Περιβαλλοντική αδειοδότηση Νέο θεσμικό πλαίσιο: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις Αλέξανδρος Κουλίδης Χημικός Μηχανικός, MSc, υπ. PhD Ε.Μ.Π. ΤΕΕ: Μέλος Μόνιμης Επιτροπής Θεμάτων ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΚΑ: Στέλεχος Ειδικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος
Περιβαλλοντική αδειοδότηση: Τί νομίζουν οι επενδυτές; 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 2
Περιβαλλοντική αδειοδότηση: Τί νομίζουν όσοι αδειοδοτούν 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 3
Περιβαλλοντική αδειοδότηση: Τί νομίζει το κοινό και οι οργανώσεις 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 4
Περιβαλλοντική αδειοδότηση: Τι είναι στην πραγματικότητα Μια εξισορροπητική διαδικασία που στοχεύει στην εισαγωγή της περιβαλλοντικής διάστασης στον αναπτυξιακό σχεδιασμό 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 5
Περιβαλλοντική αδειοδότηση Κεντρική ιδέα Ενσωμάτωση μέτρων για την περιβαλλοντική συμβατότητα μέσα στον αναπτυξιακό σχεδιασμό Βασική επιδίωξη: εντοπισμός, εκτίμηση, αξιολόγηση και αντιμετώπιση περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες Δύο επίπεδα ενσωμάτωσης: Επίπεδο έργων και δραστηριοτήτων: Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων Επίπεδο σχεδίων και προγραμμάτων: Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 6
Περιβαλλοντική αδειοδότηση Βασική δομή 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 7
Περιβαλλοντική αδειοδότηση Βασικοί «παίκτες» Φορείς έργων Δημόσια Διοίκηση Επιστήμονες περιβάλλοντος Αυτοδιοίκηση Πολίτες και φορείς συλλογικής εκπροσώπησης 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 8
Περιβαλλοντική αδειοδότηση και δημοκρατικός προγραμματισμός της ανάπτυξης Οι πολίτες ενημερώνονται επισήμως σχετικά με την πρόθεση ανάπτυξης ενός έργου ή δραστηριότητας, για πρώτη φορά κατά τη φάση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση δεν είναι απλώς το πρώτο, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις ουσιαστικά και το μόνο θεσμοθετημένο μέσο διαβούλευσης. Οι παίκτες της περιβαλλοντικής αδειοδότησης είναι πολλοί και αρκετά ανεξάρτητοι μεταξύ τους. Έχουν τη δυνατότητα να «μπολιάσουν» το τελικό αποτέλεσμα με τις ιδέες και επιδιώξεις τους. 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 9
Εξέλιξη νομικού πλαισίου: Ευρωπαϊκή Ένωση Πρώτη εφαρμογή: Οδηγία 85/337 σημαντικό εύρος έργων και δραστηριοτήτων εκ των προτέρων εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (υποχρεωτική ή μετά από screening) συμμετοχή κοινού αναλυτική και πλήρης μελέτη (ΜΠΕ) διασυνοριακή εκτίμηση Εκτενής τροποποίηση: Οδηγία 97/11 εναρμόνιση με σύμβαση Espoo εφαρμογή σε περισσότερα είδη έργων, αύξηση έργων με υποχρεωτική ΕΠΕ νέες διαδικασίες και νέα κριτήρια screening Μικρές προσαρμογές: Οδηγίες 2003/35 και 2009/31 εναρμόνιση της συμμετοχής του κοινού με σύμβαση Arhus ΕΠΕ για αποθήκευση CO 2 σε γεωλογικούς σχηματισμούς Κωδικοποίηση: Οδηγία 2011/92 ενιαίο νομικό κείμενο αρχικής Οδηγίας και τροποποιήσεών της, διευκρινίσεις αμφισημιών Επίκεινται τροποποιήσεις (η συζήτηση βρίσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο, αλλά έχει ξεκινήσει) 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 10
Εξέλιξη νομικού πλαισίου: Ελλάδα Έναρξη: ν.1650/86 Πρωτοποριακή ρύθμιση ευρύτερων θεμάτων προστασίας του περιβάλλοντος Αδειοδότηση σε δύο στάδια (ΠΧ και ΕΠΟ) Αυστηρή εναρμόνιση με την Οδηγία 85/337 Τροποποίηση: ν.3010/2002 Εναρμόνιση με την τροποποίηση της Οδηγίας ΕΠΕ, πλήρως αλλά πιο προσαρμοσμένα στις εδώ συνθήκες Εισαγωγή screening (υποκατηγ. 3) Αναμόρφωση: ν.4014/2011 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 11
Προϊσχύον πλαίσιο: Προβλήματα στην εφαρμογή - καταγραφή Μεγάλος αριθμός μελετών (Ελλάδα: 21.500, Βέλγιο, Ουγγαρία: 150-200), υπερβολικές απαιτήσεις για τα μικρού και μεσαίου μεγέθους έργα Καθυστερήσεις, τόσο στο στάδιο των γνωμοδοτήσεων όσο και κατά τη λήψη απόφασης (συνολική μέση διάρκεια: Ελλάδα 20 μήνες, ΕΕ 10 μήνες) Επικαλυπτόμενες διαδικασίες: θέματα που αντιμετωπίζονταν στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, ανέκυπταν εκ νέου σε επόμενα στάδια 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 12
Προϊσχύον πλαίσιο: Προβλήματα στην εφαρμογή - αίτια Υπερευαίσθητη εφαρμογή των απαιτήσεων της Οδηγίας Κατακερματισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας Δυσπιστία κράτους απέναντι στον πολίτη, στην επιχείρηση, αλλά στους φορείς δημόσιων έργων 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 13
Αναμόρφωση θεσμικού πλαισίου περιβαλλοντικής αδειοδότησης με ν.4014/2011: Βασικές αλλαγές (1/2) Απλοποίηση από δύο στάδια σε ένα από 3-5 υπουργικές υπογραφές σε μία από περιβαλλοντική έκθεση για κάθε μικρό έργο σε ΠΠΔ επίκεινται απλουστεύσεις στη διαδικασία γνωμοδοτήσεων Αποκέντρωση: περισσότερα έργα/δραστηριότητες υπ ευθύνη Αποκεντρωμένων Διοικήσεων για ΕΠΟ υπ ευθύνη Περιφερειών για ΠΠΔ Ψηφιοποίηση: διαδικτυακή δημοσιοποίηση απόφασης ΕΠΟ επικείμενο ηλεκτρονικό περιβαλλοντικό μητρώο 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 14
Αναμόρφωση θεσμικού πλαισίου περιβαλλοντικής αδειοδότησης με ν.4014/2011: Βασικές αλλαγές (2/2) Αντικειμενικό screening στις βιομηχανικές δραστηριότητες, με υ.α. 1958/2012 Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση διακριτή εφαρμογή «δέουσας εκτίμησης» της Οδηγίας Οικοτόπων οριοθέτηση σε ακεραιότητα και συνεκτικότητα, μέσω στόχων διατήρησης Ενοποίηση ΕΠΟ με άλλες άδειες έγκριση επέμβασης σε δασικές εκτάσεις διαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων η ενοποίηση αφορά και τις ΠΠΔ Λειτουργικές βελτιώσεις (τροποποιήσεις, συνοδά έργα, υφιστάμενα έργα χωρίς ΕΠΟ, Δι.Π.Α., Κε.Σ.Π.Α. κ.ά.) 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 15
Πορεία προς την πλήρη εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου Εκδόθηκαν: (1/2) Κατάταξη (υ.α. 1958/2012 και τροποποίηση) Ενσωμάτωση στην ΑΕΠΟ ή στις ΠΠΔ της έγκρισης επέμβασης σε δασική έκταση (υ.α. 15277/2012) των αδειών διαχείρισης αποβλήτων (εγκ. 16, α.π. 4095.82/2011) Προδιαγραφές περιεχομένου των ΑΕΠΟ (κ.υ.α. οικ.48963/2012) Ειδικός δικτυακός τόπος ανάρτησης των ΑΕΠΟ (υ.α. 21398/2.5.2012) 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 16
Πορεία προς την πλήρη εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου Εκδόθηκαν: (2/2) Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για βιομηχανικές δραστηριότητες (κ.υ.α. Φ.15/4187/266/2012) σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας (υ.α. 198015/2012) Συγκρότηση Κεντρικού Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (υ.α. 21697/2012) 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 17
Πορεία προς την πλήρη εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου Αναμένονται: (1/3) Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για τουριστικές αναπτύξεις, κτιριακά έργα, αθλητικές εγκαταστάσεις κ.ά. (6 η ομάδα) ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (10 η ομάδα) όλες τις άλλες ομάδες (υπό εξέλιξη διαγωνισμός) Διαδικασίες για υποβολή, ελέγχου και συμπλήρωσης μελετών δημοσιοποίησης και γνωμοδοτήσεων 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 18
Πορεία προς την πλήρη εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου Αναμένονται: (2/3) Προδιαγραφές Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης Φακέλων ΠΠΠΑ τροποποίησης, ανανέωσης κ.ά. Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο Τέλη: ύψος και τρόπος καταβολής 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 19
Πορεία προς την πλήρη εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου Αναμένονται: (3/3) Σύσταση και ενεργοποίηση Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης στο ΥΠΕΚΑ (φιλοδοξία για one-stop shop αδειοδότησης έργων Α1) Ενεργοποίηση ιδιωτών σε Περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις Αξιολόγηση περιβαλλοντικών μελετών Συστάσεις ΠΕΣΠΑ και ΚΕΠΠΕ 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 20
Πρώτη αποτίμηση εφαρμογής ν.4014/2011 Θετικές εντυπώσεις: (1/2) de facto «κατάργηση» πρώτου σταδίου σοβαρή επιτάχυνση του σταδίου υπογραφών επιτάχυνση και απλοποίηση (+μείωση κόστους) από την ενοποίηση αδειών σοβαρή αναβάθμιση του επιπέδου δημοσιοποίησης της απόφασης, λόγω ανάρτησης στο διαδίκτυο 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 21
Πρώτη αποτίμηση εφαρμογής ν.4014/2011 Θετικές εντυπώσεις: (2/2) καλύτερη αντιμετώπιση θεμάτων σε περιοχές δικτύου Natura 2000 εξορθολογισμός τροποποίησης και ανανέωσης βαθμιαία βελτίωση περιεχομένου γνωμοδοτήσεων βαθμιαία αδειοδότηση έργων χωρίς περιβαλλοντικούς όρους 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 22
Πρώτη αποτίμηση εφαρμογής ν.4014/2011 Προβληματισμοί: Νέα είδη καθυστερήσεων (π.χ. δασικές Υπηρεσίες) Υπερφόρτωση περιβαλλοντικών Διευθύνσεων στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις Θέματα κατάταξης (το πιο μείζον, αυτό της κατάταξης έργων που δεν αναφερόταν στους πίνακες της υ.α. 1958/2012 λύθηκε με την εισαγωγή κατάλληλης διευκρίνισης στην τροποποίησή της) Αρχικές δυσκολίες στην παραγωγή ΑΕΠΟ νέων προδιαγραφών 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 23
Επικείμενες εξελίξεις στην Ελλάδα Πρόκληση: η ταχύτερη και όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένη ολοκλήρωση εφαρμογής του νέου θεσμικού πλαισίου Παράλληλα: προσαρμογή των διαδικασιών ωρίμανσης και ελέγχου έργων στο νέο πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης κατάρτιση και επανεκπαίδευση, όχι μόνο στις νέες διαδικασίες, αλλά και στην επανεξέταση των μεθοδολογιών που χρησιμοποιούνται στην εκτίμηση, αξιολόγηση και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 24
Ευκαιρίες για το μέλλον Τόνωση συνεργειών με άλλες αδειοδοτικές διαδικασίες που ήδη προβλέπονται (π.χ. απόβλητα) και αναζήτηση νέων (π.χ. ενεργειακής απόδοσης) Αύξηση της προστιθέμενης αξίας των «προϊόντων περιβαλλοντικής αδειοδότησης» (π.χ. ιδέες για «σήμα» ή για προβλέψεις αναγνώρισης της εκούσιας βελτίωσης, προσέγγιση με συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης κ.ά.) 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 25
Επικείμενες εξελίξεις στην Ευρώπη (1/3) Το θεσμικό πλαίσιο της εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων («Οδηγία ΕΠΕ») τίθεται υπό αναθεώρηση Αποσκοπείται η αξιοποίηση των διαπιστώσεων από την εφαρμογή του για 25 και πλέον έτη Χρειάζεται προσαρμογή στις τομεακές και χωρικές εξελίξεις Η σύζευξη μεταξύ αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών διαστάσεων πρέπει να ενταθεί, ισότιμα και βιώσιμα 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 26
Επικείμενες εξελίξεις στην Ευρώπη (2/3) Η συζήτηση έχει αρχίσει, και διεξάγεται οργανωμένα Βάση της συζήτησης αποτελεί η πρόταση της Επιτροπής (26-Οκτ-2012). Υπάρχει μεγάλο εύρος απόψεων στα κράτη-μέλη, τόσο ως προς το ποιες διατάξεις τελικώς πρέπει να τροποποιηθούν, όσο και ως προς το ποιες είναι οι κατάλληλες τροποποιήσεις. Ο δρόμος μέχρι την έναρξη διαδικασίας της τελικής απόφασης (η οποία λαμβάνεται από το Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο) είναι μακρύς και ίσως τεθλασμένος. 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 27
Επικείμενες εξελίξεις στην Ευρώπη (3/3) Τα κυριότερα από εκείνα τα ζητήματα που σχετίζονται επιτάχυνση ή/και απλοποίηση της διαδικασίας ΕΠΕ είναι o συντονισμός ή/και ενοποίηση των διαδικασιών περιβαλλοντικής εκτίμησης που προέρχονται από άλλη ευρωπαϊκή νομοθεσία, τo απαιτητικότερο screening ως προς το περιεχόμενο, τη διαδικασία και την αιτιολόγηση, η οριοθέτηση του χρόνου που διατίθεται για τη δημόσια διαβούλευση, η υποχρεωτικότητα του scoping. 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 28
Συμπεράσματα Το νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης διανύει την πρώτη περίοδο εφαρμογής του. Έχουν οι εκδοθεί μερικές μόνο από τις αποφάσεις που χρειάζονται για την πλήρη ενεργοποίησή του. Αναμένονται οι υπόλοιπες. Κάποιες άμεσα, άλλες αργότερα. Τα «σήματα» που εκπέμπει η πρώτη περίοδος εφαρμογής είναι θετικά. Ορισμένες διαδικασίες έχουν απλουστευθεί και ο χρόνος συντομεύθηκε. Υπάρχουν ωστόσο ορισμένα σημεία προβληματισμού. Το νέο θεσμικό πλαίσιο δημιουργεί ευκαιρίες για εντονότερη σύζευξη του περιβάλλοντος με την ανάπτυξη. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει αρχίσει η συζήτηση για την τροποποίηση της Οδηγίας ΕΠΕ. 12-Δεκ-2012 Αλ. Κουλίδης - Νέο θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης: πρώτες αποτιμήσεις και επικείμενες εξελίξεις 29
Ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας