τα βιβλία των επιτυχιών

Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από τη διαρκή τους αξιοποίηση στις τάξεις μας διασφαλίζουμε τον εμπλουτισμό τους, τη συνεχή τους βελτίωση και την επιστημονική τους αρτιότητα, καθιστώντας τα βιβλία των Εκδόσεών μας εγγύηση για την επιτυχία των μαθητών. τα βιβλία των επιτυχιών

Γεωργία Μακρή Μαρία Γκυρτή αρχαία ελληνική ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Περιεχόμενα ΕΝΟΤΗΤΑ 1... 13 Κείμενο Α : Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα, Α, 2, 19 Κείμενο Β : Ἰσοκράτους Ἑλένης ἐγκώμιον, ΙΘ, 39-40 Κείμενο Γ : Ἰσοκράτους Περὶ ἀντιδόσεως, 79-80 Γραμματική... 26 Κανόνες τονισμού Προσωπικές αντωνυμίες Ρήμα εἰμὶ Συντακτικό... 29 Είδη προτάσεων και οι τρόποι σύνδεσής τους Τα μόρια του ἄν, ὡς, ὥσπερ ΕΝΟΤΗΤΑ 2... 33 Κείμενο Α : Ἀνδοκίδου Περὶ τῶν μυστηρίων, 106-107 Κείμενο Β : Πλάτωνος Ἀλκιβιάδης Β, 149Ε-150Β Κείμενο Γ : Πλάτωνος Φαίδων, 113d-e Γραμματική... 45 Ρήματα α συζυγίας Συντακτικό... 54 Υποκείμενο ρηματικών τύπων Χρόνοι Εγκλίσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 3... 57 Κείμενο Α : Πλάτωνος Μενέξενος, 240 D-E Κείμενο Β : Πλάτωνος Νόμοι, 643d-644a Κείμενο Γ : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Α, 93 Γραμματική... 69 Α κλίση ουσιαστικών Δεικτικές αντωνυμίες Συντακτικό... 73 Κατηγορούμενο ΕΝΟΤΗΤΑ 4... 75 Κείμενο Α : Λυσίου Κατὰ τῶν σιτοπωλῶν, 14-16 Κείμενο Β : Αριστοτέλους Ρητορική, 1354, 32a-5b Κείμενο Γ : Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, ΣΤ, 1, 5-6 Γραμματική... 88 Β κλίση ουσιαστικών Κτητικές αντωνυμίες Συντακτικό... 91 Αντικείμενο Ομοιόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί ΕΝΟΤΗΤΑ 5... 95 Κείμενο Α : Ἰσοκράτους Εὐαγόρας, 80-81 Κείμενο Β : Δημοσθένους Περὶ τῶν ἐν Χερρονήσῳ, 48-49 Κείμενο Γ : Ἰσοκράτους Φίλιππος, 5, 149-150 Γραμματική... 108 Υγρόληκτα και ενρινόληκτα ρήματα Συντακτικό... 111 Απρόσωπη σύνταξη

ΕΝΟΤΗΤΑ 6... 113 Κείμενο Α : Ἰσοκράτους Περὶ τῆς ἀντιδόσεως, 40-41 Κείμενο Β : Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα, Γ, VI, 2-4 Κείμενο Γ : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Η, 82 Γραμματική... 126 Δευτερόκλιτα επίθετα Αόριστες αντωνυμίες Συντακτικό... 131 Δευτερεύουσες ειδικές ονοματικές προτάσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 7... 133 Κείμενο Α : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Α, 137 Κείμενο Β : Ἰσοκράτους Πανηγυρικός, 133-134 Κείμενο Γ : Πλάτωνος Νόμοι, Δ, 712 d-e Γραμματική... 147 Σχηματισμός μέσου παρακειμένου και υπερσυντελίκου Ερωτηματικές και αναφορικές αντωνυμίες Συντακτικό... 153 Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί Δευτερεύουσες ονοματικές πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 8... 155 Κείμενο Α : Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, Γ, Ι, 8-9 Κείμενο Β : Λυσίου Κατὰ Ἐρατοσθένους, 37-40 Κείμενο Γ : Ἰσαίου Ὑπὲρ Εὐφιλήτου, 9-10 Γραμματική... 169 Γ κλίση ουσιαστικών: φωνηεντόληκτα Συντακτικό... 172 Απαρέμφατο ΕΝΟΤΗΤΑ 9... 175 Κείμενο Α : Ξενοφῶντος Ἱέρων, 5, 1-3 Κείμενο Β : Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, Ε, 1, 28-29 Κείμενο Γ : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Δ, 27, 1-3 Γραμματική... 188 Αόριστος β ενεργητικής και μέσης φωνής Συντακτικό... 192 Δευτερεύουσες ενδοιαστικές προτάσεις Οι πλάγιες πτώσεις ως προσδιορισμοί επιρρημάτων, επιφωνημάτων και μορίων ΕΝΟΤΗΤΑ 10... 195 Κείμενο Α : Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, Δ, Ι, 18-21 Κείμενο Β : Ὑπερείδου Ὑπὲρ Εὐξενίππου, 22-23 Κείμενο Γ : Ἰσοκράτους Περὶ τῆς ἀντιδόσεως, 17-18 Γραμματική... 207 Κλίση μετοχών Ρήματα με μέσο μέλλοντα και ενεργητική σημασία Συντακτικό... 210 Μετοχή ΕΝΟΤΗΤΑ 11... 215 Κείμενο Α : Πλάτωνος Φαίδων, 85 a-b Κείμενο Β : Πλάτωνος Παρμενίδης, 127 a-c Κείμενο Γ : Ἰσοκράτους Αἰγινητικός, Α, 1-2

Γραμματική... 228 Γ κλίση ουσιαστικών: συμφωνόληκτα [αφωνόληκτα, ημιφωνόληκτα (ενρινόληκτα, υγρόληκτα)] Συντακτικό... 231 Οι προτάσεις κρίσεως στον ευρύ και πλάγιο λόγο ΕΝΟΤΗΤΑ 12... 235 Κείμενο Α : Πλάτωνος Λάχης, 188Ε-189Β Κείμενο Β : Λυσίου Περὶ δημεύσεως τῶν τοῦ Νικίου ἀδελφοῦ, 20-22 Κείμενο Γ : Δημοσθένους Κατά Στεφάνου ψευδομαρτυριῶν Α, 1-2 Γραμματική... 248 Παθητικός μέλλοντας και αόριστος Συντακτικό... 253 Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική ΕΝΟΤΗΤΑ 13... 255 Κείμενο Α : Λυσίου Κατὰ Ἀλκιβιάδου λιποταξίου Α, 31-33 Κείμενο Β : Ἰσοκράτους Κατὰ Λοχίτου, 19-21 Κείμενο Γ : Ἰσαίου Περὶ τοῦ Κλεωνύμου κλήρου, 50-51 Γραμματική... 267 Γ κλίση ουσιαστικών: σιγμόληκτα Συντακτικό... 269 Δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 14... 271 Κείμενο Α : Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα, Δ, 4, 15-16 Κείμενο Β : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Ζ, 17, 1-4 Κείμενο Γ : Ἀντιφῶντος Φαρμακείας κατὰ τῆς μητρυιᾶς, 23-25 Γραμματική... 285 Ανώμαλα ουσιαστικά Συντακτικό... 287 Δευτερεύουσες τελικές προτάσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 15... 289 Κείμενο Α : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, ΣΤ, 15 Κείμενο Β : Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, Ζ, ΙV, 8-9 Κείμενο Γ : Ξενοφῶντος Κύρου Παιδεία, Β, IV, 2-3 Γραμματική... 301 Συνηρημένα ρήματα Συντακτικό... 304 Οι προτάσεις επιθυμίας στον ευθύ και πλάγιο λόγο ΕΝΟΤΗΤΑ 16... 305 Κείμενο Α : Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα, Γ, V, 17-20 Κείμενο Β : Ἰσοκράτους Πλαταϊκός, 42-43 Κείμενο Γ : Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα, Γ, ΙΙΙ, 4-5 Γραμματική... 316 Τριτόκλιτα επίθετα Συντακτικό... 319 Δευτερεύουσες συμπερασματικές προτάσεις

ΕΝΟΤΗΤΑ 17... 321 Κείμενο Α : Δημοσθένους Περὶ τῆς παραπρεσβείας, 268-269 Κείμενο Β : Ξενοφῶντος Πόροι, 5, 11-13 Κείμενο Γ : Δημοσθένους Πρὸς τὴν ἐπιστολὴν τοῦ Φιλίππου, 12-14 Γραμματική... 334 Ρήματα β συζυγίας: συμφωνόληκτα Συντακτικό... 336 Δευτερεύουσες υποθετικές προτασεις υποθετικοί λόγοι ΕΝΟΤΗΤΑ 18... 339 Κείμενο Α : Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα, Γ, Ι, 4-6 Κείμενο Β : Λυσίου Κατὰ τῶν σιτοπωλῶν, 17-18 Κείμενο Γ : Δημοσθένους Ἐπιτάφιος, 13-14 Γραμματική... 352 Τριτόκλιτα επίθετα: σιγμόληκτα Ανώμαλα επίθετα Συντακτικό... 356 Δευτερεύουσες εναντιωματικές προτάσεις Δευτερεύουσες παραχωρητικές προτάσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 19... 359 Κείμενο Α : Δημοσθένους Κατὰ Νεαίρας, 99-100 Κείμενο Β : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Ε, 9, 5-9 Κείμενο Γ : Πλάτωνος Φαίδων, 116 a-b Γραμματική... 372 Ρήματα β συζυγίας: φωνηεντόληκτα Συντακτικό... 377 Δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 20... 381 Κείμενο Α : Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, 5, 2, 1-2 Κείμενο Β : Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα, Γ, ΙΙΙ, 8-10 Κείμενο Γ : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Δ, 21 Γραμματική... 394 Παραθετικά επιθέτων Συντακτικό... 400 Λανθάνων υποθετικός λόγος Β όρος σύγκρισης ΕΝΟΤΗΤΑ 21... 401 Κείμενο Α : Πλάτωνος Δημόδοκος, 382e-383a-b Κείμενο Β : Ξενοφῶντος Οἰκονομικός, 5, 7-12 Κείμενο Γ : Αἰσχίνου Περὶ τῆς παραπρεσβείας, 136-137 Γραμματική... 415 Ρήματα β συζυγίας στον αόριστο β Συντακτικό... 418 Μετατροπή ευθύ λόγου σε πλάγιο σε ευθείες ερωτήσεις και δευτερεύουσες προτάσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 22... 419 Κείμενο Α : Ἰσοκράτους Παναθηναϊκός, 55-56 Κείμενο Β : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Α, 121 Κείμενο Γ : Ἰσοκράτους Περὶ τῆς εἰρήνης, 34-35

Γραμματική... 431 Παραθετικά επιρρημάτων Συντακτικό... 433 Δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις ΕΝΟΤΗΤΑ 23... 435 Κείμενο Α : Λυσίου Κατὰ Θεομνήστου, Α, 3-5 Κείμενο Β : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, ΣΤ, 93 Κείμενο Γ : Πλάτωνος Νόμοι, Ε, 729 b-c Γραμματική... 447 Βαρύτονα ρήματα με αόριστο β όπως τα σε -μι Συντακτικό... 451 Μετατροπή πλάγιου λόγου σε ευθύ ΕΝΟΤΗΤΑ 24... 453 Κείμενο Α : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Α, 28 Κείμενο Β : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, ΣΤ, 96 Κείμενο Γ : Λυσίου Κατὰ Νικομάχου, 31-33 Γραμματική... 467 Αυτοπαθητικές αντωνυμίες Ρήμα εἶμι Συντακτικό... 469 Εξαρτημένοι υποθετικοί λόγοι ΕΝΟΤΗΤΑ 25... 471 Κείμενο Α : Πλάτωνος Γοργίας, 508 a-c Κείμενο Β : Πλάτωνος Κλειτοφῶν, 407 a-d Κείμενο Γ : Δεινάρχου Κατὰ Δημοσθένους, 91-92 Γραμματική... 485 Οριστική/επαναληπτική αντωνυμία Ρήμα φημὶ Συντακτικό... 487 Ρηματικά επίθετα σε -τος/-τέος ΕΝΟΤΗΤΑ 26... 489 Κείμενο Α : Λυσίου Κατὰ Ἀλκιβιάδου λιποταξίου, 36-38 Κείμενο Β : Δημοσθένους Κατὰ Ὀλυμπιοδώρου, 8-10 Κείμενο Γ : Πλάτωνος Παρμενίδης, 136 d-e Γραμματική... 501 Ρήμα οἶδα Αλληλοπαθητική αντωνυμία Συντακτικό... 503 Σύμπτυξη πρότασης σε μετοχή/απαρέμφατο ΕΝΟΤΗΤΑ 27... 505 Κείμενο Α : Ἀνδοκίδου Περὶ τῶν μυστηρίων, 96-97 Κείμενο Β : Πλάτωνος Φαίδων, 92 d-e Κείμενο Γ : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Β, 65 Γραμματική... 517 Ρήματα δέδοικα, ἔοικα, τέθνηκα Συντακτικό... 519 Επιρρηματικοί προσδιορισμοί

ΕΝΟΤΗΤΑ 28... 521 Κείμενο Α : Ὑπερείδου Ὑπὲρ Εὐξενίππου, 18 Κείμενο Β : Ἰσοκράτους Ἀρεοπαγιτικός, 25-27 Κείμενο Γ : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Δ, 100 Γραμματική... 533 Συσχετικές αντωνυμίες Αριθμητικά Συντακτικό... 536 Εμπρόθετοι προσδιορισμοί ΕΝΟΤΗΤΑ 29... 539 Κείμενο Α : Λυσίου Κατὰ Ἐρατοσθένους, 92-94 Κείμενο Β : Πλάτωνος Συμπόσιον, 216a-216c Κείμενο Γ : Δημοσθένους Πρὸς Νικόστρατον, 4-5 Γραμματική... 554 Ρήματα κεῖμαι, κάθημαι, μέμνημαι, δύναμαι Συντακτικό... 556 Ο σκοπός Η αιτία Ο χρόνος ΕΝΟΤΗΤΑ 30... 561 Κείμενο Α : Λυσίου Ἀπολογία δωροδοκίας, 12-14 Κείμενο Β : Ἀντιφῶντος Περὶ τοῦ χορευτοῦ, 2-3 Κείμενο Γ : Θουκυδίδου Ἱστορίαι, Η, 2 Γραμματική... 574 Ομόηχοι τύποι Συντακτικό... 577 Σχήματα λόγου ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ... 579 ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ... 631 ΒΑΣΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ... 691 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ... 733 ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ... 747 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 767

1ENOTHTA

κανόνες τονισμού, προσωπικές αντωνυμίες, ρήμα εἰμί, είδη προτάσεων και οι τρόποι σύνδεσής τους, τα μόρια του ἄν, ὡς, ὥσπερ ΚΕΙΜΕΝΟ A Ἴσως οὖν εἴποιεν ἂν πολλοὶ τῶν φασκόντων φιλοσοφεῖν ὅτι οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο, οὐδὲ ὁ σώφρων ὑβριστής, οὐδὲ ἄλλο οὐδὲν ὧν μάθησίς ἐστιν ὁ μαθὼν ἀνεπιστήμων ἄν ποτε γένοιτο. Ἐγὼ δὲ περὶ τούτων οὐχ οὕτω γιγνώσκω ὁρῶ γὰρ ὥσπερ τὰ τοῦ σώματος ἔργα τοὺς μὴ τὰ σώματα ἀσκοῦντας οὐ δυναμένους ποιεῖν, οὕτω καὶ τὰ τῆς ψυχῆς ἔργα τοὺς μὴ τὴν ψυχὴν ἀσκοῦντας οὐ δυναμένους οὔτε γὰρ ἃ δεῖ πράττειν οὔτε ὧν δεῖ ἀπέχεσθαι δύνανται. Δι ὃ καὶ τοὺς υἱεῖς οἱ πατέρες, κἂν ὦσι σώφρονες, ὅμως ἀπὸ τῶν πονηρῶν ἀνθρώπων εἴργουσιν, ὡς τὴν μὲν τῶν χρηστῶν ὁμιλίαν ἄσκησιν οὖσαν τῆς ἀρετῆς, τὴν δὲ τῶν πονηρῶν κατάλυσιν. Μαρτυρεῖ δὲ καὶ 15 τῶν ποιητῶν ὅ τε λέγων ἐσθλῶν μὲν γὰρ ἄπ ἐσθλὰ διδάξεαι ἢν δὲ κακοῖσι συμμίσγῃς, ἀπολεῖς καὶ τὸν ἐόντα νόον. Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα, Α, 2, 19 Θεματογραφία / 1 ENOTHTA

Λεξιλόγιο ὁ, ἡ ἀνεπιστήμων, -ον: αδαής, αυτός που έχει άγνοια, ανίκανος, άμυαλος εἴργω: εμποδίζω την έξοδο, αποκλείω, φυλακίζω χρηστός, -ή, -όν: ωφέλιμος, καλός, ικανός, τίμιος, ηθικός, αξιόπιστος ἡ ὁμιλία: συναναστροφή, διδασκαλία ἡ κατάλυσις, -εως: διάλυση, τέλος, μέρος ανάπαυσης, παραμονής ἐσθλός, -ή, -όν: γενναίος, καλός, αγαθός, ευγενής, ωραίος, έντιμος, συνετός συμμίσγω/συμμίγνυμι: αναμειγνύω, συσχετίζομαι, συναναστρέφομαι ἀπόλλυμι: χάνω, φονεύω, καταστρέφω, αφανίζω διδάξεαι διδάξῃ (β ενικό οριστικής μέλλοντα) τὸν ἐόντα τὸν ὄντα νόον νοῦν 16 Συντακτική ανάλυση Σχόλια Ο Ξενοφώντας, στο πρώτο βιβλίο των Ἀπομνημονευμάτων, προσπαθεί να αποκαταστήσει τη μνήμη του δασκάλου του Σωκράτη. Στο πρώτο κεφάλαιο, ανασκευάζει την κατηγορία που αφορούσε την ασέβεια του Σωκράτη προς τους θεούς και, στο δεύτερο κεφάλαιο, ασχολείται με το άλλο σκέλος της κατηγορίας, τη διαφθορά των νέων. Συγκεκριμένα, ο ένας από τους κατηγόρους του Σωκράτη είχε ισχυριστεί ότι η αρνητική κριτική του φιλοσόφου σε θεμελιώδεις πρακτικές της αθηναϊκής δημοκρατίας, όπως η κλήρωση των αρχόντων, υπονόμευε το πολίτευμα και καθιστούσε βίαιους και ανήθικους τους μαθητές του. Τεκμηρίωσε μάλιστα τον ισχυρισμό του, προβάλλοντας τις περιπτώσεις του Κριτία και του Αλκιβιάδη. Ο Ξενοφώντας υποστηρίζει ότι οι άνδρες αυτοί επέδειξαν φαύλη συμπεριφορά, αφότου σταμάτησαν να συναναστρέφονται τον Σωκράτη και συνεχίζει με το παρακάτω επιχείρημα: οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν καλύτεροι ή και χειρότεροι είναι ζήτημα μάθησης, άσκησης και συναναστροφής. Ἴσως οὖν εἴποιεν ἂν πολλοὶ τῶν φασκόντων φιλοσοφεῖν: κύρια πρόταση κρίσεως, καταφατική, επαυξημένη οὖν: συμπερασματικός σύνδεσμος (σε κύριες προτάσεις δηλώνει πραγματικό συμπέρασμα ως φυσική συνέπεια των προηγούμενων) τῶν φασκόντων: επιθετική μετοχή ως γενική διαιρετική στο πολλοὶ φιλοσοφεῖν: ειδικό απαρέμφατο αντικείμενο της μετοχής τῶν φασκόντων ὅτι οὐκ ἂν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση κρίσεως ως αντικείμενο του ρήματος εἴποιεν ἂν ὅτι: υποτακτικός σύνδεσμος, που εισάγει δευτερεύουσα ειδική πρόταση και δηλώνει αντικειμενική κρίση οὐκ ἂν γένοιτο: εκφέρεται με δυνητική ευκτική, γιατί δηλώνει το (μη) δυνατό σε παρόν-μέλλον οὐδὲ ὁ σώφρων ὑβριστής (ἄν ποτε γένοιτο): δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση κρίσεως ως αντικείμενο του ρήματος εἴποιεν ἄν (συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη ειδική με εξακολουθητική αποφατική σύνδεση, οὐκ οὐδέ) 1 ENOTHTA / Θεματογραφία

οὐδὲ ἄλλο οὐδὲν ὁ μαθὼν ἀνεπιστήμων ἄν ποτε γένοιτο: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση κρίσεως ως αντικείμενο του ρήματος εἴποιεν ἂν (συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη ειδική με εξακολουθητική αποφατική σύνδεση, οὐδέ οὐδέ) ὁ μαθών: αναφορικοϋποθετική μετοχή ως υποκείμενο του ρήματος γένοιτο (= ὅστις μάθοι), λανθάνων υποθετικός λόγος η απλή σκέψη του λέγοντος οὐδέν: αντικείμενο σύστοιχο της μετοχής ὁ μαθών ὧν μάθησίς ἐστιν: δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση κρίσεως ως γενική διαιρετική στο οὐδέν ὧν: γενική υποκειμενική στο μάθησις Ἐγὼ δὲ περὶ τούτων οὐχ οὕτω γιγνώσκω: κύρια πρόταση κρίσεως, αποφατική, επαυξημένη δέ: ο αντιθετικός σύνδεσμος δέ, χωρίς να προηγείται ο μέν, κάνει πιο έντονη την αντίθεση οὕτω: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα γιγνώσκω περὶ τούτων: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της αναφοράς ὁρῶ γὰρ ὥσπερ τὰ τοῦ σώματος ἔργα τοὺς μὴ τὰ σώματα ἀσκοῦντας οὐ δυναμένους ποιεῖν, οὕτω καὶ τὰ τῆς ψυχῆς ἔργα τοὺς μὴ τὴν ψυχὴν ἀσκοῦντας οὐ δυναμένους: κύρια πρόταση κρίσεως, επαυξημένη οὐ δυναμένους οὐ δυναμένους: κατηγορηματικές μετοχές από το ρήμα ὁρῶ, που αναφέρονται στα αντικείμενα του ρήματος τοὺς μὴ ἀσκοῦντας τὰ σώματα τὴν ψυχήν: αντικείμενα των αναφορικοϋποθετικών μετοχών τοὺς μὴ ἀσκοῦντας ποιεῖν: τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο της μετοχής οὐ δυναμένους τὰ ἔργα: αντικείμενο του απαρεμφάτου ποιεῖν ὥσπερ-οὕτω: παραβολικό ζεύγος που αναφέρεται στις μετοχές οὐ δυναμένους 17 Στον ευθύ λόγο υπήρχε μία δευτερεύουσα αναφορική παραβολική πρόταση (ὥσπερ οἱ μὴ τὰ σώματα ἀσκοῦντες οὐ δύνανται ποιεῖν τὰ τοῦ σώματος ἔργα) και μία κύρια πρόταση κρίσεως (οὕτω οἱ μὴ τὴν ψυχὴν ἀσκοῦντες οὐ δύνανται ποιεῖν τὰ τῆς ψυχῆς ἔργα), που στον πλάγιο λόγο, εξαρτώμενες από το ρήμα ὁρῶ, ενώθηκαν σε μία πρόταση και μετατράπηκαν σε κατηγορηματικές μετοχές. οὔτε γὰρ δύνανται: κύρια πρόταση κρίσεως, αποφατική ἅ δεῖ πράττειν: δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση κρίσεως ως αντικείμενο του εννοούμενου τελικού απαρεμφάτου πράττειν της προηγούμενης κύριας πρότασης πράττειν: τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος δεῖ (ετεροπροσωπία) ἅ: αντικείμενο σύστοιχο του απαρεμφάτου πράττειν ὧν δεῖ ἀπέχεσθαι: δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση κρίσεως ως αντικείμενο του εννοούμενου τελικού απαρεμφάτου ἀπέχεσθαι της προηγούμενης κύριας πρότασης ἀπέχεσθαι: τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος δεῖ (ετεροπροσωπία) ὧν: αντικείμενο του απαρεμφάτου ἀπέχεσθαι Θεματογραφία / 1 ENOTHTA

Δι ὃ καὶ τοὺς υἱεῖς οἱ πατέρες ὅμως ἀπὸ τῶν πονηρῶν ἀνθρώπων εἴργουσιν, ὡς τὴν μὲν τῶν χρηστῶν ὁμιλίαν ἄσκησιν οὖσαν τῆς ἀρετῆς, τὴν δὲ τῶν πονηρῶν κατάλυσιν: κύρια πρόταση κρίσεως, καταφατική, επαυξημένη δι ὃ (= διὰ τοῦτο οὖν): εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας Η αναφορική αντωνυμία ὃς, ἣ, ὃ ύστερα από τελεία, άνω τελεία ή ερωτηματικό, εφόσον αναφέρεται στα προ της τελείας γραφόμενα και εφόσον δεν υπάρχει άλλη κύρια πρόταση στην περίοδο ή στην ημιπερίοδο, ισοδυναμεί με τη δεικτική αντωνυμία οὗτος, αὕτη, τοῦτο και εισάγει κύρια πρόταση. τοὺς υἱεῖς: αντικείμενο του ρήματος εἴργουσιν ἀπὸ τῶν ἀνθρώπων: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της απομάκρυνσης ὅμως: ο αντιθετικός σύνδεσμος τίθεται μετά τη δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση για λόγους έμφασης ὡς οὖσαν: αιτιολογική μετοχή, υποκειμενικής αιτιολογίας, αιτιατική απόλυτη τὴν ὁμιλίαν: υποκείμενο της μετοχής Το ὡς συνοδεύει πάντα αιτιολογική μετοχή προσωπικού ρήματος εδώ κατ εξαίρετη τίθεται σε αιτιατική απόλυτη, για να δηλώσει έντονα το στοιχείο της υποκειμενικότητας. τῶν χρηστῶν τῶν πονηρῶν: γενικές αντικειμενικές στο ὁμιλίαν ἄσκησιν κατάλυσιν: κατηγορούμενα στο ὁμιλίαν τῆς ἀρετῆς: γενική αντικειμενική στα ἄσκησιν κατάλυσιν 18 κἂν ὦσι σώφρονες: δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση κἂν (= καὶ ἄν): εκφράζει παραχώρηση προς κάτι αβέβαιο υποκειμενικό οἱ υἱεῖς (ενν.): υποκείμενο του ρήματος ὦσι Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τῶν ποιητῶν ὅ τε λέγων: κύρια πρόταση κρίσεως, καταφατική (ο σύνδεσμος δὲ είναι μεταβατικός, ενώ ο καὶ είναι προσθετικός) ὁ λέγων: επιθετική μετοχή ως υποκείμενο του ρήματος μαρτυρεῖ τῶν ποιητῶν: γενική διαιρετική στο ὁ λέγων ἐσθλῶν μὲν γὰρ ἄπ ἐσθλὰ διδάξεαι: κύρια πρόταση κρίσεως, καταφατική ἐσθλῶν ἄπο: (= ἀπὸ ἐσθλῶν αναστροφή πρόθεσης): εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου διδάξεαι (= διδάξῃ): ρήμα, υποκείμενό του το σὺ ἐσθλά: αντικείμενο του ρήματος ἢν δὲ κακοῖσι συμμίσγῃς: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση, υποθετικός λόγος με απόδοση το ρήμα ἀπολεῖς της κύριας πρότασης το προσδοκώμενο κακοῖσι: αντικείμενο του ρήματος συμμίσγῃς ἀπολεῖς καὶ τὸν ἐόντα νόον: κύρια πρόταση κρίσεως, καταφατική νόον (= νοῦν): αντικείμενο του ρήματος ἀπολεῖς τὸν ἐόντα (= τὸν ὄντα): επιθετική μετοχή ως επιθετικός προσδιορισμός στο νόον 1 ENOTHTA / Θεματογραφία

Παρατηρήσεις 1. 2. Να μεταφραστεί το παραπάνω κείμενο. Να γραφούν οι παρακάτω λέξεις στις ζητούμενες πτώσεις και να δικαιολογηθεί ο τονισμός τους. δίκαιος: ονομαστική ενικού και αιτιατική πληθυντικού στο θηλυκό γένος. ἀσκοῦντας: δοτική πληθυντικού στο αρσενικό γένος. τούτων: ονομαστική πληθυντικού στο ίδιο γένος. γένοιτο: απαρέμφατο στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή. πράττειν: γ ενικό ευκτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή. 3. δίκαιος, σώφρονες, πονηρῶν: να γίνει παραθετική αντικατάσταση. 4. σώματος, υἱεῖς, πατέρες, ὁμιλίαν, ἄσκησιν, νοῦν: να κλιθούν και στους δύο αριθμούς. 5. ἐγώ: να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις της αντωνυμίας και στα τρία πρόσωπα και στους δύο αριθμούς. 6. ὦσι: α) να γραφεί το β πρόσωπο ενικού και πληθυντικού αριθμού της ευκτικής και προστακτικής ενεστώτα β) να μετατραπεί το ρήμα σε σύνθετο με την πρόθεση ἀπὸ και να κλιθεί στην οριστική ενεστώτα και παρατατικού και στην προστακτική ενεστώτα. 7. γένοιτο, μαθών, ὁρῶ, πράττειν, ἀπέχεσθαι, δύνανται, ἀπολεῖς: να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (εκεί που βρίσκονται). 8. γιγνώσκω: να κλιθεί σε όλες τις εγκλίσεις του αορίστου β. 9. Να βρεθούν οι ρηματικοί τύποι του κειμένου και στη συνέχεια να βρεθούν τα υποκείμενά τους. 10. Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι μετοχές του κειμένου. 19 Θεματογραφία / 1 ENOTHTA

ΚΕΙΜΕΝΟ Β Μετὰ γὰρ τὴν Θησέως εἰς Ἅιδου κατάβασιν, ἐπανελθούσης αὐτῆς εἰς Λακεδαίμονα καὶ πρὸς τὸ μνηστεύεσθαι λαβούσης ἡλικίαν, ἅπαντες οἱ τότε βασιλεύοντες καὶ δυναστεύοντες τὴν αὐτὴν γνώμην ἔσχον περὶ αὐτῆς ἐξὸν γὰρ αὐτοῖς λαμβάνειν ἐν ταῖς αὐτῶν πόλεσι γυναῖκας τὰς πρωτευούσας, ὑπεριδόντες τοὺς οἴκοι γάμους ἦλθον ἐκείνην μνηστεύσοντες. Οὔπω δὲ κεκριμένου τοῦ μέλλοντος αὐτῇ συνοικήσειν, ἀλλ ἔτι κοινῆς τῆς τύχης οὔσης, οὕτω πρόδηλος ἦν ἅπασιν ἐσομένη περιμάχητος, ὥστε συνελθόντες πίστεις ἔδοσαν ἀλλήλοις ἦ μὴν βοηθήσειν, εἴ τις ἀποστεροίη τὸν ἀξιωθέντα λαβεῖν 20 αὐτήν, νομίζων ἕκαστος τὴν ἐπικουρίαν ταύτην αὑτῷ παρασκευάζειν. Ἰσοκράτους Ἑλένης ἐγκώμιον, ΙΘ, 39-40 1 ENOTHTA / Θεματογραφία