ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ. Δρ. Έλενα Καλλικαντζάρου Περιβαλλοντόγος Σύμβουλος Επιχειρήσεων

Transcript

1 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Δρ. Έλενα Καλλικαντζάρου Περιβαλλοντόγος Σύμβουλος Επιχειρήσεων 1

2 ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ - ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ & ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΜΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ & ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 2

3 ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΩΣΕΩΝ (ΕΠΕ & ΣΠΕ) ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΕ ΚΑΙ ΣΠΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΠΕ & ΣΠΕ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΦΟΡΕΙΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (CASE STUDY) 3

4 ΓΙΑΤΙ ΚΑΛΟΥΜΑΙ ΝΑ ΜΑΘΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΕ & ΤΗΣ ΣΠΕ? Η μεταστροφή από την κατασταλτική - θεραπευτική περιβαλλοντική πολιτική χάριν της προληπτικής - προνοητικής περιβαλλοντικής πολιτικής κρίθηκε αναγκαία λόγω της αναποτελεσματικότητας της πρώτης. Οι όποιες προσπάθειες περιβαλλοντικής προστασίας ανεξάρτητα από το σχεδιασμό κρίθηκαν σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικές, ακριβές και περιορισμένης έκτασης. Η εκ των προτέρων λήψη μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας σε επίπεδο σχεδιασμού συμβάλει στην έγκαιρη προστασία των περιβαλλοντικών αγαθών. Χρειάζομαι παράδειγμα!!!!! 4

5 ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΩΣΕΩΝ (ΕΠΕ & ΣΠΕ) Η Εκτίµηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από έργα και δραστηριότητες (ΕΠΕ) είναι η διαδικασία πρόβλεψης και εκτίµησης των επιπτώσεων δράστηριοτήτων-έργων στο περιβάλλον, τα αποτελέσµατα της οποίας χρησιμοποιούνται ως εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων. Τι είναι η ΕΠΕ? Ποιος ο σκοπός της? Σκοπός της παραπάνω διαδικασίας και στο πλαίσιο των αρχών της πρόληψης και προφύλαξης, είναι να θεσπίζονται τα αναγκαία μέτρα, οι όροι και οι περιορισμοί μέσω των οποίων εξασφαλίζεται ότι το έργο/δραστηριότητα θα υλοποιηθεί με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. 5

6 ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΩΣΕΩΝ (ΕΠΕ & ΣΠΕ) Η στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση (ΣΠΕ) σύμφωνα με το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο είναι η διαδικασία εκτίμησης, αξιολόγησης και αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός σχεδίου ή προγράμματος. Τι είναι η ΣΠΕ? Ποιος ο σκοπός της? Σκοπός της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης είναι η υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος και η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών ζητημάτων στην προετοιμασία και θέσπιση σχεδίων και προγραμμάτων, προωθώντας τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ειδικότερα, πρέπει να σταθμίζονται κατά ουσιαστικό και διαφανή τρόπο τα περιβαλλοντικά ζητήματα κατά τη διάρκεια εκπόνησης και έγκρισης των σχεδίων και προγραμμάτων που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. 6

7 ΣΧΕΤΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 7

8 ΕΡΓΟ Χρειάζομαι παράδειγμα!!!!! Χρειάζομαι παράδειγμα!!!!! ΣΧΕΔΙΟ ένα προτεινόµενο εκτελέσιµο εγχείρηµα, που τυπικά περιλαµβάνει χαρακτηριστικά τον προγραµµατισµό, τον σχεδιασµό και την κατασκευή µιας εγκατάστασης, µιας κατασκευής ή ενός κτιρίου. Παράδειγμα: Η κατασκευή μίας ξενοδοχειακής μονάδας. µία σκόπιµη, προνοητική στρατηγική, συχνά µε συντονισµένες προτεραιότητες, επιλογές, και µέτρα, η οποία δίνει µορφή και εφαρµόζει την πολιτική. Παράδειγμα: Σχέδια χρήσης γης στα οποία εκτίθεται πώς πρέπει να αναπτυχθεί η γη ή στα οποία θεσπίζονται κανόνες ή οδηγίες ως προς το είδος της ανάπτυξης που μπορεί να είναι κατάλληλο ή επιτρεπτό σε συγκεκριμένες περιοχές. 8

9 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Χρειάζομαι παράδειγμα!!!!! Χρειάζομαι παράδειγμα!!!!! ΠΟΛΙΤΙΚΗ µία συνεπής οργανωµένη ηµερήσια διάταξη (agenda) ή έγγραφο µε δεσµεύσεις, προτάσεις, όργανα ή/και δραστηριότητες που δίνει µορφή και εφαρµόζει την πολιτική. µία γενική πορεία δράσης ή προτεινόµενη γενική κατεύθυνση που µια κυβέρνηση ακολουθεί ή θα ακολουθήσει και που οδηγεί σε περαιτέρω λήψη αποφάσεων. Παράδειγμα Ένα σχήμα αναγέννησης μιας αστικής περιοχής, το οποίο περιλαμβάνει έναν αριθμό διακριτών κατασκευαστικών έργων, μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρόγραμμα. 9

10 ΣΤΑΔΙΟ Α) ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΠΕ Την εκπόνηση στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Διαδικασία? Μμμμμ? Εχει στάδια? Ποια? ΣΤΑΔΙΟ Β) Τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων με τις δημόσιες αρχές και το κοινό. ΣΤΑΔΙΟ Γ) ΣΤΑΔΙΟ Δ) Τη συνεκτίμηση της περιβαλλοντικής μελέτης και των αποτελεσμάτων των διαβουλεύσεων κατά τη λήψη της απόφασης και Την παροχή πληροφοριών σχετικά με την απόφαση. το monitoring και τον έλεγχο 10

11 ΣΤΑΔΙΟ Α) ΣΤΑΔΙΟ Β) ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΕ Την εκπόνηση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων με τις δημόσιες αρχές και το κοινό. Διαδικασία Πάλι? Μμμμμ? Εχει και η ΕΠΕ στάδια? Ποια? ΣΤΑΔΙΟ Γ) ΣΤΑΔΙΟ Δ) Τη συνεκτίμηση της περιβαλλοντικής μελέτης και των αποτελεσμάτων των διαβουλεύσεων κατά τη λήψη της απόφασης και Την παροχή πληροφοριών σχετικά με την απόφαση. το monitoring και τον έλεγχο 11

12 ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΠΕ! Διαδικασία ΣΠΕ Διαδικασία ΕΠΕ Εκτιμά τις επιπτώσεις από Προγράμματα, Πολιτικές, Σχέδια Δίνει την πληροφορία για την αναπτυξιακή πρόταση και δρα εκ των προτέρων Είναι μια δυναμική διαδικασία, συνεχώς διαμορφούμενη με στόχο την παροχή πληροφορίας την κατάλληλη χρονική στιγμή Εκτιμά τις επιπτώσεις από Έργα Συνήθως αντενεργεί και δρα ανασταλτικά στις αναπτυξιακές προτάσεις Έχει πιο στατικό χαρακτήρα με πεπερασμένο εύρος και γεωγραφική αναφορά ΕΠΕ!! Εκτιμά σωρευτικές επιπτώσεις και προσδιορίζει συνέπειες και ζητήματα σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη Εστιάζεται στο να επιτύχει το επιθυμητό επίπεδο περιβαλλοντικής ποιότητας Παγκόσμιο, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο Ποσοτικοποιημένα και περιγραφικά στοιχεία Άλλες μέθοδοι εκτίμησης και πρόβλεψης των επιπτώσεων (μήτρες και ειδικές γνωμοδοτήσεις) Γενικευμένο αποτέλεσμα του συνόλου των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων Το χρονικό διάστημα μεταξύ σχεδιασμού και εφαρμογής είναι μεγαλύτερο Μικρός βαθμός λεπτομέρειας ανάλυσης της προτεινόμενης δραστηριότητας οπότε μεγαλύτερη η αβεβαιότητα στην πρόβλεψη των επιπτώσεων Πηγή: Κασσίος Κ., Λάμπρου Μ. Εκτιμά άμεσες επιπτώσεις (και όχι δευτερογενείς και οφέλη) Εστιάζεται (και κατά συνέπεια περιορίζεται) σε λύσεις μετριασμού εναλλακτικές λύσεις ανάπτυξης Τοπικό επίπεδο με περιορισμό σε χρόνο και πληροφορίες Ποσοτικοποιημένα στοιχεία κυρίως Σύνθετες μέθοδοι εκτίμησης και πρόβλεψης των επιπτώσεων (βασισμένες σε ποσοτικοποιημένα στοιχεία Λεπτομερή και συγκεκριμένα αποτελέσματα μεμονωμένων δραστηριοτήτων Το χρονικό διάστημα είναι μικρό μεταξύ σχεδιασμού και υλοποίησης Περιορισμένη αβεβαιότητα 12

13 ΤΕΛΙΚΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΠΕ ΚΑΙ ΕΠΕ? Η ΣΠΕ δεν αντικαθιστά την ΕΠΕ αλλά λειτουργεί συμπληρωτικά σε ένα ανώτερο επίπεδο σχεδιασμού και προγραμματισμού της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Εδώ αναφερόσαστε δηλαδή σε µια νέα µορφή πολιτικής µε µελλοντικές δυνατότητες για ένα ενδυναμωμένο και αποτελεσματικό Σύστηµα Εκτίµησης των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σε Στρατηγικό Επίπεδο σε στενή πάντοτε σχέση µε τη βιωσιµότητα. 13

14 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΠΕ Οδηγία 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001 σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων ΟΡΙΖΕΙ ΤΟΥΣ ΕΛΑΧΙΣΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ Για την εκπόνηση της περιβαλλοντικής μελέτης, Την εφαρμογή της διαδικασίας διαβουλεύσεων Την συνεκτίμηση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής εκτίμησης Την παροχή πληροφοριών σχετικά με την απόφαση που λαμβάνεται μετά την ολοκλήρωση της εκτίμησης 14

15 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕ Πρώτη Οδηγία 85/337 σημαντικό εύρος έργων και δραστηριοτήτων εκ των προτέρων εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (υποχρεωτική ή μετά από screening) συμμετοχή κοινού αναλυτική και πλήρης μελέτη (ΜΠΕ) διασυνοριακή εκτίμηση Εκτενής τροποποίηση: Οδηγία 97/11 εναρμόνιση με σύμβαση Espoo εφαρμογή σε περισσότερα είδη έργων, αύξηση έργων με υποχρεωτική ΕΠΕ νέες διαδικασίες και νέα κριτήρια screening Μικρές προσαρμογές: Οδηγίες 2003/35 και 2009/31 εναρμόνιση της συμμετοχής του κοινού με σύμβαση Arhus Κωδικοποίηση: Οδηγία 2011/92 ενιαίο νομικό κείμενο αρχικής Οδηγίας και τροποποιήσεών της, διευκρινίσεις αμφισημιών Νέα εκτενής τροποποίηση: Οδηγία 2014/52/ΕΕ, δημοσιεύτηκε στις , ενσωμάτωση έως

16 ΙΣΧΥΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΠΕ Η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) / για την «εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ» (ΦΕΚ 1225Β/ ). Ο Ν. 1650/86 Τα ειδικότερα στοιχεία της σε σχέση με την Οδηγία είναι: Ο σαφέστερος καθορισμός του πεδίου εφαρμογής, στο οποίο εντάσσονται συγκεκριμένα είδη σχεδίων και προγραμμάτων Η θέσπιση της διαδικασίας περιβαλλοντικού προελέγχου, ώστε να διαπιστώνεται εάν για ένα σχέδιο ή πρόγραμμα απαιτείται όντως να τηρηθεί η διαδικασία ΣΠΕ, Η ρύθμιση του τρόπου διαβούλευσης, τόσο στο εσωτερικό όσο και διασυνοριακά, Ο καθορισμός των απαιτήσεων από την περιβαλλοντική μελέτη, για την οποία εισάγεται ο όρος «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» (ΣΜΠΕ). 16

17 ΙΣΧΥΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕ Έναρξη: Ν.1650/86 Νόμος Πλαίσιο για το Περιβάλλον Τροποποίηση: Ν.3010/2002 Αυστηρή εναρμόνιση με την Οδηγία 85/337 Η αδειοδότηση γίνεται σε δύο στάδια την Προέγκριση Χωροθέτησης και την Εγκριση Περιβαλλοντικών Όρων Εναρμόνιση με την τροποποίηση της Οδηγίας ΕΠΕ Εισαγωγή screening Σήμερα (αναμόρφωση): Ν.4014/2011 Απλοποίηση των διαδικασιών Αποκέντρωση Ψηφιοποίηση Αντικειμενικό screening Ενοποίηση ΕΠΟ με άλλες άδειες 17

18 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ Η περιβαλλοντική αδειοδότηση έχει ως επιδίωξη τον εντοπισμό, την εκτίμηση, την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες τόσο σε επίπεδο έργων και δραστηριοτήτων όσο και σε επίπεδο σχεδίων και προγραμμάτων ΤΙ ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ? 18

19 ΝΑ ΜΕΤΕΧΟΥΜΕ ΕΝΕΡΓΑ!!! ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ? ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΜΑΣ? ΣΥΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΦΟΡΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΙΣΗΣ 19

20 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ :ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΒΗΜΑΤΩΝ ΣΜΠΕ (ΠΕΠ) 20

21 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ Πηγή: Τολέρης Επ., Κουλίδης Αλ 21

22 ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΒΗΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ Ν. 4014/11 22

23 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΦΟΡΕΙΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 23

24 Βασικά σημεία βελτίωσης της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (Π.Α.) με την εφαρμογή του Ν. 4014/2011 Απλοποίηση Από δύο στάδια σε ένα Από 3-5 υπουργικές αποφάσεις σε μία Από περιβαλλοντική έκθεση για κάθε μικρό έργο σε ΠΠΔ Επίκεινται απλουστεύσεις στη διαδικασία γνωμοδοτήσεων Αποκέντρωση: περισσότερα έργα / δραστηριότητες Υπεύθυνη Αρχή Αποκεντρωμένων Διοικήσεων για ΕΠΟ Υπεύθυνη Αρχή Περιφερειών για ΠΠΔ Ψηφιοποίηση: Διαδικτυακή δημοσιοποίηση απόφασης ΕΠΟ Επικείμενο ηλεκτρονικό περιβαλλοντικό μητρώο ΠΑΛΙ ΓΙΑ ΑΠΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΙΛΑΣ? ΕΓΩ ΔΕΝ ΤΟ ΝΙΩΘΩ? Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 24

25 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. Αντικειμενικό screening Στις βιομηχανικές δραστηριότητες, με Υ.Α. 1958/2012 Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Διακριτή εφαρμογή «δεόυσας εκτίμησης» της Οδηγίας Οικοτόπων Οριοθέτηση σε ακεραιότητα και συνεκτικότητα, μέσω στόχων διατήρησης Ενοποίηση ΕΠΟ με άλλες άδειες Έγκριση επέμβασης σε δασικές εκτάσεις Διαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων Η ενοποίηση αφορά και τις ΠΠΔ Λειτουργικές βελτιώσεις (τροποποίησεις, συνοδά έργα, υφιστάμενα έργα χωρίς ΕΠΟ, κ.α.) Νέα κατάταξη έργων σε κατηγορίες ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΚΑΛΟ!!! Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 25

26 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. Νέο περιεχόμενο ΑΕΠΟ (άρθρο 2 7 ν.4014/2011) ΦΕΚ Β 2703/ Ακριβείς, εφικτοί, δεσμευτικοί και ελέγξιμοι περιβαλλοντικοί όροι Νέα, εμπλουτισμένη δομή, με περισσότερες πληροφορίες για το έργο, τις χρήσεις γης, τις οριακές τιμές κ.ά. Θεματική διάκριση μέτρων Ενοποίηση με έγκριση επέμβασης και άδειες αποβλήτων Μμμ..! Ανανέωση (άρθρο 5 ν.4014/2011) Εμπρόθεσμη υποβολή φακέλου (2 μήνες προ λήξης) εξασφαλίζει συνέχιση ισχύος Υποβολή φακέλου μετά τη λήξη: εγκύκλιος με ΑΔΑ Β4ΣΦ0ΜΒΞ Ενημερώνεται το Περιφερειακό Συμβούλιο, χωρίς απαίτηση διαβούλευσης Τροποποίηση (άρθρο 6 ν.4014/2011) Τρεις πιθανές εκβάσεις: απαίτηση νέας ΜΠΕ, τροποποίηση βάσει ΦΤ, απόφαση μη τροποποίησης Ενημερώνεται το Περιφερειακό Συμβούλιο, χωρίς απαίτηση διαβούλευσης Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 26

27 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (άρθρο 8 ν.4014/2011) Αφορούν σε πολλά μικρά έργα Ολοκληρώθηκε η έκδοση των 22 σχετικών υπουργικών αποφάσεων. Διαθέσιμες στον ιστότοπο του ΥΠΕΚΑ Υποβάλλεται δήλωση υπαγωγής, συνήθως στην αρμόδια Υπηρεσία, για την άδεια εγκατάστασης ή λειτουργίας, αλλιώς στη ΔΙ.ΠΕ.ΧΩ.Σ. οικείας Περιφέρειας Αποτελούν και έγκριση επέμβασης Αντικρουόμενες γνωμοδοτήσεις (άρθρο 9 ν.4014/2011) Αντιμετώπιση αντικρουόμενων γνωμοδοτήσεων με τη λειτουργία του ΚΕΣΠΑ (Κεντρικού Συμβούλου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης) Σχηματισμός γνώμης με εξέταση φακέλων αλλά και κλήση φορέων ή ειδικών Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ Πίνακας: Σύγκριση αριθμού φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης σε Ελλάδα (με βάση την προηγούμενη νομοθεσία) και ΕΕ. Πηγή: ΥΠΕΚΑ 27

28 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. ΖΗΤΩ!!!!! ΠΑΛΙ. ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ? Συγκεκριμενοποίηση αδειοδότησης έργων εντός περιοχών Natura 2000 (άρθρο 10 v. 4014/2011) ΩΧ! ΚΟΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟ ΕΟΑ? Ειδική οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) Διακριτό παράρτημα της ΜΠΕ για έργα κατ. Α Εστίαση σε στόχους διατήρησης Κριτήριο: δεν παραβλέπεται η ακεραιότητα της περιοχής, βάσει οικολογικών λειτουργιών της Δεν απαιτείται ΕΟΑ εντός οικισμών και οργανωμένων υποδοχέων Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 28

29 Νέες πτυχές και διαδικασίες, όπως ορίζονται από τις συνοδευτικές του Ν. 4014/2011 ΚΥΑ και ΥΑ Νέα διαδικασία και νέα δημόσια διαβούλευση (ΦΕΚ Β 964/ και Β 45/ ) Τυποποίηση Λεπτομερέστερη περιγραφή βημάτων και ενεργειών Νέες προθεσμίες Ορισμοί και αναλυτικές προδιαγραφές Μέριμνα για επαρκή δημοσιοποίηση και χρόνο διατύπωσης απόψεων Έντονη ψηφιακή διάσταση Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ. Με την έναρξη της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όλα τα έργα κατηγορίας Α ή Β, στο πλαίσιο του ΗΠΜ, λαμβάνουν αυτόματα ένα μοναδικό χαρακτηριστικό αριθμό που καλείται Περιβαλλοντική Ταυτότητα (ΠΕΤ), ο οποίος παραμένει αμετάβλητος, ακόμη και σε περίπτωση ανανέωσης, τροποποίησης ή κατάργησης της αντίστοιχης ΑΕΠΟ ή των ΠΠΔ ή αλλαγής του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας. 29

30 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. ΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΑΚΟΜΗ? Ενοποίηση άλλων αδειών με ΑΕΠΟ, όπως των αδειών διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων Ανάρτηση ΑΕΠΟ στο διαδίκτυο, δεν απαιτείται πλέον δημοσιοποίηση μέσω Περιφερειακού Συμβουλίου Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 30

31 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. Νέο περιεχόμενο περιβαλλοντικών μελετών (ΦΕΚ Β 135/ ) Εστίαση στα ουσιαστικά σκέλη της περιβαλλοντικής πληροφορίας Αναλυτικές προδιαγραφές, σαφείς κανόνες Διασφάλιση επιστημονικής επάρκειας στην εκτίμηση και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Κοινός κορμός, εξειδικεύσεις ανά ομάδα έργων ή ανά διαδικασία, διατήρηση συνεκτικότητας και ισορροπημένων απαιτήσεων Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΔΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ ΚΑΛΟ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ??? 31

32 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α., ΠΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ! ΕΙΜΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΑΚΟΜΗ! Σύσταση Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης στο ΥΠΕΚΑ (Αρθρο 14) Με το άρθρο 20 του Π.Δ. 100/2014 (ΦΕΚ 167/ ) συστάθηκε η Δ/νση Περιβαλλοντικής αδειοδότησης που επιχειρησιακοί της στόχοι είναι: α) Η εφαρμογή και η εποπτεία των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων/δραστηριοτήτων και σχεδίων/προγραμμάτων στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης διασφαλίζοντας την ελαχιστοποίηση των διοικητικών βαρών. β)η πρόληψη, η μείωση και η εξάλειψη των αρνητικών επιπτώσεων στο σύνολο των περιβαλλοντικών μέσων και παραμέτρων του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος που προέρχονται από την κατασκευή και λειτουργία έργων και δραστηριοτήτων και την υλοποίηση σχεδίων και προγραμμάτων. γ) H θέσπιση των αναγκαίων μέτρων, όρων και περιορισμών μέσω των οποίων εξασφαλίζεται ότι ένα έργο/δραστηριότητα ή ένα σχέδιο/πρόγραμμα θα υλοποιηθεί με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, ύστερα από διαδικασία αξιολόγησης των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υλοποίησή του και ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στις σχετικές αποφάσεις/εγκρίσεις. δ) Η διασφάλιση της εφαρμογής της σχετικής εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας καθώς και των σχετικών διεθνών συμβάσεων. 32

33 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. ΕΝΔΕΛΕΧΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ? Μητρώο Πιστοποιημένων αξιολογητών ΜΠΑ (Αρθρο 16) 1. Για τις ανάγκες αξιολόγησης των ΜΠΕ και σύνταξης των ΑΕΠΟ, συνιστάται Μητρώο Πιστοποιημένων Αξιολογητών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. 2. Η επιλογή Πιστοποιημένου Αξιολογητή για την αξιολόγηση της ΜΠΕ, μετά την κατάθεση του φακέλου, στην υπηρεσία, γίνεται με τη βοήθεια ηλεκτρονικού συστήματος κλήρωσης από την αρμόδια υπηρεσία. 3. Ειδικότερα, οι Πιστοποιημένοι Αξιολογητές προβαίνουν σε κάθε περίπτωση που τους ζητείται από τις αρμόδιες προς τούτο υπηρεσίες, σε ενδελεχή έλεγχο της ΜΠΕ, διεκπεραιώνουν τις απαιτούμενες επαφές με τους φορείς των προβλεπόμενων από τις διατάξεις γνωμοδοτήσεων, συντάσσουν το σχέδιο ΑΕΠΟ, το οποίο, εν συνεχεία, υποβάλλουν στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η αρμόδια υπηρεσία διατηρεί το δικαίωμα αποδοχής ή μη του σχεδίου ΑΕΠΟ, καθώς και το δικαίωμα αλλαγών/συμπληρώσεων στο σχέδιο ΑΕΠΟ που συντάσσει ο Πιστοποιημένος Αξιολογητής. 33

34 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α., ΑΙΝΙΓΜΑ. Περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις (Άρθρο 20) 1. Κάθε έργο ή δραστηριότητα κατηγορίας Α ή Β υπόκειται σε προληπτικές και τακτικές ή έκτακτες επιθεωρήσεις για τον έλεγχο της τήρησης των ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ και της εν γένει περιβαλλοντικής νομοθεσίας. 2. Οι εν λόγω επιθεωρήσεις διακρίνονται σε: α) προληπτικές, που διενεργούνται κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, για τη διασφάλιση της επάρκειας των προτεινόμενων μέτρων, β) τακτικές, που διενεργούνται μετά την αδειοδότηση, σε προσδιορισμένο χρόνο βάσει του σχεδιασμού των επιθεωρήσεων είτε κατά το στάδιο κατασκευής του έργου είτε κατά το στάδιο της λειτουργίας του έργου ή της δραστηριότητας, για την εξέταση όλων των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη διασφάλιση της τήρησης των ΑΕΠΟ και ΠΠΔ στα στάδια αυτά, γ) έκτακτες, που διενεργούνται μετά την αδειοδότηση, εκτός του χρονικά προσδιορισμένου σχεδιασμού. 34

35 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. Αρμόδιες αρχές για τη διεξαγωγή περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων (α) η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ), σύμφωνα με το άρθρο 9 του Ν. 2947/2001 (Α 228), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, για κάθε περίπτωση διενέργειας περιβαλλοντικής επιθεώρησης. (β) η αδειοδοτούσα αρχή για τις προληπτικές επιθεωρήσεις, κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. (γ) οι αρμόδιες υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και των Περιφερειών σε έργα και δραστηριότητες της χωρικής αρμοδιότητάς τους, ανεξαρτήτως της κατηγορίας του έργου ή της δραστηριότητας. (δ) τα Κλιμάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος σε έργα και δραστηριότητες της χωρικής αρμοδιότητάς τους. (ε) οι Περιβαλλοντικοί Ελεγκτές, ενεργούντες κατόπιν εντολής των αμέσως προαναφερόμενων ελεγκτικών υπηρεσιών. 35

36 ΕΓΩ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ! Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α., ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ! α) Για την κάλυψη των αναγκών ελέγχου των υποκείμενων σε επιθεώρηση έργων και δραστηριοτήτων συνιστάται Μητρώο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών, που τηρείται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με ευθύνη της Ειδικής Γραμματείας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η ιδιότητα του Περιβαλλοντικού Ελεγκτή αποκτάται με τη χορήγηση σχετικής άδειας από τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. β) Οι Περιβαλλοντικοί Ελεγκτές έχουν ως αντικείμενο τη διενέργεια περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, σε κάθε περίπτωση που τους ζητείται από τις αρμόδιες προς τούτο υπηρεσίες. 36

37 ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ! ΠΟΙΟΣ ΠΛΗΡΩΝΕΙ? Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. ΜΑΛΛΟΝ ΕΜΕΙΣ! γ) Η παρακολούθηση του έργου των Περιβαλλοντικών Ελεγκτών και της ορθής εκτέλεσης των καθηκόντων τους διενεργείται από την ΕΥΕΠ που επικουρείται από συνιστώμενο για το σκοπό αυτόν Εποπτικό Συμβούλιο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών. 37

38 Ως βασικά σημεία αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της Π.Α. Τέλη διαδικασιών Περιβαλλοντικής αδειοδότησης και ελέγχων (Αρθρο 17) 1. Τα αντισταθμιστικά μέτρα που τυχόν προβλέπονται στην ΑΕΠΟ, καθώς και επιβληθέντα πρόστιμα καταβάλλονται σε ειδικό λογαριασμό υπέρ του Πράσινου Ταμείου και διατίθενται για έργα και δραστηριότητες που αποσκοπούν στην αποκατάσταση, αναβάθμιση, προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος, καθώς και στη βελτιστοποίηση της εφαρμογής των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης και του ελέγχου τήρησης των περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων. 2. Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων του παρόντος νόμου και τον έλεγχο τήρησης των ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ καταβάλλονται από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας ανταποδοτικά τέλη, είτε ηλεκτρονικά είτε υπό τη μορφή παραβόλων, σε ειδικούς λογαριασμούς υπέρ του Πράσινου Ταμείου του Ν3889/2010 (Α 182). Τα ποσά από τα ανωτέρω τέλη διατίθενται, μέσω ειδικών κωδικών του Πράσινου Ταμείου, για τους σκοπούς του παρόντος ν 4014/11. 38

39 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 39

40 ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (ΜΠΕ) ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΠΕ? Οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), περιλαμβάνουν την περιγραφή του έργου, του σχετικού νομικού πλαισίου, της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος, των ενδεχόμενων επιπτώσεων, καθώς και εναλλακτικές λύσεις, προτάσεις ή περιορισμούς με τους οποίους το έργο πρέπει να λειτουργήσει και να κατασκευαστεί. ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ! ΓΙΝΕΤΑΙ ΒΑΣΗ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ? 40