Συνέντευξη στην ιστοσελίδα Stockwatch Συνέντευξη του Πανίκου Δημητριάδη, Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, που δόθηκε στις 25 Ιουνίου 2012 στην Ηρώ Ευθυμίου Ερ.: Η ένταξη στο μηχανισμό απειλεί το status της Κύπρου ως χρηματοοικονομικό κέντρο; Απ.: Φυσικά όχι. Το θέμα του φορολογικού πλαισίου της Κύπρου δεν έχει εγερθεί από καμία ευρωπαϊκή αρχή και θα το υπερασπιστούμε μέχρι τέλους. Ερ.: Τι σημαίνει η υποβάθμιση από τους Fitch; Απ.: Σίγουρα δεν ήταν έκπληξη η νέα υποβάθμιση του οίκου Fitch. Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε τις αρνητικές επιπτώσεις στο θέμα της δυνατότητας παροχής ρευστότητας με τη χρήση κρατικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ερ.: Δηλαδή δεν μπορούν τώρα οι τράπεζες να χρησιμοποιήσουν τα κρατικά ομόλογα ως εξασφάλιση; Απ.: Όχι ενόσω δεν βρισκόμαστε σε πρόγραμμα του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης. Όταν μπούμε στο πρόγραμμα, τότε όπως και οι άλλες χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα, τα ομόλογα του κράτους θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται για παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ. Βέβαια μετά από συγκεκριμένη διαδικασία και σχετική έγκριση από τις ευρωπαϊκές αρχές. Θα πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι οι Fitch στην έκθεση τους αναφέρουν ως κύριο λόγο για την υποβάθμιση της κυπριακής οικονομίας, την έκθεση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα. Για το λόγο αυτό η Κεντρική Τράπεζα προχωρεί στην αντιμετώπιση αυτού του θέματος με τη θυγατροποίηση των παραρτημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Στοχεύουμε ώστε το συντομότερο δυνατόν να επέλθουν τέτοιες δομές στο σύστημα που δεν θα επιτρέπουν πλέον στους οίκους αξιολόγησης να μας υποβαθμίζουν λόγω της έκθεσης των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Δηλαδή το βάρος της μεγάλης έκθεσης ενός τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα να μην το επωμίζονται τα δημόσια οικονομικά. 1
Ερ.: Γιατί εάν οι τράπεζες έχουν θυγατρικές αντί υποκαταστήματα το βάρος της Ελλάδας διαχωρίζεται από τα δημοσιονομικά; Απ.: Διότι θα έχει η Τράπεζα της Ελλάδας την ευθύνη της εποπτείας και πιθανής στήριξης μέσω του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας, εφ όσον βέβαια ανακεφαλαιοποιηθούν. Και όσον αφορά επίσης την ασφάλεια των καταθέσεων δεν θα είμαστε πλέον εμείς υπεύθυνοι. Ερ.: Είπατε εφ όσον ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες. Τα κεφάλαια που θα βρεθούν; Απ.: Θα προέλθουν από το μηχανισμό στήριξης ή από διμερές δάνειο. Ερ.: Τι άλλο σχεδιάζετε για θωράκιση του συστήματος; Απ.: Θα προσπαθήσουμε παράλληλα, εκεί που είναι εφικτό και ευκταίο, με τη θυγατροποίηση των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, να μετατρέψουμε σε υποκαταστήματα τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών στην Κύπρο. Θεωρούμε ότι δεν είναι σωστό η μικρή Κύπρος να επωμίζεται όλο το βάρος της παρουσίας κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα αλλά και ελληνικών τραπεζών στην Κύπρο. Ερ.: Ο στόχος αυτός είναι εφικτός με τη νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα; Απ.: Φυσικά, δεν είναι μόνο θέμα εποπτικών αρχών αλλά και πολιτικής των δύο κυβερνήσεων. Ως ΚΤ έχουμε καλή συνεργασία και με το Υπουργείο Οικονομικών και την κυβέρνηση γι αυτό εκτιμούμε ότι θα προωθηθούν τα ζητήματα αυτά σύντομα. Άλλωστε είναι κάτι που δεν μπορεί να σηκώσει μόνη της η Κύπρος ως μικρή χώρα. Ερ.: Με βάση ποιες παραμέτρους θα υπολόγιζε κάποιος τις μελλοντικές κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών, λόγω και της θυγατροποίησης; Απ.: Θα πρέπει να υποβάλουν οι τράπεζες αίτηση στην Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία με βάση τη διαδικασία που ακολουθείται, θα απαιτήσει την εξέταση των ισολογισμών από διεθνή οίκο αναγνωρισμένου κύρους, ο οποίος υποθέτουμε χωρίς να είμαστε απόλυτα σίγουροι, ότι θα είναι ο οίκος που αξιολόγησε τα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών. 2
Ερ.: Έχουν ακουστεί ποσά για τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών μεταξύ 8-10 δις. Είναι εκτός πραγματικότητας τα συγκεκριμένα ποσά; Απ.: Θα έλεγα ότι δεν γνωρίζουμε την πραγματική εικόνα. Και εγώ ως νέος διοικητής θέλω να γνωρίζω την πραγματική εικόνα. Πάντως ο οίκος Fitch στην προχθεσινή υποβάθμιση της κυπριακής οικονομίας υπολογίζει το ποσό στα 4 δις συν 1,8 δις και όχι τα ποσά που αναφέρετε. Ερ.: Αφού επικαλείστε τη διαφάνεια, γιατί μόνο στην Ελλάδα θέλετε να γνωρίζετε τι έγινε και όχι και στην Κύπρο; Απ.: Εάν εισέλθουμε σε πρόγραμμα σταθερότητας ενδεχομένως να χρειαστεί να γίνει ανάλογή άσκηση και στην Κύπρο. Η Ευρώπη μπορεί να μας δώσει αυτό που χρειαζόμαστε αλλά θα απαιτήσει περισσότερη διαφάνεια. Αυτό όμως δεν είναι κάτι το οποίο πρέπει να μας φοβίζει. Ερ.: Επομένως καταλήγουμε σε κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος; Απ.: Όχι. Καταλήγουμε σε εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος. Η μορφή ιδιοκτησίας δεν είναι τόσο σημαντική, αρκεί να υπάρξει εξυγίανση. Ερ.: Υπάρχει ενδεχόμενο στήριξης από το μηχανισμό χωρίς την κρατικοποίηση των τραπεζών; Απ.: Βεβαίως και υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο. Εάν υπάρξει διαφάνεια ώστε να διαφανεί η πραγματική εικόνα του τραπεζικού συστήματος μπορεί να βρεθούν ιδιώτες επενδυτές ή ξένοι στρατηγικοί επενδυτές. Δεν σημαίνει κατ ανάγκη ότι όλα τα κεφάλαια θα μπουν από το κράτος. Οι επενδυτές ξένοι και εγχώριοι αυτό που φοβούνται είναι την έλλειψη διαφάνειας. Δεν θέλουν να μπουν σε ένα οργανισμό, να κάνουν μια επένδυση στηριζόμενοι σε μια υπόθεση εργασίας ότι οι ζημιές είναι τόσες, και μετά να βρεθούν ενώπιων διπλάσιων ή υπερδιπλάσιων ζημιών. 3
BlackRock Ερ.: Οι διαγνωστικοί έλεγχοι τύπου BlackRock δεν είναι απλώς μια άσκηση διαφάνειας, είναι μια άσκηση που στηρίζεται σε αλλαγή της μεθοδολογίας. Δηλαδή όταν αλλάξει κάποιος τη μεθοδολογία με την οποία προσμετρά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, το αποτέλεσμα σίγουρα θα είναι διαφορετικό Απ.: Η μεθοδολογία την οποία χρησιμοποιούμε ως Κύπρος μέχρι στιγμής διαφέρει από τα διεθνή πρότυπα. Ερ.: Κρίνετε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να αλλάξει; Απ.: Αν η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος απαιτεί να υιοθετηθούν διεθνώς αποδεκτά και αναγνωρισμένα πρότυπα, τα οποία μπορούν να πείσουν πιο εύκολα τους ξένους επενδυτές τότε είναι σωστό να υιοθετήσουμε και εμείς αυτά τα διεθνή πρότυπα. Ερ.: Παραμένουν πέντε ημέρες μέχρι την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Που θα βρουν τα χρήματα; Απ.: Η Ευρώπη είναι έτοιμη μέσα σε 2-3 ημέρες να εκδώσει ομόλογα, δεν χρειάζεται να κάνει νέα αξιολόγηση. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μπορεί να γίνει αμέσως και μετά να συνεχίσει η αξιολόγηση. Από τη στιγμή που υπάρχει το backstop δεν έχει σημασία πότε θα μπουν ακριβώς τα κεφάλαια. Διακυβέρνηση Ερ.: Γράψατε αρκετές φορές στο παρελθόν για τη διακυβέρνηση των τραπεζών. Τι θα αλλάξει σε αυτό το ζήτημα; Απ.: Σίγουρα χρειάζεται να γίνει καλύτερη διαχείριση κινδύνου αλλά και ένα στρατηγικό πλάνο το οποίο θα λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι οι τράπεζες είναι συστημικές και ότι δεν μπορεί να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος. Ερ.: Στις διοικήσεις των τραπεζών, θα αλλάξει κάτι; Απ.: Εκεί πρέπει να υπάρξει περισσότερη ανεξαρτησία των συμβουλίων και πρέπει να είμαστε πιο αυστηροί σε θέματα διορισμού συμβουλίων. Ερ.: Είσαστε ικανοποιημένοι με τον τρόπο που γίνονται οι συνελεύσεις των τραπεζών; Απ.: Είναι κάτι που σίγουρα θα πρέπει να εξετάσουμε. Εντάσσεται μέσα στα πλαίσια της εταιρικής διακυβέρνησης μιας τράπεζας το οποίο σίγουρα θα πρέπει να εξετάσουμε. 4
Ερ.: Υπάρχουν ζητήματα διακυβέρνησης και εντός της Κεντρικής Τράπεζας; Απ.: Προωθούμε οργανωτικές αλλαγές στην ΚΤ. Υπήρξαν εισηγήσεις από μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΚΤ για δημιουργία διάφορων υποεπιτροπών οι οποίες εντούτοις είναι δύσκολο μέσα στο σημερινό νομοθετικό πλαίσιο της τράπεζας να υλοποιηθούν. Παρά ταύτα θα μπορούσε κάποιος ευφάνταστα να δημιουργήσει μια άτυπη έστω υποεπιτροπή όταν υπάρχει θέληση. Προσωπικά δεν είμαι εναντίον της αλλαγής του νομικού πλαισίου σε κάποιο στάδιο ώστε να βελτιωθεί η διακυβέρνηση της ΚΤ. Εντούτοις είναι κάτι που θα εξετάσουμε στη σωστή χρονική περίοδο. Θα ήθελα στα πέντε χρόνια της θητείας μου να βελτιώσω το νομικό πλαίσιο. Ερ.: Γιατί είναι προτεραιότητα να γίνουν αλλαγές στις τράπεζες για ενδεχόμενα λάθη και όχι και αλλαγές στην εποπτική αρχή; Απ.: Δεν είναι τόσο εύκολο να γίνουν αλλαγές στη νομοθεσία, ιδίως μέσα στις σημερινές πολιτικοοικονομικές συνθήκες και εν μέσω μιας τραπεζικής κρίσης, διότι υπάρχουν διαφορετικές προτεραιότητες. Ερ.: Υπήρχε στο παρελθόν κριτική ότι ο διοικητής έχει υπερβολικές εξουσίες. Συμφωνείτε; Απ.: Παρ ότι αντιλαμβάνομαι γιατί γινότανε αυτή η κριτική. Δεν έχω καταλήξει ότι πράγματι αυτό ευσταθεί. Πιστεύω ότι είναι θέμα ερμηνείας. Ερ.: Εσείς πως το ερμηνεύετε; Απ.: Μέχρι στιγμής έχω πολύ αρμονική συνεργασία με όλα τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Ανεξαρτήτως του νομοθετικού πλαισίου το οποίο ορίζει ακριβώς ποιες είναι οι εξουσίες του διοικητή, όταν υπάρχει συνεργασία και αλληλοκατανόηση τότε δεν υπάρχει λόγος να δημιουργούνται αυτού του είδους τα ζητήματα. Μαζί με τα μέλη του ΔΣ έχουμε δείξει ένα πνεύμα συνεργασίας. Δεν έχουμε τίποτε να κρύψουμε άρα δεν βλέπω να υπάρχει πρόβλημα για περισσότερη πληροφόρηση του ΔΣ. 5
Ελλάδα Ερ.: Υποστηρίξατε στο παρελθόν ότι δόθηκε λανθασμένη συνταγή αυστηρής λιτότητας στην Ελλάδα. Την ίδια συνταγή έλαβαν Ιρλανδία και Πορτογαλία αλλά τα κατάφεραν Απ.: Έχει γίνει πλέον γενικά αποδεκτό ότι η μονοδιάστατη και μονόπλευρη πολιτική της λιτότητας δεν είναι ο ορθός τρόπος αντιμετώπισης της σημερινής κρίσης στην ευρωζώνη. Υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για ανάπτυξη. Προχθές οι τέσσερις ηγέτες της Ευρώπης αποφάσισαν να προχωρήσουν με ένα πρόγραμμα ανάπτυξης 130 δις - μια πάρα πολύ σημαντική εξέλιξη. Όλοι λένε ότι η δημοσιονομική πειθαρχία είναι απαραίτητη για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Δεν είναι όμως κατ ανάγκη η μονοδιάστατη πολιτική λιτότητας που θα φέρει τη δημοσιονομική εξυγίανση. Ερ.: Πότε εκτιμάται ότι οι τράπεζες θα έχουν επαρκή κεφάλαια για να τροφοδοτήσουν την οικονομία και την ανάπτυξη; Απ.: Μόλις ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση τους τότε σίγουρα θα έχουν περισσότερα περιθώρια για να στηρίξουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Άρα αναμένω σύντομα. 6