ΗΜΕΡΙ Α ΤΕΕ «Ο ρόλος των κρατικών εργαστηρίων» «Προϊόντα οµικών Κατασκευών (Οδηγία 89/106/ΕΟΚ): Νοµοθεσία Ελληνική και Ευρωπαϊκή» ΕΙΣΗΓΗΣΗ : Μαθιός Βλαχάκης Αν. ιευθυντής Κτιριακών-Τεχνικών Έργων TÜV HELLAS 10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2005 Αθήνα 1
Ευρωπαϊκή Ένωση Εµβαδόν: 3.337.000 km 2 Πληθυσµός: 3.687 εκατ. (το 1994) 15+10 κράτη µέλη: Βέλγιο (Ιδρυτικό Μέλος το 1957), Γαλλία (ΙΜ 1957), Γερµανία (ΙΜ 1957), Ιταλία (ΙΜ 1957), Λουξεµβούργο (ΙΜ 1957), Ολλανδία (ΙΜ 1957), ανία (1973), Ενωµένο Βασίλειο (Μεγ. Βρετανία)(1973), Ιρλανδία (1973), Ελλάδα (1981), Πορτογαλία (1986), Ισπανία (1986), Αυστρία (1995), Σουηδία (1995), Φιλανδία (1995). Εσθονία (2004), Λετονία (2004), Λιθουανία (2004), Πολωνία (2004), Τσεχία (2004), Σλοβακία (2004), Ουγγαρία (2004), Σλοβενία (2004), Μάλτα (2004), Κύπρος (2004) Χώρες EFTA (European Free Trade Association): Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Ελβετία 2
Ο τοµέας κατασκευών στην Ευρώπη Ο µεγαλύτερος βιοµηχανικός εργοδότης στην ΕΕ-15: 11.8 εκατ. εργαζόµενοι 7% του συνόλου απασχόλησης 28% της βιοµηχανικής απασχόλησης 26 εκατ. εργάτες εξαρτώνται από το τοµέα 910 δις επενδύθηκαν στις κατασκευές το 2003 3
Νέα Προσέγγιση Οι απαιτήσεις για τα προϊόντα, που συχνά αποτελούν αντικείµενο εθνικών διατάξεων, έχουν άµεση επίδραση στη φύση των χρησιµοποιούµενων προϊόντων και αντικατοπτρίζονται σε εθνικά πρότυπα και σε άλλες τεχνικές προδιαγραφές και διατάξεις που, λόγω της ανοµοιοµορφίας τους, παρεµποδίζουν τις συναλλαγές στο εσωτερικό της Κοινότητας. Η εξάλειψη των τεχνικών εµποδίων στον τοµέα των δοµικών κατασκευών, πρέπει να συµφωνεί µε τη νέα προσέγγιση και που συνεπάγεται τον καθορισµό βασικών απαιτήσεων για την ασφάλεια καθώς και άλλων προς την κατεύθυνση µιας γενικά καλύτερης ποιότητας ζωής, χωρίς να υποβιβάζονται τα υπάρχοντα και αιτιολογηµένα επίπεδα προστασίας στα κράτη µέλη. 4
Ευρωπαϊκή Οδηγία 89/106/ΕΟΚ Οδηγία του Συµβουλίου της 21ης εκεµβρίου 1988 για την προσέγγιση των νοµοθετικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών µελών όσον αφορά τα προϊόντα του τοµέα των δοµικών κατασκευών 89/106/ΕΟΚ (ΕΕ L 40 της 11.2.1989, σ. 12). 17 ΕΤΩΝ! Τροποποιήθηκε από την Οδηγία 93/68/ΕΟΚ (ΕΕ L 220 της 30.8.1993, σ. 1) που αφορά τη σήµανση CE. ιεθνώς αναφέρεται ως CPD (Construction Product Directive). Εφαρµόζεται στα προϊόντα που διακινούνται στην ΕΕ και στις χώρες EFTA εκτός Ελβετίας (σύνολο 28 χώρες). Έγινε Π 334/94 (ΦΕΚ 176/Α/25.10.1994). 5
Σκοπός - Πεδίο εφαρµογής «Προϊόν του τοµέα των δοµικών κατασκευών» νοείται κάθε προϊόν το οποίο κατασκευάζεται για να ενσωµατωθεί, κατά τρόπο διαρκή, σε δοµικά έργα εν γένει, που καλύπτουν τόσο τα κτίρια όσο και τα έργα πολιτικού µηχανικού (CPD κεφ. Ι, άρθρ. 1, 2). ηµιουργήθηκε για να εξαλείψει τους τεχνικούς φραγµούς στο εµπόριο στην περιοχή των δοµικών υλικών και προϊόντων. Αποτελεί την πλέον περίπλοκη Οδηγία Νέας Προσέγγισης µε ευρεία γκάµα προϊόντων και έχει υποχρεωτική εφαρµογή. Τα κράτη µέλη επιτρέπεται να ορίσουν «επίπεδα και κλάσσεις» απόδοσης προϊόντων για τις συνθήκες που τα αφορούν. 6
Στόχος της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ Στόχος: Εξάλειψη Τεχνικών εµποδίων στην εσωτερική αγορά για εµπόριο. Εργαλείο: Τεχνική εναρµόνιση (ευρωπαϊκές τεχνικές προδιαγραφές) Σχεδιασµός (Ικανότητα Κρατών Μελών) + ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΤΙΡΙΟ = ΑΣΦΑΛΕΙΑ (Ικανότητα ΕΕ) (+ άλλες Βασικές Απαιτήσεις) ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ (Ικανότητα Κρατών Μελών) Κοινά εργαλεία για διαφορετικούς κανόνες 7
Κανονιστικό πλαίσιο Η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονοµικής Κοινότητας (ιδίως άρθρο 100 Α) Η Οδηγία 89/106/ΕΟΚ και ενδεχοµένως άλλες Οδηγίες του Συµβουλίου Οι Αποφάσεις της Επιτροπής που αναπαράγονται ως εντολές (mandates) στην CEN Το εναρµονισµένο τµήµα της Τεχνικής Προδιαγραφής (Παράρτηµα ΖΑ του εναρµονισµένου προτύπου ή της Ευρωπαϊκής Τεχνικής Έγκρισης) Τα Καθοδηγητικά Έγγραφα (Guidance Papers) της Μόνιµης Επιτροπής Τεχνικών Έργων (SCC) 8
Εφαρµογή Οδηγία 89/106/ΕΟΚ (και τροποπ. µε Οδηγία 93/68/ΕΟΚ) Εναρµόνιση Ευρωπαϊκής Οδηγίας στα Κράτη Μέλη Αποφάσεις της Επιτροπής σχετικά µε τη διαδικασία βεβαίωσης της πιστότητας των προϊόντων σύµφωνα µε το άρθρο 20 παράγραφος 2 της οδηγίας 89/106/ΕΟΚ Ανακοινώσεις της Επιτροπής στο πλαίσιο της εφαρµογής της οδηγίας 89/106/ΕΟΚ (εναρµονισµένα πρότυπα) µε ηµεροµηνία απόσυρσης των αντικρουόµενων εθνικών τεχνικών προδιαγραφών (πλήρης εφαρµογή) Εφαρµογή προτύπων από κατασκευαστές Επιτήρηση της Αγοράς από τα Κράτη Μέλη 9
Το Π.. 334/94 Άρθρο 2: Τα χαρακτηριστικά των προϊόντων καθορίζονται µε κοινές αποφάσεις των Υπουργών ΠΕΧΩ Ε και ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Άρθρο 4: Οι αρµόδιες υπηρεσίες του ΥΠΑΝ αναδηµοσιεύουν περιοδικά τους πίνακες των προϊόντων που καταρτίζει η Επιτροπή των ΕΚ και των οποίων η διάθεση στην αγορά, απαιτεί µία απλή δήλωση του κατασκευαστή περί συµµορφώσεως µε τους αναγνωρισµένους τεχνικούς κανόνες, "REGLES D' ART". Άρθρο 5: Εθνικά πρότυπα είναι τόσο τα πρότυπα εθνικής προέλευσης, όσο και εκείνα που προέρχονται από διεθνή η ευρωπαϊκά πρότυπα τα οποία έχουν δηµοσιευθεί στην Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και έχουν καταστεί εθνικό δίκαιο. Άρθρο 9: Οργανισµός Πιστοποίησης για την εφαρµογή του παρόντος ιατάγµατος ορίζεται ο ΕΛΟΤ. 10
Ενδεικτικός κατάλογος προϊόντων Αδρανή υλικά Αλουµίνιο και κράµατα αλουµινίου Κεραµικά πλακίδια Πόρτες, παράθυρα, κ.ά. Τοιχοποιία Τσιµέντα και δοµική άσβεστος Επενδύσεις τοίχων Φυσικοί λίθοι Προκατασκευασµένα προϊόντα σκυροδέµατος Σιδηροδροµικές εφαρµογές Υλικά οδοποιίας Είδη υγιεινής οµικοί χάλυβες Αερισµός κτιρίων Χυτοσιδηροί σωλήνες, εξαρτήµατα και οι συνδέσεις τους Συγκολλήσεις Καµινάδες Χαλκός και κράµατα χαλκού Μόνιµα πυροσβεστικά συστήµατα Εναλλάκτες θερµότητας Θερµοµονωτικά υλικά Πετάσµατα (panels) από ξύλο 11
Εναρµονισµένα πρότυπα για συνήθη προϊόντα Προϊόν hen Ηµ/νία * Τσιµέντο ΕΝ 197-1 1.4.2002 Πρόσµικτα σκυροδεµάτων & κονιαµάτων ΕΝ 934-2,-4 1.5.2003 Αδρανή EN 12620... 1.6.2004 Ασβέστης EN 459-1 1.8.2003 Θερµοµονωτικά προϊόντα ΕΝ 13162... 13.5.2003 Μόνιµα πυροσβεστικά συστήµατα ΕΝ 12416-.. 1.4.2004 Είδη κιγκαλερίας ΕΝ 179... 1.4.2003 Γεωυφάσµατα ΕΝ 13249... 1.10.2002 Πετάσµατα (panels) µε βάση το ξύλο ΕΝ 13986... 1.4.2004 * Ηµεροµηνία λήξης περιόδου συνύπαρξης µε εθνικές προδιαγραφές 12
Τεχνικές Προδιαγραφές Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει εντολές προς τους Ευρωπαϊκούς Οργανισµούς Τυποποίησης CEN, CENELEC κλπ. για την προετοιµασία Εναρµονισµένων Ευρωπαϊκών Προτύπων για την κάλυψη των βασικών απαιτήσεων, σύµφωνα µε το Κεφάλαιο ΙΙ της CPD. Όπου δεν υπάρχουν Ευρωπαϊκά Πρότυπα, χρησιµοποιείται Ευρωπαϊκή Τεχνική Έγκριση (ΕΤΑ). 13
Ο δρόµος προς τη σήµανση CE Οδηγία 89/106/EΟK 6 Βασικές απαιτήσεις (ERs) Εναρµονισµένες τεχνικές προδιαγραφές Πρότυπα hen ETΕ Ευρωπαϊκές Τεχνικές Εγκρίσεις 14
Βασικές Απαιτήσεις Προϊόντων 1. Μηχανική αντοχή και ευστάθεια 2. Πυρασφάλεια 3. Υγιεινή, υγεία και περιβάλλον 4. Ασφάλεια χρήσης 5. Προστασία κατά του θορύβου 6. Εξοικονόµηση ενέργειας και συγκράτηση θερµότητας 15
Βασικές Απαιτήσεις Προϊόντων 1. Μηχανική αντοχή και ευστάθεια Το έργο πρέπει να σχεδιάζεται και να κατασκευάζεται κατά τρόπο ώστε οι µηχανικές φορτίσεις που ενδέχεται να ασκηθούν κατά την κατασκευή και τη χρήση του να µην προκαλούν κανένα από τα ακόλουθα περιστατικά: α) κατάρρευση της όλης κατασκευής ή µέρους της β) µείζονες παραµορφώσεις σε απαράδεκτο βαθµό γ) φθορά σε άλλα µέρη του έργου ή σε εξαρτήµατα ή σε εγκατεστηµένο εξοπλισµό ως αποτέλεσµα αίτιο. 16
Βασικές Απαιτήσεις Προϊόντων 2. Πυρασφάλεια Το δοµικό έργο πρέπει να σχεδιάζεται και να κατασκευάζεται κατά τρόπο ώστε σε περίπτωση πυρκαγιάς: -να θεωρείται ότι διατηρείται, για ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα, η στατική αντοχή του κτίσµατος, -η γένεση και η εξάπλωση της φωτιάς και του καπνού στο εσωτερικό του έργου να είναι περιορισµένες, -η εξάπλωση της φωτιάς σε γειτονικά κατασκευαστικά έργα να είναι περιορισµένη, -να είναι δυνατόν οι ένοικοι να εγκαταλείψουν το έργο ή να διασωθούν µε άλλους τρόπους, -να λαµβάνεται υπόψη η ασφάλεια των οµάδων διάσωσης. 17
Βασικές Απαιτήσεις Προϊόντων 3. Υγιεινή, υγεία και περιβάλλον Το δοµικό έργο πρέπει να σχεδιάζεται και να κατασκευάζεται κατά τρόπο ώστε η χρήση του να µη συνιστά κίνδυνο για την υγιεινή ή την υγεία των ενοίκων ή των γειτόνων, ιδιαίτερα για έναν από τους ακόλουθους λόγους: - έκλυση τοξικού αερίου, - παρουσία επικίνδυνων αιωρούµενων σωµατιδίων, ή αερίων στον αέρα, - εκποµπή επικίνδυνων ακτινοβολιών, - ρύπανση ή δηλητηρίαση του νερού ή του εδάφους, - πληµµελής διάθεση των λυµάτων, των καυσαερίων και των στερεών ή υγρών αποβλήτων, - εµφάνιση υγρασίας σε µέρη του έργου ή σε επιφάνειες στο εσωτερικό του έργου. 18
Βασικές Απαιτήσεις Προϊόντων 4. Ασφάλεια χρήσης Το δοµικό έργο πρέπει να σχεδιάζεται και να κατασκευάζεται κατά τρόπο ώστε η χρήση του να µη συνεπάγεται απαράδεκτους κινδύνους ατυχηµάτων κατά το χειρισµό ή τη λειτουργία του, όπως γλίστρηµα, πτώση, σύγκρουση, έγκαυµα, ηλεκτροπληξία, τραυµατισµός από έκρηξη. 19
Βασικές Απαιτήσεις Προϊόντων 5. Προστασία κατά του θορύβου Το δοµικό έργο πρέπει να σχεδιάζεται και να κατασκευάζεται κατά τρόπο ώστε ο θόρυβος που γίνεται αισθητός από τους ενοίκους ή τους γείτονες να διατηρείται σε επίπεδο που να µη θέτει σε κίνδυνο την υγεία και που να επιτρέπει τον ύπνο, την ανάπαυση και την εργασία των προσώπων αυτών υπό ικανοποιητικές συνθήκες. 20
Βασικές Απαιτήσεις Προϊόντων 6. Εξοικονόµηση ενέργειας και συγκράτηση θερµότητας Το δοµικό έργο, καθώς και οι εγκαταστάσεις θέρµανσης, ψύξης και αερισµού, πρέπει να σχεδιάζονται και να κατασκευάζονται κατά τρόπο ώστε η απαιτούµενη κατανάλωση ενέργειας κατά τη χρησιµοποίηση του έργου να είναι χαµηλή, ανάλογα µε τα κλιµατικά δεδοµένα του τόπου αλλά και τους χρήστες. 21
Χρήση προϊόντων Σε αντίθεση µε άλλες Οδηγίες Νέας Προσέγγισης, οι βασικές απαιτήσεις δεν έχουν εφαρµογή άµεσα στα προϊόντα. Η απόδοσή τους αποκτά σηµασία µόνο όταν ενσωµατώνονται στο έργο. Γι αυτό: Έχει ιδιαίτερη σηµασία η σκοπούµενη χρήση τους, η οποία αναφέρεται και στη σήµανση του προϊόντος. Μεταβάλλεται ο τρόπος αξιολόγησης της συµµόρφωσης ανάλογα µε τη σκοπούµενη χρήση και το πώς οι βασικές απαιτήσεις επηρεάζουν το έργο. Ενδέχεται να υφίστανται διαφορετικά πρότυπα ανάλογα µε τη χρήση (π.χ. αδρανή για σκυρόδεµα, για κονιάµατα, για οδοποιία κ.ά.). 22
Ευρωκλάσσεις * ΕΝ 13501-1 Ταξινόµηση δοµικών προϊόντων και στοιχείων σχετικά µε την φωτιά - Μέρος 1: Ταξινόµηση µε τη βοήθεια δεδοµένων από δοκιµές αντίδρασης σε φωτιά Α1 Α2 Β C D E F άκαυστα δύσκαυστα βραδύκαυστα χωρίς απαιτήσεις Π.χ.: C, s1, d0 *Απόφ. 2000/147/ΕΚ (EE L50) s1: SMOGRA 30 m 2 /s 2 s2: SMOGRA 180 m 2 /s 2 s3: - (SMOGRA: ταχύτητα αύξησης καπνού) d0: µη φλεγόµενα σταγονίδια/ σωµατίδια εντός 600s d1: µη φλεγόµενα σταγονίδια/ σωµατίδια, που διατηρούνται επί χρόνο >10s, εντός 600s d2: - 23
Εισαγωγή στους Ευρωκώδικες Οι ευρωκώδικες αποτελούν µια σειρά προτύπων που περιέχουν κοινές ενοποιηµένες µεθόδους υπολογισµών για την εκτίµηση της µηχανικής αντοχής των κατασκευών ή µέρους αυτών. Θα χρησιµοποιηθούν: Για τη µελέτη έργων δοµικών κατασκευών Για τον έλεγχο της συµµόρφωσης µε τη Βασική Απαίτηση Νο.1 (µηχανική αντοχή) συµπεριλαµβανοµένων στοιχείων της Βασικής Απαίτησης Νο.4 (ασφάλεια χρήσης) και µέρος της Βασικής Απαίτησης Νο.2 (πυρασφάλεια), συµπεριλαµβονοµένης της αντοχής στο χρόνο Για τον καθορισµό της απόδοσης των προϊόντων δοµικών κατασκευών 24
Οι Ευρωκώδικες 1. ENV 1991: ράσεις στις κατασκευές 2. ENV 1992: Σχεδιασµός κατασκευών από σκυρόδεµα 3. ENV 1993: Σχεδιασµός χαλύβδινων κατασκευών 4. ENV 1994: Σχεδιασµός σύµµικτων κατασκευών από χάλυβα και σκυρόδεµα 5. ENV 1995: Σχεδιασµός ξύλινων κατασκευών 6. ENV 1996: Σχεδιασµός κατασκευών από τοιχοποιία 7. ENV 1997: Γεωτεχνικός σχεδιασµός 8. ENV 1998: Αντισεισµικός σχεδιασµός των κατασκευών 9. ENV 1999: Σχεδιασµός κατασκευών από αλουµίνιο 25
Πορεία µε ευρωκώδικες Η επεξεργασία των ευρωκωδίκων ξεκίνησε το 1974. Από το 1975 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστήριξε την προσπάθεια. Μεταξύ 1984 και 1988 εκδόθηκαν οι πρώτες σειρές εγγράφων. Το 1989 ανέλαβε η CEN να τους αναπτύξει στη µορφή ευρωπαϊκών προτύπων. Μεταξύ 1992 και 1998 εκδόθηκαν τα 62 σχέδια προτύπων. Κάθε χώρα συµπληρώνει τα 62 ENV τµήµατα των ευρωκωδίκων µε Έγγραφα Εθνικής Εφαρµογής. Το 1998 τα κράτη διατυπώνουν την εθνική τους άποψη προκειµένου να γίνουν πρότυπα ΕΝ. Η CEN ξεκινά την µετατροπή των 62 ENV σε 57 EN. Έχει γίνει ΕΝ το ΕΝ 1990 (Βάσεις σχεδιασµού), ΕΝ 1991-1 ( ράσεις σε δοµήµατα Γενικές δράσεις) κ.ά. Αναµένεται µέχρι το τέλος του 2005, τα 57 EN τµήµατα των ευρωκωδίκων να εκθοδούν από τη CEN. 26
Μέθοδοι Αξιολόγησης της Συµµόρφωσης 1 i) Πιστοποίηση της πιστότητας του προϊόντος από αναγνωρισµένο οργανισµό πιστοποίησης, µε βάση: α) (καθήκοντα του κατασκευαστή) 1. τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο, 2. τον πρόσθετο έλεγχο δειγµάτων λαµβανοµένων στο εργοστάσιο, ο οποίος διενεργείται από τον κατασκευαστή βάσει προκαθορισµένου σχεδίου β) (καθήκοντα του αναγνωρισµένου οργανισµού) 3. την πρώτη δοκιµή τύπου του προϊόντος, 4. την αρχική επιθεώρηση του εργοστασίου και του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο, 5. τη διαρκή επιθεώρηση, αξιολόγηση και αναγνώριση του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο, 6. ενδεχοµένως, τη δειγµατοληπτική δοκιµή δειγµάτων λαµβανοµένων στην ελεύθερη αγορά, στο εργοστάσιο ή στο εργοτάξιο. 27
Μέθοδοι Αξιολόγησης της Συµµόρφωσης 2 ii) ήλωση πιστότητας του προϊόντος από τον κατασκευαστή, µε βάση: (Πρώτη δυνατότητα) α) (καθήκοντα του κατασκευαστή) 1. την πρώτη δοκιµή τύπου του προϊόντος, 2. τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο, 3. ενδεχοµένως, τη δοκιµή δειγµάτων λαµβανοµένων στο εργοστάσιο βάσει προκαθορισµένου σχεδίου β) (καθήκοντα του αναγνωρισµένου οργανισµού) 4. την πιστοποίηση της εγκυρότητας του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο, µε βάση: - την αρχική επιθεώρηση του εργοστασίου και του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο, - ενδεχοµένως, τη συνεχή επιθεώρηση, αξιολόγηση και αναγνώριση του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο. 28
Μέθοδοι Αξιολόγησης της Συµµόρφωσης 3 & 4 εύτερη δυνατότητα: την αρχική δοκιµή τύπου του προϊόντος από αναγνωρισµένο εργαστήριο, τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο. Τρίτη δυνατότητα: την πρώτη δοκιµή τύπου από τον κατασκευαστή, τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο. 29
Συστήµατα βεβαίωσης της συµµόρφωσης Εναλλακτικοί τρόποι βεβαίωσης πιστότητας που καθορίζονται από το hen Σύστηµα Βάση σήµανσης CE Φορέας 1 i) χωρίς δειγµατοληπτικό έλεγχο στην αγορά ήλωση πιστότητας + Οργ. πιστοποίησης πιστοπ. προϊόντος 1+ i) µε δειγµατοληπτικό έλεγχο στην αγορά ήλωση πιστότητας + Οργ. πιστοποίησης πιστοπ. προϊόντος 2 ii) Πρώτη δυνατότητα χωρίς τη συνεχή ήλωση πιστότητας + επιθεώρηση, αξιολόγηση και αναγνώριση του πιστοποίηση ΕΠΕ Οργ. πιστοποίησης ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο 2+ ii) Πρώτη δυνατότητα µε τη συνεχή ήλωση πιστότητας + επιθεώρηση, αξιολόγηση και αναγνώριση του πιστοποίηση ΕΠΕ Οργ. πιστοποίησης ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο 3 ii) εύτερη δυνατότητα ήλωση πιστότητας Εργαστήριο 4 ii) Τρίτη δυνατότητα ήλωση πιστότητας 30
Συστήµατα βεβαίωσης της συµµόρφωσης Σύστηµα 1/1+ Σύστηµα 4 Σύστηµα 4 Σύστηµα 3 ΒΑ 1: Αντοχή Χαρ. Α ΤΜ 1 Εργαστήριο 1 Χαρ. Β ΒΑ 2: Φωτιά Χαρ. C ΤΜ 2 Εργαστήριο 2 Χαρ. D ΤΜ 3 ΒΑ 3: Υγεία Χαρ. E ΤΜ 4 Εργαστήριο 3 Χαρ. F ΤΜ 5 Χαρ. G ΤΜ 6 ΒΑ 4: Χρήση Χαρ. H ΤΜ 7 Εργαστήριο 1 ΒΑ 5: Θόρυβος Χαρ. I ΤΜ 8 Εργαστήριο 4 Χαρ. J ΤΜ 9 ΒΑ 6: Ενέργεια Χαρ. K ΤΜ 10 Εργαστήριο 4 Έλεγχος Παραγωγής Εργοστασίου Σύστηµα 2/2+ Χωρίς Κοιν. Φορέα Σύστηµα 3 Εργαστήριο Σύστηµα 2/2+ Φορέας πιστοπ. ΕΠΕ Σύστηµα 1/1+ Φορέας πιστοπ. προϊόντος 31
Παραδείγµατα συστηµάτων Παραδείγµατα προϊόντων µε τους τρόπους βεβαίωσης πιστότητας που καθορίζονται από το αντίστοιχο hen Προϊόν hen Σ Πιστοποιητικό Τσιµέντο EN 197-1 1+ Πιστοπ. Προϊόντος Αδρανή ( ιάφορα) 2+ Πιστοπ. ΕΠΕ 4 ήλωση συµµόρφ. Ασβέστης ΕΝ 459-1 2 Πιστοπ. ΕΠΕ Θερµοµονωτικά ΕΝ 13162 1 Πιστοπ. Προϊόντος έως 3 Έκθεση οκιµής ΕΝ 13171 4 ήλωση συµµόρφ. 32
Πιστοποίηση µε Αρχική οκιµή Τύπου ιενέργεια αρχικής επιθεώρησης του εργοστασίου και του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο. ειγµατοληψία από έτοιµα προϊόντα που έχουν χαρακτηριστεί κατάλληλα πριν τη διάθεσή τους στην αγορά, η οποία φυσιολογικά διενεργείται κατά την αρχική επιθεώρηση. Τυχαία δειγµατοληψία για τις δοκιµές που καθορίζονται στο εναρµονισµένο πρότυπο. Πρωτόκολλο δειγµατοληψίας σύµφωνα µε GP-K. Σήµανση δειγµάτων ώστε να εξασφαλίζεται η ανιχνευσιµότητα, η αξιοπιστία και η ακεραιότητα του δείγµατος. Έκθεση δοκιµών από αναγνωρισµένο εργαστήριο. Έκδοση Πιστοποιητικού Συµµόρφωσης Προϊόντος ΕΚ όταν ολοκληρωθεί η αρχική δοκιµή τύπου και η αρχική επιθεώρηση του εργοστασίου και του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο. Κατά την περίοδο ισχύος του πιστοποιητικού διεξάγονται επιθεωρήσεις από το φορέα µε στόχο τη διαρκή επιθεώρηση, αξιολόγηση και αναγνώριση του ΕΠΕ. Επιπλέον στο σύστηµα 1+ λαµβάνονται δείγµατα στην ελεύθερη αγορά, στο εργοστάσιο ή στο εργοτάξιο µε σκοπό δειγµατοληπτική δοκιµή δειγµάτων 33
Έλεγχος της παραγωγής στο εργοστάσιο Έλεγχος της παραγωγής στο εργοστάσιο σηµαίνει συνεχής εσωτερικός έλεγχος της παραγωγής από τον κατασκευαστή. Όλα τα στοιχεία, απαιτήσεις και µέτρα που ακολουθεί ο κατασκευαστής καταγράφονται συστηµατικά µε τη µορφή γραπτών συµβάσεων και διαδικασιών. Αυτή η καταγραφή του συστήµατος ελέγχου της παραγωγής εξασφαλίζει την κοινή κατανόηση της εγγύησης της ποιότητας και επιτρέπει να παρακολουθείται ο βαθµός στον οποίο επιτυγχάνονται τα απαιτούµενα χαρακτηριστικά του προϊόντος καθώς και η αποτελεσµατική λειτουργία του συστήµατος ελέγχου της παραγωγής. Η Επιτροπή έχει υποδείξει ότι η συµµόρφωση µε τις απαιτήσεις του ISO 9001 µπορεί να χαρακτηρισθεί επαρκής για τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο. 34
Απαιτήσεις για σύστηµα ελέγχου (ΕΠΕ) Εκπρόσωπος ΕΠΕ Υπευθυνότητες και δικαιοδοσία στο προσωπικό Περιοδική επιθεώρηση και ανασκόπηση από τη ιοίκηση του ΕΠΕ Αρχική δοκιµή τύπου προϊόντων Έλεγχος υπεργολάβων Γνώση της πρώτης ύλης Κατάλληλα εκπαιδευµένο προσωπικό Κατάλληλης ακρίβειας εξοπλισµός για τις δοκιµές και ελέγχους Αρχεία και δεδοµένα που καλύπτουν: προµήθειες, µεθόδους παραγωγής-επεξεργασίας, έλεγχο υλικών και αρχεία συστήµατος ΕΠΕ 35
Απαιτήσεις τεκµηρίωσης Εγχειρίδιο ΕΠΕ ιαδικασίες για: έλεγχο αρχείων και δεδοµένων αναγνώριση και έλεγχο των υλικών αναγνώριση και έλεγχο επικίνδυνων υλικών διασφάλιση οµοιοµορφίας υλικών χειρισµού και αποθήκευσης υλικών δυνατότητα αναγνώρισης του προϊόντος εντοπισµό αναγκών εκπαίδευσης Συχνότητα και φύση των ελέγχων 36
Απαιτήσεις ΕΠΕ Guidance Paper B (NB-CPD AG 03 004) 3.1 Γενικά σχόλια Οργάνωση συστήµατος ΕΠΕ από παραγωγό Τεκµηριωµένες αρµοδιότητες και καθήκοντα Αναγνώριση διαδικασιών για τη συµµόρφωση προϊόντος Αναγνώριση και καταγραφή πιθανών µη συµµορφώσεων Αναγνώριση διαδικασιών για τη διόρθωση των µη συµµορφώσεων Τεκµηρίωση καθορισµού ΕΠΕ Προετοιµασία τεκµηριωµένων διαδικασιών και οδηγιών για τις λειτουργίες ΕΠΕ Εφαρµογή των διαδικασιών και οδηγιών Καταγραφή των λειτουργιών και των αποτελεσµάτων τους Χρήση των αποτελεσµάτων για τη διόρθωση αποκλίσεων Οι λειτουργίες ΕΠΕ περιέχουν Προδιαγραφές και επαλήθευση πρώτων υλών και συστατικών Έλεγχοι και δοκιµές κατά την παραγωγική διαδικασία σύµφωνα µε καθορισµένη συχνότητα Τελικοί έλεγχοι και δοκιµές που καθορίζονται από τη προδιαγραφή και υιοθετούνται στο προϊόν 3.2 Επαληθεύσεις και δοκιµές 3.2.1 Κατάλληλοι πόροι (προσωπικό, εγκαταστάσεις, εξοπλισµός, υπεργολάβοι για δοκιµές) 3.2.2 Παρακολούθηση συµµόρφωσης 3.2.3 οκιµές Εκθέσεις δοκιµών 3.2.4 Μη συµµορφούµενα 3.2.5 Μητρώο δοκιµών παραγωγού 3.3 Ανιχνευσιµότητα Τήρηση αρχείων για µεµονοµένα προϊόντα ή παρτίδες 37
Κοινοποιηµένοι φορείς Προϋποθέσεις κοινοποιηµένων φορέων σύµφωνα µε το Παράρτηµα IV της CPD. Η κοινοποίησή τους µέσω της Επίσηµης Εφηµερίδας στα κράτη µέλη της ΕΕ, τους καθιστά Αναγνωρισµένους Φορείς (άρθρο 18) για τα καθήκοντα και τα προϊόντα για τα οποία κοινοποιούνται. Η διαπίστευση των φορέων καλύπτει τις περισσότερες προϋποθέσεις (Guidance Paper A). Φορείς πιστοποίησης (ΕΝ 45011) Φορείς επιθεώρησης (ΕΝ 45012 ή ΕΝ 45004) Εργαστήρια δοκιµών (ΕΝ ISO/IEC 17025 ή EN 45001) 38
Κοινοποιηµένοι φορείς 350 300 250 200 150 100 50 0 CPD Κοινοποιήσεις ανά Οδηγία - Κατάσταση: 2002-12-31 73/23/EEC 87/404/EEC 88/378/EEC 89/106/EEC 89/336/EEC 89/686/EEC 90/384/EEC 90/385/EEC 90/396/EEC 92/42/EEC 93/15/EEC 93/42/EEC 94/9/EC 94/25/EC 95/16/EC 96/48/EC 96/98/EC 97/23/EC 98/37/EC 98/79/EC 99/5/EC 99/36/EC 2000/9/EC 2000/14/EC 39
Κοινοποιηµένοι φορείς Κοινοποιήσεις ανά χώρα σε CPD - Κατάσταση: 2002-12-31 100 Austria 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Belgium Denmark Finland France Germany Greece Iceland Ireland Italy Luxembourg 40
30 25 20 15 10 5 0 Κοινοποιηµένοι φορείς Κοινοποιήσεις ανά χώρα σε CPD Κατάσταση: 2005-1-10 Πηγή: NANDO-CPD 135 20 18 18 13 15 14 15 12 12 12 0 7 4 5 0 3 1 2 3 0 0 6 4 5 0 0 0 1 0 41 5 Austria Belgium Cyprus Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Poland Portugal Slovakia Slovenia Spain Sweden United Kingdom Bulgaria Romania Turkey Iceland Liechtenstein Norway
Σκοπός της σήµανσης CE Η σήµανση CE είναι µια δήλωση του κατασκευαστή ότι το προϊόν πληροί όλα τα κατάλληλα µέτρα της σχετικής νοµοθεσίας από την εφαρµογή συγκεκριµένων Ευρωπαϊκών Οδηγιών. Η σήµανση CE προσφέρει στην εταιρεία ευκολότερη πρόσβαση στην Ευρωπαϊκή αγορά για να πωλήσει τα προϊόντα της χωρίς προσαρµογή ή επανέλεγχο. Η σήµανση CE που φέρουν τα δοµικά προϊόντα, υποδηλώνει ότι πληρούν το σύνολο των διατάξεων της Οδηγίας οµικών Υλικών, στις οποίες συµπεριλαµβάνονται οι διαδικασίες για την εκτίµηση της συµµόρφωσης που προβλέπονται στο Κεφάλαιο V της Οδηγίας οµικών Υλικών. Η σήµανση CE δεν αποτελεί σήµα ποιότητας, ούτε σήµα προέλευσης ότι το προϊόν κατασκευάζεται στην ΕΕ. 42
Περιγραφή της σήµανσης CE Ο κατασκευαστής ή ο εγκατεστηµένος στην Κοινότητα αντιπρόσωπός του είναι υπεύθυνος για την επίθεση του σήµατος CE στο ίδιο το προϊόν, σε στερεωµένη στο προϊόν ετικέτα, στη συσκευασία του ή στα εµπορικά συνοδευτικά έγγραφα. Η σήµανση CE αποτελείται από το λογότυπο CE, ακολουθούµενα από τον αριθµό αναγνώρισης του κοινοποιηµένου φορέα και συνοδευόµενα από: την επωνυµία ή το διακριτικό σήµα του κατασκευαστή, τα δύο τελευταία ψηφία του έτους σήµανσης, τον αριθµό του πιστοποιητικού συµµόρφωσης ΕΚ, όποιες ενδείξεις απαιτούνται για να αναγνωριστούν τα χαρακτηριστικά του προϊόντος σύµφωνα µε την τεχνική προδιαγραφή. 43
Προϋποθέσεις για τη σήµανση CE ήλωση Συµµόρφωσης ΕΚ που µπορεί να συνοδεύεται από Πιστοποιητικό Συµµόρφωσης ΕΚ ή Πιστοποιητικό Ελέγχου της Παραγωγής στο Εργοστάσιο Αν τα προϊόντα υπόκεινται και σε άλλες Οδηγίες, η σήµανση CE σηµαίνει ότι τα προϊόντα καλύπτουν και τις απαιτήσεις αυτών των Οδηγιών. αποκλειστικά για τα προϊόντα και τις εγκαταστάσεις που επιθεωρήθηκαν µε θετικό αποτέλεσµα 44
Η εικόνα της σήµανσης CE Λαµβάνει υπόψη όλους τους υπάρχοντες κανονισµούς του προϊόντος Αντικαθιστά όλα τα υφιστάµενα σήµατα συµµόρφωσης Τα κράτη µέλη δεν µπορούν να αναφέρονται σε άλλη σήµανση για τα θέµατα που καλύπτονται από τη σήµανση CE 45
Παράδειγµα σήµανσης CE (σύστηµα 2+) 0654 Εταιρεία ΑΕ, ΤΘ 21, GR-10050 ATHENS 04 0654-CPD-0001 EN 12620 Αδρανή για σκυρόδεµα Μορφή κόκκου Fl 35 Μέγεθος κόκκου d/d = Πυκνότητα κόκκου Mg/m 3 Αντίσταση σε θρυµµατισµό LA 15 Αντίσταση σε στίλβωση PSV 56 Αντίσταση σε απότριψη AAV 10... 46
Παράδειγµα σήµανσης CE 47
Σχετική Ελληνική νοµοθεσία Αποφ. 14/50504/02 Προσαρµογή του ΚΤΣ-97 προς τις απαιτήσεις του ΕΝ 197-1 Αποφ. 13/β/16522/20-11-04 Φωτοµετρικά στοιχεία και Τεχνικές Προδιαγραφές Οδικού Ηλεκτροφωτισµού 48
Αρχές επιτήρησης της αγοράς Άρθρο 10 της συνθήκης ΕΚ Οδηγία 2001/95/ΕΚ για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων Οδηγία 93/37/ΕΟΚ περί συντονισµού των διαδικασιών για τη σύναψη συµβάσεων δηµοσίων έργων 49
Επιτήρηση της αγοράς Η επιτήρηση της αγοράς είναι ένα κρίσιµο εργαλείο στην εφαρµογή των Οδηγιών Νέας Προσέγγισης Σκοπός της είναι η ενιαία τήρηση των οδηγιών µέσα στην Κοινότητα και είναι σηµαντική γιατί βοηθά στη µείωση του αθέµιτου ανταγωνισµού Τα Κράτη Μέλη καθορίζουν αρχές για την επιτήρηση της αγοράς. Αυτές οι αρχές πρέπει να έχουν τους απαραίτητους πόρους και δύναµη για τις διεργασίες επιτήρησης, να διασφαλίζουν την τεχνική αρµοδιότητα και την επαγγελµατική ακεραιότητα του προσωπικού τους και να ενεργούν κατά τρόπο ανεξάρτητο και ισότιµο, τηρώντας παράλληλα την αρχή της αναλογίας Οι κοινοποιηµένοι φορείς πρέπει να εξαιρούνται από την επιτήρηση της αγοράς λόγω αντικρουόµενων συµφερόντων 50
Επεµβάσεις για την Ελληνική προσαρµογή Μετάφραση των προτύπων στα Ελληνικά από τον ΕΛΟΤ Νοµοθετικές διατάξεις για υιοθέτηση των εναρµονισµένων προτύπων στην εθνική νοµοθεσία Καθορισµός ειδικών εθνικών απαιτήσεων στα προϊόντα (π.χ. καθορισµός των υψηλών απαιτήσεων ασφάλειας στη χρήση αδρανών) Προσαρµογές των υφιστάµενων κανονισµών (π.χ. ΚΤΣ, ΠΤΠ, ΤΟΤΕΕ) προς τις απαιτήσεις των νέων εναρµονισµένων προτύπων (π.χ. µέθοδοι δοκιµών, χαρακτηριστικά, κριτήρια αποδοχής) Καθορισµός αρχών επιτήρησης της αγοράς 51
Η Ελληνική πραγµατικότητα εν έχει γίνει ενσωµάτωση / εναρµόνιση των προτύπων και προδιαγραφών στην ελληνική πραγµατικότητα Περιορισµένη συµµόρφωση και πιστοποίηση των ελληνικών προϊόντων Πιστοποίηση ελληνικών προϊόντων από ξένους κοινοποιηµένους φορείς Κυκλοφορία ελληνικών προϊόντων χωρίς πιστοποίηση (παράνοµα) Κυκλοφορία πιστοποιηµένων ευρωπαϊκών προϊόντων αντί ελληνικών Έλλειψη επιτήρησης της αγοράς 52
Τα κρατικά εργαστήρια Τα κρατικά εργαστήρια µπορούν να διαδραµατίσουν το ρόλο της αρχής επιτήρησης της αγοράς, καθώς: τελούν υπό την εποπτεία του κράτους βρίσκονται σε όλη την Ελληνική επικράτεια διαθέτουν υποδοµή και προσωπικό 53
Κρατική εποπτεία Τα κρατικά εργαστήρια τελώντας υπό την εποπτεία του κράτους: και έχουν τους απαραίτητους πόρους (λαµβάνουν πόρους από το κράτος) και δύναµη για τις διεργασίες επιτήρησης µπορούν να ενεργούν κατά τρόπο ανεξάρτητο και ισότιµο, τηρώντας παράλληλα την αρχή της αναλογίας ενηµερώνονται για τις νέες διατάξεις εφαρµόζουν άµεσα την Ευρωπαϊκή πολιτική δεν έχουν εξαρτήσεις από βιοµηχανίες και παράγοντες ιδιωτικών συµφερόντων 54
Πανελλαδική κάλυψη Τα κρατικά εργαστήρια διαθέτουν εγκαταστάσεις και εξοπλισµό σε κοµβικά σηµεία σε όλη την Ελληνική επικράτεια, και επιτυγχάνεται η αµεσότητα σε: ανταπόκριση αιτηµάτων έλεγχο της τοπικής αγοράς διεξαγωγή επιτόπιων ελέγχων ενηµέρωση των καταναλωτών 55
Εξοπλισµός και προσωπικό Τα κρατικά εργαστήρια έχοντας εξοπλισµό και προσωπικό µε εµπειρία: δεν αποτελούν κοινοποιηµένο φορέα (ώστε να δηµιουργούν συνθήκες αθέµιτου ανταγωνισµού) διασφαλίζουν την τεχνική αρµοδιότητα και την επαγγελµατική ακεραιότητα του προσωπικού τους έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν από µόνα τους πολλές από τις δοκιµές που απαιτούνται από τα νέα Ευρωπαϊκά πρότυπα έχουν την εµπειρία να εκτιµήσουν τη πληµµελή συµµόρφωση των προϊόντων 56
Τα κρατικά εργαστήρια Εκτός από την επιτήρηση της αγοράς, τα κρατικά εργαστήρια µπορούν να συµβάλλουν: στη σύνταξη εθνικών απαιτήσεων και στον καθορισµό «επιπέδων και κλάσσεων» απόδοσης προϊόντων για τις συνθήκες που αφορούν την Ελληνική πραγµατικότητα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας στην προσαρµογή των υφιστάµενων Ελληνικών κανονισµών στις Ευρωπαϊκές απαιτήσεις στην εκπροσώπηση της Ελλάδας κατά τη σύνταξη εναρµονισµένων προτύπων ή κοινών Ευρωπαϊκών προτύπων για δοκιµές 57