Η θέση του WWF Ελλάς για το σχέδιο νόµου «Προστασία και διαχείριση των υδάτων. Εναρµόνιση µε την Οδηγία 2000/60 της Ευρωπαϊκής Ένωσης»

WWF Ελλάς Παγκόσµιο Ταµείο για τη Φύση Φιλελλήνων 26 105 58 Αθήνα Tηλ.: +30 10 331 4893 Fax: +30 10 324 7578 p.maragou@wwf.gr k.petkidi@wwf.gr www.wwf.gr Η θέση του WWF Ελλάς για το σχέδιο νόµου «Προστασία και διαχείριση των υδάτων. Εναρµόνιση µε την Οδηγία 2000/60 της Ευρωπαϊκής Ένωσης» Οκτώβριος 2003 1. Περιβαλλοντικός στόχος της Οδηγίας-πλαίσιο για το νερό 1.1. Όπως αναφέρεται στο άρθρο 4, µε την Οδηγία καθορίζονται περιβαλλοντικοί στόχοι για τα επιφανειακά και τα υπόγεια ύδατα αλλά και για τις προστατευόµενες περιοχές. Ειδικότερα τα κράτη µέλη πρέπει να εφαρµόσουν «τα αναγκαία µέτρα για την πρόληψη της υποβάθµισης της κατάστασης όλων των συστηµάτων επιφανειακών υδάτων». Επιπλέον πρέπει να «προστατεύουν, αναβαθµίζουν και αποκαθιστούν όλα τα συστήµατα επιφανειακών υδάτων» (Άρθρο 4, παράγραφος 1, σηµείο α). 1.2. Στο παρόν σχέδιο νόµου ωστόσο η υποχρέωση αυτή αγνοείται προς όφελος ενός τρόπου διαχείρισης των υδάτων ο οποίος αν και χαρακτηρίζεται ως αειφόρος, στην ουσία προωθεί αντιλήψεις και τρόπους διαχείρισης περασµένων δεκαετιών. Συγκεκριµένα: i. Στο άρθρο 10 περί γενικών κανόνων χρήσης υδάτων, αναφέρεται ότι κάθε χρήση θα πρέπει «να αποβλέπει στη βιώσιµη και ισόρροπη ικανοποίηση των αναπτυξιακών αναγκών...» (παρ 2 α ) αλλά και «οι ανάγκες των χρήσεων σε νερό ικανοποιούνται κατά το δυνατό σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταµού» (παρ 2β). Όµως στο κείµενο της Οδηγίας αναφέρεται ρητά (άρθρο 4) ότι τα κράτη µέλη µπορούν να επιδιώκουν λιγότερο αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους µόνο εφόσον η επίτευξη των στόχων είναι ανέφικτη ή δυσανάλογα δαπανηρή, και εφόσον πληρούνται όλες οι ακόλουθες προϋποθέσεις. Οι συνολικά 5 αυτές προϋποθέσεις περιλαµβάνουν περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονοµικές ανάγκες. Θα πρέπει όµως ταυτόχρονα να εξασφαλίζεται ότι επιτυγχάνεται το µέγιστο δυνατό οικολογικό δυναµικό, η καλύτερη δυνατή χηµική κατάσταση, οι δυνατόν λιγότερες µεταβολές στην κατάσταση των υπόγειων υδάτων, ότι το πληγέν οικοσύστηµα δεν υποβαθµίζεται περαιτέρω και η αιτιολογία εκτίθεται ειδικά στο σχέδιο διαχείρισης που αναθεωρείται κάθε 6 χρόνια. 1.3. Το νοµοσχέδιο ενσωµάτωσης προκειµένου να είναι πλήρες, θα πρέπει να περιλαµβάνει και να υιοθετεί το σαφή περιβαλλοντικό στόχο της Οδηγίας, δηλαδή την επίτευξη καλής οικολογικής και χηµικής κατάστασης για όλα τα επιφανειακά, υπόγεια, µεταβατικά και παράκτια νερά της χώρας, ως το 2015. Όπως επίσης απαιτεί η Οδηγία, θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι θα ληφθούν µέτρα για να αναχαιτιστεί οποιαδήποτε περαιτέρω υποβάθµιση και να αποκατασταθούν τα υδάτινα οικοσυστήµατα, αλλά και τα χερσαία και οι υγρότοποι που εξαρτώνται άµεσα από αυτά σε ό,τι αφορά τις ανάγκες τους σε νερό. Εντούτοις, παρατηρείται συστηµατική παράλειψη στην αναφορά προβλέψεων τόσο για την Αποστολή του WWF Ελλάς είναι να διατηρήσει την πλούσια βιοποικιλότητα της Ελλάδας ως αναπόσπαστο στοιχείο της Μεσογείου και να εµποδίσει και µακροπρόθεσµα να αντιστρέψει την υποβάθµιση του περιβάλλοντος, στοχεύοντας στην αρµονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης. ιοικητικό Συµβούλιο WWF Ελλάς: Πρόεδρος: A. εσύπρη Αντιπρόεδρος: Ν. Εµπέογλου Γενικός ιευθυντής:. Καραβέλλας Καταχωρισµένο ως: WWF-World Wide Fund For Nature WWF-Fondo Mondiale per la Natura WWF-Fondo Mundial para la Naturaleza WWF-Fonds Mondial pour la Nature WWF-Welt Natur Fonds Επίσης γνωστό ως World Wildlife Fund

προστασία και την επίτευξη καλής κατάστασης των υπόγειων υδάτων όσο και για την καλή ποσοτική κατάσταση όλων των υδάτων. Συγκεκριµένα, η παράλειψη αυτή εντοπίζεται: ii. Στη σχετική παράγραφο που αναφέρεται στις αρµοδιότητες της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων (άρθρο 4, παρ 1ια), όσο και στην αντίστοιχη παράγραφο που αναφέρεται στις αρµοδιότητες των ιευθύνσεων Υδάτων της Περιφέρειας (άρθρο 5, παρ 5ζ). iii. Στο άρθρο 5, παρ 5ιδ όπου ορίζεται ότι η προστασία των υπόγειων υδάτων είναι αρµοδιότητα της /νσης Υδάτων της Περιφέρειας, η διατύπωση είναι αόριστη «επιβάλλει µέτρα για την προστασία των υπόγειων υδάτων και την αντιµετώπιση αυξητικών τάσεων που προκύπτουν από ανθρώπινες δραστηριότητες στις συγκεντρώσεις ουσιών στα υπόγεια ύδατα», ενώ δεν γίνεται παραποµπή σε κάποιο Π ή άλλο νοµικό κείµενο το οποίο, βάσει κάποιων παραµέτρων/ δεικτών, θα εξασφαλίζει η πραγµατική τους προστασία. iv. Στο άρθρο 12, παρ 1, αναφέρεται ότι: «Κάθε νοµικό ή φυσικό πρόσωπο µπορεί να χρησιµοποιεί νερό ή να εκτελεί έργα αξιοποίησης υδατικών πόρων για την ικανοποίηση των πραγµατικών αναγκών του. Μπορεί επίσης να εκτελεί έργα αξιοποίησης υδατικών πόρων και για ανάγκες πέρα από τις δικές του ή ανεξάρτητα απ αυτές, εφόσον αποδεικνύεται ότι εξυπηρετούν την κοινή ωφέλεια». Γίνεται φανερό ότι µε διατυπώσεις αυτού του τύπου το παρόν σχέδιο νόµου ενσωµατώνει την Οδηγία στο εθνικό δίκαιο διαστρέφοντας το βασικό της σκοπό ο οποίος είναι η θέσπιση πλαισίου για την προστασία των υδάτων, το οποίο, µεταξύ άλλων, θα βελτιώνει την κατάσταση των υδάτινων οικοσυστηµάτων (άρθρο 1, παρ. α) και θα προωθεί τη βιώσιµη χρήση του νερού βάσει της µακροπρόθεσµης προστασίας των διαθέσιµων υδάτινων πόρων (άρθρο 1, παρ. β). 2. Ενσωµάτωση πολιτικών «Είvαι αvαγκαία η περαιτέρω εvσωµάτωση της πρoστασίας και της βιώσιµης διαχείρισης τωv υδάτωv σε άλλoυς τoµείς της κoιvoτικής πoλιτικής, όπως στην ενεργειακή πολιτική, την πολιτική µεταφορών, τη γεωργική πoλιτική, την αλιευτική πολιτική, τηv περιφερειακή πoλιτική και τηv τουριστική πoλιτική η παρoύσα oδηγία θα πρέπει να απoτελέσει βάση για συvεχιζόµεvo διάλoγo και για τηv αvάπτυξη στρατηγικώv πρoς περαιτέρω oλoκλήρωση τoµέωv πoλιτικής...» (Οδηγία-πλαίσιο για το Νερό, εκτίµηση 13) 2.1. Η διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι ένα θέµα που αναµφισβήτητα συνδέεται άµεσα µε άλλες τοµεακές πολιτικές. Όλες οι χρήσεις γης στην Ελλάδα επιδρούν άµεσα ή έµµεσα στην κατάσταση των υδάτινων πόρων και στον κύκλο του νερού γενικότερα. Απαραίτητη προϋπόθεση, προκειµένου το νοµοσχέδιο να οδηγήσει πραγµατικά σε ένα πλαίσιο για την αποτελεσµατική διαχείριση και προστασία των υδάτων, είναι η σύνδεση της πολιτικής για το νερό µε τις άλλες χρήσεις γης και τις πολιτικές που τις διέπουν. 2.2. Είναι λοιπόν απαραίτητο όλα τα Υπουργεία και οι αρµόδιες υπηρεσίες, να σχεδιάσουν τις δράσεις τους µε τρόπο ώστε να λαµβάνουν υπόψη τις απαιτήσεις της Οδηγίας-πλαίσιο για το Νερό. Εντούτοις το παρόν νοµοσχέδιο δε διευκρινίζει πώς αυτό θα επιτευχθεί. Αντίθετα: i. Το άρθρο 11, παρ 2 αναφέρει ότι: «Κάθε χρήση πρέπει να αποβλέπει στη βιώσιµη και ισόρροπη ικανοποίηση των αναπτυξιακών αναγκών». Οι βασικές αρχές της Οδηγίας ωστόσο πρεσβεύουν ακριβώς το αντίθετο, αφού καλούν τις άλλες πολιτικές και άρα

και τα συνδεόµενα µε αυτές αναπτυξιακά προγράµµατα- να ενσωµατώσουν τις αρχές προστασίας και βιώσιµης διαχείρισης των υδάτων. 2.3. Η Γνωµοδοτική Επιτροπή Υδάτων όπου συµµετέχουν και τα λοιπά υπουργεία, πλην ΥΠΕΧΩ Ε, θα λειτουργεί συµβουλευτικά προς την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων. Οι υπόλοιποι φορείς, η εµπλοκή των οποίων στο σχεδιασµό επίσης συνδέεται άµεσα µε την ενσωµάτωση των πολιτικών, καλούνται να συµµετέχουν στο Εθνικό και στο Περιφερειακό Συµβούλιο Υδάτων. Και τα δύο αυτά συµβούλια αποτελούν όργανα διαβούλευσης αλλά όχι ενεργού συµµετοχής και κοινωνικού διαλόγου. Τις αποφάσεις και τις απόψεις τους τόσο το αρµόδιο υπουργείο όσο και οι γενικοί γραµµατείς των περιφερειών, αντίστοιχα, µπορούν µεν αλλά δεν έχουν την υποχρέωση να τις λάβουν υπόψη. 3. ιοικητική οµή και οργανωτικές αδυναµίες «Το νέο σύστηµα προσφέρει σε όλους σηµαντικές ευκαιρίες εκσυγχρονισµού και βελτίωσης των σηµερινών µηχανισµών στην Ευρώπη αλλά και αλλού αλλά και των αρχών που σήµερα εφαρµόζουµε: Η διοικητική αναδιάρθρωση - Εφαρµογή για πρώτη φορά ενός ενιαίου θεσµικού πλαισίου - Μακροπρόθεσµος σχεδιασµός στη ιαχείριση Υδατικών Πόρων - Αποκέντρωση της διαχείρισης» (Ι. Βουρνάς, Γενικός ιευθυντής Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩ Ε, Ελληνική Εβδοµάδα Νερού, Αθήνα, Ιούνιος 2003) 3.1. Παρά τις αρχικές προθέσεις, το σχέδιο νόµου προτείνει τελικά ένα πολύπλοκο οργανωτικό σχήµα. Επιπλέον οι αρµοδιότητες ανάµεσα στα διάφορα όργανα, τα επίπεδα λήψης αποφάσεων, τις δηµόσιες υπηρεσίες, και τις επιτροπές δεν είναι σαφώς καθορισµένες και/ή επικαλύπτονται, µε αποτέλεσµα να µη διασφαλίζεται µια αποτελεσµατική διαδικασία επικοινωνίας των συναρµόδιων υπηρεσιών αλλά και των άλλων κοινωνικών φορέων. Είναι ασαφές πώς αυτή η εκ των άνω ρυθµιστική προσέγγιση θα επιτρέψει την ενεργό συµµετοχή και την ολοκληρωµένη διαχείριση των υδάτινων πόρων. 3.2. εν υπάρχει ολοκληρωµένος σχεδιασµός που να καθοδηγεί τις Περιφέρειες, οι οποίες, σύµφωνα µε το σχέδιο νόµου ορίζονται ως η βασική µονάδα διαχείρισης των υδατικών πόρων. Στην πραγµατικότητα, δεν διευκρινίζεται καθόλου η σχέση µεταξύ των εθνικών προγραµµάτων προστασίας και διαχείρισης του υδατικού δυναµικού της χώρας, που καταρτίζονται από την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων (άρθρο 4 παρ 1α), και των Σχεδίων ιαχείρισης, που καταρτίζονται από τη /νση Υδάτων των Περιφερειών. Αυτό θα πρέπει να αναφέρεται ρητά στο άρθρο 7, παρ 3. 3.3. Είναι ασαφής ο ρόλος της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων σε σχέση µε τις αρµοδιότητες των Περιφερειακών ιευθύνσεων. Για παράδειγµα: i. Όσον αφορά την έκθεση χαρακτηριστικών κάθε λεκάνης απορροής ποταµού, την επισκόπηση επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και την οικονοµική ανάλυση της χρήσης ύδατος, δε διασαφηνίζεται ο ακριβής ρόλος της ΚΥΥ και των /νσεων Υδάτων. Συγκεκριµένα, στο άρθρο 4, παρ 1θ αναφέρεται ότι η Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων υποχρεούται να προβεί στα παραπάνω, ενώ στο άρθρο 5 παρ 5θ, αναφέρεται ότι οι ιευθύνσεις Υδάτων της Περιφέρειας θα πρέπει να «λαµβάνουν όλα τα

απαραίτητα µέτρα για να πραγµατοποιούνται» οι εν λόγω δράσεις. Με τον τρόπο αυτό παρουσιάζεται σοβαρή σύγχυση σχετικά µε τις αρµοδιότητες των παραπάνω οργάνων. ii. Στο άρθρο 4, παρ. 1η αναφέρεται ότι η Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων «παρακολουθεί τη λειτουργία των ιευθύνσεων Υδάτων των περιφερειών και παρέχει οδηγίες για την άσκηση των αρµοδιοτήτων τους» αλλά δε διευκρινίζεται εάν ελέγχει τη λειτουργία τους ή τις αξιολογεί ή/και εάν ελέγχει την εφαρµογή των Σχεδίων ιαχείρισης από τις περιφέρειες. 3.4. Το παρόν σχέδιο νόµου ορίζει µια πολύπλοκη διαδικασία κατάρτισης των σχεδίων διαχείρισης. Σύµφωνα µε το άρθρο 8, τα σχέδια διαχείρισης θα εκπονούνται από τις Περιφερειακές ιευθύνσεις Υδάτων, και ύστερα από γνωµοδότηση του Περιφερειακού Συµβουλίου Υδάτων αλλά και της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων, θα προχωρούν για έγκριση µε απόφαση του Γενικού Γραµµατέα της Περιφέρειας. 4. Ασαφείς ορισµοί/ έννοιες 4.1. Το άρθρο 2 του σχεδίου νόµου, στο οποίο ανακλώνται οι ορισµοί που αναφέρει οι Οδηγία στο αντίστοιχο άρθρο της, δεν προβλέπει πουθενά ορισµό της «ποσοτικής κατάστασης» και «καλής ποσοτικής κατάστασης» υδάτων, αφήνοντας έτσι ασαφείς και µη µετρήσιµους τους ορισµούς ιη και ιθ του ιδίου σχεδίου νόµου. 4.2. εν µεταφέρεται και δε χρησιµοποιείται στο σχέδιο νόµου ο ορισµός περί «Συνδυασµένης προσέγγισης» που αναφέρεται στον έλεγχο των απορρίψεων και των εκποµπών στα επιφανειακά ύδατα. 4.3. Στο άρθρο 8, παρ 2β, αναφέρεται ότι το Πρόγραµµα Μέτρων καθορίζει τα µέτρα για τη «διατήρηση, προστασία και βελτίωση της ποιότητας του υδάτινου περιβάλλοντος». εν είναι κατανοητό γιατί προτιµάται αυτή η µάλλον αόριστη διατύπωση αντί της καλής οικολογικής κατάστασης που αναφέρει και ορίζει η Οδηγία. 4.4. εν καθορίζονται οι περιοχές λεκάνης απορροής ποταµού, οι οποίες σύµφωνα µε την Οδηγία θα αποτελέσουν τη βασική µονάδα για όλες τις δράσεις σχεδιασµού και διαχείρισης, αλλά ούτε και αναφέρεται η διαδικασία µε την οποία θα οριστούν (λαµβάνοντας βέβαια υπόψη αποκλειστικά υδρογεωλογικά κριτήρια). Η έλλειψη αυτή παρουσιάζει τον κίνδυνο να προκύψουν καθυστερήσεις και να ξεπεραστεί η προθεσµία που έχει τεθεί για τον καθορισµό τους -τέλος του 2003. 4.5. Χρησιµοποιούνται στο κείµενο εκφράσεις οι οποίοι δεν ορίζονται, όπως για παράδειγµα η Βιώσιµη χρήση νερού (Άρθρο 5, παρ 5α) και η Αειφόρος χρήση υδάτων (Άρθρο 8, παρ 2δ) 5. ιαχείριση σε επίπεδο λεκάνης απορροής 5.1. Η αρχή διαχείρισης υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής (υδατικού διαµερίσµατος) αποτελεί κεντρικό σηµείο της Οδηγίας-πλαίσιο για το Νερό. Η καινοτόµος προσέγγιση της Οδηγίας είναι ότι η διαχείριση των υδάτινων πόρων δεν πρέπει να συνεχίσει να γίνεται µε βάση τα διοικητικά όρια, αλλά χρησιµοποιώντας τα φυσικά, υδρολογικά όρια του νερού.

5.2. Όµως, σύµφωνα µε το παρόν σχέδιο νόµου, η αρµοδιότητα διαχείρισης υδάτων σε επίπεδο λεκάνης απορροής θα υπάγεται στις υφιστάµενες Περιφέρειες (στις οποίες θα συσταθούν Περιφερειακές Υπηρεσίες Υδάτων), και στις περιπτώσεις που οι λεκάνες απορροής εκτείνονται στα διοικητικά όρια περισσότερων Περιφερειών, το νοµοσχέδιο ορίζει ότι οι ανωτέρω αρµοδιότητες είτε θα ασκούνται από κοινού είτε θα καθορίζεται µια Περιφέρεια ως αποκλειστικά αρµόδια. Εποµένως ο νόµος δεν ακολουθεί την αρχή της Οδηγίας, αλλά ούτε διασαφηνίζει τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί στις περιπτώσεις που µία λεκάνη απορροής µοιράζεται µεταξύ δύο διοικητικών περιφερειών. 5.3. Στο σχέδιο νόµου δεν αντανακλάται η απαίτηση της Οδηγίας 2000/60 που ζητεί από τα κράτη µέλη να «εξασφαλίζουν τις κατάλληλες διοικητικές ρυθµίσεις για την εφαρµογή των κανόνων της παρούσας οδηγίας µέσα σε κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταµού στο έδαφός τους», (άρθρο 3, παρ. 2). Αντίθετα το Άρθρο 10, παρ 2β του σχεδίου νόµου αναφέρει ότι «Οι ανάγκες των χρήσεων σε νερό ικανοποιούνται κατά το δυνατόν σε επίπεδο Υδατικής Περιφέρειας». εν εξασφαλίζει, εποµένως, το σχήµα αυτό το συντονισµό όλων των ενεργειών και ειδικότερα των προγραµµάτων µέτρων- για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της Οδηγίας σε κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταµού, όπως απαιτείται στο άρθρο 3, παρ. 4 της Κοινοτικής Οδηγίας. 6. ιασυνοριακές λεκάνες απορροής 6.1. Σχετικά µε τις διασυνοριακές λεκάνες απορροής, δεν υπάρχει πουθενά στο σχέδιο νόµου κάποια πρόβλεψη για την προσπάθεια καθορισµού διεθνών λεκανών απορροής και εξασφάλισης κατάλληλων διοικητικών ρυθµίσεων, καθώς και για την δηµιουργία ενιαίων διεθνών σχεδίων διαχείρισης, όπως προβλέπει η Οδηγία (άρθρο 3, παρ. 5, και άρθρο 13, παρ. 3). 7. ιοικητικές κυρώσεις 7.1. Στο παρόν σχέδιο νόµου το θέµα των διοικητικών κυρώσεων παρουσιάζεται ασαφές. Συγκεκριµένα, το άρθρο 13 παρ 2, το οποίο αναφέρεται στη επιβολή προστίµων σε περιπτώσεις ρύπανσης ή υποβάθµισης υδάτων, ορίζει ότι τα σχετικά πρόστιµα επιβάλλονται «µε απόφαση του Γενικού Γραµµατέα της Περιφέρειας, ύστερα από αυτοψία έκθεση διαπίστωσης της παράβασης και εισήγηση της ιεύθυνσης Υδάτων της Περιφέρειας» και στη συνέχεια ορίζει ως «αρµόδια για τον έλεγχο και τη διαπίστωση της παράβασης...και τα κλιµάκια Ελέγχων Ποιότητας Περιβάλλοντος που προβλέπονται στο άρθρο 26 του νόµου 1650/1986». Με την διατύπωση αυτή δεν διευκρινίζεται εάν την ευθύνη για τη διαπίστωση της παράβασης έχουν τελικά οι ιευθύνσεις Υδάτων της Περιφέρειας ή τα κλιµάκια Ελέγχων Ποιότητας Περιβάλλοντος. 7.2. Επίσης, στο άρθρο 13, παρ 1, αναφέρεται ότι το πρόστιµο είναι ανάλογο µε τη «σοβαρότητα, τη συχνότητα και την υποτροπή της παράβασης..» χωρίς να ορίζεται το πως κρίνεται η σοβαρότητα της παράβασης και εποµένως το ύψος του ποσού.

8. Ενεργός Συµµετοχή Η Οδηγία-πλαίσιο για το Νερό απαιτεί από τα κράτη-µέλη να «ενθαρρύνουν την ενεργό συµµετοχή όλων των ενδιαφερόµενων µερών στην υλοποίηση της παρούσας οδηγίας, ιδίως δε στην εκπόνηση, την αναθεώρηση και την ενηµέρωση των Σχεδίων ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού...» (Άρθρο 14). Σύµφωνα µε την Οδηγία, η ενηµέρωση, η διαβούλευση και η συµµετοχή είναι τρεις διαφορετικές διαδικασίες. Και οι τρεις είναι σηµαντικές στα διαφορετικά στάδια της υλοποίησης. Προκειµένου να επιτευχθεί η ενεργός συµµετοχή χρειάζεται καλή ενηµέρωση. Η ενηµέρωση είναι απαραίτητη προκειµένου να εµπλακούν οι κοινωνικές οµάδες. Ως διαδικασία όµως η ενηµέρωση είναι µονόπλευρη καθώς οι αποφάσεις λαµβάνονται από αυτούς που παρέχουν τις πληροφορίες. Η διαβούλευση είναι επίσης µια µονόπλευρη διαδικασία όπου στους διάφορους φορείς δίνεται µεν η δυνατότητα να σχολιάσουν δηµοσιευµένα σχέδια, αλλά όχι και η ευκαιρία να συµµετάσχουν στην ανάπτυξη αυτών των σχεδίων. Επιπλέον τα σχόλια, µπορεί αλλά δεν είναι υποχρεωτικό, να ληφθούν υπόψη. Η ενεργός συµµετοχή είναι µια αµφίδροµη διαδικασία. Μάλιστα, στο κατευθυντήριο κείµενο που προέκυψε από την Κοινή Στρατηγική Υλοποίησης της Οδηγίας και εγκρίθηκε από τους Υπεύθυνους για θέµατα υδάτων (Water Directors) των χωρών µελών, αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η ενεργός συµµετοχή υπονοεί ότι οι ενδιαφερόµενοι φορείς συµµετέχουν στη διαδικασία σχεδιασµού ώστε να δώσουν την άποψή τους και τη γνώµη τους καθώς και την αντίληψη που έχουν για το πρόβληµα αλλά και ιδέες που θα οδηγήσουν στην εύρεση πιθανών λύσεων. Βασικό σηµείο στην έννοια της Ενεργού Συµµετοχής είναι η δυνατότητα των συµµετεχόντων να επηρεάσουν τη διαδικασία» Σύµφωνα µε το WWF Ελλάς οι διατάξεις του παρόντος νοµοσχεδίου δεν καλύπτουν τις απαιτήσεις για «ενεργό συµµετοχή» αλλά ούτε προβλέπουν και για την απαραίτητη ενηµέρωση και τις διαβουλεύσεις που απαιτούνται στο πλαίσιο εφαρµογής της Οδηγίας Επίσης η προτεινόµενη διοικητική δοµή αναµένεται να δυσκολέψει την υπεύθυνη λήψη αποφάσεων. Συγκεκριµένα εντοπίζονται τα παρακάτω προβλήµατα: Η συµµετοχή µη κυβερνητικών φορέων προβλέπεται µε την αντιπροσώπευσή τους στο Εθνικό Συµβούλιο Υδάτων και στο Περιφερειακό Συµβούλιο Υδάτων. Εντούτοις, και τα δύο αυτά συµβούλια αποτελούν όργανα διαβούλευσης αλλά όχι ενεργού συµµετοχής και κοινωνικού διαλόγου, αφού οι αποφάσεις και απόψεις τους δεν είναι υποχρεωτικό να λαµβάνονται υπόψη από το αρµόδιο υπουργείο ή τους γενικούς γραµµατείς των περιφερειών, αντίστοιχα. Προκειµένου όµως να επιτευχθεί η ενεργός συµµετοχή και δεδοµένου ότι µέσω των εν λόγω οργάνων εκπροσωπούνται πολλοί φορείς- θα πρέπει να είναι οριστεί ότι ο ρόλος τους δεν θα είναι µόνο γνωµοδοτικός. Ακόµη και αν παραµείνει ως έχει, η αποτελεσµατικότητα του Εθνικού Συµβουλίου Υδάτων δεν εξασφαλίζεται καθώς δεν προβλέπεται να συγκαλείται σε τακτική βάση αλλά τουλάχιστον µία φορά το χρόνο και µε ευθύνη του προέδρου του. Σύµφωνα µε το Άρθρο 6 παρ. 1: «σε κάθε Περιφέρεια συνιστάται Περιφερειακό Συµβούλιο Υδάτων το οποίο αποτελεί όργανο κοινωνικού διαλόγου και διαβούλευσης για θέµατα προστασίας και διαχείρισης των υδάτων». Όµως, σύµφωνα µε την παρ. 2 του ίδιου άρθρου: «Το Περιφερειακό Συµβούλιο Υδάτων γνωµοδοτεί πριν την έγκριση του Σχεδίου

ιαχείρισης». Συνεπώς οι Γραµµατέας της Περιφέρειας µπορούν αλλά δεν υποχρεώνονται να λαµβάνουν υπόψη το Περιφερειακό Συµβούλιο. Στο άρθρο 6, παρ 3 αναφέρεται ότι το Περιφερειακό Συµβούλιο Υδάτων δηµοσιοποιεί το σχέδιο διαχείρισης προκειµένου το κοινό να πληροφορηθεί το περιεχόµενό του και να συµµετέχει στη δηµόσια διαβούλευση για αυτό µέσα σε προθεσµία που ορίζει το ίδιο το Συµβούλιο. Η διατύπωση αυτή δε συνάδει µε τις απαιτήσεις της Οδηγίας η οποία ορίζει (άρθρο 14) την δηµοσιοποίηση και διάθεση στο κοινό αντιγράφων των προσχεδίων διαχείρισης ένα χρόνο πριν την έναρξή τους και µε προθεσµία τουλάχιστον έξι µηνών για την υποβολή γραπτών παρατηρήσεων. Η δοµή που προτείνεται θα είναι λειτουργική και θα εξασφαλίζει την ενεργό συµµετοχή µόνο εφόσον σε κάθε επιτροπή, συµβούλιο ή υπηρεσία δοθούν ξεκάθαρες και σαφείς αρµοδιότητες χωρίς επικαλύψεις. Στο παρόν σχέδιο είναι ασαφές ποιος και γιατί θα έχει τελικά πραγµατική ευθύνη. Συνεπώς είναι πιθανό (όπως έχουµε δει να γίνεται στο παρελθόν) η λειτουργία αυτών των οργάνων να εκφυλιστεί από αδιαφορία ή φόρτο πιο πιεστικών υποχρεώσεων ή οι συνεδριάσεις τους να καταλήξουν σε αυτά τα όργανα να εκφυλιστούν σε απλή παράθεση απόψεων χωρίς πρακτικό αντίκρισµα. Ο συγκεντρωτισµός των αρµοδιοτήτων δε δίνει κίνητρα συµµετοχής και ούτε παρέχει τους µηχανισµούς που θα ενθάρρυναν µια ολοκληρωµένη προσέγγιση. Στόχος της Οδηγίας-πλαίσιο για το Νερό είναι να επιτευχθεί η καλή οικολογική και χηµική κατάσταση όλων των νερών της Ευρώπης µέχρι το 2015. Οι παραπάνω παρατηρήσεις ελπίζουµε να συνεισφέρουν στην άρτια ενσωµάτωση της 2000/60 στο εθνικό δίκαιο. Το γεγονός ότι η διαδικασία αυτή αναµένεται να έχει ολοκληρωθεί πριν τη λήξη της σχετικής προθεσµίας, στο τέλος του 2003, είναι αναµφίβολα θετικό. Πρέπει ωστόσο να διασφαλιστεί ότι το σχετικό νοµοσχέδιο θα καλύπτει την ουσία και τις βασικές απαιτήσεις της Οδηγίας χωρίς να υστερεί σε λειτουργικότητα. Για περισσότερες πληροφορίες ή/και διευκρινήσεις µπορείτε να επικοινωνήσετε µε: Παναγιώτα Μαραγκού, WWF Ελλάς: 210 3314 893 / p.maragou@wwf.gr Κατερίνα Πετκίδη, WWF Ελλάς: 210 3314 893 / k.petkidi@wwf.gr