ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Ενότητα 6: Έκτρωση - Θεολογική θεώρηση Ι Μιλτιάδης Βάντσος
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Έκτρωση - Θεολογική θεώρηση Ι
Βιοηθικά διλήμματα κατά την έναρξη της ζωής Μάθημα 6: Έκτρωση - Θεολογική θεώρηση Ι 5
Με βάση την Αγία Γραφή Η Αγία Γραφή, ως καταγραφή της αποκάλυψης του Θεού, προσφέρει το βασικό υλικό, απ το οποίο αντλεί η Χριστιανική Ηθική το περιεχόμενό της. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στην Αγία Γραφή δεν καταγράφεται οποιαδήποτε αναφορά σε έκτρωση, επομένως απουσιάζει και η ρητή καταδίκη της ως πράξης που έρχεται σε αντίθεση με το θέλημα του Θεού. 6
Με βάση την Αγία Γραφή Η απουσία ρητής αναφοράς στην έκτρωση προκαλεί εντύπωση, καθώς η έκτρωση φαίνεται να ήταν συνήθης πρακτική στους γειτονικούς λαούς των Ισραηλιτών. Οι παρακάτω κώδικες προέβλεπαν αποζημίωση σε περίπτωση επίθεσης σε έγκυο γυναίκα που είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια του εμβρύου: Ο σουμεριανός κώδικας (γύρω στο 2000 π.χ.) Ο κώδικας του Χαμουραμπί (γύρω στο 1800 π.χ.) Ο ασσυριανός κώδικας γύρω στο 1500 π.χ.) Ο χιττικός κώδικας (γύρω στο 1300 π.χ.) Επίσης, σύμφωνα με την αρχαία περσική νομοθεσία της Vendidad (γύρω στο 600 π.χ.), σε περίπτωση έκτρωσης επιβάλλεται πρόστιμο τόσο στην έγκυο όσο και στον άντρα της που προμήθευε τα φάρμακα. 7
Με βάση την Αγία Γραφή Η καθηγήτρια φιλοσοφίας Lisa Newton υποστηρίζει ότι η έκτρωση είναι πολιτικό, νομικό και ηθικό ζήτημα, όχι όμως θρησκευτικό, αφού δεν υφίσταται αποκεκαλυμμένο θέλημα του Θεού, προς το οποίο καλείται ο πιστός να συμμορφωθεί. Η εκκλησία των Πρεσβυτεριανών εξέδωσε δύο κείμενα (1983), στα οποία τονίζει ότι η έκτρωση δικαιολογείται ηθικά σύμφωνα με την υπεύθυνη κυριαρχία του ανθρώπου επί της κτίσης (Γεν. 1, 26-28). Οι καθηγητές θεολογίας Roy Ward και Paul Simmons υποστηρίζουν ότι η απουσία καταδίκης της έκτρωσης στην Αγία Γραφή σημαίνει την έμμεση αποδοχή ή έστω την ανοχή της. 8
Με βάση την Αγία Γραφή Οι παραπάνω απόψεις δεν είναι, κατά την άποψή μας, τεκμηριωμένες και πειστικές, καθώς: Η Αγία Γραφή ως αποκεκαλυμμένος λόγος του Θεού δεν αποτελεί νομικό κώδικα και κατά συνέπεια η απουσία ρητής καταδίκης μίας πράξης δεν σημαίνει την αποδοχή της. Πριν από την αναφορά στην υπεύθυνη κυριαρχία του ανθρώπου επί της κτίσης (Γεν. 1, 26-28), που υποτίθεται ότι δικαιώνει την έκτρωση, προηγείται η εντολή του Θεού προς του πρωτοπλάστους «αὐξάνεσθε και πληθύνεσθε». Η ίδια ακριβώς εντολή δίνεται και στο Νώε μετά τον κατακλυσμό με την προσθήκη ότι απαγορεύεται ο φόνος, επειδή ο άνθρωπος αποτελεί εικόνα του Θεού (Γεν. 9, 1-6). 9
Με βάση την Αγία Γραφή Στην Αγία Γραφή γίνεται σε πολλά σημεία λόγος για τον αγέννητο άνθρωπο, από τα οποία προκύπτει σαφώς ότι ο άνθρωπος δημιουργείται από το Θεό και τυγχάνει της αγάπης και της πρόνοιάς του. Ο Θεός δημιουργεί με ιδιαίτερο τρόπο τον άνθρωπο και του δίνει την εντολή να αυξηθεί και να κυριεύσει τη γη. Ο Θεός αποτελεί τον κατ εξοχήν δημιουργό και χορηγό της ζωής κάθε ανθρώπου. Υπέργηρα ζευγάρια, όπως ο Ζαχαρίας και η Ελισάβετ, ο Αβραάμ και η Σάρρα, γίνονται με θαυμαστό τρόπο γονείς, όταν ο Θεός το επιτρέπει. 10
Με βάση την Αγία Γραφή Σε άλλες περιπτώσεις ο Θεός δεν επιτρέπει την απόκτηση παιδιού, χωρίς να υφίσταται αδυναμία της ανθρώπινης φύσης. Η τεκνογονία επομένως εξαρτάται από το θέλημα του Θεού. Σε πολλά χωρία, ιδίως των Ψαλμών, τονίζεται η σοφία του Θεού και η φροντίδα του για τον αγέννητο άνθρωπο (Ψαλμ. 70,6 ; Ψαλμ. 21,11 ; Ψαλμ. 138, 13-16 ; Ιώβ 10, 10-12). Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις ο αγέννητος άνθρωπος αντιμετωπίζεται από το Θεό ως πρόσωπο, καθώς καλείται με το όνομά του, αγιάζεται και προορίζεται να επιτελέσει κάποιο έργο (Ησ. 49, 1 και 5 ; Ιερ. 1, 5-6 ; Γαλ. 1, 15-16). 11
Με βάση την Αγία Γραφή Η πιο αποκαλυπτική ίσως μαρτυρία της Αγίας Γραφής για τον αγέννητο άνθρωπο είναι η συνάντηση της Παναγίας με την Ελισάβετ λίγες μέρες μετά τον Ευαγγελισμό (Λουκ. 1, 39-45). Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος λαμβάνει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και αξιώνεται του προφητικού χαρίσματος, ενώ ακόμη κυοφορείται, και η μητέρα του Ελισάβετ προσφωνεί τη Μαρία ως «μήτηρ τοῦ Κυρίου μου». Καθώς ο Υιός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, η μαρτυρία αυτή της Αγίας Γραφής αφορά σε κάθε άνθρωπο, ο οποίος θεωρείται πρόσωπο από τη σύλληψή του. 12
Με βάση την Αγία Γραφή Η Εκκλησία δεν εορτάζει μόνο τη γέννηση του Χριστού, της Παναγίας και του Ιωάννου του Προδρόμου, αλλά και τη σύλληψή τους στις 25 Μαρτίου, 9 Δεκεμβρίου και 23 Σεπτεμβρίου αντίστοιχα. Αφού λοιπόν η απόκτηση παιδιού αποτελεί αντικείμενο της θείας σοφίας, αγάπης και πρόνοιας, η έκτρωση, ως απόρριψη της δοθείσης ζωής, είναι πράξη που στρέφεται ενάντια στην πρόνοια και το θέλημα του Θεού, γι αυτό και αποτελεί αμαρτία. 13
Βιβλιογραφία Βάντσος Μιλτιάδης, Ηθική θεώρηση της έκτρωσης, Θεσσαλονίκη 2009 (ιδίως σελ. 171-190). 14
Σημείωμα Αναφοράς Copyright, Βάντσος Μιλτιάδης. «Έκτρωση - Θεολογική θεώρηση Ι». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs232/. 15
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομή [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 16
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Τέλος ενότητας Θεσσαλονίκη, Εαρινό Εξάμηνο 2014
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σημειώματα
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 19