ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2 Ο ΕΞΑΜΗΝΟ 2016
Ενοίκια γρα Οικονομική Επισκόπηση Η ελληνική οικονομία επανέρχεται σταδιακά σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το Γ 3μηνο του 2016 σημειώθηκε αύξηση του ΑΕΠ κατά +1,8% σε ετήσια βάση (έναντι +1,5% σύμφωνα με τις αρχικές εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ), κυρίως λόγω της ανόδου της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά +5,1% (έναντι πτώσης -4,1% το Γ 3μηνο του 2015), που υποστηρίχθηκε από την αύξηση των μισθών στο σύνολο της οικονομίας (+2,1% σε πραγματικούς όρους το Γ 3μηνο του 2016). Ταυτόχρονα, η δραστηριότητα στους περισσότερους τομείς, ιδίως στη βιομηχανία, το λιανικό εμπόριο και τον τουρισμό σημειώνει άνοδο, την ώρα που οι ελληνικές εξαγωγές δείχνουν να ανακτούν τη δυναμική που είχαν το 2014. Αν και η αύξηση του ΑΕΠ σε ετήσια βάση το Γ 3μηνο του 2016 οφείλεται σε κάποιο βαθμό στην αρνητική εξέλιξη πέρυσι (μείωση του ΑΕΠ κατά -2,2%) λόγω της αντίδρασης της αγοράς στην επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, τα περισσότερα στοιχεία της συγκυρίας δείχνουν πιθανότατα θετικό ρυθμό ανάπτυξης συνολικά για το 2016, που ενδέχεται όμως να ανακοπεί αν σημειωθούν νέες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Το εποχικά διορθωμένο ποσοστό ανεργίας τον Οκτώβριο του 2016 ανήλθε σε 23,0% έναντι 24,5% τον Οκτώβριο του 2015 και 23,1% τον Σεπτέμβριο του 2016. Το σύνολο των απασχολουμένων, κατά τον Οκτώβριο του 2016, εκτιμάται ότι ανήλθε σε 3.688.381 άτομα. Οι άνεργοι ανήλθαν σε 1.102.335 άτομα ενώ ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός ανήλθε σε 3.245.508 άτομα. Τα αντίστοιχα μεγέθη κατά τον Οκτώβριο των ετών 2011 έως και 2016 παρουσιάζονται στον Διάγραμμα 1. Με θετικό ρυθμό ανάπτυξης 0,1% θα κλείσει η ελληνική οικονομία το 2016, εκτιμά η ΕΚΤ με τις μακροοικονομικές προβλέψεις για τις χώρες - μέλη της Ευρωζώνης που ανάρτησε σήμερα στην ιστοσελίδα της (Eurosystem staff macroeconomic projections for the Euro area countries). Ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται να αυξηθεί στο 2,5% το 2017 και στο 3% τόσο το 2018 όσο και το 2019. Για την ανεργία, η ΕΚΤ προβλέπει ότι θα μειωθεί από 23,5% φέτος στο 22% το 2017, το 20,5% το 2018 και το 19% το 2019. Όσον αφορά στον πληθωρισμό, η κεντρική τράπεζα προβλέπει ότι θα διαμορφωθεί στο 0,1% φέτος και θα αυξηθεί στο 1,1% το επόμενο έτος. Για το 2018 και το 2019 προβλέπεται πληθωρισμός 1,0% και 1,2%, αντίστοιχα.
Κτηματαγορά Θεσσαλονίκης Ένα από τα σημαντικότερα έργα της Θεσσαλονίκης, το Νέο κτίριο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, παραδόθηκε το Δεκέμβριο 2016. Το πρώτο εξάμηνο 2017 θα ολοκληρωθεί η μεταφορά όλων των υπηρεσιών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (συμπεριλαμβάνει 750 εργαζόμενους) συμπεριλαμβανομένου και του γραφείου του Περιφερειάρχη, κύριου Τζιτζικώστα Απόστολου. Με την μετακίνηση αυτή επιτυγχάνεται ουσιαστική μείωση εξόδων, καθώς οι υπηρεσίες που θα μεταφερθούν μέχρι πρότινος μίσθωναν χώρους, ενώ πλέον θα συγκεντρωθούν σε ιδιόκτητα κτίρια. Στο ισόγειο του συγκροτήματος, έχει αναπτυχθεί εμπορική ανάπτυξη Περιφέρεια Center- με 50 περίπου καταστήματα επιφάνειας από 50 τμ μέχρι 180 τμ, με δυνατότητα συνένωσης σε περίπτωση που χρειαστεί. Στο υπόγειο υπάρχουν βοηθητικοί χώροι, ενώ θα λειτουργεί και κλειστό υπόγειο παρκινγκ κατά τη διάρκεια του 24ώρου. Η παραπάνω ανάπτυξη στο σύνολό της αναμένεται να αλλάξει το χαρακτήρα της περιοχής και δημιουργήσει μία νέα τάση στους Θεσσαλονικείς, εμπόρους αλλά και καταναλωτές. Κτίριο Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Στο β' εξάμηνο του 2016 ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για την αξιοποίηση του ποσοστού συμμετοχής που διαθέτει το ΤΑΙΠΕΔ στην Αγορά Μοδιάνο στην Θεσσαλονίκη. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΑΙΠΕΔ κατά την συνεδρίασή του στις 17 Οκτωβρίου 2016 ανακήρυξε την One Outlet AE ως Προτιμητέο Επενδυτή με συνολική οικονομική προσφορά 1,9 εκατ. ευρώ έναντι αποτίμησης 1,750 εκατ. ευρώ. Η Αγορά Μοδιάνο είναι ένα από τα πλέον ιστορικά κτίρια της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα ένα από τα πρώτα κτίρια στη Θεσσαλονίκη κατασκευασμένα με κύριο υλικό δόμησης το οπλισμένο σκυρόδεμα. Συνολικά στη στοά υπάρχουν 144 καταστήματα, το εμβαδόν των οποίων κυμαίνεται μεταξύ 5τμ 30τμ περίπου, ενώ υπάρχουν και δυο περίπτερα εμβαδού 1,40τμ το καθένα. Στα ακραία τμήματα του ισογείου διαμορφώνονται εσωτερικοί εξώστες, οι οποίοι συνδέονται με τους πύργους που χωροθετούνται στις τέσσερις γωνίες του κτηρίου. Αγορά Μοδιάνο
Τσιμισκή Εγνατία Μητροπόλεως Ανδριανουπόλε Δυτική Είσοδος Πυλαία/Θέρμη Γραφειακοί Χώροι Η αγορά των γραφείων παρουσιάζει και για το β' εξάμηνο του 2016 σταθερή πορεία με μικρά δείγματα αύξησης της ζήτησης. Η αύξηση της ζήτησης αφορά κυρίως τη μίσθωση γραφειακών χώρων υψηλών προδιαγραφών ή γραφεία στο κέντρο της πόλης. Η ζήτηση αφορά κυρίως χώρους επιφάνειας 100-200 τμ, με την προϋπόθεση ότι πληρούν κάποιες βασικές προδιαγραφές. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες υγιείς εταιρείες, οι οποίες εκμεταλλευόμενες την πτώση των αξιών αναζητούν χώρους προς αγορά. Η εκτιμώμενη μικτή απόδοση για γραφειακούς χώρους παραμένει 8,5-9,0%. Δεν υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον για γραφειακούς χώρους στην Θεσσαλονίκη, κυρίως γιατί η διαθεσιμότητα αφορά γραφεία χαμηλού βαθμού συντήρησης, ενώ λίγες είναι οι διεθνείς εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην πόλη και προσελκύουν επενδυτικό ενδιαφέρον. 3000 2000 1000 0 Τιμές πώλησης γραφείων Θεσσαλονίκης / τμ 10 0 Τιμές μηνιαίων μισθωμάτων γραφείων Θεσσαλονίκης / τμ max min max min
Εμπορικά Καταστήματα Από το τέλος του 2015 η αγορά των καταστημάτων στη Θεσσαλονίκη άρχισε να εμφανίζει σημάδια ανάκαμψης κυρίως όσον αφορά την διαθεσιμότητα καταστημάτων στις εμπορικές αρτηρίες της πόλης. Κατά τη διάρκεια του 2016 η τάση αυτή συνεχίστηκε και έφερε και μικρή αύξηση στα μισθώματα της οδού Τσιμισκή. Κατά τη διάρκεια του Η1 2016 ωστόσο έπαψε τη λειτουργία της η Ηλεκτρονική Αθηνών, μία από τις σημαντικότερες Ελληνικές εταιρείες στο χώρο των ηλεκτρικών ειδών, ενώ το κατάστημα που μίσθωνε επί της Τσιμισκή, σύμφωνα με δημοσιεύματα μισθώθηκε στο δεύτερο εξάμηνο σε εταιρεία παιδικής ένδυσης. Happy Sizes, Τσιμισκή Η διαθεσιμότητα των κενών καταστημάτων στην Τσιμισκή είναι πάρα πολύ χαμηλή, ενώ ο ρυθμός απορρόφησης αυξημένος. Τα καταστήματα παραμένουν κλειστά για διάστημα μικρότερο του εξαμήνου. Εντός του β' εξαμήνου ξεκίνησαν τη λειτουργία τους επί της Τσιμισκή δύο νέες για την πόλη αλυσίδες. Συγκεκριμένα σε μία από τις κεντρικότερες γωνίες (Τσιμισκή με Αγίας Σοφίας) άνοιξε το τρίτο της κατάστημα η εταιρεία Happy sizes. Επίσης, επί της Τσιμισκή ξεκίνησε τη λειτουργία του και η εταιρεία English Home. Η τούρκικη αλυσίδα με είδη σπιτιού και λευκά είδη στη Τουρκία, ήρθε πριν τρία χρόνια στην Ελλάδα και τον Σεπτέμβριο του 2014 άνοιξε το πρώτο της κατάστημα στο Κολωνάκι. Σήμερα αριθμεί πανελλαδικά 15 καταστήματα, τα περισσότερα στην Αθήνα, ενώ παρουσία έχει επίσης σε Λάρισα, Βόλο, Αλεξανδρούπολη, Ξάνθη και Πάτρα. Τέλος στην Προξένου Κορομηλά, δρόμος ο οποίος συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των διεθνών οίκων μόδας και επί της συμβολής των οδών Προξ. Κορομηλά με Μητροπ. Ιωσήφ, όπου επί μία δεκαετία λειτουργούσε η Louis Vuitton, εγκαταστάθηκε η Prince Oliver. English Home, Τσιμισκή
Τσιμισκή Εγνατία Μητροπόλεως Ανδριανουπόλεως Δυτ. Είσοδος Εμπορικά Καταστήματα Επιτυχημένη χαρακτηρίζεται η πορεία των καταστημάτων που εντάσσονται στα εμπορικά κέντρα και εμπορικά πάρκα της Θεσσαλονίκης. Το One Salonika, εκπτωτικό κέντρο στη δυτική είσοδο της πόλης, έχει κλείσει τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του και παρουσιάζει επιτυχή πορεία, χάρη τόσο του μείγματος των χρηστών, όσο και της διοργάνωσης events, τα οποία ανεβάζουν την επισκεψιμότητα. Όσον αφορά τις τοπικές αγορές η εμπορικότητα περιορίζεται αποκλειστικά στις κύριες αρτηρίες των δήμων, όπου τα μισθώματα παραμένουν σε σταθερά επίπεδα. Prince Oliver, Προξ. Κορομηλά Τέλος, θεωρείται σίγουρο, ότι ο χαρακτήρας της δυτικής πλευράς και συγκεκριμένα της 26 ης Οκτωβρίου πρόκειται να αλλάξει με την έναρξη της λειτουργίας του Περιφέρεια Center, της εμπορικής ανάπτυξης που όπως προαναφέρθηκε, θα φιλοξενείται στο κτίριο της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Η Λεωφόρος Εγνατίας έχει αποδυναμωθεί με τα υπό εξέλιξη έργα του Μετρό και τα μισθώματα των καταστημάτων παραμένουν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. One Salonica 20000 19000 18000 17000 16000 15000 14000 13000 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 max min 120 80 40 0 min max Τιμές μίσθωσης καταστημάτων Θεσσαλονίκη / μήνα
Αγορά Κατοικίας Σύμφωνα με έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος η μείωση των τιμών στην αγορά των κατοικιών συνεχίστηκε και το 2016, με πιο συγκρατημένους ρυθμούς. Ενδεικτικά, με βάση τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί από τα πιστωτικά ιδρύματα, εκτιμάται ότι το γ τρίμηνο του 2016 οι τιμές των διαμερισμάτων (σε ονομαστικούς όρους) ήταν κατά μέσο όρο μειωμένες κατά 1,5% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2015, έναντι μείωσης 6,0% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2015 (για το σύνολο του 2015 οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 5,1%). Σωρευτικά από το 2008 (μέσα επίπεδα) έως το γ τρίμηνο του 2016 οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν κατά 41,7%, ενώ η υποχώρηση των τιμών εξακολουθεί να είναι εντονότερη στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας (Αθήνα: -43,8% και Θεσσαλονίκη:-45,6%), καθώς και στα παλαιότερα και μεγαλύτερου εμβαδού ακίνητα στις σχετικά ακριβότερες περιοχές της χώρας. Το πρόγραμμα χορήγησης αδειών διαμονής σε κατοίκους τρίτων χωρών (εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης) που αγοράζουν ακίνητα στην Ελλάδα έχει, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών μέχρι τις 30.11.2016, χορηγήσει 1.486 άδειες σε επενδυτές ακινήτων, με πρώτη χώρα προέλευσης των αγοραστών την Κίνα με 628 άδειες, δεύτερη τη Ρωσία με 343, τρίτη την Αίγυπτο με 68 και τέταρτο το Λίβανο με 66. Όσον αφορά τη Θεσσαλονίκη, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη χορήγηση Χρυσής Βίζας, προέρχεται από την Τουρκία και εστιάζεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης κυρίως. Συγκριμένα όσον αφορά τη Θεσσαλονίκη, οι τιμές πώλησης έχουν συμπιεστεί αρκετά, ειδικά οι τιμές των μέχρι πρότινος ακριβών περιοχών (Λ. Νίκης, Πανόραμα, Καλαμαριά). Η αναζήτηση κατοικίας αφορά κυρίως τη μίσθωση διαμερίσματος, καθώς μέσα στο κόστος ο ενδιαφερόμενος λαμβάνει υπόψη του και τα έξοδα συντήρησης και θέρμανσης που είναι σημαντικά. Οι περιοχές που φαίνεται ότι παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση σήμερα είναι οι περιοχές της Ανατολικής Θεσσαλονίκης (Πυλαίας, Καλαμαριά, Άγιος Ιωάννης), οι οποίες διαθέτουν νεόδμητες σχετικά οικοδομές, οι οποίες εξασφαλίζουν θέρμανση φυσικού αερίου, εύκολη πρόσβαση από και προς το κέντρο μέσω των μέσων μαζικής μεταφοράς και ολοκληρωμένες τοπικές αγορές.
Αποθηκευτικοί & Βιομηχανικοί χώροι Το χαρτοφυλάκιο του Ελληνικού Κράτους περιλαμβάνει 12 λιμάνια με τη μορφή ανωνύμων εταιρειών, ήτοι τα λιμάνια του Πειραιά (ΟΛΠ), της Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ), του Βόλου, της Ραφήνας, της Ηγουμενίτσας, της Πάτρας, της Αλεξανδρούπολης, του Ηρακλείου, της Ελευσίνας, του Λαυρίου, της Κέρκυρας και της Καβάλας. Το ΤΑΙΠΕΔ κατέχει το 74% του ΟΛΠ και του ΟΛΘ (εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών). Το Ελληνικό Δημόσιο βρίσκεται σε διαδικασία αξιολόγησης του πλέον αρμόδιου τρόπου αξιοποίησης του χαρτοφυλακίου των λιμανιών. Σύμφωνα με το τελικό σχέδιο για την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΘ, που έχει αναρτηθεί στο VDR, ο προτιμητέος επενδυτής υποχρεώνεται σε επενδύσεις 180 εκατ. ευρώ, η πλειονότητα των οποίων θα κατευθυνθεί στην ανάπτυξη του προβλήτα 6 του λιμένα. Η ιδιωτικοποίηση του λιμανιού, η οποία τελικά θα ολοκληρωθεί στις 24 Μαρτίου 2017, του αεροδρομίου και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, έχουν ως στόχο να δημιουργηθούν συνέργειες, οι οποίες θα αναδείξουν τη θέση της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας και να αναπτύξει συνδυασμένες μεταφορές που θα τη φέρουν σε καλύτερη επικοινωνία και επαφή με την υπόλοιπη Ευρώπη. Με αυτή τη λογική αναμένεται ότι και ο τομέας των Logistics και της βιομηχανίας θα παρουσιάσει αυξητική ζήτηση.
Ξενοδοχεία - Τουρισμός Η τουριστική βιομηχανία βάζει μπρος τις μηχανές της για τα καλά στην χώρα μας καθώς νέα ξενοδοχεία αξιώσεων έχουν ξεκινήσει τη λειτουργία τους. Έτσι, στη Βόρεια Ελλάδα ξεκίνησαν τη λειτουργία τους οι παρακάτω μονάδες: Thassos Grand Resort, σύμφωνα με δημοσιεύματα αποτελεί το μεγαλύτερο σύγχρονο ξενοδοχείο του νησιού καθώς διαθέτει 173 δωμάτια, τέσσερις εξωτερικές πισίνες, Spa, δύο εστιατόρια και δύο μπαρ. Το ξενοδοχείο το οποίο βρίσκεται στον κόλπο του Οσίου Ιωάννη Λουκά, αποτελεί επένδυση ύψους 15 εκατ. ευρώ του Βούλγαρου επιχειρηματία Λουκάν Λουκάνοφ, ο οποίος δραστηριοποιείται κυρίως στην βιομηχανία των καλλυντικών. Thassos Grand Resort. Στα τέλη του Μαΐου, ξεκίνησε τη λειτουργία του το 5* Miraggio Thermal Spa Resort. Πρόκειται για μία επένδυση ύψους 120 εκατ. ευρώ που πραγματοποίησε η εταιρεία Med Sea Health, με βασικό επενδυτή τον Ελληνορώσο επιχειρηματία Ανδρέα Ραγότη. Η κατασκευή ξεκίνησε το 2014 και ολοκληρώθηκε με την κατασκευή της μαρίνας, η οποία διαθέτει την μεγαλύτερη προβλήτα στο είδος της (μήκους 110 μέτρων) στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα έργο με το οποίο η εταιρεία συνεργάστηκε με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Miraggio Thermal Spa Resort Hydrama Grand Hotel: Oι ιστορικές καπναποθήκες Σπήρερ στο κέντρο της Δράμας μετατράπηκαν σε ένα πολυτελέστατο ξενοδοχείο με 9 σουίτες και 64 δωμάτια. Πρόκειται για μια επένδυση που πραγματοποίησε ο Χανιώτης επιχειρηματίας Μανώλης Λεδάκης, ο οποίος πήρε την απόφαση αυτή το 2004. Hydrama Grand Hotel
ΕΛΛΑΔΑ ΑΘΗΝΑ Λ. Βουλιαγμένης 15, 116 36 Τηλ: +30-210 7 567 567 Fax: +30-210 7 567 267 office@danos.gr ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ίωνος Δραγούμη 4, 546 24 Τηλ: +30-2310 244962,3 Fax: +30-2310 224781 info.thes@danos.gr www.danos.gr ΧΑΝΙΑ Ηρώων Πολυτεχνείου 3, 731 33, Κρήτη Τηλ.: +30 28210 50900 Fax: +30 28210 59700 info.crete@danos-melakis.gr ΗΡΑΚΛΕΙΟ Δουκός Μποφώρ 7, 712 02, Κρήτη Τηλ.: +30 2810 282822 Fax: + 30 2810 282822 info.crete@danos-melakis.gr ΚΥΠΡΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ Ι. Χατζηιωσήφ 35, 2027, Στρόβολος Τηλ: +357-22317031 Fax: +357-22317011 sales@danos.com.cy ΛΕΜΕΣΟΣ Γλάδστωνος 69, 3040, Acropolis Centre, Κατάστημα 10 Τηλ: +357-25343934 Fax: +357-25343933 limassoldanos@danos.com.cy www.danos.com.cy ΣΕΡΒΙΑ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ 3 Spanskih boraca Str. 11070 New Belgrade Tηλ.: +381 11 2600 603 Fax: +381 11 2601 571 office@danos.rs www.danos.rs www.danos-melakis.gr
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Η έκθεση αυτή δημοσιεύεται μόνο για γενικές πληροφορίες. Παρά το γεγονός ότι έχουν χρησιμοποιηθεί υψηλά πρότυπα για την άντληση των πληροφοριών, την ανάλυση, την προβολή και τις προβλέψεις που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση, καμία νομική ευθύνη δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από τη ΔΑΝΟΣ ή BNP PARIBAS Real Estate, για οποιαδήποτε απώλεια ή ζημία που ενδέχεται να προκύψει από το περιεχόμενο του παρόντος εγγράφου. Τυχόν αναπαραγωγή ολόκληρου ή τμήματος του εγγράφου μπορεί να επιτραπεί μόνο με την σχετική αναφορά στην έρευνα της ΔΑΝΟΣ. www.danos.gr www.realestate.bnpparibas.com