ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Α.Π.Ε. ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ HOTRES Μ. Καράγιωργας, A. Μπότζιος-Βαλασκάκης, Α. Παλαµάρα, Θ. Τσούτσος, Ι. Μαυρογιάννης, Ε. Λάζαρη Α. Ζαχαρίου, Κ. Καρύτσας,. Μενδρινός, Λ. Γαβριήλ Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας ΚΑΠΕ, 19ο χλµ. Λ. Μαραθώνος, 19009 Πικέρµι Αττικής, http://www.cres.gr, e-mail: mkara@cres.gr Β. Λαµάρης, βιοµηχανία SOLE ABEE, http://www..sole.gr Ι. Γεωργακόπουλος, εργοληπτική εταιρία GEOKAR, igeorg@otenet.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στα πλαίσια του προγράµµατος ALTENER της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας υλοποιεί πρόγραµµα προώθησης των τεχνολογιών Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και παράλληλης τεχνικής υποστήριξης των επιχειρήσεων της τουριστικής βιοµηχανίας. Στην παρούσα εργασία γίνεται παρουσίαση του Kοινοτικού προγράµµατος HOTRES «Τεχνική υποστήριξη στην Τουριστική Βιοµηχανία µε εφαρµογές Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας. Στάδιο 1 ο : Ξενοδοχειακός Τοµέας». Το πρόγραµµα ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2001, διαρκεί 24 µήνες, ενώ κύριος στόχος του είναι η προώθηση και υποστήριξη των φορέων για µαζική εφαρµογή τεχνολογιών ΑΠΕ σε επιχειρήσεις του κλάδου. Πέντε τεχνολογίες ΑΠΕ προωθούνται στον τουριστικό τοµέα (ενεργητικά ηλιακά συστήµατα, παθητικά ηλιακά συστήµατα, φωτοβολταϊκά συστήµατα, συστήµατα βιοµάζας και γεωθερµικά συστήµατα), κάτι που έχει επιτευχθεί σε ένα ικανοποιητικό βαθµό στον ευρύτερο κτιριακό τοµέα. Οι δράσεις του προγράµµατος υλοποιούνται παράλληλα σε πέντε περιοχές των χωρών-µελών της Κοινότητας (Αν. Αττική, Σικελία, Κορσική, Ανδαλουσία και Μαδέρα) µε την εφαρµογή έξι επιµέρους φάσεων (σταδίων), όπως αναλύονται στο εκτενές κείµενο της δηµοσίευσης. Τέλος, σε ένα δεύτερο µέρος της δηµοσίευσης, µε στόχο την επίδειξη της λειτουργικότητας και οικονοµικότητας των τεχνολογιών ΑΠΕ, παρουσιάζονται πέντε ελληνικές ξενοδοχειακές µονάδες που λειτουργούν σήµερα µε τεχνολογίες ΑΠΕ (ένα ξενοδοχείο ανά είδος ΑΠΕ), καθώς και τα σχετικά αποτελέσµατα των λειτουργιών τους. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σήµερα στην Ελλάδα έχει αναπτυχθεί ένας µεγάλος αριθµός έργων που αξιοποιούν τις τεχνολογίες των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, καλύπτοντας στις σχετικές εφαρµογές ολοένα και µεγαλύτερο µέρος των ενεργειακών αναγκών. Η χρήση των ΑΠΕ εξαπλώνεται όλο και περισσότερο στους διάφορους τοµείς εφαρµογών και ευρύτερους βιοµηχανικούς κλάδους [1]. Με το παρόν πρόγραµµα HOTRES γίνεται µια επιτελική προσπάθεια για ευρύτερη και µαζική εφαρµογή των τεχνολογιών ΑΠΕ στην τουριστική βιοµηχανία. Οι βιοµηχανικοί κλάδοι ΑΠΕ που είναι άµεσα σχετιζόµενοι µε την τουριστική βιοµηχανία είναι, εκτός από τη βιοµηχανοποιηµένη δόµηση, οι κατασκευαστές ηλιακών συστηµάτων, φωτοβολταϊκών µονάδων, καυστήρων βιοµάζας, γεωθερµικών εναλλακτών και βιοκλιµατικών στοιχείων σε κελύφη κτιρίων. Γενικότερα, στην περίπτωση που το ενδιαφέρον των επενδυτών εστιάζεται σε έργα εξοικονόµησης ενέργειας (Ε.Ε) στην τουριστική βιοµηχανία, οι αντίστοιχοι βιοµηχανικοί κλάδοι που είναι άµεσα σχετιζόµενοι, θα είναι οι κατασκευαστές ή οι εργολάβοι κλιµατισµού κτιρίων, χώρων αφύγρανσης, έργων συµπαραγωγής, αυτοµατισµών BEMS κ.α.
Επιπλέον, θα πρέπει ιδιαίτερα να επισηµανθεί και η δυνατότητα διείσδυσης των ΑΠΕ σε βιοµηχανικούς κλάδους που λειτουργούν και ως προµηθευτές της τουριστικής αγοράς, όπως κατασκευαστές πλυντηρίων-στεγνωτηρίων, εταιρίες catering, προµηθευτές κέντρων θαλασσοθεραπείας και spa, είδη εξοπλισµού κουζίνας κ.α. 2. ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ HOTRES 2.1 Μεθοδολογία Κύριο στοιχείο του επιτελικού προγράµµατος HOTRES είναι η εφαρµογή µιας στρατηγικής µεθοδολογίας µε στόχο την προώθηση µαζικών εφαρµογών ΑΠΕ στην τουριστική βιοµηχανία. Η στρατηγική µεθοδολογία επικεντρώνεται στην προσπάθεια ανάπτυξης κατάλληλων συνθηκών για τη µελλοντική ανάπτυξη της αγοράς ΑΠΕ στον ξενοδοχειακό τοµέα (διάγραµµα 1). Η µεθοδολογία αυτή αναπτύχθηκε στα πλαίσια προηγούµενων Κοινοτικών προγραµµάτων [2] καθώς και στην ακρόαση της αγοράς [3]. Σύµφωνα µε την τελευταία, το δείγµα εφαρµογών ΑΠΕ στον τουριστικό τοµέα είναι ιδιαίτερα πτωχό και δυσανάλογα χαµηλό σε σύγκριση µε αυτό άλλων παρεµφερών κλάδων και τοµέων (π.χ. των ηλιακών συστηµάτων στον κτιριακό τοµέα) [4,5]. Επιπρόσθετα, οι ιδιαιτερότητες της επιχειρησιακής ικανότητας των επιχειρήσεων του τουριστικού τοµέα σε έργα ΑΠΕ, που χαρακτηρίζονται κτιριακά έργα και έργα Η/Μ, επιβάλουν τη λήψη επιχειρηµατικών πρωτοβουλιών από συµβούλους ανάπτυξης και εργοληπτικές εταιρίες, αφού, για παράδειγµα, το µεγαλύτερο πλήθος των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων είναι ΜικροΜεσαίες (ΜΜΕ) και στερούνται µηχανικών ολικής απασχόλησης [6]. Σύµφωνα µε το διάγραµµα 1, η µεθοδολογία προβλέπει επισκόπηση της αγοράς και των υπαρχουσών εγκαταστάσεων ΑΠΕ σε ξενοδοχεία και παραγωγικές µονάδες των προµηθευτικών τους εταιριών (ώστε να αυξάνεται το µέρισµα ΑΠΕ στο τελικό τουριστικό προϊόν). Στη συνέχεια, γίνεται ευρεία ενηµέρωση των ξενοδόχων εκ µέρους των Επαγγελµατικών Ενώσεων (ΜΑ) των κατασκευαστικών επιχειρήσεων των κλάδων ΑΠΕ, ακολουθούν οι συµβουλευτικές εταιρίες που παρέχουν αρχική τεχνική υποστήριξη, ενώ στη συνέχεια τα κέντρα προώθησης τεχνολογιών υποστηρίζουν επιλεγµένα πιλοτικά επενδυτικά έργα σε ενδιαφερόµενους επιχειρηµατίες του ξενοδοχειακού κλάδου. Τέλος, σε ένα τελευταίο στάδιο θα υλοποιηθεί ο έλεγχος και η αξιολόγηση των δράσεων του προγράµµατος µε στόχο την άντληση συµπερασµάτων για τη χάραξη µέτρων πολιτικής. Η εφαρµογή της µεθοδολογίας του προγράµµατος HOTRES πραγµατοποιείται παράλληλα σε 5 Ευρωπαϊκές χώρες από 6 ερευνητικά κέντρα ενεργειακών εφαρµογών ΑΠΕ (ΚΑΠΕ- Ελλάδα, ADEME-Γαλλία, AMG-Ιταλία, AREAM-Πορτογαλία, SODEAN-Ισπανία) σε συνεργασία µε τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές Επαγγελµατικές Ενώσεις ή Οµοσπονδίες Κατασκευαστών εξοπλισµού (ESIF-ηλιακά θερµικά συστήµατα, EPIA- φωτοβολταϊκά συστήµατα, EUBIA- συστήµατα βιοµάζας, EGEC- συστήµατα γεωθερµίας). Η προώθηση των τεχνολογιών γίνεται σε τοπικό επίπεδο και έχει επιχειρηµατικό χαρακτήρα. Οι κύριοι άξονες δράσης του επιτελικού προγράµµατος HOTRES είναι: Μαζική προώθηση και εφαρµογή τεχνολογιών ΑΠΕ στον τουριστικό τοµέα Στόχος του άξονα αυτού είναι η προώθηση και εφαρµογή των τεχνολογιών ΑΠΕ στον τουριστικό τοµέα, στον οποίο δεν έχουν ακόµα διεισδύσει αισθητά, παρά την αποφασιστική τους ανάπτυξη στον ευρύτερο κτιριακό τοµέα, σε βιοµηχανικές εφαρµογές [1] και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
ιάγραµµα 1: Στρατηγική µεθοδολογία του προγράµµατος HOTRES για την εγκαθίδρυση συνθηκών µε σκοπό τη µελλοντική ανάπτυξη µαζικών εφαρµογών ΑΠΕ στην τουριστική βιοµηχανία. ΣΤΑ ΙΟ 1 o Επισκόπηση τουριστικής αγοράς και υπαρχουσών εγκαταστάσεων ΑΠΕ Ενηµέρωση ξενοδόχων (από τις ΜΑ και τα κέντρα προώθησης) ΣΤΑ ΙΟ 2 ο Παρακολούθηση µε τεχνική υποστήριξη σε ξενοδοχεία (από συµβουλευτικές εταιρίες) ΣΤΑ ΙΟ 3 ο Υποστήριξη σε πιλοτικά επενδυτικά προγράµµατα ξενοδοχείων (από κέντρα προώθησης) ΣΤΑ ΙΟ 4 ο Έλεγχος και αξιολόγηση του προγράµµατος HOTRES (από τρεις επιτροπές: Πολιτική, Τεχνική, Εµπορική) Προώθηση των ενεργητικών ηλιακών συστηµάτων στον τουριστικό τοµέα Στόχος του άξονα αυτού είναι η προώθηση και εφαρµογή των ενεργητικών ηλιακών συστηµάτων, που έχουν ήδη γνωρίσει τεχνολογική ανάπτυξη στον τουριστικό τοµέα ορισµένων χωρών (π.χ. σε ξενοδοχεία στην Ελλάδα και στην Ισπανία), ενώ σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες οι εν λόγω ξενοδοχειακές εφαρµογές είναι περιορισµένες (π.χ. στη Μαδέρα Πορτογαλίας). Ευρύτερη συνεργασία µε εµπλεκόµενους φορείς Στόχος του άξονα αυτού είναι η ενεργός συµµετοχή επιχειρηµατιών όπως: 1) ιδιοκτήτες τουριστικών και ξενοδοχειακών µονάδων, µέσω ΕΟΤ και ΠΟΞ 2) κατασκευαστές και προµηθευτές τεχνολογιών ΑΠΕ, µέσω των ΜΑ (διαγρ. 1), 3) διπλωµατούχοι µηχανικοί σύµβουλοι ξενοδοχείων καθώς και τεχνικοί συντήρησης ως συνεργάτες στην ανάπτυξη της χρήσης και εφαρµογής των ΑΠΕ στον τουριστικό τοµέα.
Όλοι οι προαναφερόµενοι φορείς, µε δεδοµένη τη συνεργασία τους στην επίτευξη των κοινών στόχων του προγράµµατος, θα είναι σε θέση να άρουν πολλά από τα υφιστάµενα εµπόδια που για την ώρα εµφανίζονται στην προσπάθεια διείσδυσης των τεχνολογιών ΑΠΕ στην τουριστική αγορά. 3. ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ HOTRES Το πρόγραµµα υλοποιείται σε έξι φάσεις: Φάση 1 η : Εκπόνηση έρευνας αγοράς Η έρευνα αγοράς υλοποιείται µε τα εξής στάδια: Τοπική έρευνα αγοράς των ενεργειακών καταναλώσεων του τουριστικού τοµέα. Έκδοση καταλόγου µε τους προµηθευτές τεχνολογιών ΑΠΕ στον τουριστικό τοµέα Υλοποίηση µελέτης αξιολόγησης τεχνολογιών ΑΠΕ για τον τουριστικό τοµέα. Τρίµηνες ενεργειακές µετρήσεις και αξιολόγηση 5 διαφορετικών τεχνολογιώνεφαρµογών σε 5 περιφέρειες. Φάση 2 η : Παραγωγή εργαλείων για την τεχνική υποστήριξη Τα εργαλεία αυτά αφορούν στην: Έκδοση ενός ενηµερωτικού φακέλου απαρτιζόµενου από 10 τετρασέλιδα φυλλάδια τα οποία καλύπτουν αντίστοιχες εφαρµογές ΑΠΕ στον τουριστικό τοµέα. Οι 10 εφαρµογές καλύπτουν πλήρως και τις 5 ενότητες ΑΠΕ, περιγράφοντας και τεκµηριώνοντας δύο µηχανήµατα ανά τεχνολογία ΑΠΕ. Αποδέκτες των φυλλαδίων είναι οι ιδιοκτήτες τουριστικών µονάδων καθώς και µέλη του τεχνικού προσωπικού. Έκδοση του εν λόγω φακέλου στα Ελληνικά, Ιταλικά, Πορτογαλικά, Ισπανικά και Γαλλικά, συνολικής ποσότητας 2500 αντίτυπων, 500 αντιτύπων για κάθε χώρα. προώθηση του εν λόγω φακέλου που θα υλοποιηθεί από τα ενεργειακά κέντρα (ΚΑΠΕ, ADEME, AMG, AREAM, SFH, SODEAN) τα οποία πραγµατοποιούν επισκέψεις σε τουλάχιστον 40 ξενοδοχεία της περιφέρειάς τους, όπου παρουσιάζεται και επεξηγείται το περιεχόµενο του φακέλου. Τα ξενοδοχεία της Ελληνικής επικράτειας που επιλέχθηκαν για ενηµέρωση προτάθηκαν από τους χορηγούς του προγράµµατος (ΕΟΤ και ΠΟΞ). Φάση 3 η : Παροχή τεχνικής υποστήριξης σε επιχειρήσεις Η παροχή τεχνικής υποστήριξης υλοποιείται µε τα παρακάτω βήµατα : Επεξεργασία 10 φύλλων γρήγορης προµελέτης εφαρµογών τεχνολογιών ΑΠΕ σε τουριστικές µονάδες. Τα φύλλα προµελέτης παρέχουν τις ακόλουθες υποδείξεις: Προτεινόµενη τεχνολογία Απαιτούµενος χώρος για την εγκατάσταση Απαιτούµενη οικονοµική επένδυση Εξοικονόµηση ενέργειας Μείωση εκποµπών CΟ 2 Χειρισµός σχετικών αποβλήτων ή υγρών λειτουργίας ή αναγκών συντήρησης Τουλάχιστον 10 ξενοδοχεία ανά περιφέρεια αναµένεται να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για µια γρήγορη προµελέτη εφαρµογής σε συγκεκριµένη τεχνολογία ΑΠΕ επιλεγµένη από τους ξενοδόχους. Μετά την υλοποίηση των προµελετών εφαρµογής, τουλάχιστον 5 ξενοδοχεία ανά περιφέρεια αναµένεται να επισκεφτούν άλλο ξενοδοχείο της ίδιας ή άλλης περιφέρειας στο οποίο λειτουργεί η εφαρµογή ΑΠΕ που επέλεξαν, προκειµένου να ενηµερωθούν και να κατατοπιστούν έµπρακτα για την αποτελεσµατικότητά της. Φάση 4 η : Υλοποίηση κλαδικών επιχειρηµατικών συναντήσεων Προβλέπεται η υλοποίηση ενός αριθµού συναντήσεων, όπως παρακάτω :
Πραγµατοποίηση µιας διήµερης συνάντησης εργασίας όπου θα παρουσιαστούν οι 5 τεχνολογίες ΑΠΕ. Στην πρώτη ηµέρα της συνάντησης αυτής οι Ενώσεις Κατασκευαστών (European Solar Industry Federation, European Photovoltaic Industry Association, European Biomass Industry Association, European Geothermal Energy Council) ) παρουσιάζουν στο κοινό (απαρτιζόµενο από ιδιοκτήτες ξενοδοχειακών µονάδων καθώς και διευθυντές ξενοδοχείων) τις υπάρχουσες εφαρµογές ΑΠΕ σε ξενοδοχεία της περιοχής τους. Τη δεύτερη ηµέρα της συνάντησης οι Ενώσεις Κατασκευαστών παρουσιάζουν στο κοινό (απαρτιζόµενο από µηχανικούς και τεχνικούς συντήρησης των ξενοδοχείων) τις τεχνολογίες ΑΠΕ και τα προϊόντα, καθώς και τις σχετικές ανάγκες συντήρησης και εγκατάστασης αυτών. Φάση 5 η : Υποστήριξη σε πιλοτικά προγράµµατα Ένα έργο ανά χώρα υποστηρίζεται τεχνικά και οικονοµικά. Ο προϋπολογισµός που διατίθεται θα καλύψει τα έξοδα των σχετικών ιδιωτικών συµφωνητικών, τα έξοδα προµελέτης του συστήµατος, την εκπόνηση έρευνας αγοράς καθώς και τα έξοδα ταξιδιών για την τεχνική υποστήριξη του έργου και την εκπαίδευση του προσωπικού. Φάση 6 η : Αξιολόγηση του προγράµµατος Στη φάση αυτή γίνεται η αποτίµηση του έργου καθώς και η τελική έκθεση του προγράµµατος µε την καταγραφή αποτελεσµάτων και την διεξαγωγή συµπερασµάτων. 4. ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Στην παράγραφο αυτή παρουσιάζονται πέντε περιπτώσεις ξενοδοχείων που έχουν συστήµατα µε τεχνολογίες ΑΠΕ. Ο σκοπός της παρουσίασης είναι η επίδειξη της λειτουργικότητας, οικονοµικότητας και βιωσιµότητας των σχετικών εξοπλισµών. 4.1 ΗΛΙΑΚΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΟ RETHYMNOΝ VILLAGE Α. Στοιχεία Κτιρίου Τοποθεσία Είδος τουρισµού Γεωγραφική θέση ιάρκεια Λειτουργίας Ρέθυµνο Κρήτη Γενικός Παραλιακό Όλο το χρόνο Περιοχή κάλυψης 1700m 2 Αριθµός κλινών 170 Έτος κατασκευής έργου ΑΠΕ 2000 Β. Περιγραφή της τεχνολογίας Το σύστηµα αποτελείται από (448m 2 +199m 2 ) ηλιακών συλλεκτών επιλεκτικής βαφής, οι οποίοι είναι τοποθετηµένοι στην οροφή του ξενοδοχείου, το σύστηµα χρησιµοποιείται για τον κλιµατισµό του κτιρίου και για την θέρµανση της εξωτερικής πισίνας του ξενοδοχείου. Ο εγκατεστηµένος εξοπλισµός περιλαµβάνει έναν ψύκτη απορρόφησης, ονοµαστικής ισχύος 75kW, τον πύργο ψύξης και τις κλιµατιστικές συσκευές. Η ετήσια εξοικονόµηση ενέργειας φτάνει τα 677.743kWh. Ενεργειακές απαιτήσεις Η εκτιµώµενη ετήσια εξοικονόµηση ενέργειας (θερµικής, ηλεκτρικής) από την χρήση ΑΠΕ φτάνει τα 650 MWh. Το µετρούµενο µέγεθος είναι 677.163 MWh.
Γ. Οικονοµικά κίνητρα Kόστος εγκατάστασης: 262.949 euro = 89.600.000δρχ Ποσό επιδότησης : 131.475 euro = 44.800.000δρχ Φωτό 2: Άποψη του λεβητοστασίου Φωτό 1: Άποψη ηλιακών συλλεκτών 4.2 ΗΛΙΟ-ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΞΕΝΩΝΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Α.Στοιχεία Κτιρίου Τοποθεσία Είδος τουρισµού Γεωγραφική θέση ιάρκεια Λειτουργίας Λεγραινά Αττικής Εκπαιδευτικός Αγροτική Περιοχή Όλο το χρόνο Περιοχή κάλυψης 486m 2 ( ξενώνας) από 2600m 2 (κτιριακό Αριθµός κλινών 20 Έτος κατασκευής έργου ΑΠΕ 2001 Β. Περιγραφή της τεχνολογίας Απαιτήσεις ψύξης /θέρµανσης : 24kW (ξενώνας) από 210kW (δύο µονάδες Α/Θ). Περιγραφή τεχνολογίας: Η Α/Θ νερού τροφοδοτείται από ένα φρέαρ υφάλµυρου νερού. Ένας πλακοειδής εναλλάκτης θερµότητας τιτανίου διαχωρίζει το κύκλωµα υφάλµυρου νερού από το κύκλωµα των Α/Θ νερού-νερού. Οι δύο µονάδες Α/Θ είναι συνδεδεµένες εν σειρά σε cascade ώστε να ελαχιστοποιείται η απαιτούµενη αναγκαία ποσότητα υφάλµυρου νερού. Ένας επιπλέον αυτοµατισµός ανοξείδωτης αντλίας inverter εξασφαλίζει ακόµη περισσότερο την προστασία του φρέατος έναντι εξάντλησης ή και µελλοντικής υπερθέρµανσης. Τοπικές κλιµατιστικές µονάδες βρίσκονται εντός των δωµατίων του ξενοδοχείου, ενώ στο υπόλοιπο κτίριο βρίσκονται κεντρικές κλιµατιστικές µονάδες. Βαθµός απόδοσης: COP = 3,91 και 4,3 σε cascade. Αποτελέσµατα Λειτουργίας: Σε φάση θέρµανσης, η γεωθερµία κάλυψε το 63,17% από τις ηµερήσιες ανάγκες θέρµανσης των κτιρίων οι οποίες ήταν 173,24kWh.
Γ. Ανάγκες Συντήρησης Συχνότητα: Τακτική συντήρηση του πλακοειδούς εναλλάκτη θερµότητας και καθαρισµός µια φορά το χρόνο µε την βοήθεια χηµικών υγρών.. Οικονοµικά Κίνητρα Περιγραφή: 50% κρατική επιχορήγηση για τον µηχανολογικό εξοπλισµό ( MEDUCA Thermie Project). Φωτό1 : Άποψη των δύο γεωθερµικών Α/Θ νερού-νερού Φωτό 2: Άποψη του ξενώνα κατά την κατασκευή του γεωθερµικού συστήµατος 4.3 ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΟΥΝΤΑ ΚΡΗΤΗΣ A.Στοιχεία Κτιρίου Τοποθεσία Είδος τουρισµού Γεωγραφική θέση ιάρκεια Λειτουργίας Ελούντα Κρήτης Οικολογικός Παραθαλάσσια Περιοχή Όλο το χρόνο Περιοχή κάλυψης 12 ξενώνες, 1 εστιατόριο Αριθµός κλινών 60 Έτος κατασκευής έργου ΑΠΕ 1996 B.Περιγραφή της τεχνολογίας Απαιτήσεις ηλεκτροδότησης: Μέγιστη ηµερήσια ζήτηση σε περίοδο αιχµής 40kWh. Περιγραφή τεχνολογίας: Οι ανάγκες της ξενοδοχειακής µονάδας σε ηλεκτρισµό καλύπτονται από ένα αυτόνοµο φωτοβολταϊκό σύστηµα, συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος 6.4kW p. Η παραγόµενη ενέργεια αποθηκεύεται σε µια συστοιχία µπαταριών χωρητικότητας 65.3kWh και στη συνέχεια, µέσω δύο αντιστροφέων ισχύος, τροφοδοτούνται τα φορτία της µονάδας µε εναλλασσόµενο ρεύµα. Το φωτοβολταϊκό σύστηµα έχει συνδυαστεί µε στοιχειώδη βιοκλιµατικό σχεδιασµό της µονάδας για τη βέλτιστη εξοικονόµηση ενέργειας. Μια εφεδρική ντιζελογεννήτρια µπορεί να καλύψει τις αυξηµένες ενεργειακές ανάγκες σε περιόδους αιχµής. Βαθµός απόδοσης: Συνολική απόδοση συστήµατος ~8.5%.
Αποτελέσµατα Λειτουργίας: Σε περιόδους αυξηµένης ζήτησης χρησιµοποιείται η ντιζελογεννήτρια για την κάλυψη των επιπλέον αναγκών. Αυτό κατά κανόνα συµβαίνει µόνο δύο µήνες το χρόνο (Ιούλιο-Αύγουστο), που τα φωτοβολταϊκά καλύπτουν το 80-90% της ζήτησης. Τον υπόλοιπο χρόνο οι ανάγκες σε ηλεκτρισµό υπερκαλύπτονται µόνο από τη χρήση του φωτοβολταϊκού συστήµατος. Γ.Ανάγκες Συντήρησης Συχνότητα: Ετήσιος έλεγχος στάθµης ηλεκτρολύτη στη συστοιχία µπαταριών, υπερφόρτιση µε χρήση ντιζελογεννήτριας 2 φορές το χρόνο, λίπανση και καθαρισµός πόλων µπαταριών..οικονοµικά Κίνητρα Περιγραφή: 30% κρατική επιχορήγηση για το κόστος του φωτοβολταϊκού συστήµατος (Νόµος 1892/90.). Φωτό1 : Άποψη ξενώνα, δίπλα από τη συστοιχία φωτοβολταϊκών. Φωτό 2: Άποψη φωτοβολταϊκής συστοιχίας. 4.4 ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΥΣΤΗΡΑ ΠΥΡΗΝΟΞΥΛΟΥ ΣΤΟ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΟ ATRION ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Α. Στοιχεία Κτιρίου Τοποθεσία Είδος τουρισµού Γεωγραφική θέση ιάρκεια Λειτουργίας Ηράκλειο Κρήτης Γενικός Αστική Όλο το χρόνο Περιοχή κάλυψης 2000m 2 Αριθµός κλινών 117 Έτος κατασκευής έργου ΑΠΕ 1984 Β. Περιγραφή της τεχνολογίας Απαιτήσεις ηλεκτροδότησης: Μέγιστη ηµερήσια ζήτηση 270.000 kcal/h Περιγραφή τεχνολογίας: 2 εστίες καύσης βιοµάζας (πυρηνόξυλο) µε υπώθηση δυναµικότητας 120.000 και 150.000 kcal/h αντίστοιχα. Το πυρηνόξυλο εισέρχεται στη βάση της εστίας καύσης µε έναν κοχλία τροφοδοσίας, εκεί αναµειγνύεται µε τον αέρα καύσης που παρέχεται στην εστία από έναν ανεµιστήρα (blower). Τα παραγόµενα απαέρια θερµαίνουν το πρωτεύον κύκλωµα θερµού νερού έως τους 95 ο C. Από το πρωτεύον κύκλωµα θερµαίνονται τα boiler του ξενοδοχείου τα οποία και τροφοδοτούν µε ζεστό νερό χρήσης ολόκληρο το ξενοδοχείο καθώς και το σύστηµα θέρµανσης του ξενοδοχείου κατά τους χειµερινούς µήνες. Από τις εστίες ξεκινούν καπνοδόχοι που καταλήγουν σε κυκλώνα µε σκοπό την κατακράτηση
των σωµατιδίων από τα καυσαέρια.. Κάθε εστία διαθέτει µικρό σιλό τροφοδοσίας που γεµίζεται ηµερησίως χειροκίνητα από τον κύριο αποθηκευτικό χώρο της βιοµάζας, ο οποίος είναι µια υπόγεια αποθήκη χωρητικότητας 40 m 3. Βαθµός απόδοσης: Βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία µετρήσεων. Αποτελέσµατα Λειτουργίας :Ο χρήστης είναι πολύ ικανοποιηµένος από τη µέχρι τώρα λειτουργία του συστήµατος. Καλύπτονται όλες οι ανάγκες του ξενοδοχείου και έχει και µεγάλα οικονοµικά οφέλη από τη χρήση φθηνού καυσίµου. Γ. Ανάγκες Συντήρησης Συχνότητα: Μία φορά την ηµέρα πρέπει να αποµακρύνεται η τέφρα από την εστία επιθεώρηση των πυρότουβλων της εστίας και αντικατάστασή τους, όποτε αυτό είναι απαραίτητο. Επίσης καθαρίζονται οι καπναγωγοί και οι επιφάνειες εναλλαγής. Τέλος, αντικαθίστανται όποια από τα κινούµενα µέρη έχουν υποστεί φθορές.. Οικονοµικά Κίνητρα Περιγραφή: Οικονοµικό κίνητρο ήταν η µείωση δαπάνης για την αγορά καυσίµων. Φωτό 1: το εσωτερικό του λέβητα κατά διάρκεια λειτουργίας του. Φωτό2: οι δύο λέβητες συνολικής ισχύος 220.000kcal/h. 4.5 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΤΕΜΕΝΟΥ ΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΟΥ EL GRECO Α. Στοιχεία Κτιρίου Τοποθεσία Ρέθυµνο, Κρήτη Γεωγραφική θέση Παραλιακή Περιοχή Περίοδος Λειτουργίας Απρίλιος - Οκτώβριος Εµβαδόν 1160.1 m 2 Αριθµός κλινών 800 Έτος κατασκευής 1973 Β. Περιγραφή της τεχνολογίας Η κατασκευή του φυτεµένου δώµατος έγινε µετά την περάτωση των πλακών από οπλισµένο σκυρόδεµα. Σε ολόκληρη την πλάκα του δώµατος και των περιµετρικών τοιχείων έγινε στεγάνωση µε Veral (πίσσα πάχους 5 εκ. επικολληµένη σε φύλλο αλουµινίου 2µµ.). Σ αυτό το στάδιο, και εκεί όπου η κλίση του δώµατος το απαιτούσε, τοποθετήθηκαν οι υδροροές για
την απορροή των υδάτων και έγινε στεγάνωση των αποχετεύσεων µε Veral. Στην τελική επιφάνεια του αλουµινίου τοποθετήθηκαν κροκάλες (διαµέτρου 0.06 ~ 0.10), σε στρώµα πάχους περίπου 20 εκ. Το στρώµα καλύφθηκε µε γεωύφασµα. Για τη στερέωση του γεωϋφάσµατος χρησιµοποιήθηκε βότσαλο 2 εκ. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε κηπόχωµα πάχους περίπου 0.50-0.60 εκ. Κατόπιν, έγινε η φύτευση θάµνων και γκαζόν, αφού προηγήθηκε το αρδευτικό δίκτυο µε σωλήνα άρδευσης, pop-up, µπεκ, κλπ. Για την αναπνοή του υποστρώµατος κάτω από το κηπόχωµα, τοποθετήθηκαν κάθετοι πλαστικοί σωλήνες 50, µε καµπύλη στο ελεύθερο άκρο τους. Στην πτέρυγα µε τα υπόσκαφα δωµάτια, στη ζώνη του φυτεµένου δώµατος, έχουν διανοιχτεί θόλοι στην οροφή του διαδρόµου, για την είσοδο φυσικού φωτισµού. Οι θόλοι είναι τοποθετηµένοι κατά µήκος του διαδρόµου, σε απόσταση ~ 5.00 µ µεταξύ τους, έχουν διάµετρο ~ 1.50 µ και φέρουν επικάλυψη µε υαλότουβλα. Αποτελέσµατα Λειτουργίας: Κατά την περίοδο θέρµανσης εξοικονοµείται ενέργεια της τάξης του 84%, ενώ κατά την περίοδο ψύξης της τάξης του 34%. Τον Απρίλιο, τον µοναδικό µήνα που παρουσιάζονται απαιτήσεις σε θέρµανση, το φυτεµένο δώµα πρακτικά εκµηδενίζει τη χρήση του συστήµατος θέρµανσης, αυξάνοντας κατά περίπου 1 0 C την εσωτερική θερµοκρασία του χώρου, µε αποτέλεσµα να είναι πάνω από 21 0 C. Γ. Απαιτήσεις συντήρησης : Η µόνη απαίτηση για την προστασία των φυτεµένων δωµάτων είναι η προσεκτική χρήση µόνο χειροκίνητων µηχανηµάτων, κατά τη συντήρηση της φύτευσης από του κηπουρούς. εν χρησιµοποιούνται σκαπτικά µηχανήµατα, φρέζες κλπ. Φωτ. 1:Φυτεµένο δώµα Φωτ 2: Φεγγίτες για φυσικό φωτισµό 5. ΠΑΡΑ ΟΤΕΑ του προγράµµατος HOTRES Τα προϊόντα του προγράµµατος HOTRES είναι: Πέντε τοπικές έρευνες αγοράς των τεχνολογιών ΑΠΕ για τον τουριστικό τοµέα (Μαδέρα, Ανδαλουσία, Σικελία, Ανατολική Αττική, Κορσική/ Κυανή Ακτή). Έκδοση καταλόγου µε τους προµηθευτές τεχνολογιών ΑΠΕ για τον τουριστικό τοµέα. Υλοποίηση 5 τεχνικοοικονοµικών µελετών εφαρµογής τεχνολογιών ΑΠΕ για τον τουριστικό τοµέα. Αξιολόγηση και παρακολούθηση (µετρήσεις) 5 εγκατεστηµένων εφαρµογών (στις πέντε εν λόγω περιοχές της Ευρώπης). Έκδοση ενός ενηµερωτικού φακέλου απαρτιζόµενου από 10 τετρασέλιδα φυλλάδια που θα καλύπτουν εφαρµογές ΑΠΕ στον τουριστικό τοµέα. Θα ακολουθήσει µια παρουσίαση του φακέλου αυτού σε 200 ξενοδοχεία (40 ανά περιοχή). Επεξεργασία 10 φύλλων προµελέτης εφαρµογών τεχνολογιών ΑΠΕ σε τουριστικές µονάδες.
ιοργάνωση 5 επιχειρηµατικών συναντήσεων στις 5 εν λόγω περιοχές. Αποτίµηση αποτελεσµάτων του προγράµµατος HOTRES. 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα συµπεράσµατα του άρθρου αυτού έχουν συσχέτιση µε την προσέγγιση των στόχων του προγράµµατος, λαµβάνοντας µετρήσεις και πληροφορίες από τη µέχρι τώρα υλοποίηση των παράλληλων έργων στις πέντε περιοχές-στόχους: 1. Ο τουριστικός τοµέας υλοποιεί ετησίως σηµαντικά προγράµµατα επενδύσεων εν είδη εργασιών «ανακαίνισης» και σε αυτά είναι ιδιαίτερα σκόπιµο να προδιαγραφούν οι ΑΠΕ, αφού οι τεχνολογίες αυτές δίνουν µια οικολογική εικόνα στην επιχείρηση, πράγµα που τα ξενοδοχεία έχουν ανάγκη για να ανταποκριθούν στους αναδυόµενους και ολοένα αυστηρότερους κανονισµούς προστασίας περιβάλλοντος. 2. Τα ξενοδοχεία είναι ενεργοβόρες µονάδες και οι λύσεις µε τεχνολογίες ΑΠΕ µπορούν να τονώσουν και την τοπική ανάπτυξη βιοτεχνικών ή βιοµηχανικών µονάδων κατασκευής εξοπλισµού. 3. Η στρατηγική µεθοδολογία του επιτελικού προγράµµατος HOTRES (διάγραµµα 1) φαίνεται να πείθει τους διευθυντές των ξενοδοχειακών µονάδων, επειδή οι τεχνολογίες που προωθούνται σε αυτούς έχουν επιδειχθεί, λειτουργούν και σε άλλες µονάδες και είναι εµποροποιηµένες από τους κατασκευαστές. 4. Αν και το δείγµα εφαρµογών ΑΠΕ στον τουριστικό τοµέα είναι ιδιαίτερα πτωχό και δυσανάλογα χαµηλό σε σύγκριση µε αυτό άλλων παρεµφερών κλάδων (π.χ. των ηλιακών συστηµάτων στον κτιριακό τοµέα), εντοπίσθηκαν έργα σε ξενοδοχεία µε ικανοποιητικά αποτελέσµατα από ενεργειακής πλευράς. 5. Υπάρχει µεγάλη ανάγκη ύπαρξης επιδοτήσεων, που δρουν σε µεγάλο βαθµό σαν ψυχολογικά κίνητρα. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστούµε θερµά τη 17η Γ.. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ενέργεια και τις Μεταφορές, καθώς και όλους όσους συνέβαλαν και συµβάλουν στην υλοποίηση του έργου. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Industrial Solar Thermal Applications in Greece. Economic evaluation, Quality requirements and Case studies, M. Karagiorgas, A. Botzios and T. Tsoutsos, Centre for Renewable Energy Sources (CRES), published in Renewable and Sustainable Energy Reviews 5(2001) 157-173 [2] A strategy for energy efficiency and use of RES in the Mediterranean hotel sector Thermie b 1995, STR 0489-95-GR, CRES, final report. [3] Introduction address of the President of the POX-Panellenic Federation of Hoteliers by Plevris, POX, Greece European Conference on Energy and Environment in the Mediterranean Hotel Sector, Hydra, 14 th -15 th October 1999. [4] Energy efficient technologies in the hotels in Greece Dr M. Karagiorgas, CRES, Greece European Conference on Energy and Environment in the Mediterranean Hotel Sector, Hydra, 14 th -15 th October 1999. [5] Ενεργόφιλες τεχνολογίες στην Ελληνική Τουριστική Βιοµηχανία», Μ. Καράγιωργας, Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και Εξοικονόµηση Ενέργειας (ΕΕ) στην Τουριστική Βιοµηχανία, Ηµερίδα ΕΟΤ-ΚΑΠΕ, Θεσσαλονίκη, PHILOXENIA, 2 Νοεµβρίου 2001 [6] Τουρισµός, έννοιες, µεγέθη, δοµές. Στ. Βαρβαρέσος, Εκδόσεις ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ, Αθήνα 1998.