Άνεµοι Ο άνεµος µπορεί να έρχεται από κάθε σηµείο του ορίζοντα και αυτό καθορίζει και τον τρόπο πλεύσης ενός ιστιοφόρου ανάλογα µε τη θέση που βρίσκεται και την πορεία που έχει χαράξει. Απαραίτητο είναι να ξέρουµε την ονοµατολογία των ανέµων που ορίζονται σύµφωνα µε την κατεύθυνση από την οποία φυσούν. Υπάρχουν τέσσερις κύριοι άνεµοι: η Τραµουντάνα (Βόρειος), ο Λεβάντες (Ανατολικός), η Οστρια (Νότιος) και ο Πουνέντες ( υτικός), και τέσσερις ενδιάµεσοι: o Γρέγος (Βορειοανατολικός), ο Σορόκος (Νοτιοανατολικός), ο Γαρµπής (Νοτιοδυτικός), και ο Μαΐστρος (Βορειοδυτικός). Τα µποφόρ Ολοι έχουµε ακούσει τη λέξη µποφόρ, ίσως όµως δεν γνωρίζουµε ακριβώς τι σηµαίνει. Η κλίµακα Μποφόρ µετρά την ένταση του ανέµου και τα αντίστοιχα αποτελέσµατα που επιφέρει στη θάλασσα. 1 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 1-5 χµ./ώρα. Σχεδόν άπνοια. Ελαφριές ζάρες στη θάλασσα έως πολύ µικρά κυµατάκια, χωρίς αφρό. Υψος κύµατος 0-10 εκατοστά. 2 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 6-11 χµ./ώρα. Πολύ ασθενής. Μικρά κυµατάκια µε λείες κορυφές, ύψους 20-30 εκατοστών. 3 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 12-19 χµ/ώρα. Ασθενής. Μεγαλύτερα κυµατάκια µε κορυφές που αρχίζουν να ξεχωρίζουν, ύψους 60 εκατοστών -1 µέτρου. Αρχίζουν να εµφανίζονται περιστασιακά άσπροι αφροί ("προβατάκια"). 4 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 20-28 χµ./ώρα. Σχεδόν µέτριος. Τα κύµατα µεγαλώνουν και φτάνουν σε ύψος 1-1,5 µέτρου. Τα "προβατάκια" πυκνώνουν. 5 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 29-38 χµ./ώρα. Μέτριος. Μέτρια σε ύψος κύµατα, µεγαλύτερου µήκους και ύψους 2-2,5 µέτρων. Αρκετά "προβατάκια" και περιστασιακά spray (ψιχάλισµα). 6 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 39-49 χµ./ώρα. Ισχυρός. Σχηµατίζονται µεγάλα κύµατα ύψους 3-4 µέτρων. Υπάρχει αφρός σε όλες τις κορυφές των κυµάτων. Αρκετό spray. 7 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 50-61 χµ./ώρα. Σχεδόν θυελλώδης. Η επιφάνεια της θάλασσας είναι άσπρη από τον αφρό, τα κύµατα ύψους 4-5,5 µέτρων, σπάνε και ο αφρός παρασύρεται από τον αέρα. 8 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 62-74 χµ./ώρα. Θύελλα. Σχετικά ψηλά κύµατα µεγάλου µήκους και ύψους 5,5-7,5 µέτρων. Οι κορυφές τους αρχίζουν να σπάνε δηµιουργώντας spray. Ο αφρός που δηµιουργείται απλώνεται σε µεγάλες επιφάνειες. 9 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 75-88 χµ./ώρα. Ισχυρή θύελλα. Ψηλά κύµατα ύψους 7,5-10 µέτρων, µε πυκνή συγκέντρωση αφρού στη µεγαλύτερη επιφάνεια της θάλασσας. Οι κορυφές των κυµάτων διπλώνουν, γυρίζουν και µετά σπάνε. Πολύ sprey που µειώνει την ορατότητα. 10 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 89-102 χµ./ώρα. Καταιγίδα. Πολύ υψηλά κύµατα ύψους 10-12,5 µέτρων, µε κορυφές που διπλώνουν. Αφρός παντού προς την κατεύθυνση του ανέµου. Ολόκληρη η επιφάνεια της θάλασσας είναι λευκή από τον αφρό. Ορατότητα περιορισµένη. 11 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 103-117 χµ./ώρα. Ισχυρή καταιγίδα. Πολύ ψηλά κύµατα ύψους 12-16 µέτρων, που µπορούν να κρύψουν ολόκληρο πλοίο αρκετά δευτερόλεπτα. Η επιφάνεια της θάλασσας είναι ολόλευκη από τον αφρό. Ολες οι κορυφές των κυµάτων διπλώνουν. Ορατότητα πολύ µειωµένη. 12 µποφόρ: Ταχύτητα ανέµου 118 και περισσότερα χµ./ώρα. Τυφώνας. εν ξεχωρίζει η επιφάνεια της θάλασσας λόγω του αφρού και του δυνατού ανέµου. Αέρας και θάλασσα γίνονται ένα. Ορατότητα µηδενική. εν καταλαβαίνει κανείς αν το σκάφος είναι στον αέρα ή στη θάλασσα. Τα κύµατα έχουν ύψος 14 µέτρα και πάνω. 55
Οι πλεύσεις Ανάλογα µε τον καιρό (δηλαδή από ποια κατεύθυνση έρχεται ο άνεµος), υπάρχουν έξι είδη πλεύσεων. Ας φανταστούµε ένα ρολόι. Ο Βορράς είναι στις 12 η ώρα, η Ανατολή στις 3, ο Νότος στις 6 και η ύση στις 9. Επιπλέον, ας φανταστούµε ότι η πλώρη (το µπροστινό τµήµα του σκάφους) σηµαδεύει το Βορρά. Ο άνεµος µπορεί να έρχεται προς το µέρος µας από όλες τις κατευθύνσεις. Οταν έρχεται κατευθείαν από το Βορρά λέµε ότι ο άνεµος είναι κατάορτσα (12 η ώρα). Τοτε το ιστιοφόρο δεν µπορεί να προχωρήσει ευθεία. Πρέπει να στρίψουµε αριστερά ή δεξιά. Ανάλογα λοιπόν µε τη θέση του ανέµου έχουµε τις εξής πλεύσεις: όρτσα (άνεµος στη 1 η ώρα - ή στις 11), κλειστή πλαγιοδροµία (άνεµος στις 2 η ώρα - ή στις 10), πλαγιοδροµία (άνεµος στις 3 η ώρα - ή στις 9), ανοιχτή πλαγιοδροµία (άνεµος στις 4 η ώρα - ή στις 8), δευτερόπρυµα (άνεµος στις 5 η ώρα - ή στις 7) και κατάπρυµα (άνεµος στις 6 η ώρα). Κάθε πλεύση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και τις δικές της ιδιαιτερότητες. ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΝΕΜΩΝ Ελληνικά Σύµβολα ιεθνή Σύµβολα Επίσηµη Ονοµασία Κοινή Ονοµασία Β N Βορράς Τραµουντάνα ΒΒΑ NNE Μεσοβορράς Γραιγοτραµουντάνα ΒΑ NE Μέσης Γραίγος ΑΒΑ ENE Μεσαπηλιώτης Γραιγολεβάντες Α E Απηλιώτης Λεβάντες ΑΝΑ ESE Ευραπηλιώτης Σιροκολεβάντες ΝΑ SE Εύρος Σιρόκος ΝΝΑ SSE Ευρονότος Οστριασιρόκος Ν S Νότος Όστρια ΝΝ SSW Λιβανότος Οστριογάρµπης Ν SW Λιψ (Λίβας) Γαρµπής Ν WSW Λιβανοζέφυρος Πουνεντογάρµπης W Ζέφυρος Πουνέντες Β WNW Σκιρωνοζέφυρος Πουνεντοµαΐστρος Β NW Σκίρωνας Μαΐστρος ΒΒ NNW Σκιρωνοβορράς Μαϊστροτραµουντάνα 56
Κλίµακα Μποφόρ Κλίµακα Ταχύτητα Χαρακτηρισµός Κατάσταση Θάλασσας Ύψος Κύµατος Μίλια Κόµβοι Χµ Μέτρα Πόδια 0 0-1 0-1 0-1 Άπνοια Θάλασσα "λάδι", ακίνητη και λεία επιφάνεια. 1 1-3 1-3 1-5 Σχεδόν άπνοια Ελαφρές ζάρες έως πολύ µικρά κυµατάκια χωρίς καθόλου αφρό. 2 4-7 4-6 6-11 Πολύ Ασθενής Μικρά κυµατάκια χαµηλού ύψους µε λείες κορυφές. 3 8-12 7-10 12-19 Ασθενής Μεγαλύτερα κυµατάκια µε κορυφές που αρχίζουν να ξεχωρίζουν. Λίγος αφρός εµφανίζεται και περιστασιακά "προβατάκια". 4 13-18 11-16 20-28 Σχεδόν Μέτριος Μικρά κύµατα που σταδιακά µεγαλώνουν. Πιο πυκνά "προβατάκια" 5 19-24 17-21 29-38 Μέτριος Μέτρια σε ύψος κύµατα µεγαλύτερου µήκους. Αρκετά προβατάκια και περιστασιακά σπρέι 6 25-31 22-27 39-49 Ισχυρός Μεγάλα κύµατα σχηµατίζονται. Αφρός υπάρχει σε όλες τις κορυφές των κυµάτων. Αρκετό σπρέι. 7 32-38 28-33 50-61 Σχεδόν Θυελλώδης Η επιφάνεια της θάλασσας είναι άσπρη από τον αφρό, τα κύµατα σπάνε και ο αφρός παρασύρεται από τον αέρα. - - 0.1 1/4 0.2-0.3 0.5-1 0.6-1 2-3 1-1.5 3.5-5 2-2.5 6-8.5 3-4 9.5-13 4-5.5 13.5-19 8 39-46 34-40 62-74 Θύελλα Σχετικά ψηλά κύµατα µεγάλου µήκους. Οι κορυφές τους αρχίζουν να σπάνε δηµιουργώντας σπρέι. Ο αφρός που δηµιουργείται απλώνεται σε µεγάλες επιφάνειες. 9 47-54 41-47 75-88 Ισχυρή Θύελλα Ψηλά κύµατα. Πυκνή συγκέντρωση αφρού στη µεγαλύτερη επιφάνεια της θάλασσας. Οι κορυφές των κυµάτων διπλώνουν, γυρίζουν και µετά σπάνε. Πολύ σπρέι που µειώνει την ορατότητα. 10 55-63 48-55 89-102 Καταιγίδα Πολύ υψηλά κύµατα µε κορυφές οι οποίες διπλώνουν. Αφρός παντού προς την κατεύθυνση του ανέµου. Ολόκληρη η επιφάνεια της θάλασσας είναι λευκή από τον αφρό. Ορατότητα περιορισµένη. 11 64-72 56-63 103-117 Ισχυρή Καταιγίδα Υπερβολικά υψηλά κύµατα, µπορούν να κρύψουν ολόκληρο πλοίο για αρκετά δευτερόλεπτα. Η επιφάνεια της θάλασσας είναι ολόλευκη από τον αφρό. Όλες οι κορυφές των κυµάτων διπλώνουν. Ορατότητα πολύ µειωµένη. 12 73-83 64-71 118+ Τυφώνας εν ξεχωρίζει η επιφάνεια της θάλασσας λόγω του αφρού και του δυνατού ανέµου. Αέρας και θάλασσα είναι ένα. Ορατότητα µηδενική. εν καταλαβαίνει κανείς αν το σκάφος είναι στον αέρα ή στη θάλασσα. 5.5-7.5 18-25 7-10 23-32 9-12.5 29-41 11.5-16 37-52 14+ 45 57
58
ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΟΡΕΣ ΑΝΕΜΟΙ που ιερουργούνε που σηκώνουν το πέλαγος σαν Θεοτόκο που φυσούν και ανάβουνε τα πορτοκάλια που σφυρίζουν στα όρη κι έρχονται Οι αγένειοι δόκιμοι της τρικυμίας οι δρομείς που διάνυσαν τα ουράνια μίλια οι Ερμήδες με το μυτερό σκιάδι και του μαύρου καπνού το κηρύκειο Ο Μαΐστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής ο Πουνέντες, ο Γραίγος, ο Σιρόκος η Τραμουντάνα, η Όστρια Οδυσσέας Ελύτης «Άξιον Εστί» 59
Οκτώ καιροί υπάρχουνε κλιµατολογισµένοι στις τέσσαρες τις εποχές και µοίρες διαιρεµένοι. ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΩΝ ΟΚΤΩ ΚΑΙΡΩΝ...του Γεωργίου Βοϊδάκου Μπαρκάρεται µε την Αργώ! Να τους επισκεφθούµε σε όλη την υδρόγειο κοντά τους να βρεθούµε Ακόµα και οι έµπειροι οι ναυτικοί υποφέρουν αν πέσουνε σε Όστρια θα τα δυσκολοφέρουν. Της θάλασσας τα κύµατα αλλάζουν και φουσκώνουν όπως τον Ποσειδώνα µας τα τριαι-να-κατώνουν. Γιατί έχουν ζέστες παγωνιές πληµµύρες και κυκλώνες δυνάµεις επουράνιες είναι εις τους αιώνες Οκτώ καιροί και άνεµοι πρέπει να πολεµήσουν οκτώ φορές θα ηττηθούν οκτώ θα επικρατήσουν Ας πρωτοξεκινήσουµε απ του βορρά το µάτι η Τραµουντάνα είναι εκεί µε παγωνιές γεµάτη Έως εδώ περάσαµε 180 µοίρες τώρα θα ταξιδέψουµε λίγο και σε πληµµύρες Όταν τους φύγει ο θυµός πέφτουν και ησυχάζουν και του Πουνέντε εντολές δίνουν και τον διατάζουν Ωραία ταξιδέψαµε όπως τους αργοναύτες στο άλλο το ταξίδι µας θα γίνουµε αστροναύτες! Στον άξονα και την τροχιά που στρέφεται η αυγόσφαιρα δηµιουργεί κυκλώµατα επάνω στην ατµόσφαιρα Τον Γρέγο έχει στα δεξιά κρύα λουτρά του κάνει να τον δαµάσει προσπαθεί και να τόνε ξεκάνει Τους άλλους τέσσερις καιρούς να τους επισκεφθούµε σε άλλο ηµισφαίριο θα πάµε να βρεθούµε Τον έχουν δίπλα γείτονα και τόνε φοβερίζουν πάντοτε µέσ τις µοίρες του τον στενό-περιορίζουν Έχουµε διαστηµόπλοιο πρέπει να πεταχτούµε έξω στον γαλαξία µας να τον επισκεφτούµε Συγκρούεται ο πλανήτης µας µε φυσικούς κανόνες οι ζέστες και οι παγωνιές δηµιουργούν κυκλώνες Αυτός θυµώνει απότοµα και τους ασκούς ανοίγει πετάει Βοριάδες δυνατούς την Τραµουντάνα πνίγει Γιατί εδώ που φτάσαµε πρέπει να προχωρήσουµε µε Τραµουντάνα αρχίσαµε και εκεί θα τερµατίσουµε Βήµα προς βήµα εκτελεί πιστά τις εντολές τους είναι λίγο αδύνατος και έξω απ τις αυλές τους Και εκεί πολέµους κάνουνε κοµήτες µε τ αστέρια δεν έχουν όπλα γήινα και αρπάζονται στα χέρια Τα δύο άκρα αντίθετα ποτέ δεν συµφωνούνε κανόνες είναι φυσικοί πάντα να διαφωνούνε Απ την πολλή τη δύναµη και τον θυµό που έχει οι άλλοι στέκουν προσοχή µέχρι οπού αντέχει Μας ζάλισε η Όστρια πάµε για να βρεθούµε σε δυο πανίσχυρους καιρούς και ας προσευχηθούµε Ο τελευταίος ο καιρός είναι παραπονιάρης Μαϊστρος ονοµάζεται είναι πολύ γκρινιάρης Παντού πειραµατίζονται πολέµους ετοιµάζουν και τον αντίπαλο εχθρό σκοτώνουν ή δαµάζουν Στις διαφωνίες πάντοτε η µάχη θα προκύψει και πόλεµος κηρύσσεται κάποιος να υποκύψει Παλεύουν οι οκτώ καιροί σε µοίρες χωρισµένοι σαρανταπέντε έκαστος ζεστοί και παγωµένοι Τα θαύµατα της φύσεως σωστά να παρουσιάσουν ακούραστα και σταθερά χωρίς να απουσιάσουν Πρέπει να πάµε από κοντά όλους να τους γνωρίσουµε σε έναν κύκλο σφαιρικό για να ξαναγυρίσουµε! Και ο Λεβάντες ήρεµος και πέρα ατενίζει µε τις δροσιές του πάντοτες βαρκούλες αρµενίζει Μέχρι ν αρθεί η γειτόνισσα η Όστρια την λένε, θα δέσει τα πλοιάρια στις άγκυρες να κλαίνε Βουβά µεγάλα κύµατα η Όστρια σηκώνει τα βράχια και τις αµµουδιές ξεπλένει και σαρώνει Και τα καράβια απ τη στεριά φαίνονται βυθισµένα ανάµεσα στα κύµατα τα βουβά-οργισµένα Μας προστατεύει ο Θεός και δεν θα µας πειράξουν γνωρίζουνε και την Αργώ! Κάπου θα µας αράξουν Ειν ο Σιρόκος και ο Γαρµπής έχουνε συµµαχήσει από τον νότο πολεµούν κι έχουν υπερισχύσει Μαυρίζουν τον ορίζοντα αστράφτουν, µπουµπουνίζουν και τους υπόλοιπους καιρούς µε µίσος ατενίζουν Εάν τολµήσουν και ξεβγούν οι άλλοι να µιλήσουν όπως τον ία κεραυνούς ρίχνουν να τους διαλύσουν Η Τραµουντάνα τον χτυπά αέρα εάν πετάξει θα του παγώσει τα φτερά και θα τονε πατάξει Εάν αυτή του αρνηθεί εκείνος συνεχίζει απ τις πολλές τις σβιλαδιές τη δέρνει την ξεσχίζει! Μεγάλο κύκλο κάναµε το κόσµο τον γυρίσαµε οκτώ πολέµους µε καιρούς απ την Αργώ γνωρίσαµε Το µακρινό και γρήγορο ταξίδι να θυµόµαστε και απ τους άγριους τους καιρούς πρέπει να φυλαγόµαστε Στο άλλο το ταείδι µας που θα ναι για τ αστέρια πάρτε να τους πετάξουµε Ειρήνης περιστέρια! Σ αυτούς που φτιάχνουν οπλισµούς για να τα κονοµίσουν ίσως τα περιστέρια µας να τους υπενθυµίσουν Ότι σκορπούν το θάνατο και τους λαούς µαστίζουν! Με αίµα και µε ίδρωτα τη γή µας την ποτίζουν! Μάχες αρχίζουν οι Φυλές και οι λαοί πολέµους σαν τους καιρούς µαλώνουµε και τους οκτώ ανέµους 63