ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση τα στοιχεία που ήταν διαθέσιµα έως τις 20 Νοεµβρίου 2008. 1 Ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα διαµορφωθεί, σύµφωνα µε τις προβολές, µεταξύ 0,8% και 1,2% το 2008, µεταξύ -1,0% και 0,0% το 2009 και µεταξύ 0,5% και 1,5% το 2010. Ο µέσος ρυθµός αύξησης του συνολικού Εν ΤΚ θα διαµορφωθεί µεταξύ 3,2% και 3,4% το 2008, µεταξύ 1,1% και 1,7% το 2009 και µεταξύ 1,5% και 2,1% το 2010. Πλαίσιο 1 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ, ΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ, ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Οι τεχνικές υποθέσεις που αφορούν τα επιτόκια καθώς και τις τιµές της ενέργειας και των βασικών µη ενεργειακών εµπορευµάτων βασίζονται στις προσδοκίες της αγοράς, σύµφωνα µε στοιχεία έως και τις 14 Νοεµβρίου 2008. 1 Η υπόθεση που αφορά τα βραχυπρόθεσµα επιτόκια έχει καθαρά τεχνικό χαρακτήρα. Τα εν λόγω επιτόκια µετρούνται βάσει του EURIBOR τριών µηνών, ενώ οι προσδοκίες της αγοράς εξάγονται από τα επιτόκια των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης. Σύµφωνα µε τη µεθοδολογία, το µέσο επίπεδο των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων συνολικά εκτιµάται σε 4,7% το 2008, το οποίο θα µειωθεί σε 2,8% το 2009 και θα αυξηθεί εκ νέου σε 3,2% το 2010. Οι προσδοκίες της αγοράς για τις ονοµαστικές αποδόσεις των 10ετών οµολόγων του ηµοσίου στη ζώνη του ευρώ υποδηλώνουν ελαφρά αύξηση από 4,4% κατά µέσο όρο το 2008 σε 4,5% το 2009 και 4,7% το 2010. 2 Το βασικό σενάριο των προβολών περιλαµβάνει επίσης την υπόθεση ότι οι διαφορές επιτοκίων των τραπεζικών χορηγήσεων θα αυξηθούν περαιτέρω από το σηµερινό τους επίπεδο, αντανακλώντας την αυξηµένη επίγνωση των κινδύνων στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. Όσον αφορά τα βασικά εµπορεύµατα, όπως προκύπτει από τις εξελίξεις στις αγορές συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης κατά το διάστηµα των δύο εβδοµάδων που έληξε στις 14 Νοεµβρίου 2008, οι τιµές του πετρελαίου ανά βαρέλι αναµένεται, βάσει των υποθέσεων, να διαµορφωθούν κατά µέσο όρο στα 99,9 δολάρια ΗΠΑ το 2008, στα 67,3 δολάρια ΗΠΑ το 2009 και στα 76,6 δολάρια ΗΠΑ το 2010. Οι διεθνείς τιµές των τροφίµων θα σηµειώσουν, βάσει των υποθέσεων, µεγάλη αύξηση κατά 28,9% το 2008, θα µειωθούν κατά 9,7% το 2009 και θα αυξηθούν και πάλι κατά 4,9% το 2010. Οι τιµές των λοιπών βασικών εµπορευµάτων (δηλαδή εκτός της ενέργειας και των τροφίµων) σε δολάρια ΗΠΑ θα αυξηθούν, βάσει των υποθέσεων, κατά 3,5% το 2008, θα µειωθούν σηµαντικά κατά 22,9% το 2009 και θα αυξηθούν κατά 5,4% το 2010. ιατυπώνεται επίσης η τεχνική υπόθεση ότι οι διµερείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες θα παραµείνουν αµετάβλητες στο χρονικό ορίζοντα προβολής στα µέσα επίπεδα που επικρατούσαν το διάστηµα των δύο εβδοµάδων που έληξε στις 14 Νοεµβρίου 2008. Αυτό συνεπάγεται ότι η συναλλαγµατική ισοτιµία ευρώ/δολαρίου ΗΠΑ θα διαµορφωθεί σε 1,27 και ότι η σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ θα είναι, κατά µέσο όρο, υψηλότερη κατά 4,1% το 2008 σε σχέση µε το µέσο όρο του 2007 και κατά 5,5% χαµηλότερη το 2009 σε σχέση µε το µέσο όρο του 2008. 1 Οι υποθέσεις για τις τιµές του πετρελαίου και των τροφίµων βασίζονται στις τιµές των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης µέχρι το τέλος του 2010. Όσον αφορά τα άλλα βασικά εµπορεύµατα, οι τιµές τους θα ακολουθήσουν, βάσει των υποθέσεων, τα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης έως το τέλος του 2009 και στη συνέχεια θα εξελιχθούν σύµφωνα µε την παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα. 2 Βλ. Πλαίσιο 4 της Ενότητας 2 στο τεύχος εκεµβρίου 2008 του Μηνιαίου ελτίου. 1 Οι µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος καταρτίζονται από κοινού από εµπειρογνώµονες της και των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Οι προβολές, οι οποίες καταρτίζονται δύο φορές το χρόνο, συµβάλλουν στην αξιολόγηση που διενεργεί το ιοικητικό Συµβούλιο για τις οικονοµικές εξελίξεις και τους κινδύνους διατάραξης της σταθερότητας των τιµών. Περισσότερες πληροφορίες για τις διαδικασίες και τις τεχνικές που χρησιµοποιούνται παρέχονται στο έντυπο "A guide to Eurosystem staff macroeconomic projection exercises",, Ιούνιος 2001, το οποίο διατίθεται στο δικτυακό τόπο της. Προκειµένου να εκφραστεί η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβολές, τα αποτελέσµατα για κάθε µεταβλητή παρουσιάζονται υπό τη µορφή διαστηµάτων. Τα διαστήµατα για κάθε µεταβλητή και κάθε χρονικό ορίζοντα προβολής αντιστοιχούν σε διάστηµα πιθανότητας 75% βάσει υποδείγµατος. Η µέθοδος που χρησιµοποιείται τεκµηριώνεται στη δηµοσίευση µε τίτλο "New procedure for constructing ECB staff projection ranges",, Σεπτέµβριος 2008, η οποία επίσης διατίθεται στο δικτυακό τόπο της. Λόγω των υφιστάµενων ασυνήθιστων οικονοµικών και χρηµατοοικονοµικών περιστάσεων, η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβολές είναι µεγαλύτερη από ό,τι συνήθως στην παρούσα συγκυρία. 1

Οι υποθέσεις για τη δηµοσιονοµική πολιτική βασίζονται στα εθνικά σχέδια προϋπολογισµών σε κάθε χώρα της ζώνης του ευρώ, τα οποία ήταν διαθέσιµα στις 20 Νοεµβρίου 2008. Περιλαµβάνουν όλα τα µέτρα πολιτικής που έχουν ήδη εγκριθεί από τα εθνικά κοινοβούλια ή έχουν προσδιοριστεί λεπτοµερώς από τις κυβερνήσεις και πιθανότατα θα εγκριθούν νοµοθετικά. TΟ ΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οι προοπτικές για την παγκόσµια οικονοµία έχουν δεχθεί σοβαρό πλήγµα από την επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας η οποία επεκτείνεται πλέον σε όλες τις προηγµένες οικονοµίες. Η κλιµάκωση των εντάσεων στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα, η συνεχιζόµενη διόρθωση της αγοράς κατοικιών και οι αυξηµένες δευτερογενείς επιδράσεις από τις ΗΠΑ σε άλλες οικονοµίες έχουν προκαλέσει σηµαντική επιδείνωση των προοπτικών για την παγκόσµια ανάπτυξη. Στο προσεχές µέλλον, η καθοδική φάση του κύκλου της παγκόσµιας οικονοµίας θα διαµορφωθεί, βάσει των προβολών, κυρίως υπό την επίδραση των υποτονικών προοπτικών ανάπτυξης στις ΗΠΑ και σε άλλες προηγµένες οικονοµίες, αλλά αναµένεται επίσης ότι θα επιβραδυνθεί η δραστηριότητα και στις αναδυόµενες αγορές, επειδή οι οικονοµίες αυτές αντιµετωπίζουν εξασθενηµένη εξωτερική ζήτηση και αρνητικές χρηµατοπιστωτικές δευτερογενείς επιδράσεις. Η οικονοµική ανάπτυξη εκτός της ζώνης του ευρώ αναµένεται, σύµφωνα µε τις προβολές, ότι θα είναι υποτονική έως τις αρχές του 2009 και ότι στη συνέχεια θα ανακάµψει πολύ σταδιακά, επωφελούµενη από τις διευκολυντικές µακροοικονοµικές πολιτικές, την αναµενόµενη σταδιακή άµβλυνση των εντάσεων στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα και την πτώση των τιµών των βασικών εµπορευµάτων. Λόγω της πολύ µέτριας δυναµικής των παγκόσµιων εµπορικών συναλλαγών, η εξωτερική ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ αναµένεται ότι θα είναι περιορισµένη έως τα µέσα του 2009, ενώ στη συνέχεια θα ανακάµψει µε πολύ αργούς ρυθµούς. Η κυριότερη συµβολή στην εξωτερική ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ εκτιµάται ότι θα προέλθει από τις αναδυόµενες αγορές και τις πετρελαιοεξαγωγικές χώρες, ενώ η συµβολή των προηγµένων οικονοµιών θα παραµείνει πιο συγκρατηµένη. Συνολικά, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του παγκόσµιου πραγµατικού ΑΕΠ εκτός της ζώνης του ευρώ εκτιµάται, σύµφωνα µε τις προβολές, ότι θα διαµορφωθεί κατά µέσο όρο σε 3,9% το 2008, 2,4% το 2009 και 3,6% το 2010, ενώ ο ρυθµός ανάπτυξης των εξωτερικών αγορών προορισµού των εξαγωγών της ζώνης του ευρώ θα διαµορφωθεί σε 4,7% το 2008, 2,5% το 2009 και 5,0% το 2010. ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΑΕΠ Η ζώνη του ευρώ βρίσκεται αντιµέτωπη µε µια παρατεταµένη περίοδο επιβράδυνσης της παγκόσµιας οικονοµικής ανάπτυξης και πιο δυσµενών συνθηκών χρηµατοδότησης, η οποία αναµένεται ότι θα οδηγήσει σε αρνητικούς τριµηνιαίους ρυθµούς αύξησης του ΑΕΠ έως τα µέσα του 2009. Η πολύ µέτρια ανάκαµψη που θα επακολουθήσει εκτιµάται ότι θα αντανακλά τη βαθµιαία βελτίωση του εξωτερικού περιβάλλοντος ειδικότερα διατυπώνεται η υπόθεση ότι οι πιέσεις των τιµών των βασικών εµπορευµάτων θα υποχωρήσουν σηµαντικά σε συνδυασµό µε την υπόθεση ότι τα βραχυπρόθεσµα επιτόκια θα µειωθούν και οι αρνητικές χρηµατοπιστωτικές δευτερογενείς επιδράσεις στη ζώνη του ευρώ θα εξαλειφθούν σταδιακά. Κατά συνέπεια, ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα διαµορφωθεί, βάσει των προβολών, µεταξύ 0,8% και 1,2% το 2008, µεταξύ -1,0% και 0,0% το 2009 και µεταξύ 0,5% και 1,5% το 2010. Αυτή η πορεία βραδείας ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ αντανακλά τόσο την επιβράδυνση της παγκόσµιας οικονοµικής δραστηριότητας όσο και την πολύ υποτονική εγχώρια ζήτηση. 2

Πίνακας 1 Μακροοικονοµικές προβολές για τη ζώνη του ευρώ 1) 2) (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) 2007 2008 2009 2010 Εν ΤΚ 2,1 3,2-3,4 1,1-1,7 1,5-2,1 Πραγµατικό ΑΕΠ 2,6 0,8-1,2-1,0-0,0 0,5-1,5 Ιδιωτική κατανάλωση 1,6 0,1-0,5-0,3-0,7 0,6-1,8 ηµόσια κατανάλωση 2,3 1,9-2,3 1,3-1,9 1,3-1,9 Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου 4,2 0,2-1,2-6,0--3,0-2,4-1,0 Εξαγωγές (αγαθά και υπηρεσίες) 5,9 2,4-3,4-1,4-1,0 2,3-4,9 Εισαγωγές (αγαθά και υπηρεσίες) 5,4 2,0-3,0-1,9-1,1 1,4-5,2 1) Οι προβολές για το πραγµατικό ΑΕΠ και τις συνιστώσες του αναφέρονται σε στοιχεία διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. Οι προβολές για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές περιλαµβάνουν το εµπόριο εντός της ζώνης του ευρώ. 2) Περιλαµβάνεται η Σλοβακία ως µέρος της ζώνης του ευρώ για τις προβολές που αφορούν το 2009. Οι µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές για το 2009 βασίζονται στη σύνθεση της ζώνης του ευρώ που περιλαµβάνει τη Σλοβακία ήδη από το 2008. Πιο συγκεκριµένα, οι εξαγωγές της ζώνης του ευρώ εκτιµάται, βάσει των προβολών, ότι στο προσεχές µέλλον θα αντανακλούν την παγκόσµια οικονοµική επιβράδυνση, επηρεαζόµενες επίσης, µε κάποια χρονική υστέρηση, από τις παλαιότερες µειώσεις της ανταγωνιστικότητας τιµών της ζώνης του ευρώ. Η ανάκαµψη των εξαγωγών που αναµένεται στη διάρκεια του 2009 εξηγείται από την άνοδο της εξωτερικής ζήτησης και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας ως προς τις τιµές, που απορρέει κυρίως από την πρόσφατη υποτίµηση του ευρώ. Μεταξύ των εγχώριων συνιστωσών του ΑΕΠ, οι συνολικές επενδύσεις αναµένεται ότι θα επηρεαστούν πάνω απ όλα από τις δυσµενείς συνθήκες χρηµατοδότησης και την εξασθένηση της παγκόσµιας οικονοµικής δραστηριότητας σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Επιπλέον, οι ιδιωτικές επενδύσεις σε ακίνητα εκτός των κατοικιών εκτιµάται, σύµφωνα µε τις προβολές, ότι θα δεχθούν ανασταλτική επίδραση από τη µείωση των περιθωρίων κέρδους, ενώ οι προβολές για τις επενδύσεις σε κατοικίες αντανακλούν επίσης τη συνεχιζόµενη διόρθωση στις αγορές κατοικιών σε ορισµένες χώρες της ζώνης του ευρώ. Αντιθέτως, οι δηµόσιες επενδύσεις, µετά από µια πτωτική πορεία κατά το µεγαλύτερο διάστηµα του 2008, θα ανακάµψουν το 2009, σύµφωνα µε τις υποθέσεις, στηρίζοντας έτσι τις συνολικές επενδύσεις. Συνολικά, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου εκτιµάται, σύµφωνα µε τις προβολές, ότι θα διαµορφωθεί µεταξύ 0,2% και 1,2% το 2008, µεταξύ -6,0% και -3,0% το 2009 και µεταξύ -2,4% και 1,0% το 2010. Η άνοδος της ιδιωτικής κατανάλωσης αναµένεται επίσης ότι θα είναι συγκρατηµένη την προσεχή περίοδο. Η προβλεπόµενη πορεία αντανακλά σε µεγάλο βαθµό τις εξελίξεις στο πραγµατικό διαθέσιµο εισόδηµα, οι οποίες µε τη σειρά τους αναµένεται να επηρεαστούν από τη µείωση της απασχόλησης. Η αναµενόµενη συγκρατηµένη αύξηση της κατανάλωσης αντανακλά επίσης την περαιτέρω αύξηση των αποταµιεύσεων που γίνονται για λόγους πρόνοιας την περίοδο 2008-09, λόγω της υψηλής οικονοµικής αβεβαιότητας, της αύξησης της ανεργίας και της µείωσης των τιµών των µετοχών και των κατοικιών. Η δηµόσια κατανάλωση εκτιµάται, βάσει των προβολών, ότι θα αυξηθεί στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα µε πιο σταθερό ρυθµό. Συµβαδίζοντας µε την εξέλιξη της εγχώριας ζήτησης και των εξαγωγών, οι εισαγωγές της ζώνης του ευρώ εκτιµάται ότι θα µειωθούν τόσο το 2008 όσο και το 2009. εδοµένου ότι οι εισαγωγές αναµένεται ότι θα αυξηθούν λιγότερο από τις εξαγωγές, το εµπορικό ισοζύγιο αναµένεται ότι θα έχει θετική συµβολή στην άνοδο του ΑΕΠ σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ακολουθώντας την εκτιµώµενη εξασθένηση της οικονοµικής δραστηριότητας, η απασχόληση αναµένεται ότι θα µειωθεί σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Το 2009, η ζήτηση εργασίας αναµένεται επίσης ότι θα επηρεαστεί αρνητικά από την αύξηση των πραγµατικών µισθών, λόγω ανανέωσης παλαιότερων συµβάσεων. Επιπροσθέτως, οι προοπτικές των επενδύσεων σε κατοικίες υποδηλώνουν ότι ο κατασκευαστικός τοµέας θα έχει αρνητική συµβολή στην άνοδο της απασχόλησης. 3

Στη διάρκεια του 2009-10, το εργατικό δυναµικό θα αυξηθεί, σύµφωνα µε τις υποθέσεις, µε ρυθµούς πολύ χαµηλότερους από αυτούς που παρατηρούνται από το 2002 και εξής, κυρίως διότι η κυκλική κάµψη της οικονοµικής δραστηριότητας αποθαρρύνει τα άτοµα να ενταχθούν στην αγορά εργασίας, αλλά και λόγω της εκτιµώµενης επιβράδυνσης της αύξησης του πληθυσµού σε ηλικία εργασίας. Αντανακλώντας τις προβολές για την απασχόληση και τις υποθέσεις για το εργατικό δυναµικό, το ποσοστό ανεργίας αναµένεται ότι θα αυξηθεί σηµαντικά στο χρονικό ορίζοντα προβολής. ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ Ο συνολικός δωδεκάµηνος ρυθµός πληθωρισµού (βάσει του Εν ΤΚ) κορυφώθηκε στο 4,0% τον Ιούλιο του 2008. Ακολουθώντας τη µείωση των τιµών των βασικών εµπορευµάτων και αντανακλώντας την επιδείνωση των οικονοµικών προοπτικών, ο ετήσιος µέσος πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) αναµένεται ότι θα µειωθεί έντονα από 3,2%-3,4% το 2008 σε 1,1%-1,7% το 2009 και, στη συνέχεια, θα ανακάµψει σε επίπεδα µεταξύ 1,5% και 2,1% το 2010. Η προβλεπόµενη αναστροφή της πορείας του πληθωρισµού αντανακλά κυρίως τις επιδράσεις από τις προηγούµενες αυξήσεις των τιµών των βασικών εµπορευµάτων (βλ. Πλαίσιο 6 της Ενότητας 3 στο τεύχος του εκεµβρίου 2008 του Μηνιαίου ελτίου). Ο Εν ΤΚ χωρίς τις τιµές της ενέργειας αναµένεται ότι θα ακολουθήσει πιο οµαλή καθοδική πορεία στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Πιο αναλυτικά, οι εξωτερικές πιέσεις στις τιµές εκτιµάται ότι θα µειωθούν ως το τέλος του 2009, αντανακλώντας κυρίως τις προηγούµενες και τις µελλοντικές εξελίξεις, βάσει των υποθέσεων, στις τιµές των βασικών εµπορευµάτων. Στη συνέχεια, αναµένεται να επικρατήσουν οι επιδράσεις προς την αντίθετη κατεύθυνση που ασκούνται από την πρόσφατη υποτίµηση του ευρώ στις τιµές των εισαγοµένων, οδηγώντας σε κάπως µεγαλύτερες αυξήσεις των τιµών των εισαγοµένων το 2010. Σε ό,τι αφορά τις εγχώριες πιέσεις στις τιµές, ο ρυθµός ανόδου της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό εκτιµάται ότι αυξήθηκε σηµαντικά το 2008. Η αύξηση αυτή αντανακλά τη σηµαντική άνοδο των αποδοχών βάσει των συλλογικών συµβάσεων στον ιδιωτικό και το δηµόσιο τοµέα. Σε ό,τι αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, η µισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό αναµένεται ότι θα αυξηθεί µε κατά τι βραδύτερο ρυθµό στη διάρκεια του 2009-10, σε ένα περιβάλλον υποτονικών αγορών εργασίας µε αυξηµένο διεθνή ανταγωνισµό. Αντανακλώντας την επιτάχυνση του ρυθµού ανόδου των µισθών και, σε µικρότερη έκταση, την κυκλική κάµψη της παραγωγικότητας, ο ρυθµός ανόδου του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος εκτιµάται ότι θα επιταχυνθεί σηµαντικά το 2008 και στη συνέχεια θα µειωθεί το 2009 και το 2010, καθώς η αύξηση των µισθών θα επιβραδύνεται και η παραγωγικότητα θα ανακάµπτει. Έπειτα από σηµαντικές αυξήσεις επί σειρά ετών, τα περιθώρια κέρδους αναµένεται ότι θα µειωθούν το 2008 και το 2009, απορροφώντας µέρος των πληθωριστικών πιέσεων που προέρχονται από την άνοδο του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος και των τιµών των εισαγοµένων, καθώς ο ανταγωνισµός εντείνεται και η οικονοµική δραστηριότητα επιβραδύνεται. Καθώς η οικονοµία θα ανακάµπτει και ο ρυθµός ανόδου του ΑΕΠ σταδιακά θα επιταχύνεται, τα περιθώρια κέρδους αναµένεται, βάσει των προβολών, ότι θα αυξηθούν και πάλι το 2010. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 2008 Όσον αφορά το ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ, τα διαστήµατα των προβολών για το 2008 και το 2009 προσαρµόστηκαν σηµαντικά προς τα κάτω σε σύγκριση µε αυτά που δηµοσιεύθηκαν στο τεύχος Σεπτεµβρίου 2008 του Μηνιαίου ελτίου. Οι αναθεωρήσεις είναι ιδιαίτερα εκτεταµένες για το 2009. Αυτές οι µετατοπίσεις αντανακλούν πολύ πιο υποτονικές βραχυπρόθεσµες οικονοµικές προοπτικές και περαιτέρω εγχώριες και εξωτερικές επιδράσεις από τη συνεχιζόµενη χρηµατοπιστωτική αναταραχή στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα. Όσον αφορά τον πληθωρισµό (βάσει του Εν ΤΚ), τα διαστήµατα των προβολών είναι τώρα πιο κάτω από τις προβολές του Σεπτεµβρίου 2008 για το 2008 και το 2009, ιδίως στην περίπτωση του 2009. Οι αναθεωρήσεις αυτές προκύπτουν κυρίως από τη σηµαντική διόρθωση προς τα κάτω των υποθέσεων που διατυπώνονται για τις τιµές της ενέργειας και των τροφίµων, αλλά αντανακλούν επίσης την επίδραση της εξασθένησης της οικονοµικής δραστηριότητας στον καθορισµό των τιµών και των µισθών. 4

Πίνακας 2 Σύγκριση µε τις προβολές του Σεπτεµβρίου του 2008 (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) 2007 2008 2009 Πραγµατικό ΑΕΠ Σεπτέµβριος 2008 2,6 1,1-1,7 0,6-1,8 Πραγµατικό ΑΕΠ 2,6 0,8-1,2-1,0-0,0 Εν ΤΚ Σεπτέµβριος 2008 2,1 3,4-3,6 2,3-2,9 Εν ΤΚ 2,1 3,2-3,4 1,1-1,7 Πλαίσιο 2 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΑΛΛΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ιάφορες προβλέψεις για τη ζώνη του ευρώ διατίθενται τόσο από διεθνείς όσο και από ιδιωτικούς οργανισµούς. Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις δεν είναι απόλυτα συγκρίσιµες µεταξύ τους ή µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος, καθώς έχουν ολοκληρωθεί σε διαφορετικές χρονικές στιγµές. Επιπλέον, χρησιµοποιούν διαφορετικές (εν µέρει αδιευκρίνιστες) µεθόδους για την εξαγωγή υποθέσεων σχετικά µε τις δηµοσιονοµικές, χρηµατοοικονοµικές και εξωτερικές µεταβλητές, συµπεριλαµβανοµένων των τιµών του πετρελαίου και άλλων βασικών εµπορευµάτων. Τέλος, υπάρχουν διαφορές στις µεθόδους διόρθωσης ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών µεταξύ των διαφόρων προβλέψεων (βλ. παρακάτω πίνακα). Σύµφωνα µε τις προβλέψεις άλλων οργανισµών που είναι επί του παρόντος διαθέσιµες, ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ αναµένεται να διαµορφωθεί µεταξύ 1,0% και 1,2% το 2008, µεταξύ -0,6% και 0,3% το 2009 και µεταξύ 0,9% και 1,6% το 2008. Εποµένως, οι περισσότερες διαθέσιµες προβλέψεις για την ανάπτυξη είναι σε γενικές γραµµές συµβατές µε τα διαστήµατα των προβολών των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος. Όσον αφορά τον πληθωρισµό, σύµφωνα µε τις προβλέψεις, αναµένεται ότι ο µέσος ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού (βάσει του Εν ΤΚ) θα διαµορφωθεί µεταξύ 3,4% και 3,5% το 2008, µεταξύ 1,4% και 2,2% το 2009 και µεταξύ 1,3% και 2,1% το 2010. Ορισµένες προβλέψεις βρίσκονται εκτός των διαστηµάτων των προβολών των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος για το 2009, κατά πάσα πιθανότητα επειδή ολοκληρώθηκαν όταν οι τιµές του πετρελαίου ήταν σε υψηλά επίπεδα και εποµένως βασίστηκαν στην υπόθεση ότι οι τιµές των βασικών εµπορευµάτων ήταν υψηλότερες. 5

Σύγκριση προβλέψεων για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ και τον πληθωρισµό (βάσει Εν ΤΚ) στη ζώνη του ευρώ (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ηµεροµηνία δηµοσίευσης Αύξηση του ΑΕΠ Πληθωρισµός (βάσει Εν ΤΚ) 2008 2009 2010 2008 2009 2010 ΝΤ Νοέµβριος 2008 1,2-0,5 µ.δ. 3,5 1,9 µ.δ. Ευρωπαϊκή Επιτροπή Οκτώβριος 2008 1,2 0,1 0,9 3,5 2,2 2,1 Έρευνα µεταξύ των Οκτώβριος 2008 1,2 0,3 1,4 3,4 2,2 2,0 Επαγγελµατικών Φορέων ιενέργειας Προβλέψεων Προβλέψεις της Consensus Νοέµβριος 2008 1,0-0,2 1,6 3,4 1,8 2,0 Economics ΟΟΣΑ Νοέµβριος 2008 1,0-0,6 1,2 3,4 1,4 1,3 Προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος 0,8-1,2-1,0-0,0 0,5-1,5 3,2-3,4 1,1-1,7 1,5-2,1 Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Economic Forecasts, Φθινόπωρο 2008. ΝΤ, ενηµέρωση του World Economic Outlook, Νοέµβριος 2008, για το ΑΕΠ και World Economic Outlook, Οκτώβριος 2008, για τον Εν ΤΚ. ΟΟΣΑ, Economic Outlook No 84, Νοέµβριος 2008, Preliminary edition. Προβλέψεις της Consensus Economics και Έρευνα της µεταξύ των Επαγγελµατικών Φορέων ιενέργειας Προβλέψεων. Σηµείωση: Οι µακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος και οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ αναφέρουν ετήσιους ρυθµούς αύξησης διορθωµένους ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΝΤ αναφέρουν ετήσιους ρυθµούς αύξησης που δεν έχουν διορθωθεί ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών ανά έτος. Οι υπόλοιπες προβλέψεις δεν διευκρινίζουν αν τα στοιχεία που αναφέρουν έχουν διορθωθεί ως προς τον αριθµό εργάσιµων ηµερών ή όχι. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, 2008 ιεύθυνση: Kaiserstrasse 29, 60311 Frankfurt am Main, Germany Ταχυδροµική διεύθυνση: Postfach 16 03 19, 60066 Frankfurt am Main, Germany Τηλέφωνο: +49 69 1344 0 Φαξ: +49 69 1344 6000 ικτυακός τόπος: http://www.ecb.europa.eu Με την επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για εκπαιδευτικούς και µη εµπορικούς σκοπούς, εφόσον αναφέρεται η πηγή. 6