ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1
Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό της εκπαίδευσης συνολικά. 2
Βασικές αρχές Η αξιολόγηση δεν έχει ελεγκτικό προσανατολισµό αλλάαποσκοπείστην αποτίµηση του επιτελούµενου εκπαιδευτικού έργου µε απώτεροστόχοτηβελτίωσητων διαδικασιών διδασκαλίας και µάθησης, αφού δίνει ουσιαστική πληροφόρηση και ανατροφοδότηση. Η αξιολόγηση βασίζεται τόσο σε ποσοτικά όσο και σε ποιοτικά στοιχεία. 3
Οι τρεις πυλώνες ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η αξιολόγηση του µαθητή - Ορισµός Είναι η συστηµατικά οργανωµένη και συνεχής διαδικασία ελέγχου του βαθµού, στον οποίο κατακτώνται από τους µαθητές οι σκοποί και οι στόχοι, τους οποίους επιδιώκει το σχολείο.
Η αξιολόγηση του µαθητή (1) εν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά µέσο για την επίτευξη κάποιου προκαθορισµένου σκοπού. Πρέπει να εντάσσεται στη διαδικασία της διδασκαλίας και της µάθησης. Σε κάθε προσπάθεια αξιολόγησης είναι απαραίτητος ο σαφής καθορισµός του σκοπού, του αντικειµένου και των κριτηρίων αξιολόγησης. 6
Η αξιολόγηση του µαθητή (2) Η επίδοση των µαθητών εκτιµάται µε βάσητα κριτήρια που προκύπτουν από τους σκοπούς και όχι από τη σύγκριση µε τουςσυµµαθητές τους. εν αξιολογείται µόνον η επίδοση, αλλά και η πρόοδος σε σχέση µε πρότερες επιδόσεις (ατοµική πρόοδος µαθητή). εν αξιολογούνται µόνο οι γνώσεις αλλά και οι δεξιότητες και οι στάσεις, οι συµπεριφορές κ.λπ. 7
Η αξιολόγηση του µαθητή (3) Οι στόχοι µάθησης, το περιεχόµενο του µαθήµατος, η διδακτική προσέγγιση του γνωστικού αντικειµένου, η ηλικία, οι µαθησιακές ανάγκες και οι εµπειρίες των µαθητών καθορίζουν τις µορφές, τη µέθοδο και τις τεχνικές αξιολόγησης. 8
Πρέπει να λαµβάνονται υπόψη Ο ατοµικός τρόπος µάθησης, το στάδιο γλωσσικής ανάπτυξης του µαθητή, οι ευκαιρίες που του παρέχει το οικογενειακό περιβάλλον. Γενικά, όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη µάθηση. 9
Ο µαθητής Σε όλες τις µορφές αξιολόγησης, ανάλογα µε την ηλικία και τη γνωστική ανάπτυξη, πρέπει να συµµετέχει ενεργά, ώστε να αποκτά δεξιότητες αυτοαξιολόγησης. Με αυτόν τον τρόπο η αξιολόγηση όχι µόνο αποκτά ένα δυναµικό χαρακτήρα, αλλά και βασίζεται στη συνεργασία αξιολογητή και αξιολογούµενου. 10
Τα σχέδια εργασίας Ανατίθενται στους µαθητές εργασίες διαθεµατικής προσέγγισης της γνώσης, που διαπλέκουν τα γνωστικά αντικείµενα, µε σκοπό: - Όχι µόνο για να βοηθηθούν και οι πιο αδύνατοι µαθητές, αλλά και για να συνειδητοποιήσουν ότι τα διάφορα µαθήµατα δεν είναι ανεξάρτητα, αλλά συνδέονται άρρηκτα µεταξύ τους, αφού συναποτελούν την πραγµατικότητα γύρω µας και, έτσι προβαίνουν σε µια ολιστική προσέγγιση της πραγµατικότητας αυτής. 11
Τα βήµατα στην αξιολόγηση - Καθορισµός στόχων - Παρακολούθηση πορείας κατάκτησης των στόχων -Έλεγχος επίτευξης των στόχων - Ανατροφοδότηση, αναστοχασµός 12
Τι αξιολογούµε Κατανόηση των πληροφοριών Εφαρµογή τους στην επίλυση προβληµάτων ή αντιµετώπιση καταστάσεων εξιότητα ανάλυσης Συνθετική ικανότητα Κριτική σκέψη Παρατηρητικότητα Φαντασία ηµιουργικότητα & πρωτοτυπία 13
Τι αξιολογούµε Το ενδιαφέρον Τη συµµετοχή Τις πρωτοβουλίες Τη συνεργασία Την τήρηση των κανόνων λειτουργίας του σχολείου («συµµόρφωση») 14
Αναγκαιότητα της αξιολόγησης Η συνεχής ανατροφοδότηση της διδακτικής πράξης µε στόχο την αύξηση της αποτελεσµατικότητάς της Η πληροφόρηση των γονέων για την πρόοδο των παιδιών τους Ηενηµέρωση του µαθητή για την προσπάθειά του και για τα αποτελέσµατά της Η ανάπτυξη αυτογνωσίας του µαθητήωςπροςτις ικανότητες και τις κλίσεις του, σηµαντική βοήθεια για το σχολικό και τον επαγγελµατικό του προσανατολισµό Ηδηµιουργία κινήτρων για µάθηση 15
Ερωτήµατα που θέτω στον εαυτό µου Η µεθοδολογία και τα µέσα αξιολόγησης που χρησιµοποιώ: Εντάσσονται στο γενικότερο σχεδιασµό της διδασκαλίας; Προσφέρουν στους µαθητές τακτική ανατροφοδότηση των προσπαθειών του για µάθηση; ίνουν κίνητρα στους µαθητές; Λαµβάνουν υπόψη τους τα ατοµικά χαρακτηριστικά και τις ιδιαίτερες ανάγκες τους; Αξιολογούν ευρύ φάσµα γνώσεων και δεξιοτήτων ή περιορίζονται στην ανάκληση µόνο πληροφοριακών στοιχείων; Αναπτύσσουν την κριτική και συνθετική ικανότητα των µαθητών; Προωθούν τη δηµιουργική σκέψη; Τι καινούργιο µπορώ να εφαρµόσω; Αξιοποιώ τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης για να βελτιώσω τον τρόπο που διδάσκω; 16
Είδη αξιολόγησης ιαγνωστική (αρχική) ιαµορφωτική (κατά τη διάρκεια) Τελική (στο τέλος) 17
Οι Εργασίες Ασκήσεις στο σπίτι πρέπει: Να αποτελούν συνέχεια της διδακτικής δραστηριότητας στην τάξη Να είναι στο πλαίσιο των δυνατοτήτων των µαθητών (να µη χρειαστούντη βοήθεια άλλων) Να είναι ανάλογες του χρόνου που έχουν στη διάθεσή τους οι µαθητές
Οι προφορικές ερωτήσεις στην τάξη: Αποσκοπούν: στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου στην άµεσηενίσχυσητων µαθητών στην ταχεία ανατροφοδότηση Προϋποθέσεις Να µην αποθαρρύνουν την προσπάθεια των µαθητών από φόβο αποτυχίας ή γελοιοποίησης Να απευθύνονται σ όλη την τάξη και να δίνεται χρόνος να σκεφτούν Να προσαρµόζονται στο µέσο επίπεδο των µαθητών. Να ενθαρρύνονται όλοι οι µαθητές να απαντούν Οι σωστές απαντήσεις επιδοκιµάζονται θετικά, οι λανθασµένες ή ελλιπείς αξιοποιούνται παιδαγωγικά. Αποδοκιµασία, άµεση ή έµµεση, να αποφεύγεται.
Οι γραπτές ερωτήσεις στην τάξη: Συµπληρώνουν τις προφορικές Πιο αντικειµενικές συνθήκες αξιολόγησης α. Ανοικτές ή ελεύθερης ανάπτυξης β. Σύντοµης απάντησης Ανοικτές Κλειστές ή αντικειµενικού τύπου: Σωστό λάθος Πολλαπλής επιλογής Σύζευξης ιάταξης Συµπλήρωσης κενών
Οι γραπτές ερωτήσεις στα διαγωνίσµατα: Είναι απλά διατυπωµένες και σαφείς Είναι σύµφωνες µε τις διατάξεις των Νόµων, Υ.Α. και σχετικών εγκυκλίων Έχουν κλιµακωτή δυσκολία ίνουν τη δυνατότητα σε όλους τους µαθητές να φτάσουν στο 10 Αν έχουν περισσότερα του ενός ερωτήµατα, η µη απάντηση στο πρώτο να µην αποκλείει την απάντηση στα επόµενα.
Ηβαθµολόγηση των γραπτών Γενικές αρχές ιαβάζουµε αρχικά ένα τυχαίο δείγµα γιανα σχηµατίσουµε µια γενική εικόνα Η διόρθωση των γραπτών δεν πρέπει να διακόπτεται για µεγάλο χρονικό διάστηµα, αυξάνεται η διαφοροποίηση του τρόπου µε τον οποίο διορθώνουµε και αξιολογούµε Καλό είναι να διορθώνεται και βαθµολογείται το ίδιο θέµα σε όλα τα γραπτά και µετά αρχίζουµε το επόµενο. Μια δεύτερη µατιά, µετά την αρχική διόρθωση, είναι πάντα χρήσιµη Λάθη από απροσεξία βαρύνουν λιγότερο από άλλα Αν οι ερωτήσεις έχουν διαφορετική βαρύτητα στη βαθµολογία, πρέπει να γνωστοποιούνται στους µαθητές.
Εναλλακτικές µορφές αξιολόγησης Φάκελος υλικού (portfolio assessment) Project (µικρές έρευνες) Συνθετικές δηµιουργικές εργασίες Αυτοαξιολόγηση Αξιολόγηση από συµµαθητές
Πρόχειρα διαγωνίσµατα Στο Γυµνάσιο υποχρεωτικά στο 1 ο και στο 2 ο τρίµηνο και προαιρετικά στο 3 ο. Είναι ωριαία, χωρίς προειδοποίηση, στο µάθηµα τηςηµέρας ή σε µια ευρύτερη ενότητα στην οποία έχουµε κάνειπρώταεπανάληψη. Στο Λύκειο υποχρεωτικά στο 1 ο τετράµηνο και προαιρετικά στο 2 ο. Είναι ωριαία, γίνονται ύστερα από προειδοποίηση σε µια ευρύτερη ενότητα. Όχι περισσότερα από ένα την ηµέρα και από τρία την εβδοµάδα. Χρειάζεται συνεννόηση και κατανόηση.