Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λουξεμβούργο, 3 Απριλίου 2017 (OR. en) 7775/17 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Με ημερομηνία: 3 Απριλίου 2017 Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες COHOM 44 CFSP/PESC 300 DEVGEN 49 FREMP 37 αριθ. προηγ. εγγρ.: 7533/17 COHOM 39 COPS 102 CFSP/PESC 271 DEVGEN 46 FREMP 34 Θέμα: Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (3 Απριλίου 2017) Διαβιβάζονται συνημμένως στις αντιπροσωπείες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, όπως εγκρίθηκαν κατά την 3530ή σύνοδο του Συμβουλίου στις 3 Απριλίου 2017. 7775/17 ΘΛ/μκρ 1 DGC 2B EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, 3 Απριλίου 2017 1. Το Συμβούλιο εκφράζει βαθιά ανησυχία για τις συνεχιζόμενες σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα πολλά παιδιά ανά την υφήλιο. Η ΕΕ αναγνωρίζει κάθε παιδί ως φορέα δικαιωμάτων και επιδιώκει να προάγει την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού σε όλον τον κόσμο και να διασφαλίζει τον σεβασμό του υπέρτερου συμφέροντος του παιδιού σε όλες τις πολιτικές που το επηρεάζουν. Ενόψει της έγκρισης του θεματολογίου 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη 1 και της κατευθυντήριας αρχής αυτού «να μη μείνει κανείς πίσω», της Διακήρυξης της Νέας Υόρκης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες 2, και σύμφωνα με τη δέσμευση της ΕΕ για ενσωμάτωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλους τους τομείς πολιτικής στο πλαίσιο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ οι οποίοι επιβεβαιώνονται στη συνολική στρατηγική 3, το Συμβούλιο χαιρετίζει τις αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού (εφεξής: «κατευθυντήριες γραμμές»), οι οποίες έχουν ως στόχο να ενισχύσουν τις προσπάθειες που γίνονται για να διασφαλιστεί ότι οι πολιτικές και η δράση της ΕΕ προσεγγίζουν αποτελεσματικά τα πλέον ευάλωτα και περιθωριοποιημένα παιδιά. Το Συμβούλιο επίσης υπενθυμίζει τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού (Δεκέμβριος 2014) 4 και τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ σχετικά με τα παιδιά σε ένοπλες συγκρούσεις (Ιούνιος 2008). 1 2 3 4 Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development (Να αλλάξουμε τον κόσμο μας: το θεματολόγιο του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη), απόφαση που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση στις 25 Σεπτεμβρίου 2015 (UNGA A/RES/70/1) Διακήρυξη της Νέας Υόρκης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, A/71/L.1*, 13 Σεπτεμβρίου 2016 Συνολική στρατηγική για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης https://europa.eu/globalstrategy/en/global-strategy-foreign-and-security-policy-european-union Τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού (Δεκέμβριος 2014) θίγουν ζητήματα που άπτονται κυρίως της εσωτερικής πολιτικής της ΕΕ. 7775/17 ΘΛ/μκρ 2
2. Το Συμβούλιο θεωρεί ότι είναι σημαντικό αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές να προαγάγουν μια προσέγγιση με γνώμονα την ενίσχυση των συστημάτων μέσω του προσδιορισμού όλων των απαραίτητων μέτρων, δομών και φορέων που απαιτούνται για την προστασία όλων των δικαιωμάτων κάθε παιδιού, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των πλέον ευάλωτων και περιθωριοποιημένων, όπως λ.χ. χωρίς ωστόσο να περιορίζονται μόνο σε αυτά, τα παιδιά που έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό μιας χώρας, τα παιδιά μετανάστες ή πρόσφυγες, τα ασυνόδευτα παιδιά, τα παιδιά με αναπηρίες, τα παιδιά που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες, τα παιδιά που βιώνουν φτώχεια ή συγκρούσεις και εύθραυστες καταστάσεις, τα παιδιά που στερούνται την ελευθερία τους ή που βρίσκονται αντιμέτωπα με το νόμο, τα παιδιά που στερούνται εκπαίδευσης και τα παιδιά που εξαναγκάζονται σε εργασία, τα θύματα των παιδικών, πρόωρων και καταναγκαστικών γάμων και άλλων επιζήμιων πρακτικών, όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Η προσέγγιση αυτή λαμβάνει επίσης υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες των κοριτσιών και των αγοριών με βάση το φύλο και την ηλικία. 3. Η ΕΕ θα συνεχίσει να συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες που αποσκοπούν στην κατάρτιση του παγκόσμιου συμφώνου για τους πρόσφυγες και του παγκόσμιου συμφώνου για τη μετανάστευση. Σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών όλων των παιδιών προσφύγων και των παιδιών μεταναστών, ανεξάρτητα από το καθεστώς υπό το οποίο βρίσκονται, και την ανάγκη να λαμβάνεται προεχόντως υπόψη πάντοτε το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων παιδιών και των παιδιών που έχουν απομακρυνθεί από τις οικογένειές τους, σε πλήρη συμμόρφωση με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού (ΣΔΠ) και τα προαιρετικά πρωτόκολλά της καθώς και την ανάγκη να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για την παροχή στα παιδιά μετανάστες και τα παιδιά πρόσφυγες ενός γόνιμου περιβάλλοντος για την πλήρη επίτευξη των δικαιωμάτων και των δυνατοτήτων τους. Η προστασία των παιδιών είναι ενσωματωμένη σε όλους τους επιμέρους τομείς της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές, το Συμβούλιο ειδικότερα: 4. Επιβεβαιώνει ότι η ΣΔΠ και τα τρία προαιρετικά πρωτόκολλά της σχετικά με την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και την παιδική πορνογραφία, σε σχέση με την ανάμιξη παιδιών σε ένοπλη σύρραξη και για τη διαδικασία επικοινωνίας, αποτελούν τα πρωταρχικά διεθνή πρότυπα για την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού. Η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει και να ενθαρρύνει τις χώρες εταίρους να επικυρώνουν και να εφαρμόζουν αυτές τις πράξεις. 7775/17 ΘΛ/μκρ 3
5. Υπογραμμίζει το αδιαίρετο των δικαιωμάτων του παιδιού όπως ορίζεται στη ΣΔΠ και την πρωτεύουσα σημασία που πρέπει να δίνεται και στις τέσσερις γενικές αρχές της Σύμβασης το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού, τη μη διάκριση, το δικαίωμα ακρόασης και το δικαίωμα στη ζωή, την επιβίωση και την ανάπτυξη, τα οποία παρέχουν κατευθύνσεις για την εφαρμογή όλων των άλλων άρθρων της Σύμβασης. 6. Επιβεβαιώνει τη σημασία της προαγωγής της ισότητας των φύλων μεταξύ όλων των αγοριών των κοριτσιών δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην αντιμετώπιση των διακρίσεων με βάση το φύλο και της βίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, και της διασφάλισης της χειραφέτησης των κοριτσιών, αφού συχνά αυτά υφίστανται τις μεγαλύτερες υστερήσεις. Για το σκοπό αυτόν, το Συμβούλιο υπενθυμίζει τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ σχετικά με τη βία κατά των γυναικών και την καταπολέμηση των κάθε μορφής διακρίσεων έναντι των γυναικών. 7. Υπογραμμίζει την ανάγκη να ενισχυθεί η ικανότητα των παιδιών να συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων και στις διαδικασίες που τα αφορούν, σύμφωνα με το άρθρο 12 της ΣΔΠ και το γενικό σχόλιο αριθ. 12 5. 8. Υπενθυμίζει τα συμπεράσματά του της 19ης Μαΐου 2014 σχετικά με μια προσέγγιση της αναπτυξιακής συνεργασίας με βάση τα δικαιώματα, η οποία περιλαμβάνει όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα, και χαιρετίζει την προαγωγή μιας βασισμένης στα δικαιώματα προσέγγισης για την ενίσχυση των συστημάτων που θα έχει πάντοτε γνώμονα τη ΣΔΠ, όπως προβλέπεται στις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές. 9. Αναγνωρίζει, σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια νέα ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη 6, ότι η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω την ενσωμάτωση των δικαιωμάτων του παιδιού σε όλους τους τομείς και σε κάθε πρόγραμμα, και να ενισχύσει τον προγραμματισμό με ιδιαίτερη ευαισθησία για τα παιδιά. Σε σχέση με τα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ στο πλαίσιο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ, το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και την ΕΥΕΔ να επιβάλουν επιπλέον στους δικαιούχους που εργάζονται απευθείας με παιδιά, την υποχρέωση θέσπισης πολιτικών για την προστασία των παιδιών, ως προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση από την ΕΕ. 5 6 Γενικό σχόλιο αριθ. 12, δικαίωμα ακρόασης του ανηλίκου, CRC/C/GC/12, Ιούλιος 2009 Πρόταση για μια νέα ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη: «ο κόσμος μας, η αξιοπρέπειά μας, το μέλλον μας», COM(2016) 740 τελικό, 22 Νοεμβρίου 2016 7775/17 ΘΛ/μκρ 4
10. Αναγνωρίζει την ανάγκη να υποστηριχθούν και να ενθαρρυνθούν οι χώρες εταίροι να θεσπίσουν εθνικές στρατηγικές για τα δικαιώματα του παιδιού, βάσει ανάλυσης της κατάστασης των παιδιών στις χώρες αυτές με ιδιαίτερη ευαισθησία για τα δικαιώματα και το φύλο του παιδιού. Ακολούθως, η κατάρτιση εθνικών προϋπολογισμών με ευαισθησία για τα παιδιά θα πρέπει να σχεδιάζεται και να υλοποιείται κατά τρόπο ώστε τα παιδιά, ιδίως όσα βιώνουν καταστάσεις που τα καθιστούν ευάλωτα, να είναι ορατά στον προϋπολογισμό 7. 11. Χαιρετίζει τη σημασία που δίνεται στην ενθάρρυνση και την υποστήριξη των χωρών εταίρων για τη συλλογή και τη χρήση αναλυτικών δεδομένων τα οποία απεικονίζουν την ανισότητα και τη διάκριση ανά φύλο, ηλικία, εισόδημα, αναπηρία και άλλους παράγοντες, καθώς και στην παροχή πληροφοριών σχετικά με περιθωριοποιημένες, ευπαθείς και δυσπρόσιτες ομάδες, στη διακυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς και σε άλλα ζητήματα, με συνέπεια προς την προσέγγιση της ΕΕ με βάση τα δικαιώματα. 12. Αναγνωρίζει τη σημασία της ενθάρρυνσης και της υποστήριξης των χωρών εταίρων ώστε να θεσπίσουν και να αναθεωρήσουν τις εθνικές τους νομοθεσίες και τις συναφείς διοικητικές οδηγίες για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωσή τους με τους σχετικούς διεθνείς κανόνες και πρότυπα για τα δικαιώματα του παιδιού, ιδίως τη ΣΔΠ και τα προαιρετικά πρωτόκολλα αυτής, καθώς και να διαμορφώσουν και να ενισχύσουν ανεξάρτητους θεσμούς για τα δικαιώματα του παιδιού, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων (ΕΟΑΔ) ή/και διαμεσολαβητών για τα παιδιά και κυβερνητικών μηχανισμών για το συντονισμό της δράσης των κυβερνητικών δομών σε κάθε επίπεδο αλλά και της κυβέρνησης με την κοινωνία των πολιτών. 7 Όπως ορίζεται στο γενικό σχόλιο αριθ. 19, CRC/C/GC/19, 2016, παρ. 3, με τον όρο «παιδιά σε ευάλωτη κατάσταση» νοούνται τα παιδιά που είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα σε παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους, όπως, μεταξύ άλλων, τα παιδιά με αναπηρίες, τα παιδιά πρόσφυγες, τα παιδιά που ανήκουν σε μειονότητες, τα παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, τα παιδιά που τελούν υπό εναλλακτική φροντίδα και τα παιδιά που βρίσκονται αντιμέτωπα με το νόμο. 7775/17 ΘΛ/μκρ 5
13. Το Συμβούλιο επιβεβαιώνει τη στήριξή του στο έργο των αρμόδιων διεθνών και περιφερειακών φορέων στον τομέα των δικαιωμάτων του παιδιού, ιδίως των οργάνων και των φορέων παρακολούθησης των Συνθηκών του ΟΗΕ, και ειδικότερα της Επιτροπής για τα δικαιώματα του παιδιού, των ειδικών διαδικασιών και μηχανισμών του ΟΗΕ, ιδιαίτερα του Ειδικού Εισηγητή για την εμπορία και τη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών, περιλαμβανομένης της παιδικής πορνείας, της παιδικής πορνογραφίας και άλλου υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, των ειδικών απεσταλμένων του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τα παιδιά, τις ένοπλες συγκρούσεις και τη βία κατά των παιδιών, και της ομάδας του Συμβουλίου Ασφαλείας για τα παιδιά σε ένοπλες συγκρούσεις. 14. Η θέση σε εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών αποτελεί κοινή υπόθεση και κοινή ευθύνη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κρατών μελών, στις πρωτεύουσες και επιτόπου. Η ομάδα «Ανθρώπινα Δικαιώματα» του Συμβουλίου (COHOM) θα στηρίξει την υλοποίηση, με τη συμμετοχή, όπου απαιτείται, και άλλων ομάδων του Συμβουλίου. Θα ανταλλάσσονται απόψεις σε τακτική βάση για την υλοποίηση, την αξιολόγηση και την επανεξέταση αυτών των κατευθυντήριων γραμμών. Το Συμβούλιο καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο να συμπληρώσει αυτές τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές με συγκεκριμένες οδηγίες προς τις αντιπροσωπίες της ΕΕ για ζητήματα όπως η προστασία των παιδιών. 7775/17 ΘΛ/μκρ 6