ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015-2016 ΚΑΤΩ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΒΑΘΜΟΣ ΦΥΣΙΚΑ Αριθμητικώς:... Ολογρ.:... Υπογραφή:... Αριθμητικώς:... Ολογρ.:... Υπογραφές:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 06 Ιουνίου 2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 1,5 ώρες ΩΡΑ: 10:30-12:00 Όνοµα Μαθητή/τριας:... Τµήµα: Αρ.: ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΡΩΤΑ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από έξι (6) σελίδες και χωρίζεται σε δύο μέρη Α και Β στα οποία αντιστοιχούν συνολικά 50 μονάδες. Να γράφετε τις απαντήσεις σας με μπλε στυλό στον αντίστοιχο χώρο απαντήσεων σε κάθε ερώτηση. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μολύβι για τα διαγράμματα και τις γραφικές παραστάσεις. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υλικού. Επιτρέπεται η χρήση υπολογιστικής μηχανής. Όπου χρειάζεται η επιτάχυνση της βαρύτητας να θεωρείται g = 10 m/s 2. Σελίδα 1 από 6
ΜΕΡΟΣ Α' ( Μονάδες 30) Να απαντήσετε και στις έξι (6) ερωτήσεις. Κάθε ορθά απαντημένη ερώτηση βαθμολογείται με πέντε (5) μονάδες. Ερώτηση Α1 α). Στο διπλανό σχήμα φαίνονται ένα αυτοκίνητο Α και ένα λεωφορείο Β και αναγράφονται τα μέτρα δύο φυσικών μεγεθών για το καθένα. Ζητούνται: (i). Σε ποιο όχημα οι αναγραφόμενες μονάδες μέτρησης είναι στο Διεθνές Σύστημα (S.I.) (μ. 1) (ii). Σε ποια φυσικά μεγέθη αντιστοιχούν τα μέτρα αυτά (μ. 1) (iii). Συγκρίνετε τα αντίστοιχα φυσικά μεγέθη των δύο κινητών μεταξύ τους (μ. 2) (i).στο Α µε µονάδες µέτρησης kg, m και s. (ii).στη µάζα (kg, tn) και στην ταχύτητα (m/s, km/h) (iii).m B = 2tn = 2000kg = 2 m A, υ B = 72km/h = 72000m/3600s = 20m/s = υ Α β). Γράψετε τη μονάδα μέτρησης της δύναμης στο Διεθνές Σύστημα (S.I.) δίπλα από το γινόμενο, από τα πιο κάτω, στο οποίο αντιστοιχεί: Α. kg.m., B. kg.m/s 2 Ν(Newton), Γ. kg.m/s. (μ. 1) Ερώτηση A2 α). Στο διπλανό σχήμα φαίνεται μια πέτρα να πέφτει στο έδαφος. Συμπληρώστε τα πιο κάτω με μια ή περισσότερες λέξεις: (i). Στην πέτρα ασκείται από τη γη μια δύναμη από απόσταση. (μ. 0,5) (ii).τη δύναμη δεν την βλέπουμε, αλλά την αντιλαμβανόμαστε από τα αποτελέσµατά της, τα οποία μπορεί να είναι μεταβολή στην κινητική κατάσταση ή στο σχήµα ενός σώματος. (μ. 1,5) (iii). Μια δύναμη δεν την έχει ένα σώμα από μόνο του, αλλά ασκείται σ αυτό από άλλο σώµα, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση ασκείται το βάρος από τη γη. (μ. 1) β). Εξηγήστε αν είναι σωστή ή λανθασμένη η πρόταση: «Ένα σώμα στο οποίο ασκούνται δύο δυνάμεις διαφορετικής διεύθυνσης αποκλείεται να ισορροπεί». (μ. 2) Η πρόταση είναι σωστή, διότι δύο δυνάµεις διαφορετικής διεύθυνσης δεν µπορούν να δώσουν συνισταµένη δύναµη µηδέν, ώστε το σώµα να ισορροπεί. Σελίδα 2 από 6
Ερώτηση Α3 α). Ένα μυρμήγκι ξεκινά από τη θέση Α και αφού περπατήσει το ημικύκλιο ΑΒ φτάνει στη θέση Γ του ευθύγραμμου τμήματος ΒΓ. Αν η διάμετρος ΑΒ είναι 10m και το μήκος ΒΓ είναι 10m, ζητούνται: (i). να σχεδιαστεί το διάνυσμα της μετατόπισης του μυρμηγκιού και να βρεθεί το μέτρο της (μ. 1) (ii). να βρεθεί το μέτρο της μέσης διανυσματικής ταχύτητας του μυρμηγκιού αν χρειάστηκε 3min20sec για να καλύψει την πιο πάνω διαδρομή. (μ. 1,5) (i). x = 10m + 10m = 20m (ii).υ = x/ t = 20m/ 200s = 0,1 m/s β). Ένα αυτοκίνητο κινείται σε ευθύγραμμο δρόμο, όπως φαίνεται στο διπλανό σχήμα. Ζητούνται: (i). το είδος της κίνησης του αυτοκινήτου (μ. 1) (ii). η συνισταμένη δύναμη που ασκείται στο αυτοκίνητο. Δικαιολογήστε την απάντησή σας. (μ. 1,5) (i). Ευθύγραµµη οµαλή κίνηση (κινείται σε ευθεία γραµµή µε σταθερή ταχύτητα) (ii). Η ταχύτητα είναι σταθερή, οπότε η συνισταµένη σ αυτό δύναµη είναι µηδέν (1ος νόµος του Νεύτωνα) Ερώτηση Α4 α). Στο διπλανό σχήμα φαίνεται μια δύναμη F να ασκείται σε ένα σώμα Σ. Να αναφέρετε ποια χαρακτηριστικά της δύναμης F δίνει το βέλος με το οποίο σχεδιάσθηκε. (μ. 1) Το βέλος δείχνει τη διεύθυνση (οριζόντια) δύναµης. β). Στο διπλανό σχήμα φαίνονται δύο κιβώτια, το Κ1 ισορροπεί σε οριζόντιο επίπεδο και το Κ2 ισορροπεί σε κεκλιμένο επίπεδο. (i). Γράψετε και σχεδιάστε ποια επί πλέον δύναμη ασκείται στο Κ2 σε σχέση με το Κ1. (μ. 1) (ii). Εξηγήστε κατά πόσο η συνισταμένη δύναμη είναι και στα δύο κιβώτια η ίδια. (μ. 1) και τη φορά (προς τα δεξιά) της (i). Η δύναµη τριβής, παράλληλα στην επιφάνεια και αντίθετη στην κίνηση Σελίδα 3 από 6
(ii). Αφού και τα δύο κιβώτια ισορροπούν, η συνισταµένη δύναµη είναι και στα δύο µηδέν. γ). (i). Εξηγήστε προς τα πού θα κινηθεί το σώμα του διπλανού σχήματος, αν ασκούνται σ αυτό μόνο οι δυνάμεις που φαίνονται και τι είδους κίνηση θα εκτελέσει. (μ. 1,5) (ii). Γιατί με μόνο τα δεδομένα, που φαίνονται στο σχήμα, δεν μπορείτε να βρείτε την επιτάχυνση της κίνησης του σώματος; (μ. 0,5) (i). Αφού F 1 είναι µεγαλύτερο του F 2 το σώµα θα κινηθεί προς τα δεξιά µε κίνηση οµαλά επιταχυνόµενη (σταθερή δύναµη προκαλεί σταθερή επιτάχυνση). (ii). εν µπορεί να υπολογιστεί η επιτάχυνση διότι δεν δίνεται η µάζα του σώµατος, είναι α = F ολ / m. Ερώτηση A5 α). Εξηγήστε με τον κατάλληλο νόμο του Νεύτωνα και συγκρίνετε τις δυνάμεις που φαίνονται στο πιο κάτω σχήμα, όπου ένας απρόσεχτος οδηγός κτυπά σε ένα τοίχο.(μ. 2) Η F α-τ ασκείται από το αυτοκίνητο στον τοίχο και η F τ-α από τον τοίχο στο αυτοκίνητο και είναι δυνάµεις δράσης αντίδρασης, σύµφωνα µε τον 3ο νόµο του Νεύτωνα και αυτές είναι ίσου µέτρου, ίδιας διεύθυνσης και αντίθετης φοράς. β). (i). Εξηγήστε τι θα συμβεί στο κιβώτιο Κ, που βρίσκεται τοποθετημένο στη μοτοσικλέτα του διπλανού σχήματος, αν ο μοτοσικλετιστής ξεκινήσει απότομα. (μ. 1) Θα πέσει προς τα πίσω, τείνοντας, λόγω αδράνειας να διατηρήσει την κινητική του κατάσταση (στη συγκεκριµένη περίπτωση την αρχική του θέση) (ii). Αν στο πιο πάνω σχήμα ο ποδηλάτης και ο μοτοσυκλετιστής απέχουν απόσταση ΜΠ = 90km και κινούνται και οι δύο στην ίδια κατεύθυνση, ο ποδηλάτης με σταθερή ταχύτητα 20km/h και ο μοτοσυκλετιστής με σταθερή ταχύτητα 50km/h, να βρείτε σε πόσο χρόνο θα συναντηθούν. (μ. 2) Κάθε ώρα ο Μ πλησιάζει τον ποδηλάτη 50km - 20km= 30km, οπότε θα τον συναντήσει σε (90/ 30) 3 ώρες. Ερώτηση Α6 Στο σώμα του διπλανού σχήματος ασκούνται οι δυνάμεις που φαίνονται. Αν Β=10Ν, Τ=5Ν και F=20Ν και το σώμα μετατοπίζεται προς τα δεξιά κατά 20m, ζητούνται : (i). Πώς λέγεται η δύναμη R και πόση είναι; (μ. 1) (ii). Να βρεθεί το έργο κάθε δύναμης που ασκείται στο σώμα. (μ. 2) (iii). Πόσο είναι το συνολικό έργο των πιο πάνω δυνάμεων και σε τι μετατρέπεται αυτό; (μ. 2) (i). R είναι η αντίδραση από το δάπεδο και ισούται µε το βάρος, είναι 10Ν. Σελίδα 4 από 6
(ii). W F = F. s = 400J, W T = - T.s = - 100J, W B = W R = 0J (iii). W ολ = 300J και µετατρέπεται σε κινητική ενέργεια του σώµατος. ΜΕΡΟΣ Β' ( Μονάδες 20) Να απαντήσετε και στις δύο (2) ερωτήσεις. Κάθε ορθά απαντημένη ερώτηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες. Ερώτηση Β1 α). Στο διπλανό διάγραμμα φαίνεται η γραφική παράσταση θέσης (μετατόπισης) χρόνου για ένα κινητό. (i). Εξηγήστε πώς από τη γραφική παράσταση συμπεραίνουμε ότι η κίνηση του κινητού είναι ομαλή. (μ. 1) (ii). Αφού βρείτε την ταχύτητα του κινητού, να κατασκευάσετε τη γραφική παράσταση ταχύτητας-χρόνου. (μ. 2) (iii). Στο διάγραμμα x t να γίνει γραφική παράσταση για κινητό Β με διπλάσια ταχύτητα από αυτό που δίνεται. (μ. 1) (i). Η µετατόπιση είναι ανάλογη του χρόνου. (ii). υ = Χ/ t = 30m/ 5s = 6 m/s (iii). Κινητό µε διπλάσια ταχύτητα σηµαίνει στα 5s θα κινηθεί 60m β). Στο διπλανό διάγραμμα φαίνεται η γραφική παράσταση θέσης χρόνου για κινητό σε ευθεία γραμμή. Ζητούνται: (i). Ποιες χρονικές στιγμές το κινητό απέχει από την αρχή 75m; (μ. 1) (ii). Πόσο συνολικό διάστημα διάνυσε το κινητό σε χρόνο 40s; (μ. 1) (i). Από τη γραφική παράσταση φαίνεται (φέρνοντας οριζόντια γραµµή στο 75m) ότι το κινητό απέχει από την αρχή 75m τις χρονικές στιγµές 15s και 35 s. (ii). 150m (προς τα δεξιά) στα 30s και 150m (προς τα αριστερά) στα επόµενα 10s, οπότε 300m. γ). Στον πυθμένα μιας πισίνας συγκρατείται ένα σώμα Σ με νήμα, όπως φαίνεται στο διπλανό σχήμα. Ζητούνται: (i). Να γράψετε ποιες δυνάμεις συμβολίζουν τα γράμματα Α, Β και S και να υπολογίστε τη δύναμη Β, αν Α = 120Ν και S = 50N. (μ. 2) (ii). Να εξηγήσετε τι θα συμβεί αν κοπεί το νήμα και πόση θα είναι η τελική τιμή της δύναμης Α. (μ. 2) (i). A: Άνωση, Β: Βάρος, S: τάση του νήµατος Fολ = 0 (το σώµα ισορροπεί), Α (Β +S) = 0, οπότε B = A S = 70N Σελίδα 5 από 6
(ii). Αν κοπεί το νήµα, γίνεται A>B, το σώµα ανεβαίνει στην επιφάνεια, όπου και επιπλέει, µε την άνωση να ελαττώνεται (ελαττώνεται µε την ελάττωση του βυθισµένου όγκου του σώµατος) και να γίνεται ίση µε το βάρος, Α = Β = 70Ν. Ερώτηση Β2 α). Πώς λέγεται η κίνηση την οποία αφήνεται να εκτελέσει ένα σώμα υπό την επίδραση μόνο του βάρους του και τι είδους κίνηση είναι; (μ. 2) λέγεται ελεύθερη πτώση και είναι κίνηση ευθύγραµµη οµαλά επιταχυνόµενη. β). (i). Από ένα κλαδί μιας μηλιάς πέφτει ελεύθερα ένα μήλο Μ1. Εξηγήστε ποια από τα πιο κάτω χρειάζεστε για να υπολογίσετε το ύψος στο οποίο βρίσκεται το κλαδί από το έδαφος: ημερομηνία, θερμοκρασία, επιτάχυνση βαρύτητας, δυναμόμετρο, χρονόμετρο, ζυγαριά, ατμοσφαιρική πίεση. (μ. 2) Το ύψος θα υπολογιστεί από τη σχέση h = ½.g.t 2, οπότε χρειάζονται η επιτάχυνση βαρύτητας g και ένα χρονόµετρο για τη µέτρηση του χρόνου t που θα χρειαστεί το µήλο να φτάσει στο έδαφος. (ii). Αν από το απέναντι κλαδί, που βρίσκεται στο ίδιο ύψος, πέφτει ταυτόχρονα με το Μ1 ένα άλλο μήλο Μ2, το οποίο έχει διπλάσια μάζα από το Μ1, εξηγήστε ποιο από τα δύο μήλα θα φτάσει πρώτο στο έδαφος. (μ. 2) Σύµφωνα µε την πιο πάνω σχέση (h = ½.g.t 2 ) ο χρόνος πτώσης δεν εξαρτάται από τη µάζα του σώµατος, οπότε τα δύο µήλα θα φτάσουν ταυτόχρονα στο έδαφος. (iii). Αν το Μ1 έχει μάζα 100g και βρίσκεται σε ύψος 2m από το έδαφος, να βρεθεί η δυναμική (βαρυτική) ενέργεια που περικλείει. Δίνεται g = 10m/s 2.(μ. 2) Ε δυν = Β.h = m.g.h = 0,1kg. 10m/s 2. 2m = 2J (iv). Διατυπώστε το θεώρημα διατήρησης της μηχανικής ενέργειας. (μ. 2) Κατά τις µετατροπές της δυναµικής ενέργειας σε κινητική και αντίστροφα, το άθροισµα τους, δηλαδή η µηχανική ενέργεια, παραµένει σταθερό, δεδοµένου ότι δεν γίνονται µετατροπές ενέργειας σε άλλες µορφές. ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!!! Σελίδα 6 από 6