Ερώτηση: Είναι σωστή η έκφραση «µαθαίνω αρχαία ελληνικά» ή «γνωρίζω αρχαία ελληνικά;»

Αρχαίες και Νέες Ελληνικές ιάλεκτοι

Ερώτηση: Είναι σωστή η έκφραση «µαθαίνω αρχαία ελληνικά» ή «γνωρίζω αρχαία ελληνικά;»

Τι προκάλεσε τη διαίρεση της ΑΕ Παρουσία λαών που ήταν ήδη εγκατεστηµένοι ιαδοχική άφιξη Ελλήνων

Πηγές Λογοτεχνία Επιγραφές (αντοπροσωπευτικότερες πληροφορίες)

Χαρακτηριστικό Ποτέ σε τόσο µικρό χώρο δεν βρέθηκαν τόσες πολλές διάλεκτοι Παρά τη διαφοροποίηση, η ελληνική δεν διασπάσθηκε σε επιµέρους γλώσσες, όπως έγινε µε τη λατινική. Σ αυτό συνετέλεσε η κοινή συνείδηση και το όµαιµον και οµόθρησκον

Πώς εξηγείται η εγγύτητα αποµακρυσµένων διαλέκτων Οµοιόµορφο υπόστρωµα Μετανάστες µετέφεραν τη γλώσσα (πβ. εποικισµό της Κύπρου από Αρκάδες κατά τη µυκηναϊκή περίοδο, βλ. Αγαπήνωρ-Πάφος- Αφροδίτη Παφία)

Οι αρχαίοι γραµµατικοί ανέφεραν τέσσερις διαλέκτους: Αττική, Ιωνική, Αιολική, ωρική µε βάση τις λογοτεχνικές γλώσσες. Υπήρχε και η κοινή

Ποια τα προβλήµατα ταξινόµησης; Η µετανάστευση έγινε µε συνεχείς µετακινήσεις που είχαν ως συνέπεια την ανάµειξη Οι Έλληνες ήρθαν σε επαφή µε άλλους λαούς Αναπτύχθηκαν νεωτερισµοί σε κάθε διάλεκτο Έγινε δανεισµός

Οµοιότητες οφείλονται σε: Στοιχεία από εποχή Πρωτοελληνικής Ίδιες επιδράσεις σε διαφορετικές διαλέκτους Κατάλοιπα παλαιότερης διαλέκτου άνεια, παράλληλες εξελίξεις

ιαίρεση υτικές (εν µέρει Βοιωτικά, Θεσσαλικά) και Ανατολικές (Ιωνική-Αιολική οµάδα, Αρκαδοκυπριακή) Ιωνική : Μ. Ασία, Εύβοια, Αττική Αιολική : Λέσβο, Βοιωτία, Θεσσαλία ωρική : Σπάρτη, Κρήτη, Άργος, Κόρινθο, Κ. Ιταλία

Επικρατέστερη ταξινόµηση Αττικο-Ιωνική Αρκαδοκυπριακή Αιολική υτική Ελληνική

Φθόγγοι και Γράµµατα της Α.Ε

ΤΡΟΠΟΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ ΘΕΣΗ ΑΡΘΩΣΗΣ διχειλικά χειλοδοντ µεσοδοντ οδοντ φατν. ουραν ικά υπερωικά Στιγµιαία (Άφωνα) ψιλά µέσα δασέα p t k b d g ph th kh Συριστικά ένρινα m n s υγρά πλευρικά l N ηµίφωνα παλλόµενα B r j

Φωνητική καταγραφή: Φωνήεντα Αα [a] [ā] Εε [e] Ιι [i] [ī] Οο [o] Υ [ü] [y] Ου [ū] Ωω [ç:] Ει [ệ] Ηη [E] ῳῼ [oy]

Φωνητική καταγραφή: Σύµφωνα Κκ [k] Σσς [s] [z] Ππ [p] Λλ [l] Ττ [t] Ρρ [r] Γγ [g] [N] Μµ [m] Ββ [b] Νν [n] δ [d] Ζζ [sd] [dz] Χ [k h ] Ξξ [ks] Φ [p h ] Ψψ [ps] Θ [t h ]

Χαρακτηριστικά Αττικο-Ιωνικής α>η: δαµος/δηµος, µάτερ/µήτηρ εφελκυστικό ν: έλυσε(ν) Αντιµεταχώρηση (ποσοτική µετάθεση): λεώς<λα-ός<λα ός<λαfός γ πληθυντικό αορίστου σαν: έθεσαν, έδοσαν Προσωπική αντ.: ηµέας-ηµας ηµας (κατ αναλογία προς το ευγενέας) ην αντί ης (es-t) και ησαν αντί ηεν (es-ent) ent)

Η Ιωνική διαφέρει από την Αττική: Αλλαγή α σε η (ενώ στην Αττική αυτό απαγορεύεται µετά το ε, ι, ρ): χώρη, οικίη εν υπάρχει αττική συναίρεση στα εα, εο: γένεος, γένεα Απώλεια F και αντέκταση: ξεινος<*ξενfος, ος, κούρη<*κορfα (βλ. αττ. Ξένος, κόρη) σσ αντί ττ Κράση ο, ου, ω+α=ω: τωγωνος ρσ αντί ρρ άρσην (άρρην) Ην αντί εάν, αν Πόλις-πόλιος Βασιλεύς-βασιλέος -κλης-κλέοςκλέος Βόλοµαι (βούλοµαι) Ιρος (µε ψιλή) Μέζων, κεινος, ξυνος, ηνεικα αντί ήνεγκα

Η Ιωνική διακρίνεται σε Ανατολική (ψίλωση): Ιωνικές πόλεις Μ. Ασίας, Σάµος, Χίος, αποικίες Ελλήσποντου, Προποντίδας και Εύξεινου Πόντου Κεντρική (όχι ψίλωση): Ιωνικές Κυκλάδες, Νάξος, Αµοργός, Πάρος, ήλος, Τήνος, Άνδρος υτική (-ρρ, ξένος αντί ξεινος): Χαλκίδα, αποικίες Ιταλίας, Σικελία, Χαλκιδική, Ερέτρια (έχουριν αντί έχουσιν)

Αρκαδοκυπριακή ιν αντί εν -αυ Μιλτιάδαυ, Ονασαγόραυ πος αντί προς κας αντί και Πτόλις Τα λαρυγκοχειλικά της Ι.Ε γίνονται οδοντικά πριν από µπροστινά φωνήεντα Μέση φωνή: -τυ, -ντυ αντί το, -ντο, -ται, -νται Ονυ=όδε από/εξ+δοτική

Ειδικά χαρακτηριστικά αρκαδικής Γενική ενικού θηλυκών αυ: οικίαυ, ζαµίαυ Γ πληθυντικό σε νσι: κρίνωνσι έκο, hεκοτόν Αριθµητικά σε κάσιοι (αντί κόσιοι) Πρόθεση κατύ (κατά)

Ειδικά χαρακτηριστικά κυπριακής (Κυπριακό συλλαβικό αλφάβητο) Γενική ενικού σε ον Εµφάνιση f πριν από σύµφωνα: fρέτα (ρήτρα) Αντικατάσταση του γ από ζ (αζαθός) υ=επί, ε=ει

Αιολική kw>π (αντί τ στις υπόλοιπες): πέσσαρες Πατρωνυµικό επίθετο αντί γενικής: Μέλαγχρος Πιθώνειος ε αντί ι µετά από ρ: αµοκρέτω, Υβρέστας ία=µία, µηδεϊα=µηδεµία Ο αντί α πριν η µετά από υγρά: στροτός, χόλαισι (χαλωσι)

Λεσβιακή Αίµισυς Ναυος αντί νεώς Ότα=ότε Όττι, όππως Ανέβασµα του τόνου Σπέλλω αντί στέλλω

Θεσσαλική Ου αντί ω Γενική ενικού σε οι Κις αντί τις (quid) ιπλασιασµός συµφώνων: πόλλιος, ίδδιαν, στάλλα ιε=διά Μέσποδι=έως Πετθαλός=Θεσσαλός

Βοιωτική Το βασικότερο χαρακτηριστικό της είναι ο µονοφθογγισµός των διφθόγγων και η κλειστότερη προφορά των φωνηέντων. Αυτά τα γνωρίσµατα οδήγησαν στη Νεοελληνική προφορά

υτική : ιατήρηση του τα στα ρήµατα π.χ. δίδωτι αριθµητικά σε κάτιοι, fίκατι οδελός, δείλοµαι (εναλλαγή οδοντικών µε χειλικά) τοι αντί οι Ιαρός, Άρταµις (α αντί ε) -κα αντί τε και τόκα, πόκα, όκα Πρατος αντί πρωτος φέροµες αντί φέροµεν α+ε=η: νικην

ωρική Κατά τον Ηρόδοτο το «Μακεδνόν» µετακινήθηκε από την Πίνδο και στην Πελοπόννησο ονοµάστηκε ωρικόν (Συντηρητική) Πρωτογενές α: µάτηρ, φάµα, ή ταν ή επί τας ΦσΦ>ΦhΦ Φ Ποhοιδάν=Ποσειδωνοιδάν=Ποσειδων Ρωτακισµός του τελικού ς ιατήρηση του αρχικού f µέχρι πολύ αργά fάναξ, fέργον, λαfός, νέfος.

Ίωνες : τέσσαρες Αθηναίοι : τέτταρες Νεώτεροι Ιώνες : τέσσερες Λέσβιοι : πέσσυρες Βοιωτοί : πέτταρες

Μακεδονική ιάλεκτος Μακεδών/Μακεδνός/Μακέτης κοινή ρίζα µακ µε τα µάκος, µακρός Λεξικογραφικά στοιχεία (Αµερίας, Ησύχιος) Βασικά χαρακτηριστικά Πρωτοελληνικής εκτός φ, θ, χ / β, δ, γ δώραξ, κεβαλή, Βερενίκα, αδραία (=αιθρία) Σάρισα, ρύµη, παρεµβολή

Άσκηση: Αναγνωρίστε τη διάλεκτο Φανοδίκω εµί τωρµοκράτεος τω Προκοννησίω. Κρητηρα δε και υποκρητήριον και ηθµον ες πρυτανήιον έδωκεν Συκεευσιν Φανοδίκω εµι τω Ηερµοκράτους των Προκονησίω καγω. Κρατήρα καπίστατον και Ηεθµόν ες πρυτανειον έδωκα µνηµα Σιγευσι

τοις κατοικέντεσσι παρ αµµέ Πετθαλουν και τουν άλλουν Ελλάνουν δοθει α πολιτεία Επές δε ταις οικίαις µίαν έκαστον έχεν κατύ το διάγραµµα Ταν µεν πράταν µερίδα από το αντόµω το παρ τα Ηηρώιδεια άγοντος, ευρος ποτί ταν τριακοντάπεδον ταν διά των hιαρων χώρων άγωσαν.

Λογοτεχνικές Γλώσσες Οµηρικά έπη : κράµα, τεχνητή γλώσσα Λυρική Ποίηση : Ιωνική (ελεγεία)/ δωρική διάλεκτος (χορικά), αιολική λυρική (Σαπφώ, Αλκαίος), Ιαµβικοτροχαϊκή (Αρχίλοχος, Ιππώνακτας-Ιωνική) Ιωνική) Ιωνικός Πεζός Λόγος Αττικός Πεζός Λόγος Αττική Τραγωδία : αττική / δωρική Κωµωδία : αττική

Μορφές Κοινής Αττική Κοινή : Αµφικτιονία ήλου, Ιωνικός κόσµος, Μακεδονία ωρική Κοινή : Πελοπόννησος, Κρήτη, Ρόδος, Αχαϊκή Συµπολιτεία Β Κοινή : Αιτωλική αµφικτιονία