Ε Μ Π Ι Σ Τ Ε Υ Τ Ι Κ Ο

Πανεπιστηµίου 69 & Αιόλου 105 64 Αθήνα Τηλ. : 210-3727400 Fax : 210-3255460 E-mail : info@rae.gr Ε Μ Π Ι Σ Τ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Αθήνα, 15.10.2003 Προς : ΥΠΟΥΡΓΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ κ. Α. Τσοχατζόπουλο Θέµα : Προφορικό ερώτηµα στις 13.10.2004 σχετικά µε ενδεχόµενα έκτακτα µέτρα για τη διασφάλιση επάρκειας ηλεκτρικής τροφοδοσίας κατά το 2004 Σχετ. : α) Έγγραφο ΕΣΜΗΕ/4262/25.09.03 (Ι-12420) β) Έγγραφο ΡΑΕ (Σεπτέµβριος 2002) γ) Έγγραφο ΡΑΕ (Ιούλιος 2001) Κωδικός : Ο-4573 Σελίδες : 7 Αγαπητέ κ. Υπουργέ, Η απάντηση-πρόταση της ΡΑΕ στο ερώτηµα που τέθηκε έχει ως εξής : Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΡΑΕ όπως οφείλει σύµφωνα µε το νόµο πραγµατοποιεί µελέτες σχετικά µε την πρόβλεψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και την επάρκεια της ηλεκτρικής τροφοδοσίας. Οι σχετικές µελέτες εκπονήθηκαν και δηµοσιοποιήθηκαν τον Ιούλιο του 2001 και τον Σεπτέµβριο 2002. Οι µελέτες αυτές εντόπιζαν σηµαντική αύξηση της ζήτησης οι οποίες σε συνδυασµό µε την καθυστέρηση της έναρξης των νέων επενδύσεων στην ηλεκτροπαραγωγή, η οποία οφείλεται κυρίως στις στρεβλώσεις και τον τρόπο µε τον οποίο επιχειρείται στην Ελλάδα η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συντείνουν σε αυξηµένο κίνδυνο να µην µπορεί να εξυπηρετηθεί κατά τις ώρες αιχµής το σύνολο του ηλεκτρικού φορτίου των καταναλωτών, ιδίως κατά τα έτη 2004-2006. Σε αλλεπάλληλες εκθέσεις της η ΡΑΕ τόνισε την ανάγκη να µεταβληθεί το θεσµικό πλαίσιο, πράγµα που έγινε µε επιτυχία στο τέλος Ιουλίου του 2003. Οι επισηµάνσεις αυτές της ΡΑΕ συνάντησαν απόρριψη εκ µέρους της ΕΗ σε όλες τις συναντήσεις µε τον Υπουργό Ανάπτυξης που έλαβαν χώρα κατά το 2001 και 2002. Η ΕΗ

αλλά και η ΓΕΝΟΠ- ΕΗ και άλλοι συνδικαλιστικοί φορείς της ΕΗ, κατηγόρησαν ευθέως τη ΡΑΕ ότι κινδυνολογεί προκειµένου δήθεν να προωθήσει τις ιδιωτικές µονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Η ΕΗ για να αντικρούσει τις επισηµάνσεις της ΡΑΕ, επικαλέσθηκε το επιχείρηµα της διαθεσιµότητας επαρκών εισαγωγών. Αντίθετα η ΡΑΕ, τόνιζε πάντοτε την επισφάλεια που αναγκαστικά συνδέεται µε τις εισαγωγές σε µία περιοχή όπως η δική µας, η οποία δεν έχει αναπτύξει ενιαία εσωτερική αγορά ηλεκτρισµού. Σήµερα, η ΕΗ έρχεται να επιβεβαιώσει τις έγκαιρες επισηµάνσεις της ΡΑΕ, όµως σκόπιµα περίµενε την τελευταία στιγµή, ώστε να είναι δύσκολο να αντιµετωπισθεί το πρόβληµα µέσω της απελευθερωµένης αγοράς και να αναγκασθεί η πολιτική ηγεσία να αναθέσει στη ΕΗ απευθείας την επίλυσή του, πράγµα που θα ενισχύσει περαιτέρω τη δεσπόζουσα θέση της ΕΗ και θα στρεβλώσει περισσότερο την αγορά ίσως καθυστερώντας ή και αποτρέποντας τις ιδιωτικές επενδύσεις ηλεκτροπαραγωγής, οι οποίες διευκολύνονται µε τον πρόσφατα ψηφισθέντα νόµο 3175/2003. Παρόµοια καταχρηστική τακτική ακολούθησε η ΕΗ και στην υπόθεση του Λαυρίου, αλλά και στα νησιά όπου επικαλούµενη έκτακτες ανάγκες επιδιώκει να επεκτείνει τη θέση της κατ ανάθεση και όχι µέσω των διαδικασιών της αγοράς, όπως προβλέπει ο Νόµος και απαιτούν οι Κοινοτικές Οδηγίες. Στη συγκεκριµένη περίπτωση του 2004, το έγγραφο του ΕΣΜΗΕ αποκαλύπτει επίσης παραβίαση των βασικών κανόνων δεοντολογίας τους οποίους οφείλει να ακολουθεί ένας ανεξάρτητος ιαχειριστής του Συστήµατος, σύµφωνα µε τις Κοινοτικές Οδηγίες και την πρακτική σε όλη την Ε.Ε. Ο ανεξάρτητος ιαχειριστής οφείλει να δρα χωρίς διακρίσεις και υπό την εποπτεία της ΡΑΕ. Αντίθετα στη συγκεκριµένη περίπτωση ο ΕΣΜΗΕ δεν ενηµέρωσε τη ΡΑΕ και το ΥΠΑΝ και προχώρησε σε µονοµερείς συζητήσεις µε ένα µόνον παίκτη της αγοράς, τη ΕΗ ως παραγωγό, χωρίς να καλέσει και τους λοιπούς ήδη αδειοδοτηµένους παραγωγούς, οι οποίοι έχουν δυνατότητες να αντιµετωπίσουν το πρόβληµα εφόσον εφαρµοσθεί η δυνατότητα που παρέχει ο Νόµος σχετικά µε τη σύναψη συµβάσεων µε τον ΕΣΜΗΕ για την παροχή επικουρικών και εφεδρικών υπηρεσιών. Μάλιστα ο νόµος 2773, ήδη από την έκδοσή του 1999 επιβάλλει στον ΕΣΜΗΕ να επιτελεί τις αρµοδιότητές του χωρίς διακρίσεις και µάλιστα χωρίς διακρίσεις υπέρ των µετόχων του. Τυχόν επίκληση νέων εκτάκτων γεγονότων που δεν θα µπορούσαν να προβλεφθούν, όπως ο καύσωνας στην Ιταλία και τα προβλήµατα του ούναβη, είναι ανυπόστατη, δεδοµένου ότι τόσο η ΡΑΕ όσο και ο ίδιος ο ΕΣΜΗΕ έχουν επανειληµµένα τονίσει την αβεβαιότητα των εισαγωγών. Ήταν δε γνωστό πριν από 1½ χρόνο ότι η Ιταλία πλέον ταυτοχρονίζει την αιχµή φορτίου µε την Ελλάδα κατά τους καλοκαιρινούς µήνες. Ούτε επίσης υπάρχει ζήτηµα 2

απρόβλεπτης αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, δεδοµένου ότι είναι γνωστό ότι κατά το πρώτο εξάµηνο του 2003 ο ρυθµός αύξησης ξεπέρασε το 7%. Το ζήτηµα είναι ότι η ιοίκηση δεν µπορεί να υποκύπτει σε εκβιαστικές καταστάσεις και να ακυρώνει µια πολιτική διαρθρωτικών αλλαγών και προσέλκυσης νέων επενδυτικών πόρων, επειδή ηµόσιες επιχειρήσεις αρνούνται στην ουσία να συνεργασθούν σωστά και να διευκολύνουν την πολιτική αυτή. Β. ΠΩΣ ΤΙΘΕΤΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ 2004 Οι µελέτες έχουν δείξει ότι δεν τίθεται θέµα επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας κατά το µήνα διεξαγωγής των Ολυµπιακών Αγώνων γιατί η ζήτηση του µήνα αυτού θα είναι µειωµένη. Το πρόβληµα είναι ότι υπάρχει µεγαλύτερος από το κανονικό κίνδυνος περικοπών φορτίου κατά τους µήνες αιχµής φορτίου, δηλαδή τον Ιούνιο και Ιούλιο του 2004, οι οποίοι µάλιστα προηγούνται του µήνα διεξαγωγής των Αγώνων. Επισηµαίνεται ότι, πρόκειται για κίνδυνο και όχι για βεβαιότητα. Η επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας µετράται µε την πιθανότητα να µην µπορεί να εξυπηρετηθεί η ζήτηση εξ ολοκλήρου, γιατί πάντοτε υπάρχει πιθανότητα βλαβών των µονάδων ηλεκτροπαραγωγής ή µη διαθεσιµότητας των εισαγωγών. Για το λόγο αυτό πρέπει να υπάρχει εφεδρεία ισχύος, η οποία κατ ελάχιστο τίθεται από τους Κώδικες στο 15%. Η χώρα κατά τα έτη 2003-2006 έχει σαφώς χαµηλότερο ποσοστό εφεδρείας πράγµα που δηµιουργεί τον κίνδυνο µη εξυπηρέτησης φορτίου. εν πρέπει να συγχέεται το γενικό πρόβληµα επάρκειας εφεδρείας µε το ειδικό πρόβληµα της ευστάθειας στην Αττική. Το πρόβληµα αυτό αντιµετωπίζεται µε ειδικές διατάξεις και κατασκευές στο Σύστηµα Μεταφοράς, πράγµα που έχει συµπεριληφθεί στη ΜΑΣΜ η οποία έχει εκδοθεί µε Υπουργική Απόφαση. Γ. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΟ 2004 Τα µέτρα που προτείνει ο ΕΣΜΗΕ έχουν προταθεί από τον ίδιο και τους άλλους φορείς ήδη από το καλοκαίρι του 2001. Τα µέτρα αυτά ταξινοµούνται ως εξής : 1. ΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΘΕΡΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ Προκειµένου να µεγιστοποιηθεί η διαθεσιµότητα ισχύος των υφιστάµενων θερµικών µονάδων είναι απαραίτητο να πραγµατοποιηθεί σχολαστικό πρόγραµµα συντήρησης όπως προβλέπει και ο Κώδικας σύµφωνα µε τον προγραµµατισµό του ΕΣΜΗΕ. εν πρέπει να γίνει οικονοµία στο κόστος συντήρησης, ούτε εντατική χρήση των µονάδων κατά τις 3

χρονικές περιόδους εκτός των κρίσιµων µηνών αιχµής. Το πρόγραµµα συντήρησης 2003-2004 πρέπει να γίνει γνωστό άµεσα και να είναι λεπτοµερές (συνεργασία ΕΗ και ΕΣΜΗΕ). 2. ΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ Προκειµένου να µεγιστοποιηθεί η διατιθέµενη ισχύς των υδροηλεκτρικών κατά τους κρίσιµους θερινούς µήνες είναι αναγκαίο να γίνει ετήσιο πρόγραµµα ορθολογικής χρήσης του νερού και να αποφευχθεί κάθε µη απαραίτητη παραγωγή από υδροηλεκτρικά κατά τις χρονικές περιόδους των θερινών µηνών. Για το σκοπό αυτό η ΡΑΕ εξέδωσε απόφαση περιορισµού κατά το 2004 των εξαγωγών διαµετακοµίσεων γιατί παρατηρήθηκε κατά το 2002 και 2003 η ταυτόχρονη εισαγωγή και εξαγωγή ενέργειας από τη ΕΗ πράγµα που έµµεσα οδηγεί σε αυξηµένη χρήση των υδροηλεκτρικών, πράγµα που θα µπορούσε να είχε αποφευχθεί µε την απορρόφηση των εισαγωγών εντός της Ελληνικής Επικράτειας. Λεπτοµερείς εκθέσεις επί του θέµατος έχει κοινοποιήσει η ΡΑΕ. Το ετήσιο πρόγραµµα χρήσης υδροηλεκτρικών που θα περιλαµβάνει αποφυγή διαµετακοµίσεων πρέπει άµεσα να γίνει γνωστό και να ελεγχθεί από τη ΡΑΕ (εκπόνηση ΕΗ σε συνεργασία µε ΕΣΜΗΕ). 3. ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΕΡΓΩΝ ΜΑΣΜ Το πρόβληµα των καθυστερήσεων στην εκτέλεση της ΜΑΣΜ από τη ΕΗ έχει επισηµανθεί. Όµως δεν επιτρέπεται καµία καθυστέρηση για τα έργα ΜΑΣΜ της Αττικής, όπως αναφέρει και ο ΕΣΜΗΕ. Οι καθυστερήσεις αυτές στην Αττική δεν είναι γνωστές στη ΡΑΕ και ο ΕΣΜΗΕ που έχει την ευθύνη της επίβλεψης οφείλει να ενηµερώσει και να λάβει όλα τα αναγκαία µέτρα. Οι καθυστερήσεις αυτές αποτελούν αντικείµενο εξέτασης για παραβίαση όρων της Άδειας τόσο της ΕΗ όσο και του ΕΣΜΗΕ. Η ΡΑΕ έχει πλέον ευθύνη να κινήσει διαδικασία επιβολής κυρώσεων για τις καθυστερήσεις στην εκτέλεση της ΜΑΣΜ. Ειδικά για τα έργα της Αττικής, η ΕΗ και ο ΕΣΜΗΕ πρέπει να υποβάλλουν άµεσα δεσµευτικό και λεπτοµερές πρόγραµµα χρονοδιάγραµµα ολοκλήρωσης των έργων. 4. ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ 2004 Η ΕΗ πρέπει να επαναλάβει τις προσπάθειες συµβολαιοποίησης εισαγωγών για το 2004 τώρα που σταδιακά αποκαθίσταται το επίπεδο του νερού στα ποτάµια της Βαλκανικής και εµφανίζονται πιο αισιόδοξες προοπτικές. εν πρέπει από τη ΕΗ να τεθεί θέµα υψηλού προσφερόµενου τιµήµατος για τις εισαγωγές του 2004, δεδοµένου ότι έχουν συµβολαιοποιηθεί µεγάλες εξαγωγές της Βαλκανικής προς το Ιράκ µέσω Τουρκίας σε 4

ακριβότερες τιµές. Η εµπειρία του πρόσφατου διαγωνισµού που έκανε η ΕΗ δείχνει ότι, παρά τις ανάγκες του 2004, θέτει αυστηρότατα όρια στην τιµή εισαγωγών. Η ΡΑΕ θα εγκρίνει άµεσα τις προκηρύξεις των διαγωνισµών του ΕΣΜΗΕ για τη δέσµευση από τρίτους προµηθευτές της χωρητικότητας εισαγωγών στις διασυνδέσεις και θα θέσει αυστηρότατους όρους, ώστε όσοι προµηθευτές δεσµεύσουν ισχύ πράγµατι να τη χρησιµοποιούν κατά το 2004. Με τον τρόπο αυτό θα µπορέσει η ΕΗ να προγραµµατίσει εγκαίρως και να συµβολαιοποιήσει τις εισαγωγές για το 2004. Η ΕΗ οφείλει να ενηµερώσει για τα αποτελέσµατα των προσπαθειών της για τη συµβολαιοποίηση εισαγωγών για το 2004. 5. ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΦΟΡΤΙΟΥ Η ΕΗ σε συνεργασία µε τον ΕΣΜΗΕ πρέπει να εκπονήσει λεπτοµερές σχέδιο περικοπής φορτίου συγκεκριµένων καταναλώσεων, ώστε αυτή να πραγµατοποιηθεί αν χρειασθεί τις κρίσιµες ώρες αιχµής των θερινών µηνών. Το πρόγραµµα περικοπής πρέπει να συµπεριλάβει : α) τα ορυχεία της ΕΗ, β) µεγάλες βιοµηχανίες για τις οποίες θα δίδεται κίνητρο µέσω των υπό συζήτηση αυτές τις ηµέρες (υπόθεση ΡΑΕ µε ΒΙΟΧΑΛΚΟ) µικρών τροποποιήσεων των τιµολογίων για τους πελάτες Α150, γ) εφαρµογής των διατάξεων για τις αρδεύσεις κατά τις ώρες αιχµής. υστυχώς δεν υπάρχει χρόνος και είναι αµφίβολης αποτελεσµατικότητας για την εφαρµογή διακοπτοµένων τιµολογίων ή την πραγµατοποίηση καµπάνιας για εξοικονόµηση ενέργειας (πράγµα που θα δηµιουργούσε και αρνητικές επιπτώσεις κατά το 2004). 6. ΝΕΑ ΕΦΕ ΡΙΚΗ ΙΣΧΥΣ Σύµφωνα µε τον Νόµο και την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τον ηλεκτρισµό, αν συντρέχει λόγος έκτακτης ανάγκης ακολουθείται οπωσδήποτε διαδικασία διαγωνισµού. Τυχόν απευθείας ανάθεση στη ΕΗ µέσω άδειας παραγωγής για νέα αεριοστροβιλική µονάδα θα έχει αρνητικότατες συνέπειες για την προσπάθεια που καταβάλλεται για την οριστικοποίηση των ιδιωτικών ηλεκτροπαραγωγικών επενδύσεων, γιατί έτσι η Κυβέρνηση αθετεί την «υπόσχεση» που έδωσε τόσο µε την Άδεια της ΕΗ στο Λαύριο όσο και στο Νόµο 3175/2003 (στη διάταξη για τα 1600MW της ΕΗ), ότι δεν θα επιτρέψει προς το παρόν την επέκταση του συνολικού παραγωγικού δυναµικού της ΕΗ. Τυχόν δικαιολογία ότι θα επιτραπεί µόνο ενοικίαση του αεριοστροβίλου και µετά θα γίνει αποξήλωση δεν πείθει κανένα. Όλοι είναι βέβαιοι ότι αµέσως µετά η ΕΗ, µε πρόσχηµα την 5

Αττική και την αύξηση της ζήτησης που θα συνεχίζεται, θα ζητήσει την µόνιµη παραµονή του αεριοστροβίλου στο Λαύριο. Αυτή τη στιγµή υπάρχουν εν ενεργεία δύο άδειες παραγωγής για αεριοστρόβιλο στη Βοιωτία, πράγµα που διευκολύνει ακόµα περισσότερο την ευστάθεια στην Αττική. Οι άδειες αυτές είναι αφενός της ΕΛΒΑΛ, αφετέρου της Τεχνικής Ένωσης. Επίσης και οι άλλοι αδειούχοι παραγωγοί της Βοιωτίας, δηλαδή ENEL-Προµηθέας Γκάζ και ΤΕΡΝΑ προβλέπουν την εγκατάσταση αεριοστροβίλων. εν είναι εποµένως µόνο η ΕΗ υποψήφια για να αναθέτει τυχόν εγκατάσταση νέας αεριοστροβιλικής ισχύος για να λειτουργεί το καλοκαίρι του 2004. Σύµφωνα µε το Νόµο και τους Κώδικες, η ανάθεση αυτή εµπίπτει στις διατάξεις για τη σύναψη από τον ΕΣΜΗΕ σύµβασης για εφεδρική ισχύ και επικουρικές υπηρεσίες. Ο ΕΣΜΗΕ υποχρεούται να ακολουθήσει διαγωνιστική διαδικασία, οι χρόνοι της οποίας όµως µπορεί να συντοµευθούν στις 23 ηµέρες λόγω κατεπείγοντος. Η σύµβαση που θα παραχωρηθεί θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά : Υποχρέωση Συµβαλλόµενου: ιαθεσιµότητα 120-150MW αεριοστροβιλικής µονάδας κατά τους µήνες Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο των ετών 2004, 2005, 2006. Επίσης η µονάδα θα είναι σε θέση να προσφέρει επικουρικές υπηρεσίες (άεργος ισχύς). Υποχρέωση ΕΣΜΗΕ : Καταβολή Τιµήµατος ιαθεσιµότητας κατά τα τρία (3) έτη, το οποίο αντιστοιχεί στο σταθερό και κεφαλαιουχικό κόστος της µονάδας. Όταν λειτουργεί η µονάδα θα υποβάλλει προσφορές µεταβλητού κόστους στην Οριακή Τιµή του Συστήµατος, οπότε θα ανακτά το κόστος του καυσίµου. Ανάκτηση του κόστους από τον ΕΣΜΗΕ : Σύµφωνα µε τους Κώδικες το κόστος του τιµήµατος διαθεσιµότητας ανακτάται µέσω του Κοινού Ταµείου του Συστήµατος (Uplift) στο οποίο καταβάλλουν τα αναλογούντα ποσά οι προµηθευτές (και η ΕΗ ως προµηθευτής). Η ΡΑΕ έχει έτοιµα τα τεύχη και τα σχέδια συµβάσεων για τον διαγωνισµό αυτό. Η ΡΑΕ όπως της ζητήθηκε, διερεύνησε τις δυνατότητες των αδειούχων παραγωγών να εγκαταστήσουν εγκαίρως αεριοστροβιλική µονάδα στη Βοιωτία. Τα αποτελέσµατα της διερεύνησης είναι ενθαρρυντικά υπό την προϋπόθεση ότι η διαδικασία διαγωνισµού και ανάθεσης θα προχωρήσει γρήγορα εντός του Οκτωβρίου. 6

Τα αποτελέσµατα της διερεύνησης έχουν ως εξής : α) ΤΕΡΝΑ : θέση Αγ. Νεκτάριος Βοιωτίας, άµεση σύνδεση µε γραµµές υψηλής τάσης και τροφοδοσίας µε φυσικό αέριο. Η εταιρεία µπορεί να δεσµευθεί χωρίς κανένα πρόβληµα και έχει βρει αεριοστρόβιλο. β) ΕΛΒΑΛ : θέση στο εργοστάσιό της στη Βοιωτία, όπου υπάρχουν όλες οι συνδέσεις και υποσταθµός 150 KV. Η εταιρεία ενδιαφέρεται και µπορεί να ανταποκριθεί µέχρι 100 MW. γ) ENEL - Προµηθέας Γκάζ : Κατά πάσα πιθανότητα µπορεί να ανταποκριθεί για τη Χαιρώνεια Λειβαδιάς. δ) Τεχνική Ένωση : Είναι σε θέση να ανταποκριθεί επίσης για θέση στη Βοιωτία. Με εκτίµηση Καθ. Π. Κάπρος Πρόεδρος ΡΑΕ 7