Προοπτικές του Ελληνικού Ενεργειακού Συστήματος Π. Κάπρου και Λ. Μάντζου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα, Οκτώβριος 2000
Ενεργειακή πολιτική 2000-2010 2010 Τρείς Στόχοι: Αξιόπιστη προμήθεια των καταναλωτών με ενέργεια ανταγωνιστικού κόστους Προστασία του περιβάλλοντος Ασφάλεια τροφοδοσίας της χώρας Σε Συνθήκες Προσαρμογής: Απελευθέρωση Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Δεσμεύσεις Κυότο και Περιβάλλον Αβεβαιότητες για το μέλλον του φυσικού αερίου Ευκαιρίες Νέων Επενδύσεων Χρονικά 2000-2005: κρίσιμη περίοδος δράσεων 2005-2010: λειτουργία νέας αγοράς
Ποσοτική Ανάλυση για την Ελλάδα Μαθημ. Μοντέλο PRIMES Σενάριο Αναφοράς 1995-2010 2010-2020 και 2030 Σενάρια Κυότο (CO2) Μελέτη Ζήτησης και Προμήθειας Φυσικού Αερίου Μελέτη της Απελευθέρωσης της αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας EU - Energy and Emissions Outlook 1999 ΕΜΠ για 17η ΓΔ Ε.Ε. Επιτροπή Υπουργείου Ανάπτυξης, 1998-1999 ευρεία ανταλλαγή απόψεων στα σενάρια με εκπροσώπους όλων των φορέων Παρούσα εργασία εκφράζει απόψεις μόνο των συγγραφέων
Σενάριο Αναφοράς Σημαντική Αύξηση της Ζήτησης Ενέργειας ηλεκτρισμού μεταφορών Βελτίωση Ενεργειακής Έντασης Επιτυχής ανάπτυξη Ζήτησης και Προσφοράς Φυσικού Αερίου χαμηλότερες τιμές για ΗΠ Μεγάλες εκπομπές CO2: +54% το 2010 από το 1990 Επιτυχείς οι στόχοι ΕΠΕ, επαρκείς επενδύσεις: ανανεώσιμες πηγές συμπαραγωγή εξοικονόμηση Απελευθέρωση αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας επικράτηση φυσικού αερίου σε νέες επενδύσεις ιδιαίτερα 2003-2010 μονάδες καθαρής καύσης στερεών μετά το 2015
ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 1 2.50 2.40 2.30 2.20 2.10 2.00 1.90 1.80 1.70 1.60 1.50 1.40 1.30 1.20 1.10 1.00 Σενάρι ο Αναφοράς % ρυθμός κατ' έτος 2000-2010 2010-2020 Οι κονομι κή Αν άπ τυξ η 3.6 2.9 % ρυθμός κατ' έτος 2000-2010 2010-2020 Πρ ωτο γ ε ν ής Εν έ ργ ε ι α 2.2 1.2 Εκπομπές CO2 2.0 1.0 Εν ε ργ ε ι ακή Έν ταση -1.37-1.66 Έν ταση Carbon -0.24-0.24 Δέ σμευση Κυ ό το % ρυθμός κατ' έτος 2000-2010 2010-2020 Εν ε ργ ε ι ακή Έν ταση -2.59-1.78 Έν ταση Carbon -0.83-0.50 0.90 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020
3.0 ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 2 Οι κονομι κή Αν άπ τυ ξ η και Εν έ ργ ε ι α '90 '95 2000 2005 2010 2015 2020 % ρυθμός κατ' έτος 2000-2010 2010-2020 Ενέργεια (=1 το 1990) 2.8 2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 Ηλεκτρι κή Εν έ ργει α 3.4 2.6 το 1990-2000 4.3 Οι κο ν ο μ ι κή Αν άπ τυ ξ η 3.6 2.9 το 1990-2000 2.5 Εν ε ργ. στα Κτί ρ ι α 2.8 2.6 το 1990-2000 2.3 Εν ε ργ. στι ς Μεταφορές 3.1 1.0 το 1990-2000 2.6 1.6 1.4 Εν ε ργ. στη Βι ομηχ ανί α 1.2-0.1 το 1990-2000 2.1 1.2 1.0 1.0 1.2 1.4 1.6 1.8 2.0 2.2 2.4 2.6 Οι κονομι κή Αν άπ τυ ξ η (=1 το 1990)
Αβεβαιότητες του Σεναρίου Αναφοράς Ενεργειακή Ένταση υψηλότερη ηλεκτρισμός μεταφορές Μερική Αποτυχία επενδύσεων ΕΠΕ ανανεώσιμες συμπαραγωγή Επικράτηση Επενδύσεων σε Στερεά Καύσιμα στην Ηλεκτροπαραγωγή μειωμένη απελευθέρωση Κύριος Παράγοντας Αβεβαιότητας: οι ποσότητες απορρόφησης φυσικού αερίου οι τιμές διάθεσης και η ασφάλεια τροφοδοσίας Ποσότητες και Τιμές Φυσικού Αερίου συσχετίζονται: αποσβέσεις έργων μεταφοράς προσδοκίες Σημαντικές Επιπτώσεις για το Κυότο και γενικά την προσαρμογή του Ενεργειακού Συστήματος
δι σ. κυβ. μέ τρα 10000 9500 9000 8500 8000 7500 7000 6500 6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 3 Ηλεκτροπαραγωγή Αβε βαι ότητα στη Δι εί σδυση Φυσι κο ύ Αε ρί ου 4877 3072 2050 6352 4046 3072 Σύνολο Εν εργ ει ακού Τομέ α 2000 2005 2010 2015 2020 2000 2005 2010 2015 2020 Αι σι όδοξ ο Σενάρι ο Σενάρι ο Αναφοράς Απαι σι όδοξ ο Σενάρι ο 7297 4871 3511 9270 7066 5426
ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 4 Κόστος Φυσικού Αερίου το 2010 γιά Μεγάλους Καταναλωτές 37.6 37.5 36.4 35.7 40 35.0 Δρχ/m3 38 36 34 32 32.4 34.2 31.5 32.7 31.4 32.3 Αγωγός Ιταλίας - 2 Αγωγός Ιταλίας - 1 30 30.6 Αγωγός Ιταλίας - 0 Κάτω Μέσο Άνω Σημερινή Προοπτική Σενάρια Ζήτησης
ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 5 15 Τιμή Φ.Α. και Ανταγωνισμός στην Η/Π Kόστος Η/Π σε δρχ/kwh 14 13 12 11 10 9 Εύρος Τιμών Φ.Α. που επιτρέπει διείσδυση: 26 έως 35 δρχ/m3 8 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 Τιμή Φ.Α. σε δρχ/m3 Κόστος από νέο GTCC Κόστος νέας Ανθρακικής Κόστος ΔΕΗ Υ/Τ Λειτουργικό Κόστος Λιγνιτικού ΔΕΗ
ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 6 Επενδύσει ς Επέ κτασης της Ηλεκτροπαραγωγής σε MW Σύνολο Επένδ υσης 3268 Φυσι κό Αέρι ο Λι γ ν ί της - Άν θρακας Ανανεώσι μες Πηγές Πετρέλαι ο 330 160 618 2159 2000-2010 Σύνολο Επένδ υσης 5955 Φυσι κό Αέρι ο 3718 Λι γ ν ί της - Άν θρακας Ανανεώσι μες Πηγές Πετρέλαι ο 0 557 1681 2010-2020
ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 7 Μερίδια Αγ οράς των Η/Π επι χει ρήσεων Επεν δύσε ι ς Η/Π επι χεί ρ. σε MW 100% 90% 80% 70% 5000 4000 ΔΕΗ 60% 50% 40% 3000 2000 Βι ομηχ. Η/Π 30% 20% 10% 0% 1000 0 1995-2000 2000-2010 2010-2020 Αν εξ άρτητοι Η/Π 1995 2000 2005 2010 2015 2020 Επε ν δύ σε ι ς σε Αν ανε ώσι μ ε ς Πηγ έ ς σε MW 2010-2020 1995-2000 Γεωθε ρμί α Ηλ ι ακ ά Αι ολι κά Υδροηλεκτ ρ. 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Δεί κτες γ ιά τη Δομή της Ηλ ε κ τροπαραγ ωγής 1995 2010 2020 Μερίδια στην Ηλ ε κ τρ ο παρ αγ ωγ ή % Λιγνί τη - Άνθρακα 70.2 47.5 44.5 % Φυσικού Αερίου 0.0 23.5 29.5 % Ανανεωσίμων Πηγών 7.5 10.2 10.7 Συμπαραγ ωγ ή MW Ε γ κατεστημέν α 217 970 1270 % Ηλεκτρισμού από CHP 0.6 4.5 5.5 Μέσος Λόγος Ατμού/Ηλεκτρ. 0.6 1.4 1.2 Στοι χεί α Κόστους Η/Π (δρχ. Αν ά kwh) Μέσο Κό στο ς 17.1 18.0 19.0 Τι μολ. Υψηλής 13.5 13.4 13.1 Τι μολ. Νο ι κο κυ ριών 26.5 26.3 26.9 Εκπομ πέ ς Ρύπων (Δεί κτης ανά παραγ όμενη kwh) CO2 1.0 0.8 0.7 SO2 1.0 0.6 0.4 NΟx 1.0 0.7 0.5
140 130 ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 8 Εκπομ πέ ς CO2 (Mtn/έτος) 94% 75% Απ αι σι ό δ ο ξο Σεν. Αν αφοράς 120 110 61.4% 54.3% 55% Σεν άρι ο Αν αφοράς Carbon Value σε δρχ/tn C Κό στο ς σε δι σ. Δρχ. 2000-2010 Κό στο ς σε δι σ. Δρχ. 2000-2030 Κό στο ς σαν % του ΑΕΠ κατ'έτος Αύξ ηση τι μ ών ηλεκτρι κ. Εν έ ργ ει ας % Κυ ό το - (0%) στην ΕΕ 21120 273 1460 0.10 17.4 Κυ ό το - (-3%) στην ΕΕ 29568 423 2553 0.17 24.2 100 35.6% Κυ ό το - (-6%) στην ΕΕ 41200 652 4050 0.27 32.7 Κυ ό το - (-9%) στην ΕΕ 64100 1156 6933 0.46 38.0 90 25% 25% Κυ ό το - Μόνο Ελλ άδ α 95040 1923 13041 0.87 50.6 80 70 1990 2010 2020 2030
ΕΜΠ - Μοντέλο PRIMES Γράφημα 9 Κό στο ς σε δρχ ανά τόν ο Άν θρακος Στόχος για τι ς Εκπομπές CO2 το 2010 και Κό στο ς Επι λογ ή Καυ σί μ ο υ και στόχος Κυ ό το σε 10^6 τ.ι.π. 110000 12.0 90000 88.6 10.0 Σεν άρι ο Αν αφοράς Φυσι κό Αέ ρι ο 70000 8.0 Κυ ό το - (-6%) στην ΕΕ Φυσι κό Αέ ρι ο 90.9 6.0 50000 93.2 4.0 Σεν άρι ο Αν αφοράς Στερεά Καύ σι μ α 30000 94.7 96.1 2.0 Κυ ό το - (-6%) στην ΕΕ Στερεά Καύ σι μ α 10000 109.4 108 106.8 104.1 103 101.4 98.8 98 93 88 0.0 1990 2000 2010 2020 2030-10000
Συμπεράσματα Προτεραιότητα στην εξασφάλιση μεγάλης απορρόφησης φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με έργα εξασφάλισης της ασφάλειας τροφοδοσίας με τρόπο που να επιτευχθούν μειωμένες τιμές γιά τους καταναλωτές, την ηλεκτροπαραγωγή και συμπαραγωγή. Απελευθέρωση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και εξασφάλιση ενιαίων συνθηκών ανταγωνισμού, αφενός για όλες τους παίκτες της αγοράς αφετέρου για όλες τις μορφές ενέργειας. Σαφή προσανατολισμό προς την πραγματοποίηση των δεσμεύσεων του Κυότο με ποσοτικό στόχο σχετικά με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακος από τον ενεργειακό τομέα και τους επιμέρους τομείς: ηλεκτροπαραγωγή, μεταφορές, συμπαραγωγή, εξοικονόμηση ενέργειας, ανανεώσιμες πηγές. Γενική αναπροσαρμογή τιμολογίων ώστε να εξυπηρετούνται οι παραπάνω στόχοι (χαμηλές τιμές φυσικού αερίου, αύξηση τιμών στις μεταφορές, εξασφάλιση ανταγωνισμού, χρηματοδότηση της εξυγίανσης ενεργειακών επιχειρήσεων κλπ.). Είναι δυνατόν η αναπροσαρμογή των τιμών να μην οδηγήσει σε αύξηση της μέσης τιμής της ενέργειας για τον τελικό καταναλωτή. Μεγιστοποίηση του όγκου και της απόδοσης του Γ ΚΠΣ για την ενέργεια και διαμόρφωση ενιαίου νομοθετικού πλαισίου για τις επενδύσεις και τα κίνητρα ώστε να αναπτυχθεί ο ανταγωνισμός σε ισότιμη βάση.