ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑ Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Η Επιχειρηματικότητα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: Εφαρμογή και Προοπτικές Δρ. Βασιλική Μπρίνια Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας Διδάσκουσα και μέλος Επιτροπής Προγράμματος Σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής και της Εκπαίδευσης Ο.Π.Α.
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Μια σύντομη αποτίμηση της εφαρμογής της επιχειρηματικότητας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση καθώς και των προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων που έχουν εφαρμοστεί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και σχετίζονται με την Επιχειρηματικότητα από το 2001 έως σήμερα. Προοπτικές και προτάσεις για την ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Κάποιες σκέψεις για την εκπαίδευση σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία 3
ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ (1/4) Η νέα κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα σε μια εποχή δραματικών αλλαγών απαιτεί στο εξής την ανάπτυξη δεξιοτήτων: Επικοινωνίας και προσαρμοστικότητας, ανεκτικότητας με την έννοια της ευρύτητας πνεύματος και αποδοχής της διαφοράς, Συνεργασίας και ταχείας αντίδρασης σε προκλήσεις της εποχής και δεξιότητες ευρηματικότητας, ανάληψης πρωτοβουλιών και διαχείρισης επιλογών και λήψης αποφάσεων. 4
ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ (2/4) Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και ειδικότερα η βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει: Να μορφώνει υπεύθυνους, δημοκρατικούς και σκεπτόμενους πολίτες, Να συλλαμβάνει τη δυναμική της κοινωνίας και της οικονομίας και Να ανταποκρίνεται στις ραγδαίες οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές τις οποίες πρέπει να τις ενσωματώνει έγκαιρα και άμεσα στα αναλυτικά προγράμματα, ώστε να διασφαλίζει το μέλλον της νέας γενιάς. Στο πλαίσιο αυτών των στόχων και προκειμένου αυτοί να επιτευχθούν πρέπει να καλλιεργηθεί εντατικά και να αναπτυχθεί στο χώρο της εκπαίδευσης η επιχειρηματικότητα. 5
ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ (3/4) Η επιχειρηματικότητα στην εκπαίδευση δεν συνδέεται αποκλειστικά και μόνο με την ίδρυση και ανάπτυξη μιας επιχείρησης. Η επιχειρηματικότητα είναι νοοτροπία Είναι η ανίχνευση και η κινητοποίηση των ταλέντων και των δυνατοτήτων των μαθητών για έκφραση και δημιουργία, Είναι η υπέρβαση των αναστολών και του φόβου των μαθητών μπροστά στο ενδεχόμενο της αποτυχίας, Είναι οι γνώσεις και οι έξυπνες ιδέες μεταμορφωμένες με ορθολογικά κριτήρια σε καινοτόμες εφαρμογές, Είναι η τόλμη τελικά για ενεργό συμμετοχή στο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι με δεξιότητες συναισθηματικής νοημοσύνης. 6
ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ (4/4) Συνεπώς θα πρέπει να καλλιεργηθεί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μια νέα «κουλτούρα» αυτής της επιχειρηματικότητας η οποία συνίσταται στην ικανότητα των μαθητών να αποκωδικοποιούν τα οικονομικά γεγονότα και την δυναμική τους. Πρόκειται ουσιαστικά για αλλαγή τρόπου σκέψης και στάσης ζωής από τους μαθητές. Για να γίνει αυτό χρειάζονται στοχευμένες δράσεις και οργανωμένο πλαίσιο. Η καλλιέργεια του επιχειρηματικού πνεύματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει ένα από τα βασικά στοιχεία μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής ενεργητικών οικονομικών πολιτικών για την πρόληψη της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού των νέων ανθρώπων. 7
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΤΙ ΕΧΕΙ ΓΙΝΕΙ ΑΠΟ ΤΟ 2001 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 8
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: 2001- ΣΗΜΕΡΑ (1/3) 1) Οι θυρίδες επιχειρηματικότητας της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς. 2) Οι εικονικές επιχειρήσεις της Σιβιτανιδείου Σχολής. 3) Το πιλοτικό πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα Νέων» που εφαρμόστηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με τον ΣΕΒ από το 2001-2005. 4) Η εισαγωγή στο αναλυτικό πρόγραμμα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο Γυμνάσιο και το Λύκειο μαθημάτων - Τεχνολογίας, Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών, Αρχών οικονομίας κ.λπ..9
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: 2001- ΣΗΜΕΡΑ (2/3) 5) Η λειτουργία Διεύθυνσης Συμβουλευτικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού & Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με το αρμόδιο τμήμα Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού το οποίο προωθεί και εποπτεύει εθελοντικά Προγράμματα Αγωγής Σταδιοδρομίας (Προγράμματα Επιχειρηματικότητας) στα σχολεία Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. 6) Η λειτουργία 79 Κέντρων Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΚΕΣΥΠ) στις 13 περιφέρειες και η εισαγωγή της συμβουλευτικής ως υποστηρικτικής υπηρεσίας στα σχολεία. 10
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: 2001- ΣΗΜΕΡΑ (3/3) 7) Οι εκπαιδευτικές επισκέψεις των Τ.Ε.Ε. στα πλαίσια του προγράμματος «Επαφή μαθητών με το εργασιακό περιβάλλον» 8) Η δραστηριότητα «Δημιουργία Εικονικών Επιχειρήσεων» στα ΤΕΕ 9) Τα Θερινά Σχολεία επιχειρηματικότητας 11
ΜΙΚΡΟΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ (2001-2013) 12
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΝΕΩΝ» 2001-2005 Σύμφωνα με τους στόχους της ενιαίας Ευρωπαϊκής εκπαιδευτικής πολιτικής το 2001 το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο υλοποίησε το Πιλοτικό Πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα Νέων» σε Γυμνάσια και Τ.Ε.Ε. με σκοπό να διερευνήσει τις δυνατότητες γενικευμένης εφαρμογής του Προγράμματος Επιχειρηματικότητας στην τυπική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τρείς θεματικές ενότητες: 1) Τα Οικονομικά του Ατόμου, 2) Τα Οικονομικά της Επιχείρησης, 3) Τα Διεθνή Οικονομικά. 14
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ 1. Η μελέτη περίπτωσης (case study). 2. Μαθητοκεντρικές ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες. 15
ΠΡΩΤΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ 2001-2002 400 μαθητές 30 καθηγητές, Σε πανελλαδικό επίπεδο: 30 στελέχη επιχειρήσεων, 16 σχολεία-γυμνάσια και ΤΕΕ (15 δημόσια και 1 ιδιωτικό) Το Πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα Νέων» συνεχίστηκε πιλοτικά για 4 σχολικά έτη μέχρι και το 2004-2005 με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
1. 48ο Γυμνάσιο Αθηνών ΤΙΤΑΝ Α.Ε 2. 2ο Γυμνάσιο Ταύρου ΔΕΛΤΑ 3. 2ο Γυμνάσιο Αμαρουσίου Price - Waterhouse 4. 3ο Γυμνάσιο Κηφισιάς ΜΕΤΑΞΑ ΑΒΕ 5. 1ο Γυμνάσιο Πεύκης Siemens A.E. 6. 2ο Γυμνάσιο Κερατσινίου Bayerische Hypovereinsbank 7. 1ο Γυμνάσιο Τριανδρίας Ελληνική Υφαντουργία 8. 5ο Γυμνάσιο Χαλκίδας ΣΕΛΜΑΝ 9. 9ο Γυμνάσιο Πατρών Coca- Cola 10. 1ο Γυμνάσιο Μήλου Αργυρομεταλλευμάτων-Βαρυτίνης 11.1ο Εσπερινό Τ.Ε.Ε. Αχαρνών Chipita International 12. 1ο Τ.Ε.Ε. Κορωπίου Lavifarm 13. 1ο Τ.Ε.Ε. Πυλαίας (Θεσ/κη) Siemens-Τηλε-βιομηχανική 14. 2ο Τ.Ε.Ε. Ευόσμου ΚΑΝ Ευθυμιάδη 15. 2ο Τ.Ε.Ε. Λάρισας Albio - Holding 16. Εκπαιδευτήρια Ζηρίδη Alpha Bank
ΦΕΚ 7/9/2005 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΓΩ Η θεματολογία της δραστηριότητας περιελάμβανε: Σχεδιασμό ατομικού και οικογενειακού προϋπολογισμού, προσδιορισμό επιπέδου τιμών, διαφήμιση κ.α., οργανωμένη με ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα δράσεων. Παιγνίδια ρόλων Διδακτικές προσεγγίσεις Μέθοδος Project (ερευνητική-ομαδική εργασία) Επίλυση προβλημάτων Καταιγισμός ιδεών (brainstorming) Οργάνωση επισκέψεων σε χώρους παραγωγής, πολιτιστικά κέντρα και μουσεία. Διαθεματική προσέγγιση που χρησιμοποιούσε διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα από το αναλυτικό πρόγραμμα. 18
ΦΕΚ 7/9/ 2005 ΛΥΚΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Βασικοί στόχοι της δραστηριότητας ήταν: Η καλλιέργεια δεξιοτήτων ζωής (επιχειρηματικών δεξιοτήτων) στους μαθητές, Ανάπτυξη πρωτοβουλίας, αυτοπεποίθησης, Καλλιέργεια συνεργατικού πνεύματος, Καλλιέργεια κριτικής σκέψης και Κινητοποίηση των μαθητών για έκφραση και δημιουργία (ανάπτυξη καινοτομιών), ώστε να διεκδικήσουν ενεργό συμμετοχή στο οικονομικό και κοινωνικό «γίγνεσθαι». Διδακτικές προσεγγίσεις Παιχνίδια ρόλων και προσομοιώσεων, εκπαιδευτικές επισκέψεις, μελέτη περίπτωσης, μέθοδος Project κ.ά. 19
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 2005-2010 Τα Προγράμματα «Οικονομία και Εγώ» και «Οικονομία και Επιχειρηματικότητα», στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, λειτούργησαν σε προαιρετική βάση κυρίως μέσω των Προγραμμάτων ΣΕΠ (Αγωγής Σταδιοδρομίας). Από το 2005 ξεκινάει η δράση του Μ.Κ.Ο. «Σωματείο Νεανικής Επιχειρηματικότητας-ΣΕΝ» που ξεκίνησε δράσεις επιχειρηματικότητας στα σχολεία υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας εντός και εκτός του σχολικού προγράμματος (σε προαιρετική βάση). Συμμετείχαν 50.000 μαθητές (2005-2013)
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (2010-2013) 21
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Το Υπουργείο Παιδείας το 2010 ξεκίνησε πιο στοχευμένα την υλοποίηση δράσεων με σκοπό να φέρει τους μαθητές πιο κοντά στην αγορά εργασίας, να ενδυναμώσει τις δεξιότητές τους και να τους ενθαρρύνει να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα και διαγωνισμούς επιχειρηματικότητας και καινοτομίας. Και πιο συγκεκριμένα 22
1 η Δράση: Η υπογραφή του Πρωτοκόλλου Συνεργασίας μεταξύ Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Τεχνικής - Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. 2 η Δράση: Η υποστήριξη και ποιοτική αναβάθμιση της Δευτεροβάθμιας Τεχνικής-Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, προς όφελος της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης με την υποστήριξη συγκεκριμένων δράσεων για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας όπως το Πρόγραμμα Μαθητείας Αποφοίτων ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ και ΙΕΚ για Απόκτηση Επαγγελματικής Εμπειρίας. 23
3 η Δράση: Εντατικοποίηση των δράσεων Επιχειρηματικότητας στα σχολεία που πρακτικά σημαίνει: 1. Περισσότερα Προγράμματα Αγωγής Σταδιοδρομίας, που σχετίζονται με τους τομείς: Προσωπική Ανάπτυξη & Καλλιέργεια Δεξιοτήτων Ζωής, Εργασιακές Σχέσεις & Τομείς Επαγγελμάτων, Εκπαίδευση & Κατάρτιση, Σπουδές & Εργασία στην Ευρώπη. 2. Στοχευμένη συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας με το Σωματείο «Επιχειρηματικότητα Νέων» /JuniorAchievementGreece (ΣΕΝ/JAGreece). 24
Συνολικός αριθμός συμμετεχόντων Μαθητών Συνολικός αριθμός συμμετεχόντων Σχολείων Ποσοστό συμμετοχής Δημόσιων Σχολείων Ποσοστό συμμετοχής Ιδιωτικών 2013 2012 8000 7500 170 150 40% 35% 60% 65%
Προτάσεις για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (1/6) Πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ειδικά στο πρόγραμμα σπουδών των μαθημάτων του Γυμνασίου και του Λυκείου. Προτείνεται να εισαχθεί στο πρόγραμμα σπουδών του Γυμνασίου και του Λυκείου μάθημα «Επιχειρηματικότητας» το οποίο θα αποσκοπεί: A. Στην ανάπτυξη μέσω βιωματικών μεθόδων διδασκαλίας και διαθεματικής διδακτικής προσέγγισης, δεξιοτήτων συναισθηματικής νοημοσύνης και επιχειρηματικού πνεύματος στους μαθητές και B. Στην πληροφόρηση των νέων για τις δυνατότητες ανάληψης επιχειρηματικών σχεδίων και πως αυτά καταρτίζονται. 29
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (2/6) Χρειάζεται επίσης διάχυση της «κουλτούρας επιχειρηματικότητας» στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του Λυκείου. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ: ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Τα θέματα των Project στο Λύκειο εμπίπτουν στους κύκλους : α) «Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες», β) «Τέχνη και Πολιτισμός», γ) «Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία» και δ) «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη». Η καλλιέργεια «επιχειρηματικής κουλτούρας» μπορεί να συνδυαστεί με τα θέματα των Project στο Λύκειο με την υλοποίηση συγκεκριμένων επιχειρηματικών σχεδίων και 30 οργάνωση δραστηριοτήτων (έρευνα πεδίου) από τους μαθητές.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (3/6) Να δοθεί έμφαση στην τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση με εισαγωγή στο αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος της «Επιχειρηματικότητας». Ταυτόχρονη διάχυση της επιχειρηματικότητας στα διδασκόμενα μαθήματα της κάθε ειδικότητας. Κατάρτιση ειδικών προγραμμάτων Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης από τα ΚΕΣΥΠ. Ενεργή εμπλοκή του επαγγελματικού προσανατολισμού και των Αρχών Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού για την προώθηση της επιχειρηματικής νοοτροπίας στους μαθητές. 31
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (4/6) Η ανεπαρκής παροχή ειδικής κατάρτισης στους εκπαιδευτικούς σχετικά με τους τρόπους εισαγωγής της έννοιας της επιχειρηματικότητας στην αίθουσα διδασκαλίας και η τρέχουσα έλλειψη σχεδίων εκπαίδευσης για την κάλυψη του κενού έχει λειτουργήσει ανασταλτικά. Χρειάζεται επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Ποιοί όμως θα την πραγματοποιήσουν; Τα τμήματα Οργάνωσης και Διοίκησης των Πανεπιστημίων μπορούν να βοηθήσουν γεωγραφικά. 32
Προτείνεται να οργανώνονται στο σχολείο βιωματικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες που να καθοδηγούν τους μαθητές να διαχειρίζονται πραγματικές οικονομικές καταστάσεις προκειμένου να ανακαλύψουν τη γνώση: Ο προγραμματισμός δραστηριοτήτων με οργανωμένο τρόπο από τους μαθητές για τη συγκέντρωση χρημάτων για μια δραστηριότητα του σχολείου/εκδρομή, Η απόκτηση ορθολογικής καταναλωτικής συμπεριφοράς μέσω έρευνας πεδίου και διεξαγωγή από τους μαθητές ερευνών αγοράς στη γειτονιά τους. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (5/6) Η διοργάνωση φιλανθρωπικών αγορών (bazaar) με κατασκευές και έργα μαθητών με εμπλοκή και της κοινότητας στην οποία βρίσκεται το κάθε σχολείο Η διοργάνωση μεταξύ σχολείων «μαθητικών επιχειρηματικών 33
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (6/6) Εντατικοποίηση της ενημέρωσης των μαθητών και των καθηγητών μέσω των Σχολικών Συμβούλων και των ΚΕΣΥΠ για την αύξηση της συμμετοχής των σχολείων στα προγράμματα του Σ.Ε.Ν. Να υπάρξει συγκεκριμένη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της εθνικής διοίκησης (των υπουργείων Οικονομίας, Βιομηχανίας, Ανάπτυξης και Παιδείας). Απαιτούνται εκστρατείες και δραστηριότητες ευαισθητοποίησης στην επιχειρηματικότητα και για τις δυο βαθμίδες (Α/θμια και Β/θμια). 34
Κλείνοντας Δουλεύοντας το σχολείο στα πλαίσια του επιχειρηματικού πνεύματος, ο μαθητής: θα πάρει την επιχειρηματική γνώση με βιωματικό τρόπο, θα πάψει να είναι ένας παθητικός δέκτης και θα παίρνει πρωτοβουλίες, δεν θα φοβάται την ανάληψη κινδύνου, θα σκέφτεται με ορθολογικά κριτήρια και θα λαμβάνει αποφάσεις, θα μετατραπεί έτσι σε δημιουργό της γνώσης... Η κοινωνία της γνώσης είναι το κυρίαρχο αίτημα και ο στόχος της νέας εποχής για την αντιμετώπιση της διεθνούς κρίσης. Η γνώση είναι η δύναμη που κινεί τη διεθνή οικονομία τον 21 ο αιώνα. Η ανάπτυξη της οικονομίας μας μπορεί να επιτευχθεί με την επένδυση στην ευρηματικότητα, την έρευνα και την καινοτομία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δηλαδή με την επένδυση στην νεανική επιχειρηματικότητα. 35
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ 36
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑ Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Η Επιχειρηματικότητα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: Εφαρμογή και Προοπτικές Δρ. Βασιλική Μπρίνια Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας Διδάσκουσα και μέλος Επιτροπής Προγράμματος Σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής και της Εκπαίδευσης Ο.Π.Α.