάρχει η ετεοκυπριακή επιγραφη η οποία απαντά και σε ορισμένα μικρά αγγεία αφιερωμένα στη θεά. Η πολιτική, οικονομική και θρησκευτική εξουσία στην Αμαθούντα όπως και στα υπόλοιπα κυπριακά βασίλεια διοικά ο βασιλιάς ο οποίος ασκεί απόλυτη εξουσία που περιβάλλεται από ένα ανώτερο συμβούλιο πριγκιπών και συντηρεί ένα σώμα αυλών. Η βασιλική περιουσία στηριζεται στο φόρο της δεκάτης με την άμεση εκμετάλλευση γεωργικών και δασικών υλών, την είσπραξη τελωνιακών δασμων και ασφαλώς, την εκμετάλλευση των μεταλλείων χαλκου της Καλαβασσού.Η Αμαθούντα στήν αρχαϊκή περίοδο η βασιλική της εξουσία ταλαντευόταν ανάμεσα σε μονάρχες Φοίνικες, Ετεοκύπριους και Ελληνες είχαν μιά κεντρική εξουσία με έντονα θρησκευτικά στοιχεία και επίσης μιά αυλή όπου ραψωδή απήγγελλαν επικά ποιήματα και τραγουδούσαν Υμνους στη μεγαλη θεά την Αφροδίτη. Σύμφωνα με το Βιργίλιο η Αμαθούντα ηταν η πόλη όπου λατρευόταν η Αφροδίτη και έχει μείνει γνωστή για τον περίφημο ναό της. Εκεί υπήρχε το άγαλμα της θεάς που σύμφωνα ήταν το ωραιότερο άγαλμα που είχε αφιερωθή σε αυτήν. Ο ναός της χτίστηκε απο τον Άμαθο τον γιό του Βασιλιά Ηρακλή. Μετά από μιά σύντομηασσυριακή κυριαρχία ( 709-663 ) το νησί διανύει έναν αιώνα ανεξαρτησίας ώς το 570 περιπου. Σε αυτή την περίοδο, την αρχαϊκή εποχή στην Αμαθούντα το εμπόριο ήταν μια περίοδος ευημερίας με εξαγωγές χαλκού, ξύλου, μετάλλου και κεραμεικής σε όλη την Μεσόγειο Page 3 of 6
Οι αρχαιολογικές έρευνες έδειξαν ότι η περιοχή κατοικείτε από πάρα πολύ παλιά. Αρχικά ήταν μια μικρή πόλη χτισμένη σε οχυρό λόφο δίπλα στη θάλασσα. Περίπου τον 8ο αιώνα π. Χ. κτίστηκε το λιμάνι, στα ελληνιστικά χρόνια. Το λιμάνι επεκτάθηκε και χτίστηκε δεύτερος εσωτερικός κλειστός λιμένας. Στη γεωμετρική περίοδο η Αμαθούντα, όπως και σε όλες τις αρχαίες Κυπριακές πόλεις, εγκαταστάθηκαν Ετεοκρήτες αλλά και μυκηναίοι άποικοι, αυτό έχει εξακριβωθεί από αγγεία της περιόδου που έχουν βρεθεί σε νεκροταφεία της αρχαίας Αμαθούντας.Έως την Αρχαϊκή περίοδο η πόλη οχυρώθηκε με γερά τείχη και ενισχύθηκε επιπλέον στην Ελληνιστική περίοδο. Τα νοτιοανατολικά τείχη έπαθαν σημαντική ζημιά τον 4ο αιώνα από σεισμούς. Τα τμήματα που προστάτευαν την Ακρόπολη ξαναχτίστηκαν από τον Ιουστινιανό ( 527-565 μ. Χ. ). Αργότερα, τα νοτιοανατολικά τείχη ξαναχτίστηκαν, ενώ τα βόρεια και ανατολικά τμήματα αναστηλώθηκαν εν όψει της Αραβικής απειλής κατά τον 7ο αιώνα. Απο την Αρχαϊκή εποχή η πόλη ήταν οχυρωμένη απο όλες τις πλευρές με τείχη τα οποία ενισχύθηκαν στην Ελληνιστική εποχή όταν κατασκευάστηκε το λιμάνι λίγο πριν από το 294 π.χ Στους ελληνιστικούς χρόνους γύρω στο 100 π.χ,ενισχύθηκαν τα βόρεια σύνορα ίσως για να προφυλάξουν την πόλη από την πειρατεία. Οι φθορες στα τείχη επιδεινωσε ο σεισμός του 365 μ.χ. Ετσι αναγκάστηκαν να χτίσουν νέα τείχη για τον Ιουστινιανό. Στο βόρειο τείχος έδειξαν ιδιαίτερη μέριμνα για την άμυνα της χαμηλής ζώνης ανάμεσα στους λόφους και την πρόσβαση στην πόλη. Επίσης στην Αμαθούντα υπήρχε το υδραγωγείο με καμάρες που έφερνε νερό απο τις πηγες του Αρμενοχωρίου. Στα βόρεια της Αμαθούντας κατέληγε το τείχος που με τη σειρά του βοηθούσε και στήριζε το δίκτυο υδροδότησης της πόλης. Η κατασκευή του ήταν τεχνική με δρομικούς και μπατικούς λιθοπλινθους εναλλάξ, που είχε τοποθετηθείχρονικά στην Ελληνιστική εποχή. Μια σημαντική παροχέτευση του υδραγωγείου πρέπει να έφερνε νερό στη μεγάλη δεξαμενή-νυμφαιο που δεσπόζει στην αγορά. Το εξωτερικό λιμάνι της Αμαθούντας του οποίου διακρίνονται οι βυθισμενες προβλήτες που αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα της άμυνας της πόλης. Αυτο το λιμάνι προστατευόταν απο δύο μόλους και στο νότο ενας κυματοθραύστης. Η διάρκεια ζωής του λιμένα που τον κατασκευάστικε στα τέλη του4ου αι. Οι πρώτες ανακαλύψεις για τις οποίες γίνεται λόγος, ήταν στη εποχή της Φραγκοκρατίας ( 1191 1489 ) είναι τα μεγάλα λίθινα αγγεία στην κορυφη της ακρόπολης καί ορισμένοι τάφοι. Η πρώτη μεγάλη αποστολή επιχειρήθηκε το 1862 υπό την επίβλεψη του κόμη Melchiorde Vogueμε τη συνδρομή του αρχιτέκτονα Ed. Duthoit και του επιγραφολόγου W. Waddington.Toσημαντικότερο κέρδος αυτής της αποστολής ήταν η ανακάλυψη στο χωριό του Αγίου Τύχωνα, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο μερικές επιγραφές καθώς και του μοναδικού κολοσσιαιου λίθινου αγγείου που διατηρήτε μέχρι σήμερα. Αυτά τα ευρήματα έχουν μεταφερθή στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίση το 1865.Τα πολυάριθμα ευρήματα (τάφοι,πορσελάνες,κάνθαροι απο έβενο,κοσμήματα,δακτυλίδια,αγγεία κ.λ.π) που ανακαλυφθήκαν στην περιοχή επιβεβαιώνουν το γε- Page 4 of 6
γονός οτι η πόλη γνώρισε σημαντική ανάπτυξη ιδιαίτερα στο διάστημα 650-350 π.χ ( ελληνοφινική περίοδος ).Στα νομίσματα που βρέθηκαν έγινα γνωστά τα ονόματα των βασιλιάδων της πόλης απο το 450 εώς τα τέλη του 4 ου αι.π.χ. Αυτά τα νομίσματα είχαν πάντοτε μιά όψη την παράσταση ενος ξαπλωμένου λιονταριού που ήταν το σύμβολο της πόλης και κάποιες φορές έναν υπτάμενο αετό. Στην αλλη όψη είχε μόνο την κεφαλή και τα μπροστινά πόδια του λιονταριού ή του ιπτάμενου αετού. Απο την επίσκεψη μου στον αρχαιολογικό χώρο της Αμαθούντας μου λάτρεψατη βασιλική στην κορυφή της ακρόπολης, το ανάκτορο και τους υπόγειους λατρευτικούς χώρους. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτήν την μοναδική εμπειρία που πέρασα σε αυτον τον ξεχωριστό χώρο με την ανεκτίμητη αρχαιολογική αξία. Ευχή μου είναι όπως διατηρηθεί στο χρόνο και προστατευθεί απο τους αρμόδιους στο πέρασμα του χρόνου και της φθοράς. Δεν υπάρχουν πολλοί τέτιοι χώροι άρα πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί οταν τους επισκεπτόμαστε. θα έχω να θυμάμε τα χιλιάδες αρχαιολογικά ευρήματα που ανακαλήφθηκαν στην περιοχή αυτή. Μέσα απο αυτήν την ερευνα εμπλούτησα τις γνώσεις μου και με έκαναν ακόμη πιο περήφανο που ειμαι Κύπριος. Μέσα απο την περιδιάβαση μουστους διάφορους χώρους της αρχαίας Αμαθούντας φαντάστικα για λίγη ώρα ότι ζώ, σε εκείνη την εποχή. Περπάτησα στην αρχαία αγορά, είδα το ιερό της αφροδίτης, το υδραγωγείο, αρχαϊκές κατοικίες. Ετσι με την επίσκεψη μου έκλεισα όλα τα κενά που είχα μέσα στο μυαλό. Page 5 of 6
Βιβλιογραφία: Βιβλίο: Οδηγός Αμαθούντας,Λευκωσία 1999,πολιτιστικό ίδρυμα Εγκυκλοπαίδεια: Για σας παιδιά, αυλός, αθήνα Ιστοσελίδα: http: //www.visitcyprus.com/wps/portal Page 6 of 6