ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΥΟΛΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΧΝ ΚΑΗ ΑΝΘΡΧΠΗΣΗΚΧΝ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΓΖΜΟΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΥΟΛΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΧΝ ΚΑΗ ΑΝΘΡΧΠΗΣΗΚΧΝ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΓΖΜΟΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ ΔΗΓΗΚΔΤΖ: ΓΗΑ ΒΗΟΤ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ: ΠΟΛΗΣΗΚΔ, ΔΠΗΜΟΡΦΧΖ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΔ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑ ΚΑΗ ΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΧΝ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: Γιεπεωνηζη ηυν επιμοπθυηικϊν αναγκϊν ηυν διεςθςνηϊν ηυν ζσολικϊν μονάδυν ηηρ Ππυηοβάθμιαρ Δκπαίδεςζηρ ηηρ πεπιοσήρ Παηπϊν Δπιβλέπυν καθηγηηήρ: Γ. Βεπγίδηρ Δπιηποπή Δξέηαζηρ: Καμαπιανψρ Ηυάννηρ Αζημάκη Άννς Μεηαπηςσιακή θοιηήηπια: Γιαννικοποωλος Φυηεινή Α. Μ: 241 ΑΚΑΓΖΜΑΨΚΟ ΔΣΟ 2010-2011 ΠΑΣΡΑ, 2011 0

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ει. 1 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ 4 ΠΔΡΗΛΖΦΖ 5 ABSTRACT 7 ΔΤΡΔΣΖΡΗΟ ΠΗΝΑΚΧΝ ΚΑΗ ΥΖΜΑΣΧΝ 9 ΔΗΑΓΧΓΖ 10 ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΚΖ 13 ΜΔΡΟ ΠΡΧΣΟ 1. ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ 16 1.1. Έξγν ησλ Γηεπζπληψλ ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ. 16 1.2. Γεληθά θαζήθνληα θαη αξκνδηφηεηεο ησλ Γηεπζπληψλ ζρνιείσλ. 17 1.3. Καζήθνληα θαη αξκνδηφηεηεο ησλ Γηεπζπληψλ ζε ζρέζε κε ην χιινγν ησλ δηδαζθφλησλ. 18 1.4. Καζήθνληα θαη αξκνδηφηεηεο ησλ Γηεπζπληψλ ησλ ζρνιείσλ ζε ζρέζε κε ηνπο ρνιηθνχο ζπκβνχινπο, ην Γηεπζπληή εθπαίδεπζεο θαη ηνλ Πξντζηάκελν ηνπ Γξαθείνπ. 20 1.5. Καζήθνληα θαη αξκνδηφηεηεο ησλ Γηεπζπληψλ ζρνιείσλ ζε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο. 20 1.6. Καζήθνληα θαη αξκνδηφηεηεο ησλ Γηεπζπληψλ ζε ζρέζε κε ηα φξγαλα ιατθήο ζπκκεηνρήο θαη ηνπο άιινπο ζπληειεζηέο ηεο εθπαίδεπζεο. 21 1.7.Δπηινγή ησλ δηεπζπληψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, δηάξθεηα ζεηείαο, αμηνιφγεζε. 22 1.8. Απαηηνχκελεο πξνυπνζέζεηο. 23 1.9. Πξφγξακκα επηκφξθσζεο δηεπζπληψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ. 23 1.10. Ο ξφινο ηνπ δηεπζπληή ζρνιηθήο κνλάδαο ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε. 25 ΜΔΡΟ ΓΔΤΣΔΡΟ 2. ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ 29 2.1. Γηαζαθήληζε φξσλ. 29 2.1.1. Ζ έλλνηα ηεο αλάγθεο. 29 2.1.2. Ζ έλλνηα ηεο επηκφξθσζεο. 32 2.1.2.1. Ζ επηκφξθσζε θαη ε ζρέζε ηεο κε ηε δηαβίνπ κάζεζε. 34 1

2.1.2.2. Σξφπνη επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. 37 2.1.2.3. Σα δνκηθά ζηνηρεία ηεο επηκφξθσζεο. 41 2.1.2.4. Πψο θαηαλννχκε ζήκεξα ηελ επηκφξθσζε. 42 2.1.2.5. Έλα κνληέιν εθπαίδεπζεο ελειίθσλ. 43 2.2. Αλαζθφπεζε βηβιηνγξαθίαο. 46 2.3. Ζ ζπζηεκηθή κεζνδνινγία. 60 2.3.1. Ζ ζεσξία ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. 61 2.3.2. Ζ αιιειεπίδξαζε ζηε ζεσξία ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. 61 2.3.3. Ο ρξφλνο σο κεηαβιεηή ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. 62 2.3.4. Οξηζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο. 63 2.3.5. Σα θνηλσληθά ζπζηήκαηα. 64 2.3.6. Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. 67 2.3.7. Οη ιεηηνπξγίεο ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. 72 2.3.8. Βαζηθέο παξαδνρέο γηα ηα κνληέια ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. 73 2.3.9. Σα δπν βαζηθά ζηνηρεία ελφο κνληέινπ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. 75 2.3.10. Ζ επηκφξθσζε σο θνηλσληθφ ζπζηεκα. 76 2.3.11. Οη ιεηηνπξγίεο ηεο νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο θαη ε ζρέζε ηνπο κε ηελ επηκφξθσζε. 82 ΜΔΡΟ ΣΡΗΣΟ 3. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΚΟ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΜΟ 84 3.1. θνπφο θαη ζηφρνη ηεο έξεπλαο. 84 3.2. Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα. 85 3.3. Πιεζπζκφο θαη ππνθείκελα ηεο έξεπλαο. 86 3.4. Ζ επηινγή ηεο εξεπλεηηθήο κεζφδνπ. 89 3.5. Ζ επηινγή ηεο εξεπλεηηθήο ηερληθήο. 92 3.5.1. Ζ δφκεζε ηνπ εξεπλεηηθνχ εξγαιείνπ. 96 3.5.2. Σα ραξαθηεξηζηηθά κηαο θαιήο ζπλέληεπμεο. 101 3.5.3. Ο ζρεδηαζκφο θαη ε πξνεηνηκαζία ησλ ζπλεληεχμεσλ. 103 3.5.4. Ο νδεγφο ηεο ζπλέληεπμεο. 108 3.5.5.Γηαδηθαζία ζπιινγήο δεδνκέλσλ. 110 3.5.6. Ζ είζνδνο ζην πεδίν θαη ε πινπνίεζε ησλ ζπλεληεχμεσλ. 110 3.5.7. Γενληνινγία πνπ δηέπεη ηηο ζπλεληεχμεηο. 114 3.6. Πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο. 117 2

3.7. Δγθπξφηεηα θαη αμηνπηζηία. 118 3.8. Ζ Αλάιπζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ εξεπλεηηθψλ δεδνκέλσλ. 126 3.9. Παξνπζίαζε θαη εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο. 133 3.10. πδήηεζε-πκπεξάζκαηα. 206 3.11. Αληί επηιφγνπ. 220 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 223 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ: ΟΗ ΤΝΔΝΣΔΤΞΔΗ ΣΧΝ ΓΗΔΤΘΤΝΣΧΝ 231 3

ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Οινθιεξψλνληαο ηηο κεηαπηπρηαθέο κνπ ζπνπδέο ζην Παλεπηζηήκην Παηξψλ θαη ζην Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, ζα ήζεια απφ θαξδηάο λα επραξηζηήζσ φινπο εθείλνπο πνπ κε βνήζεζαλ λα νινθιεξψζσ ηε Γηπισκαηηθή κνπ εξγαζία θαη ηδίσο: Σνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή θν Γεκήηξε Βεξγίδε γηα ην ρξφλν πνπ αθηέξσζε ζηελ επίβιεςε ηεο εξγαζίαο κνπ, ηελ θαζνδήγεζή ηνπ θαη ηελ ακέξηζηε ζπκπαξάζηαζή ηνπ. Σνπο θαζεγεηέο ηεο Δμεηαζηηθήο Δπηηξνπήο θ.θ. Αζεκάθε Άλλα θαη Κακαξηαλφ Ησάλλε, γηα ηελ θαζνδήγεζε πνπ κνπ παξείραλ. Σν Γηεπζπληή ηνπ 54 νπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ Πάηξαο, ζην νπνίν ππεξεηνχζα θαηά ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο εξγαζίαο κνπ γηα ηελ ππνζηήξημή ηνπ. ινπο ηνπο δηεπζπληέο πνπ κνπ παξαρψξεζαλ ηηο ζπλεληεχμεηο ηεο έξεπλαο πνπ αθνινπζεί, κε απξνζδφθεηε πξνζπκία, παξά ηηο απμεκέλεο ππνρξεψζεηο ηνπο, απνδεηθλχνληαο φηη εθηφο απφ δηεπζπληέο μέξνπλ λα παξακέλνπλ θαινί ζπλάδειθνη. Ηδίσο ζέισ λα επραξηζηήζσ ηε δηεπζχληξηα πνπ κνπ παξαρψξεζε ηελ πηινηηθή ζπλέληεπμε γηα ην ρξφλν πνπ κνπ δηέζεζε θαη ηελ πνιχηηκε ζπλεξγαζία ηεο. Σέινο, ζέισ λα επραξηζηήζσ ην ζχδπγφ κνπ θαη ηνπο θίινπο κνπ γηα ηε ζπκπαξάζηαζε θαη ηελ ππνκνλή ηνπο. 4

ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ παξνχζα εξγαζία δηεξεπλά ηηο επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ησλ δηεπζπληψλ Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ ηεο πεξηνρήο Παηξψλ, φπσο ηηο αληηιακβάλνληαη θαη ηηο πεξηγξάθνπλ νη ίδηνη. Ζ εξγαζία μεθίλεζε απφ ην Φεβξνπάξην ηνπ 2010 θαη νινθιεξψζεθε ηνλ Ηνχιην ηνπ ίδηνπ έηνπο. ηελ έξεπλα πήξαλ κέξνο 13 δηεπζπληέο ζρνιηθψλ κνλάδσλ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηεο πεξηνρήο ηεο Πάηξαο. Γηα ηε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο ηεο έξεπλαο, ρξεζηκνπνηήζεθε ε ζεσξία ησλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ θαη σο εξεπλεηηθφ εξγαιείν ε εκηδνκεκέλε ζπλέληεπμε, ηελ νπνία αθνινχζεζε πνηνηηθή αλάιπζε πεξηερνκέλνπ. Μεηά ηνλ πξνζδηνξηζκφ θαη ηελ θαηαγξαθή ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη δηεπζπληέο ζην θαζεκεξηλφ ηνπο έξγν, ηελ θαηαγξαθή ησλ ηξφπσλ αληηκεηψπηζήο ηνπο θαη ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ επίιπζή ηνπο, πξνζπάζεζα λα πξνζδηνξίζσ ηηο πξνζσπηθέο ηνπο αλάγθεο γηα επηκφξθσζε. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, δηαπηζηψζεθε φηη νη ζπκκεηέρνληεο δηεπζπληέο ζρνιηθψλ κνλάδσλ αληηκεησπίδνπλ πνιιά πξνβιήκαηα ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο, ηα νπνία επηιχνπλ θπξίσο κε ηελ εκπεηξία ή ηελ άηππε εθπαίδεπζε. Δπηπιένλ, παξά ηα απμεκέλα ηππηθά πξνζφληα πνπ δηαζέηνπλ, εμέθξαζαλ κεγάιε αλάγθε επηκφξθσζεο γηα ηηο εμήο, θπξίσο, ζεκαηηθέο πεξηνρέο, ηηο νπνίεο ζεσξνχλ ζχγρξνλεο, ελδηαθέξνπζεο θαη θξίζηκεο σο πξνο ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπο θαη ηελ θαιχηεξε άζθεζε ησλ θαζεκεξηλψλ θαζεθφλησλ ηνπο: Ζ δηαρείξηζε ζπγθξνχζεσλ, ε παξαθίλεζε-παξψζεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε εγεζία ζηε ζρνιηθή κνλάδα θαη ν ζπλδπαζκφο ηεο κε ηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε ηνπ δηεπζπληή θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε εηζαγσγή θαη εθαξκνγή θαηλνηνκηψλ θαη θαηλνηφκσλ πξνγξακκάησλ, ε εθπαηδεπηηθή λνκνζεζία, ν πξνγξακκαηηζκφο ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο, ε αμηνιφγεζε ηεο πξνφδνπ ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο. Οη πεξηζζφηεξνη δηεπζπληέο πξνηηκνχλ ε επηκφξθσζε λα μεθηλά πξηλ απφ ηελ αλάιεςε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο θαη λα ζπλερίδεηαη πεξηνδηθά κε απαιιαγή απφ ηα θαζήθνληά ηνπο, ελψ επηζπκνχλ ε επηκφξθσζε λα γίλεηαη ζε νκάδεο, κε βησκαηηθέο κεζφδνπο, απφ επηκνξθσηέο πνπ εθηφο απφ πηζηνπνηεκέλεο επηζηεκνληθέο γλψζεηο δηαζέηνπλ θαη πείξα ζηελ άζθεζε ηνπ θαζεκεξηλνχ δηνηθεηηθνχ έξγνπ. 5

Λέξειρ-κλειδιά: επηκνξθσηηθέο αλάγθεο, δηεπζπληέο ζρνιηθψλ κνλάδσλ, αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ, ζεσξία θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ, αξρηθή επηκφξθσζε, πεξηνδηθή επηκφξθσζε 6

ABSTRACT This study investigates the educational needs of Primary School Principals in the city of Patras, as they are perceived and defined by the Principals themselves. The study was carried out from February to July 2010 and it involved a total of 13 Primary School Principals of the city of Patras. In order to investigate the above-mentioned subject, we applied the theory of social systems. As a research tool, I used the semi-structured interview. Qualitative content analysis has been used to analyse the data. After defining and recording the daily problems that Principals face in their work, the recording of the methods used to solve these problems and the detection of factors which affect the way these difficulties are dealt with, I tried to determine the Principals personal educational requirements. According to the results arising from the research, the Principles faced many problems which were solved using mainly their experience or informal education. In addition, despite the higher qualifications they have acquired, they indicated that it was essential that they attained further training and education in the following thematic areas which they considered modern, interesting and critical where decisions concerning problem solving and the efficient handling of their everyday tasks are concerned: management of conflicts, incentive-promotion of staff, leadership within the school and its connection to the professional advancement of the Principle and the staff, the introduction and application of ground-breaking methods and innovative projects, Educational Law, planning of the school year and the evaluation of the progress of the school. Most of the Principals prefer that their training and education should start before they begin their work as headmasters and that it should continue in a periodical way. Also they believe that while they are being trained, they should be relieved of their duties at the schools. They expect that their training will be based on empirical methods and that the personnel whose task will be to provide further education should have scientific knowledge on the subjects to be dealt with and be experienced in the practice of management. 7

Key-words: educational needs, Primary School Units Principals, problem solving, experience, informal education, theory of social systems, initial education, periodical education, management. 8

ΔΤΡΔΣΖΡΗΟ ΠΗΝΑΚΧΝ ΚΑΗ ΥΖΜΑΣΧΝ ρήµα 1: Ζ ππξαµίδα αλαγθψλ ηνπ Maslow. ει. 30 Πίλαθαο 1: χγθξηζε παξαδνζηαθήο θαη ζπζηεκηθήο κεζφδνπ. 61 ρήκα 2: Σα ηέζζεξα ζπζηαηηθά ζηνηρεία ελφο ζπζηήκαηνο. 65 ρήκα 3: ρέζεηο πνπ ππάξρνπλ κέζα ζην ζχζηεκα. 75 ρήκα 4: Ο θνηλσληθννηθνλνκηθφο ζρεµαηηζµφο. 78 Πίλαθαο 2: Ζ επηκφξθσζε σο ζχζηεκα. 81 9

ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ παξνχζα εξεπλεηηθή εξγαζία εληάζζεηαη ζηα πιαίζηα ησλ ππνρξεψζεψλ κνπ γηα ηελ εθπφλεζε δηπισκαηηθήο εξγαζίαο θαηά ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ δηεηνχο Μεηαπηπρηαθνχ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ ηνπ Παηδαγσγηθνχ Σκήκαηνο Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ κε θαηεχζπλζε: Γηαβίνπ εθπαίδεπζε Πνιηηηθέο, επηκφξθσζε θαη ηερλνινγίεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσληψλ. Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ην Μάξηην σο ην Μάην ηνπ έηνπο 2010, κε ζπλεληεχμεηο ησλ δηεπζπληψλ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο (Π.Δ.) ηεο πεξηνρήο Παηξψλ, πνπ ηνπνζεηήζεθαλ κε ηηο ηειεπηαίεο θξίζεηο γηα επηινγή ζηειερψλ ζηελ εθπαίδεπζε, ην 2007. Σν ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ κνπ γηα ην δήηεκα ηεο δηεξεχλεζεο ησλ επηκνξθσηηθψλ αλαγθψλ ησλ δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε πξνθιήζεθε κέζα απφ ηελ παξαθνινχζεζε ησλ καζεκάησλ «Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ», ηνπ β εμακήλνπ θαη «Δπαγγεικαηηθή Αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ» ηνπ γ εμακήλνπ, φπνπ ηνλίζηεθε ε ζπνπδαηφηεηα ηεο επηκφξθσζεο ησλ δηεπζπληψλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε βάζε ηηο αλάγθεο ηνπο, ζε κηα δηαξθψο κεηαβαιιφκελε θνηλσλία. ε απηέο ηηο θνηλσληθέο θη εθπαηδεπηηθέο ζπλζήθεο ν ξφινο ηνπ δηεπζπληή είλαη πνιχπιεπξνο θαη νινέλα πην απαηηεηηθφο. Ζ παξαθνινχζεζε ησλ καζεκάησλ απηψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο αξλεηηθέο εκπεηξίεο πνπ έρσ απνθνκίζεη, απφ ηελ πιεζψξα ησλ επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκάησλ πνπ έρσ παξαθνινπζήζεη σο εθπαηδεπηηθφο ζηε δεκφζηα εθπαίδεπζε, ε ηξηεηήο πξνυπεξεζία κνπ ζε ζέζε πξντζηακέλεο ζε ζρνιεία ηεο ππαίζξνπ, θαζψο θαη ην δεχηεξν Πηπρίν πνπ θαηέρσ ζηε Γηνίθεζε επηρεηξήζεσλ απφ ην Α.Σ.Δ.Η. Πάηξαο, ηξνθνδφηεζαλ ην ελδηαθέξνλ κνπ γηα ηε δηεξεχλεζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα δηεπζπληηθά ζηειέρε ησλ δεκνηηθψλ ζρνιείσλ θαη ηε δηεξεχλεζε ησλ επηκνξθσηηθψλ ηνπο αλαγθψλ. Οη αλάγθεο επηκφξθσζεο ησλ δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ γηα ηηο κεγάιεο ζρνιηθέο κνλάδεο ηεο πφιεο ηεο Πάηξαο είλαη ζεκαληηθέο, αθνχ ην ζεζκηθφ πιαίζην πξνβιέπεη γηα απηνχο έλα πιήζνο θαζεκεξηλψλ αξκνδηνηήησλ, ελψ φπσο μέξνπκε, νη δηεπζπληέο αλαιακβάλνπλ ππεξεζία ρσξίο λα έρεη πξνεγεζεί γη απηνχο θάπνηα ζπζηεκαηηθή επηκφξθσζε. Καζψο δειαδή νη απαηηήζεηο ηνπ ξφινπ ηνπο -ζχκθσλα κε φζα ιέλε θαη νη ίδηνη- ζπλερψο απμάλνληαη, δε ζπκβαίλεη ην ίδην θαη κε ηελ επηκφξθσζή ηνπο. Δπίζεο, ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα επηιέρηεθε γηαηί, φπσο πξνθχπηεη απφ ηελ 10

αλαζθφπεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο είλαη πξσηφηππν θη αλαθέξεηαη ζε έλα ζεκαληηθφ θαη θαίξην πξφβιεκα πνπ κπνξεί λα εμεηαζηεί κε ηελ επηζηεκνληθή εξεπλεηηθή κέζνδν (Παξαζθεπφπνπινο, 1993β: 53-58), εθφζνλ δελ έρεη γίλεη άιιε έξεπλα ζρεηηθά κε ηηο επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ησλ δηεπζπληψλ ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζην Ννκφ Αραΐαο. Μπνξνχκε λα πνχκε ινηπφλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα ζπκβάιιεη ζηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο, κέζα απφ ηελ θαιχηεξε πεξηγξαθή ελφο θαηλνκέλνπ θαη ηελ ζχλδεζε κεηαμχ ζεσξίαο θαη πξάμεο. Δπηπιένλ πεξηνξίδεηαη ζηηο δηαπηζηψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο, αθήλνληαο ζηελ άθξε ηηο αμηνινγηθέο θξίζεηο. Δπίζεο έρεη πξαθηηθή ρξεζηκφηεηα, θαζψο επηρεηξεί λα θσηίζεη θαη λα επηιχζεη έλα επίθαηξν πξφβιεκα, αθνχ ζε παιηφηεξεο, πεξηζηαζηαθέο καο ζπδεηήζεηο, νη δηεπζπληέο ηφληδαλ φηη ε κφλε επηκφξθσζε πνπ έγηλε ήηαλ ε κεηεθπαίδεπζε ζην Γηδαζθαιείν θαη θάπνηεο ζπάληεο ζπλαληήζεηο κε ηνλ Πξντζηάκελν ηεο Πξσηνβάζκηαο ηηο νπνίεο δελ ραξαθηήξηδαλ αθξηβψο επηκφξθσζε, αιιά κηθξέο εκεξίδεο κέζα απφ ηηο νπνίεο έπαηξλαλ θαηεπζπληήξηεο γξακκέο δξάζεο. Σα απνηειέζκαηα ηεο εξεπλεηηθήο απηήο πξνζπάζεηαο, ειπίδσ φηη ζα αμηνπνηεζνχλ θαηάιιεια, ψζηε λα ζρεδηαζηνχλ πξνγξάκκαηα επηκφξθσζεο ησλ δηεπζπληψλ πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε θαη ζηελ επηηπρία ηνπ έξγνπ ηνπο ζην κέιινλ. Δπίζεο, κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηα Παηδαγσγηθά Σκήκαηα Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, ηα νπνία παξέρνπλ ηηο βαζηθέο ζπνπδέο ζηνπο κειινληηθνχο εθπαηδεπηηθνχο, θάπνηνη εθ ησλ νπνίσλ ζα γίλνπλ δηεπζπληέο, ψζηε λα ζπκπιεξψζνπλ ην Πξφγξακκα πνπδψλ θαη λα παξέρνπλ κηα θαιή πξνεηνηκαζία θαη ηνλ επαξθή επαγγεικαηηθφ «εμνπιηζκφ» ζε απηνχο. Γεληθφηεξα, κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ νπνηνδήπνηε θνξέα αλαιάβεη ζην κέιινλ ηελ επηκφξθσζε ησλ δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ, λα νξγαλψζεη επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα κε βάζε ηηο πξαγκαηηθέο ηνπο αλάγθεο, φπσο απηνί ηηο έρνπλ δηαηππψζεη. Με άιια ιφγηα, ε παξνχζα έξεπλα, ζα κπνξνχζε λα πξνζθέξεη επθαηξίεο πξνβιεκαηηζκνχ θαη αλαζηνραζκνχ γηα ηηο επηκνξθσηηθέο αλάγθεο ησλ δηεπζπληψλ Πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Σα ζπκπεξάζκαηά ηεο ζα κπνξνχζαλ λα έρνπλ ζεκαζία γηα ηελ κειινληηθή ράξαμε θαη εθαξκνγή κηαο επηκνξθσηηθήο πνιηηηθήο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ελδπλάκσζήο ηνπο. Απφ ηελ πιεπξά ηεο εξεπλήηξηαο έγηλε πξνζπάζεηα ψζηε ε έξεπλα, κέζα απφ κηα «πνξεία ινγηθή θαη δενληνινγηθή» (Mason, 2003: 73), «λα ζπληειέζεη ζηνλ εκπινπηηζκφ ηεο ζεσξίαο θαη ζηε βειηίσζε ηεο 11

πξάμεο», παξφιν πνπ «δελ ππάξρνπλ αζθαιή θξηηήξηα γηα ηελ αλαγλψξηζε ηεο ρξεζηκφηεηαο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο». Ζ ζπλεηζθνξά ηεο γλσξίδνπκε βέβαηα, φηη είλαη κηθξή, ειπίδνπκε λα κελ είλαη αζήκαληε, αθνχ ε έξεπλα «δελ αμηνινγείηαη κφλν απφ ηα πξνβιήκαηα πνπ ιχλεη αιιά θη απφ ηα εξσηήκαηα πνπ ζέηεη γηα κειινληηθή δηεξεχλεζε» (Βάκβνπθαο, φ.π: 101 θαη 103). Ζ έξεπλα αλαπηχζζεηαη ζε ηξία κέξε. ην πξψην κέξνο ηεο ζα γίλεη αλαθνξά ζην ππάξρνλ ζεζκηθφ πιαίζην ζρεηηθά κε ην έξγν ησλ δηεπζπληψλ ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, ηα θαζήθνληα θαη ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπο, ηνλ ηξφπν θαη ηηο πξνυπνζέζεηο επηινγήο ηνπο, ην πξφγξακκα επηκνξθσζήο ηνπο. ην δεχηεξν κέξνο ζα αλαπηπρζεί ε πξνβιεκαηηθή καο γηα ην δήηεκα ηεο δηεξεχλεζεο ησλ επηκνξθσηηθψλ αλαγθψλ ησλ δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ, κέζα απφ παξνπζίαζε θαη ηελ θξηηηθή εμέηαζε ζεκάησλ ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ην αληηθείκελν ηεο κειέηεο. Σν κέξνο απηφ επίζεο, πεξηιακβάλεη ηελ βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε ζρεηηθά κε ηελ δηεξεχλεζε ησλ επηκνξθσηηθψλ αλαγθψλ ζηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ, θαζψο ηελ παξνπζίαζε ηνπ ζεσξεηηθνχ πιαηζίνπ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηε κειέηε. Σν ηξίην κέξνο ηεο κειέηεο αλαθέξεηαη ζην κεζνδνινγηθφ ζρεδηαζκφ θαη ζηνλ ηξφπν δηεμαγσγήο ηεο. Μεζνδνινγηθφ εξγαιείν γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ ήηαλ ε πνηνηηθή (εκηδνκεκέλε ζπλέληεπμε) κέζα απφ ηελ νπνία νη δεθαηξείο δηεπζπληέο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα πεξηγξάθνπλ ην ξφιν ηνπο φπσο ηνλ γλσξίδνπλ, ηνλ αληηιακβάλνληαη θαη ησλ βηψλνπλ, ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ άζθεζε ηνπ θαζεκεξηλνχ έξγνπ ηνπο, ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ηα επηιχνπλ, ηηο επηκνξθσηηθέο ηνπο εκπεηξίεο θαη ηελ επηκφξθσζε πνπ ζα ήζειαλ. Χο εξγαιείν αλάιπζεο ρξεζηκνπνηήζεθε ε αλάιπζε πεξηερνκέλνπ ησλ ζπλεληεχμεσλ, κέζα απφ ηελ νπνία γίλεηαη ιεπηνκεξήο πεξηγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ θαη επηρεηξείηαη ν εξκελεπηηθφο ζρνιηαζκφο ηνπο. Σέινο, παξνπζηάδνληαη ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ απηή ηελ κειέηε. 12

ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΚΖ Ζ εθπαίδεπζε βξίζθεηαη ζήκεξα αληηκέησπε κε πνιιέο πξνθιήζεηο, ζηηο νπνίεο θαιείηαη λα αληαπνθξηζεί θαη λα επαλαπξνζδηνξίζεη ηνπο ζηφρνπο ηεο γηα λα κπνξέζεη λα αληεπεμέιζεη ζ απηέο. Οη ξαγδαίεο θνηλσληθν-νηθνλνκηθέο θαη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο πνπ ζεκεηψλνληαη ζηηο κέξεο καο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο εμειίμεηο ζην ρψξν ηεο, έρνπλ δεκηνπξγήζεη θάπνηεο λέεο ζπλζήθεο ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο θαιείηαη λα ιεηηνπξγήζεη ε εθπαίδεπζε θαη εηδηθφηεξα ν εθπαηδεπηηθφο, αιιά θαη ν δηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο. Σηο πξνθιήζεηο ηεο ζεκεξηλήο επνρήο πνπ θαιείηαη λα απαληήζεη ην ζρνιείν, θαινχληαη θαη επέθηαζε λα γλσξίδνπλ θαη λα αληηκεησπίδνπλ νη δηεπζπληέο. Δπίζεο, ν εθπαηδεπηηθφο αιιά θαη ν θάζε δηεπζπληήο ελδερνκέλσο, νθείιεη λα αληηιακβάλεηαη ηφζν ηελ αξρηθή φζν θαη ηελ ελδνυπεξεζηαθή ηνπ θαηάξηηζε σο αλαπφζπαζην κέξνο ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ αλάπηπμεο, ε νπνία έρεη έλα δηαβίνπ ραξαθηήξα. Ζ πηνζέηεζε ελφο λένπ ζρήκαηνο επαγγεικαηηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θξίλεηαη απαξαίηεηε ζε έλα ζπλερψο κεηαβαιιφκελν θφζκν, πνπ θηλείηαη απφ ηε βηνκεραληθή επνρή ζηελ επνρή ηεο πιεξνθνξίαο, απφ ηε λεσηεξηθφηεηα ζηελ απξνζδηνξηζηία θαη ηε κε πξνβιεςηκφηεηα ηεο κεηαλεσηεξηθφηεηαο, αλαθέξεη ην επξσπατθφ πξφγξακκα EURYDICE (Γθξίηδηνο, 2006: 155). ε επίπεδν ζεζκψλ, φπσο ιέεη ν Κφθθνο (2005: 112) νη βαζηθνί ζεζκνί πνπ δηακνξθψζεθαλ ζηε ζχγρξνλε ειιεληθή θνηλσλία, δελ αλαπηχρζεθαλ κε ελδνγελή ηξφπν, δειαδή δελ ππήξμαλ απνηέιεζκα δηεξγαζηψλ θαη δπκψζεσλ ζηνπο θφιπνπο ηεο θνηλσλίαο. Ζ ζεζκηθή αλαβάζκηζε ηεο θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε έγηλε ζηελ Διιάδα κε ην Νφκν 1286/82. Με ην Νφκν απηφ επηηπγράλεηαη ε έληαμε ηεο θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην Παλεπηζηήκην θαη απμάλεηαη ν ρξφλνο ζπνπδψλ. Ζ επέθηαζε ηεο ελδνυπεξεζηαθήο επηκφξθσζεο ζε φια ηα επξσπατθά θξάηε-κέιε (Neave, 1998: 90-91 θαη 110) δείρλεη πφζν ε επζχλε ηεο αλαλέσζεο έρεη κεηαηεζεί ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ βξίζθνληαη ήδε ζηα κηζά ηεο ζηαδηνδξνκίαο ηνπο, αληί λα επηρεηξείηαη ε εηζαγσγή ηεο κε πξνγξάκκαηα αξρηθήο θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ηελ αλαβάζκηζε ηνπ πνιηηηζηηθνχ πιαηζίνπ θαη ηεο ελ γέλεη θνπιηνχξαο ηεο εθπαηδεπηηθήο κνλάδαο, ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη ν δηεπζπληήο ζε ζρέζε πάληα θαη κε ην βαζκφ απηνλνκίαο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο απφ ηελ θεληξηθή δηνίθεζε (Day, 2003). 13

Ζ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή πνπ αθνινπζήζεθε ζηελ Διιάδα (Ν. 1566/85) δηέγξαςε κηα εληειψο αληίζηξνθε πνξεία, ηνπιάρηζην ζε επίπεδν εθπαηδεπηηθήο θαη δηδαθηηθήο πξάμεο, κε ηα θιεηζηά αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα, ηελ απζηεξή πξνδηαγξαθή ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο θαη ηελ εληνιή γηα ηελ πηζηή ηήξεζή ηεο. Σν πιαίζην απηφ δηακνξθψλεη έλα ζρνιείν ζην νπνίν ζεσξείηαη φηη είλαη εχθνιν ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα δηδάμνπλ, ηειηθά φκσο ην ζρνιείν απηφ θαηαιήγεη λα είλαη έλα ζρνιείν φπνπ είλαη εχθνιν ζηελ πνιηηεία λα ηνπο ειέγμεη θαη λα ηαπηίζεη ζηε ζπλείδεζή ηνπο θαη ζηε ζπλείδεζε ησλ γνλέσλ θαη ησλ καζεηψλ ηελ ίζε κεηαρείξηζε κε ηελ ίδηα κεηαρείξηζε (Κνζζπβάθε, 2003: 94). Παξφκνηεο απφςεηο δηαηππψλεη θαη ν Ππξγησηάθεο (1992: 35-41) ν νπνίνο δηαπηζηψλεη φηη ην πιαίζην εξγαζίαο ησλ Διιήλσλ εθπαηδεπηηθψλ πξνζδηνξίδεηαη απφ ηξία επάιιεια επίπεδα: Σν θεληξηθφ επίπεδν (Τπνπξγείν Παηδείαο), ην επίπεδν ηεο δηνίθεζεο ζηα πιαίζηα ηνπ Ννκνχ (Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε Ννκνχ) θαη ην ζρνιείν κε ην δηεπζπληή θαη ηνλ ππνδηεπζπληή. Πέξα φκσο απφ ηελ θάζεηε νξγάλσζε ηεο δηνηθεηηθήο ηεξαξρίαο ππάξρνπλ θη άιια αθφκε πξφζσπα ή νκάδεο πνπ έκκεζα ή άκεζα επεξεάδνπλ ηε ζρνιηθή δσή, ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ θαη ην πιαίζην εξγαζίαο ηνπ δαζθάινπ. ηελ «Οδχζζεηα ηνπ δηδαζθαιηθνχ επαγγέικαηνο» (1992: 195), πάιη, ππνζηεξίδεη φηη ζηηο αλνηρηέο θνηλσλίεο ππάξρεη κηα ηάζε απνδπλάκσζεο ηνπ θαζηεξσκέλνπ «θάζεηνπ ειέγρνπ», ηεο δηνηθεηηθήο ηεξαξρίαο ππέξ ηεο ελδπλάκσζεο ελφο «νξηδφληηνπ ζπζηήκαηνο ειέγρνπ», πνπ απνηεινχλ νη δηάθνξεο νκάδεο, φπσο απαηηείηαη θαη απφ ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ. Χζηφζν, πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ηα θαζήθνληα ηνπ δηεπζπληή απαηηνχλ κεγάιε γξαθεηνθξαηηθή εξγαζία, πνπ πξνθχπηεη απφ επίζεκεο θαη ηππηθέο απαηηήζεηο. Ζ Κνζζπβάθε (φ.π: 187-188) πεξηγξάθεη πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε γξαθεηνθξαηηθή νξγάλσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ζρνιείνπ, θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, πνπ απαηηεί άζθνπε δηάζεζε θφπνπ θαη ρξφλνπ. Δπίζεο ελδηαθέξνλ έρνπλ νη παξάγνληεο πνπ εκπνδίδνπλ ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θη εμέιημε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Οη εμσηεξηθέο αηηίεο δειαδή ηα δηαξζξσηηθά θαη νξγαλσηηθά ζέκαηα έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία, φπσο ν κεγάινο θφξηνο εξγαζίαο, νη ζπλζήθεο ζηελ ηάμε, ε αλεπάξθεηα ησλ πφξσλ, νη ζπλζήθεο εξγαζίαο ζην ζρνιείν. Ο Ππξγησηάθεο πξηλ είθνζη ρξφληα, αλαθέξεη ζρεηηθά φηη νη επθαηξίεο πνπ ηνπο παξέρνληαη γηα επηκφξθσζε δελ επαξθνχλ θαη φηη νη πεξηζζφηεξνη δηαηξέρνπλ φιε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο πνξεία ρσξίο θακία επαγγεικαηηθή 14

αλαλέσζε. Μέζα φκσο ζηηο ζχγρξνλεο εμειίμεηο θαη ε πην θαηάιιειε βαζηθή εθπαίδεπζε θαη επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε δελ επαξθεί γηα νιφθιεξε ηελ επαγγεικαηηθή δσή. Δπηπξνζζέησο, ππνζηεξίδεη φηη κε ηελ πάξνδν ηεο ειηθίαο, εμαζζελεί ε θξηηηθή ζηάζε απέλαληη ζηε βαζηθή κφξθσζε θαη ηαπηφρξνλα ακβιχλεηαη ην ελδηαθέξνλ γηα δήηεζε επηκφξθσζεο (Ππξγησηάθεο, 1992: 117-118). Ο Σξνχιεο (1986: 184-185) ζρεηηθά κε ηα θίλεηξα πξνο επηκφξθσζε δηαπίζησζε πσο ε αλαδήηεζε, ε δηεχξπλζε θαη ε αλαλέσζε κέζα απφ ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε απνηειεί θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ φισλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, αλεμάξηεηα απφ ηελ ειηθία ηνπο. Χζηφζν, φζν πξνρσξνχλ ζηελ ειηθία, ηφζν πεξηνξίδνληαη ηα ζρέδηά ηνπο. Οη Γθφηνβνο-Μαπξνγηψξγνο-Παπαθσλζηαληίλνπ (1986: 90) ππνζηήξημαλ φηη ε βαζηθή εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεί αληηθείκελν πνιηηηθν-ηδενινγηθψλ ζπγθξνχζεσλ θαη ιεηηνπξγεί σο κεραληζκφο επηβνιήο ζπγθεθξηκέλσλ επηινγψλ ησλ θπξίαξρσλ θνηλσληθψλ δπλάκεσλ, επηινγψλ μέλσλ πξνο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηα επαγγεικαηηθά θίλεηξά ηνπο. Ζ ελεξγφο ζπκκεηνρή ζην επξσπατθφ εθπαηδεπηηθφ γίγλεζζαη θαη ε εμέηαζε ηνπ επξσπατθνχ εθπαηδεπηηθνχ ιφγνπ νδεγνχλ ζηε δηαπίζησζε πσο επηδηψθεηαη ε αλάπηπμε κηαο θνηλήο επαγγεικαηηθήο ηαπηφηεηαο ησλ επξσπαίσλ εθπαηδεπηηθψλ ζηε βάζε ελφο αλνηρηνχ επαγγεικαηηζκνχ (Καιατηδνπνχινπ, 2001: 76). Σν λα επελδχεη θαλείο ζηελ εθπαίδεπζε ζεκαίλεη λα επελδχζεη θαη ζηε ζπλερηδφκελε επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ δηεπζπληψλ αθνχ νη εθπαηδεπηηθνί, είλαη βαζηθφο κνριφο γηα ηε ζηήξημε ηεο εθπαίδεπζεο. Παξ' φια απηά, κέρξη ζηηγκήο ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζπλερηδφκελεο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ φπσο ζα δείμνπκε εμαθνινπζεί λα εζηηάδεηαη ζην λα «θξαηά» ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο δηεπζπληέο ελήκεξνπο ζρεηηθά κε ηηο πξφζθαηεο κεηαξξπζκίζεηο, ηδηαίηεξα φζεο αθνξνχλ ζην πξφγξακκα δηδαζθαιίαο, ελψ «δπζρεξαίλεη» ηελ πξνζσπηθή αλάπηπμε θαη ηε ζπλερηδφκελε αλάπηπμε ησλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ θαη ζηξαηεγηθψλ. Χζηφζν, γηα λα αλαπηπρζνχλ ηα ζρνιεία πξέπεη λα «αλαπηπρζνχλ» νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη Γηεπζπληέο ησλ ζρνιείσλ. Σν είδνο θαη ε πνηφηεηα ηεο θαηάξηηζήο ηνπο, νη επθαηξίεο αλάπηπμεο πνπ ηνπο δίλνληαη ζηελ αξρή ηεο θαξηέξαο ηνπο θαζψο θαη ζε φιε ηε δηάξθεηά ηεο, αιιά θαη ην πνιηηηζηηθφ πιαίζην κέζα ζην νπνίν εξγάδνληαη, ζα επεξεάζνπλ ηελ πξναγσγή ησλ πξνζσπηθψλ ηνπο αμηψλ ζρεηηθά κε ηελ δηαβίνπ κάζεζε θαη ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα βνεζήζνπλ ηνπο καζεηέο λα κάζνπλ ην πψο λα καζαίλνπλ λα επηηπγράλνπλ (Day, 2003). 15

ΜΔΡΟ ΠΡΧΣΟ 1. ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ην θεθάιαην απηφ ζα εμεηάζνπκε πψο ην ζεζκηθφ πιαίζην ζηελ Διιάδα νξίδεη ην έξγν θαη ηηο αξκνδηφηεηεο ησλ δηεπζπληψλ, φπσο επίζεο θαη πψο πξνεηνηκάδεη, επηκνξθψλεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ σο έλαλ ππνςήθην δηεπζπληή ζηα Γηδαζθαιεία. ηε ζπλέρεηα παξαζέηνπκε ην ζρεηηθφ λνκηθφ πιαίζην. 1.1. Έπγο ηυν Γιεςθςνηϊν ηυν ζσολικϊν μονάδυν (Τπ. Απ..1340/2002, αξ. 27). 1. Ο Γηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ηεο ζρνιηθήο θνηλφηεηαο θαη είλαη δηνηθεηηθφο, αιιά θαη επηζηεκνληθφο-παηδαγσγηθφο ππεχζπλνο ζην ρψξν απηφ. 2. Δηδηθφηεξα ν Γηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο: α) Καζνδεγεί ηε ζρνιηθή θνηλφηεηα, ψζηε λα ζέζεη πςεινχο ζηφρνπο θαη λα εμαζθαιίζεη ηηο πξνυπνζέζεηο, γηα ηελ επίηεπμή ηνπο, γηα έλα ζρνιείν δεκνθξαηηθφ θαη αλνηθηφ ζηελ θνηλσλία. β) Καζνδεγεί θαη βνεζά ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζην έξγν ηνπο, θαη ηδηαίηεξα ηνπο λεφηεξνπο, αλαιακβάλεη πξσηνβνπιίεο εθπαηδεπηηθνχ θαη παηδαγσγηθνχ ραξαθηήξα θαη νθείιεη λα απνηειεί παξάδεηγκα. γ) Φξνληίδεη, ψζηε ην ζρνιείν λα γίλεη ζηνηρεηψδεο κνλάδα επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέκαηα δηνηθεηηθά, παηδαγσγηθά θαη επηζηεκνληθά. δ) Πξνΐζηαηαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ζπληνλίδεη ην έξγν ηνπο. πλεξγάδεηαη καδί ηνπο ηζφηηκα θαη κε πλεχκα αιιειεγγχεο. Γηαηεξεί θαη εληζρχεη ηε ζπλνρή ηνπ πιιφγνπ δηδαζθφλησλ, ακβιχλεη ηηο αληηζέζεηο, ελζαξξχλεη ηηο πξσηνβνπιίεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, εκπλέεη θαη παξέρεη ζεηηθά θίλεηξα ζ' απηνχο. ε) Διέγρεη ηελ πνξεία ησλ εξγαζηψλ θαη θαηεπζχλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη έγθαηξα ζηηο ππνρξεψζεηο, πνπ αλέιαβαλ. Σέινο, αμηνινγεί ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, φπσο ε λνκνζεζία νξίδεη, έρνληαο, σο γλψκνλα ηεο αμηνιφγεζήο ηνπ ηνπο ζηφρνπο ηεο αμηνιφγεζεο. 1.2. Γενικά καθήκονηα και απμοδιψηηηερ ηυν Γιεςθςνηϊν ζσολείυν (Τπ. Απ..1340/2002, αξ. 28). 1. Ο Γηεπζπληήο ή ν Πξντζηάκελνο ζρνιείνπ ζπλεξγάδεηαη κε ηνπο ρνιηθνχο ζπκβνχινπο, ηα ζηειέρε ηεο δηνίθεζεο, ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, θαζψο θαη ηνπο 16

καζεηέο θαη ηνπο γνλείο γηα ηελ απφ θνηλνχ επίηεπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ. Δλζαξξχλεη ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ λα αλαιακβάλεη πξσηνβνπιίεο, νη νπνίεο ζπκβάιινπλ ζηε δηαπαηδαγψγεζε ειεχζεξσλ, ππεχζπλσλ, δεκνθξαηηθψλ θαη επαηζζεηνπνηεκέλσλ πνιηηψλ. 2. Δηδηθφηεξα: α) Δθπξνζσπεί ην ζρνιείν ζε φιεο ηηο ζρέζεηο ηνπ κε ηνπο ηξίηνπο. β) Παξακέλεη ζην ζρνιείν φιεο ηηο εξγάζηκεο ψξεο θαη είλαη ππεχζπλνο, γηα ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ θαη ην ζπληνληζκφ ηεο ζρνιηθήο δσήο. γ) Δθαξκφδεη ηνπο λφκνπο, ηα πξνεδξηθά δηαηάγκαηα, ηηο θαλνληζηηθέο απνθάζεηο, ηηο εγθπθιίνπο θαη ηηο ππεξεζηαθέο εληνιέο ησλ ζηειερψλ δηνίθεζεο, είλαη ππεχζπλνο, γηα ηελ ηήξεζή ηνπο θαη πινπνηεί ηηο απνθάζεηο ηνπ πιιφγνπ ησλ δηδαζθφλησλ. δ) Πξνσζεί, ζε ζπλεξγαζία κε ην χιινγν δηδαζθφλησλ, ην Γηεπζπληή εθπαίδεπζεο ή Πξντζηάκελν Γξαθείνπ θαη ηνπο ρνιηθνχο ζπκβνχινπο, ηε ιεηηνπξγία ηκεκάησλ Δληζρπηηθήο Γηδαζθαιίαο, ηάμεσλ ππνδνρήο, θξνληηζηεξηαθψλ ηκεκάησλ, ηκεκάησλ δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ, νινήκεξνπ ζρνιείνπ θαη ησλ ινηπψλ εθπαηδεπηηθψλ θαηλνηνκηψλ θαη έρεη ηελ επζχλε, γηα ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία απηψλ. ε) πγθξνηεί κε πξάμε ηνπ ηηο επηηξνπέο, γηα ηηο εμεηάζεηο, γηα ηε ζπγθέληξσζε ησλ δηθαηνινγεηηθψλ θαη ηελ έθδνζε ησλ απνηειεζκάησλ θαη φζεο άιιεο πξνβιέπνληαη, γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ. ζη) πληάζζεη ηηο αμηνινγηθέο εθζέζεηο, γηα ην δηδαθηηθφ θαη δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ, φπσο πξνβιέπεη ε λνκνζεζία. Δηδηθφηεξα, ν δηεπζπληήο ζρνιηθήο κνλάδαο ζπληάζζεη αμηνινγηθή έθζεζε γηα ηε ζρνιηθή κνλάδα ηελ νπνία δηεπζχλεη θαη γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο (Ν.2525/1997, άξ. 8). Ζ αμηνινγηθή έθζεζε ηνπ δηεπζπληή ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο απηήο αλαθέξεηαη: α) ζηελ ππεξεζηαθή ζπλέπεηα, ηελ ππεπζπλφηεηα θαη ηελ αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ θαη β) ζηε ζπλεξγαζία θαη επηθνηλσλία ηνπ κε ηνπο άιινπο εθπαηδεπηηθνχο, ηνπο καζεηέο θαη ηνπο γνλείο. Με ηελ έθζεζε αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο αμηνινγείηαη ην εθπαηδεπηηθφ έξγν θαη επηζεκαίλνληαη ελδερφκελα πξνβιήκαηα θαη δπζιεηηνπξγίεο. Καηφπηλ, ηελ θαηαζέηεη ζην ρνιηθφ χκβνπιν θαη ζηνλ Πξντζηάκελν γηα λα ηελ αμηνπνηήζνπλ ζηηο δηθέο ηνπο εθζέζεηο (Τπ.Απ. Γ2/1938/26-2-1998). δ) Δλεκεξψλεη ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ, ηνπο γνλείο θαη ηνπο καζεηέο, γηα ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή, ηνπο ζηφρνπο θαη ην έξγν ηνπ ζρνιείνπ... η) Έρεη ηελ παηδαγσγηθή επζχλε, γηα ηε δηακφξθσζε ζεηηθνχ θιίκαηνο ζην ζρνιείν 17

θαη γηα ηελ αλάπηπμε αξκνληθψλ ζρέζεσλ αλάκεζα ζηα κέιε ηεο ζρνιηθήο θνηλφηεηαο. ηα) Δλεκεξψλεη ηνπο λενδηφξηζηνπο, ηνπο αλαπιεξσηέο θαη ηνπο σξνκίζζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζρεηηθά κε ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο θαη ηνπο ρνξεγεί αληίγξαθα ησλ βαζηθψλ λφκσλ, απνθάζεσλ θαη εγθπθιίσλ ζρεηηθψλ κε ηελ εθπαίδεπζε. ηβ) ηελ πεξίπησζε, πνπ ππεξεηνχλ ζην ζρνιείν πεξηζζφηεξνη ηνπ ελφο Τπνδηεπζπληέο, νξίδεη κε πξάμε ηνπ έλαλ Τπνδηεπζπληή σο λφκηκν αλαπιεξσηή ηνπ θαη θαηακεξίδεη ηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηηο εξγαζίεο ζ' απηνχο. ηγ) Δίλαη ππεχζπλνο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Τπνδηεπζπληή, ην γξακκαηέα ηνπ ζρνιείνπ θαη ηνλ αξκφδην εθπαηδεπηηθφ, γηα ηελ ηήξεζε ηεο αιιεινγξαθίαο ηνπ ζρνιείνπ θαη ησλ πάζεο θχζεσο βηβιίσλ θαη εληχπσλ, πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο. ηδ) Φξνληίδεη, γηα ηε ιήςε θάζε κέηξνπ ην νπνίν ζπκβάιιεη ζηελ θαιχηεξε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ. 1.3. Καθήκονηα και απμοδιψηηηερ ηυν Γιεςθςνηϊν ζε ζσέζη με ηο ωλλογο ηυν διδαζκψνηυν (Τπ. Απ..1340/2002, αξ. 29). 1. Ο Γηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο πξνζθαιεί ηα κέιε ηνπ πιιφγνπ ζηηο ζπλεδξηάζεηο, ζηηο νπνίεο θαη πξνεδξεχεη. Καηαξηίδεη ηελ εκεξήζηα δηάηαμε θαη εηζεγείηαη ν ίδηνο ή αλαζέηεη ηελ εηζήγεζε ζεκάησλ ζε άιινλ εθπαηδεπηηθφ. 2. ε ζπλεδξίαζε ηνπ πιιφγνπ ησλ δηδαζθφλησλ εηζεγείηαη ηελ θαηαλνκή ησλ πξφζζεησλ εμσδηδαθηηθψλ εξγαζηψλ. Αμηνπνηεί δεκηνπξγηθά ηηο δπλαηφηεηεο φινπ ηνπ πξνζσπηθνχ κέζα ζην πιαίζην ησλ δηαθξηηψλ ξφισλ θαη αξκνδηνηήησλ ηνπ. 3. ε ζπλεξγαζία κε ηνπο δηδάζθνληεο έρεη ηελ επζχλε ηεο ζχληαμεο ηνπ σξνινγίνπ πξνγξάκκαηνο ηνπ ζρνιείνπ κε γλψκνλά ηελ απνδνηηθή ιεηηνπξγία ηνπ. 4. Δλεκεξψλεη ην χιινγν ησλ δηδαζθφλησλ, γηα ην έξγν ηεο ζρνιηθήο επηηξνπήο. Μεξηκλά, καδί κε ην χιινγν ησλ δηδαζθφλησλ, γηα ηε ζπληήξεζε θαη ιεηηνπξγία ησλ ζρνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, θαζψο θαη ηελ πξνκήζεηα ησλ απαξαίηεησλ επνπηηθψλ κέζσλ δηδαζθαιίαο. 5. Δίλαη ππεχζπλνο, καδί κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, γηα ηελ θαζαξηφηεηα θαη αηζζεηηθή ησλ ρψξσλ ηνπ δηδαθηεξίνπ, θαζψο θαη γηα ηελ πξνζηαζία ηεο πγείαο θαη αζθάιεηαο ησλ καζεηψλ. 6. Δλεκεξψλεη ην χιινγν ησλ δηδαζθφλησλ, γηα ηελ εθπαηδεπηηθή λνκoζεζία, ηηο 18

εγθπθιίνπο θαη ηηο απνθάζεηο, πνπ αθνξνχλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ θαη ηελ εθαξκνγή ησλ πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο. 7.πκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία θιίκαηνο δεκνθξαηηθήο ζπκπεξηθνξά ησλ δηδαζθφλησλ θαη ησλ καζεηψλ θαη είλαη ππεχζπλνο, ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο δηδάζθνληεο γηα ηελ ηήξεζε ηεο πεηζαξρίαο. 8.Φξνληίδεη λα θαιχπηνληαη νη δηδαθηηθέο ψξεο ζε πεξίπησζε απoπζίαο εθπαηδεπηηθψλ, ηξνπνπνηψληαο ην εκεξήζην πξφγξακκα δηδαζθαιίαο ή αλαζέηνληαο ηελ θάιπςε ηνπ θελνχ ζε δηαζέζηκν εθπαηδεπηηθφ. 9.Δίλαη ππεχζπλνο, γηα ηε δηαλνκή ησλ δηδαθηηθψλ βηβιίσλ, ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ ππνδηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ θαη ηνλ νξηζζέληα εθπαηδεπηηθφ. 10.ε ζπλεξγαζία κε ηνπο δηδάζθνληεο θαηαξηίδεη ην πξφγξακκα ελεκέξσζεο ησλ γνλέσλ ην νπνίν θνηλνπνηεί ζην ζχιινγν γνλέσλ θαη ηνλ νηθείν Γηεπζπληή ή Πξντζηάκελν Γξαθείνπ εθπαίδεπζεο. 11. πλεξγάδεηαη κε ηνπο δηδάζθνληεο, γηα ηνλ νξηζκφ ησλ ζεκάησλ ησλ εμεηάζεσλ. Οξίδεη ηνπο επηηεξεηέο θαη είλαη ππεχζπλνο, γηα ηελ ηήξεζε ησλ ζρεηηθψλ κε ηηο εμεηάζεηο δηαηάμεσλ. 12.Παξέρεη ζηνπο δηδάζθνληεο ζπγθεθξηκέλεο νδεγίεο, γηα λα αληαπνθξίλνληαη ζηα θαζήθνληά ηνπο, ζχκθσλα κε ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο. 13.Απεπζχλεη ζηνπο δηδάζθνληεο, φηαλ είλαη απαξαίηεην, ζπζηάζεηο κε πλεχκα ζπλαδειθηθήο αιιειεγγχεο. ηηο πεξηπηψζεηο, πνπ δηδάζθνληεο δελ αληαπνθξίλνληαη ζηηο ππνρξεψζεηο θαη ηα θαζήθνληά ηνπο θαη νη πξνζπάζεηέο ηνπ κέλνπλ ρσξίο απνηέιεζκα, ελεκεξψλεη ζρεηηθά ην χιινγν ησλ δηδαζθφλησλ, ην δηνηθεηηθφ ηνπ Πξντζηάκελν θαη ηνλ αξκφδην ρνιηθφ ζχκβνπιν. Δθφζνλ, παξ' φια απηά, δελ ππάξμεη απνηέιεζκα, αλαθέξεηαη γξαπηά ζην Γηεπζπληή εθπαίδεπζεο ή ηνλ Πξντζηάκελν ηνπ Γξαθείνπ. 14. Δλεκεξψλεηαη, γηα ηνπο ιφγνπο απνπζίαο ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ απφ ην ζρνιείν θαη απφ ηηο ζπλεδξηάζεηο ηνπ πιιφγνπ ησλ δηδαζθφλησλ θαη ελεξγεί ζχκθσλα κε ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο, φηαλ ζπληξέρεη ιφγνο. 15.Δίλαη ππεχζπλνο, γηα ηελ θάιπςε ηνπ ππνρξεσηηθνχ σξαξίνπ εβδνκαδηαίαο δηδαζθαιίαο απφ φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. ε πεξίπησζε αληηθεηκεληθήο αδπλακίαο, γηα ηε ζπκπιήξσζε απηή, ελεκεξψλεη άκεζα ηνλ Πξντζηάκελν Γξαθείνπ ή ην Γηεπζπληή Δθπαίδεπζεο. 19

1.4. Καθήκονηα και απμοδιψηηηερ ηυν Γιεςθςνηϊν ηυν ζσολείυν ζε ζσέζη με ηοςρ σολικοωρ ζςμβοωλοςρ, ηο Γιεςθςνηή εκπαίδεςζηρ και ηον Πποφζηάμενο ηος Γπαθείος (Τπ. Απ..1340/2002, αξ.30). 1. Ο Γηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, ζε ζπλεξγαζία κε ην χιινγν ησλ δηδαζθφλησλ θαη ηνπο ρνιηθνχο ζπκβνχινπο, πξνσζεί ηα επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα, πνπ γίλνληαη, γηα ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ θαη ζπκκεηέρεη ζ' απηά. Ο ίδηνο έρεη ηελ επζχλε ηεο νξγάλσζήο ηνπο. 2.πλεξγάδεηαη κε ηνπο ρνιηθνχο ζπκβνχινπο ή ην Γηεπζπληή εθπαίδεπζεο ή ηνλ Πξντζηάκελν Γξαθείνπ ή πξνθαιεί ζπζθέςεηο κε απηνχο, γηα ηελ αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ, πνπ αληηκεησπίδεη ε ζρνιηθή κνλάδα. 3.Αλαιακβάλεη, ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο αξκφδηνπο ρνιηθνχο ζπκβνχινπο, πξσηνβνπιίεο γηα ηε βνήζεηα ησλ λέσλ εθπαηδεπηηθψλ ζην δηδαθηηθφ ηνπο έξγν. 4. Δλεκεξψλεη ηνλ αξκφδην ρνιηθφ ζχκβνπιν θαη ην Γηεπζπληή εθπαίδεπζεο ή ηνλ Πξντζηάκελν Γξαθείνπ, γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε κνξθσηηθψλ ή άιισλ πνιηηηζηηθψλ επηζθέςεσλ ζε ρψξνπο ηζηνξηθήο θαη πνιηηηζηηθήο αλαθνξάο θαη ζε παξαγσγηθέο επηρεηξήζεηο. 5. Δλεκεξψλεη έγθαηξα ην Γηεπζπληή εθπαίδεπζεο ή ηνλ Πξντζηάκελν ηνπ Γξαθείνπ γηα ηηο ειιείςεηο ζε δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ. 1.5. Καθήκονηα και απμοδιψηηηερ ηυν Γιεςθςνηϊν ζσολείυν ζε ζσέζη με ηοςρ μαθηηέρ (Τπ. Απ..1340/2002, αξ.31). 1. Ο Γηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο ζπγθξνηεί ηα ηκήκαηα θάζε ηάμεο θαη θαηαλέκεη ηνπο καζεηέο ζηα ηκήκαηα, κε βάζε ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο θαη ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο παηδαγσγηθήο, ρσξίο θνηλσληθνχο απνθιεηζκνχο. 2.Δθδίδεη θαη ππνγξάθεη ηνπο ηίηινπο ζπνπδψλ, σο ππεχζπλνο θαη ζπλππoγξάθoπλ σο ζπλππεχζπλνη, ν εθπαηδεπηηθφο, πνπ ζπλέηαμε ηνλ ηίηιν θαη νη δηδάζθνληεο, εθφζνλ απαηηείηαη. 3. πλεξγάδεηαη κε ηηο καζεηηθέο θνηλφηεηεο, γηα ηελ νξγάλσζε ηεο ζρνιηθήο δσήο, κέζα ζε θιίκα θαηαλφεζεο θαη ππεπζπλφηεηαο. 4. Δθαξκφδεη ηηο ηζρχνπζεο δηαηάμεηο, γηα ηελ ππνρξεσηηθή θνίηεζε ησλ καζεηψλ ζην ζρνιείν. 5. πληειεί ζηε δηακφξθσζε ζπλζεθψλ θηιηθνχ παηδαγσγηθνχ θιίκαηνο κεηαμχ καζεηψλ θαη δηδαζθφλησλ. 6. Γηελεξγεί θαη αλαλεψλεη ηηο εγγξαθέο ησλ καζεηψλ απφ ηάμε ζε ηάμε. 20

7. Δθαξκφδεη ηηο δηαδηθαζίεο, πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηηο θείκελεο δηαηάμεηο, γηα ηελ εγγξαθή καζεηψλ αδήισησλ ζηα κεηξψα ή δεκνηνιφγηα. 8. Δγθξίλεη ηηο κεηεγγξαθέο ησλ καζεηψλ, φπσο πξνβιέπεηαη θαη έρεη ηελ επζχλε, γηα ηε θχιαμε ησλ ζηνηρείσλ εγγξαθήο ζην αξρείν ηνπ ζρνιείνπ. 9. Δπίζεο, ζχκθσλα κε ην Ν. 2517/97 (αξ. 9, παξ. 3), νη δηεπζπληέο ζρνιηθψλ κνλάδσλ ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο αζθνχλ δηδαθηηθφ έξγν 8-25 ψξεο ηελ εβδνκάδα, αλάινγα κε ηελ νξγαληθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ πνπ δηεπζχλνπλ. 1.6. Καθήκονηα και απμοδιψηηηερ ηυν Γιεςθςνηϊν ζε ζσέζη με ηα ψπγανα λαφκήρ ζςμμεηοσήρ και ηοςρ άλλοςρ ζςνηελεζηέρ ηηρ εκπαίδεςζηρ (Τπ. Απ..1340/2002, αξ.32). 1. Ο Γηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο θαιεί ηα κέιε ηνπ ρνιηθνχ ζπκβνπιίνπ ζηηο ζπλεδξηάζεηο ηνπ νξγάλνπ κε γξαπηή πξφζθιεζε, πνπ ηελ απεπζχλεη ηξεηο (3) ηνπιάρηζηνλ εκέξεο λσξίηεξα θαη θαηαξηίδεη ηελ εκεξήζηα δηάηαμε, χζηεξα απφ εηζεγήζεηο ησλ νξγάλσλ, πνπ κεηέρνπλ ζην ρνιηθφ ζπκβνχιην. 2. Καιεί ηνπο γνλείο θαη θεδεκφλεο ησλ καζεηψλ, γηα ελεκέξσζε θαη ζπκκεηέρεη ζηηο ζπλεδξηάζεηο ηνπο, φηαλ πξνζθαιείηαη θαη ην ζεσξεί αλαγθαίν. 3. Παξέρεη πιεξνθνξίεο ζε θάζε πνιίηε, πνπ έρεη έλλνκν ζπκθέξνλ, ζχκθσλα κε ηηο θείκελεο δηαηάμεηο, θαη δελ ηνλ παξαπέκπεη ζε άιιεο ππεξεζiεο, γηα ζέκαηα πνπ εθείλνο νθείιεη λα γλσξίδεη. 4. Οη δηεπζπληέο ησλ ζρνιείσλ κεηέρνπλ ππνρξεσηηθά ζηε δηνίθεζε ησλ αληίζηνηρσλ ζρνιηθψλ επηηξνπψλ (Ν. 1894/90, άξ. 5, παξάγξ. 8). Έξγν θάζε ζρνιηθήο επηηξνπήο είλαη ε δηαρείξηζε ησλ πηζηψζεσλ πνπ ηεο δηαηίζεληαη γηα ηελ θάιπςε ησλ δαπαλψλ ιεηηνπξγίαο ησλ αληίζηνηρσλ ζρνιείσλ (ζέξκαλζεο, θσηηζκνχ, χδξεπζεο, ηειεθψλνπ, απνρέηεπζεο, αγνξάο αλαιψζηκσλ πιηθψλ θ.ι.π.), ε ακνηβή θαζαξηζηξηψλ, ε εθηέιεζε έξγσλ γηα ηελ επηζθεπή θαη ζπληήξεζε ησλ αληίζηνηρσλ ζρνιείσλ θαη ηνπ θάζε είδνπο εμνπιηζκνχ ηνπο, ε εηζήγεζε πξνο ηηο αληίζηνηρεο δηεπζχλζεηο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο γηα ηνλ εθνδηαζκφ απφ ηνλ Οξγαληζκφ ρνιηθψλ Κηηξίσλ ησλ αληίζηνηρσλ ζρνιείσλ κε έπηπια θαη εμνπιηζηηθά είδε θαη απφ ην Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ κε βηβιία γηα ηηο αληίζηνηρεο ζρνιηθέο βηβιηνζήθεο, ε αλάζεζε θαη ν έιεγρνο ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ θπιηθείσλ, ε δηαρείξηζε ησλ εζφδσλ απφ ηελ ελδερφκελε εθκεηάιιεπζε ησλ ζρνιηθψλ θπιηθείσλ, θαζψο θαη ε ιήςε θάζε άιινπ κέηξνπ πνπ 21

θξίλεηαη αλαγθαίν γηα ηε ζηήξημε ηεο δηνηθεηηθήο ιεηηνπξγίαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ (Ν. 1894/90, άξ. 5, παξάγξ. 9). 1.7. Δπιλογή ηυν διεςθςνηϊν ζσολικϊν μονάδυν, διάπκεια θηηείαρ, αξιολψγηζη. Σα γεληθά θξηηήξηα επηινγήο ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο δηαθξίλνληαη ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο πνπ απνηηκψληαη ζπλνιηθά κε εθαηφ αμηνινγηθέο κνλάδεο (Ν. 3467/06, άξ. 3): α) Τπεξεζηαθή θαηάζηαζε - Γηδαθηηθή εκπεηξία, φπσο πξνθχπηεη απφ ζηνηρεία ηνπ θαθέινπ ηνπ ππνςεθίνπ. β) Δπηζηεκνληθή - Παηδαγσγηθή ζπγθξφηεζε θαη θαηάξηηζε, φπσο πξνθχπηεη απφ ηα ζηνηρεία ηνπ θαθέινπ θαη ηα ζπλππνβαιιφκελα απνδεηθηηθά ζηνηρεία. γ) Πξνζσπηθφηεηα θαη γεληθή ζπγθξφηεζε ηνπ ππνςεθίνπ, φπσο απνηηκάηαη θαηά ηελ πξνθνξηθή ζπλέληεπμε ελψπηνλ ηνπ αξκφδηνπ ζπκβνπιίνπ επηινγήο. Καηά ηε ζπλέληεπμε εθηηκάηαη, θπξίσο, ε ηθαλφηεηα ηνπ ππνςεθίνπ λα αλαιακβάλεη πξσηνβνπιίεο, λα επηιχεη πξνβιήκαηα (δηδαθηηθά, δηνηθεηηθά, νξγαλσηηθά, ιεηηνπξγηθά θ.ιπ.), λα δεκηνπξγεί ην θαηάιιειν παηδαγσγηθφ πεξηβάιινλ θαη λα εκπλέεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. δ) Αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ, φπσο απηφ ζπλάγεηαη απφ ηηο αμηνινγηθέο εθζέζεηο ηνπ ππνςεθίνπ. Οη Γηεπζπληέο επηιέγνληαη γηα 4εηή ζεηεία (Ν. 3467/06, άξ. 1). Ο Γηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο αμηνινγείηαη απφ ηνλ πξντζηάκελν Γξαθείνπ ή απφ ην Γηεπζπληή Δθπαίδεπζεο, ζηελ πεξίπησζε πνπ δελ ιεηηνπξγεί Γξαθείν, θαη ηνλ νηθείν ρνιηθφ χκβνπιν (Ν. 2986/2002, άξ. 5, παξαγξ. 3γ). Ο πξντζηάκελνο ηνπ γξαθείνπ εθπαίδεπζεο ζπληάζζεη αμηνινγηθή έθζεζε γηα ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ ηεο αξκνδηφηεηάο ηνπ, γηα ηνπο δηεπζπληέο ηνπο θαη ην εθπαηδεπηηθφ πξνζσπηθφ πνπ ππεξεηεί κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν ζην γξαθείν εθπαίδεπζεο. Ζ αμηνινγηθή έθζεζε ηνπ πξντζηακέλνπ ηνπ γξαθείνπ εθπαίδεπζεο γηα θάζε δηεπζπληή ζρνιηθήο κνλάδαο ηεο αξκνδηφηεηάο ηνπ αλαθέξεηαη: α) ζηελ ππεξεζηαθή ζπλέπεηα, ηελ ππεπζπλφηεηα θαη ηελ αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ απφ ην δηεπζπληή, θαη β) ζηε ζπλεξγαζία θαη επηθνηλσλία ηνπ δηεπζπληή κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηνπο καζεηέο θαη ηνπο γνλείο (Τπ.Απ. Γ2/1938/26-2-1998). Ο ρνιηθφο χκβνπινο ζπληάζζεη αμηνινγηθή έθζεζε θαη γηα ηνπο δηεπζπληέο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ ηεο εηδηθφηεηάο ηνπ, πνπ αλήθνπλ ζηελ πεξηνρή επζχλεο ηνπ, εθηηκψληαο α)ηελ ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή ηνπ δηεπζπληή ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο ηεο παξαπάλσ ζπλεξγαζίαο ηνπο θαη β) ηα ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία πνπ πξνέθπςαλ απφ 22

ηελ παξαθνινχζεζε δχν ηνπιάρηζηνλ δηδαζθαιηψλ ηνπ, ζε δηαθνξεηηθέο εκέξεο θαη πάληνηε χζηεξα απφ ζρεηηθή πξνζπλελλφεζε, θαη αμηνινγψληαο α) ηελ επηζηεκνληθή θαηάξηηζε ηνπ, β) ηελ παηδαγσγηθή θαη δηδαθηηθή ηνπ ηθαλφηεηα (Τπ. Απ. Γ2/1938/26-2-1998). 1.8. Απαιηοωμενερ πποχποθέζειρ. Τπνςήθηνη γηα ηηο ζέζεηο δηεπζπληψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ κπνξεί λα είλαη εθπαηδεπηηθνί ηεο αληίζηνηρεο βαζκίδαο εθπαίδεπζεο κε 8εηή εθπαηδεπηηθή ππεξεζία, θαηέρνληεο δειαδή ην βαζκφ Α, θαη κε 5εηή ηνπιάρηζηνλ δηδαθηηθή πξνυπεξεζία ζε απηέο ηηο θαηεγνξίεο ζρνιείσλ, φπνπ επηζπκνχλ λα γίλνπλ δηεπζπληέο (Ν.3467/06 άξ.1). 1.9. Ππψγπαμμα επιμψπθυζηρ διεςθςνηϊν ζσολικϊν μονάδυν. Γελ ππάξρεη εηδηθφ πξφγξακκα επηκφξθσζεο γηα ηνπο δηεπζπληέο ζρνιείσλ ζρεηηθφ κε ηε θχζε ηεο δηνηθεηηθήο ζέζεο πνπ αλαιακβάλνπλ νχηε πξηλ, νχηε κεηά ηελ επηινγή ηνπο (Γεσξγνγηάλλεο & ζπλ., 2005). χκθσλα κε ην Ν. 2327/95, Κεθ. Β, αξ. 5, ε κεηεθπαίδεπζε θαη ε εμεηδίθεπζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο εληάζζεηαη απφ ην αθαδεκατθφ έηνο 1995-1996, ζηα Παηδαγσγηθά Σκήκαηα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο (Π.Σ.Γ.Δ.) ησλ Παλεπηζηεκίσλ, ηα νπνία έρνπλ ηελ επζχλε γηα ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο. Ζ κεηεθπαίδεπζε ζην Μαξάζιεην Γηδαζθαιείν Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο (Μ.Γ.Γ.Δ.) δηαξθεί ηέζζεξα (4) εμάκελα ηα πιαίζηα απηά, ε Γεληθή πλέιεπζε Δηδηθήο χλζεζεο (Γ..Δ..) ηνπ Π.Σ.Γ.Δ. έρεη ηελ αξκνδηφηεηα λα δηακνξθψλεη ην πξφγξακκα ζπνπδψλ ηνπ Γηδαζθαιείνπ θαη λα επνπηεχεη ηελ εθαξκνγή ηνπ (Ν. 2327/95, Κεθ. Β Άξζξν 6). ην Πξφγξακκα πνπδψλ ησλ Γηδαζθαιείσλ πεξηιακβάλνληαη ππνρξεσηηθά θαη θαη επηινγήλ ππνρξεσηηθά καζήκαηα ζηελ νξγάλσζε θαη δηνίθεζε ηεο εθπαίδεπζεο. Δλδεηθηηθά, γηα ην Γηδαζθαιείν ηεο Πάηξαο θαη ζχκθσλα κε ηνλ Οδεγφ πνπδψλ αθαδεκατθνχ έηνπο 2008-2009 (2008: 29, 49-54), νη εθπαηδεπηηθνί πνπ έρνπλ επηιέμεη ην Σκήκα Γεληθήο Αγσγήο, ζην β έηνο ζηελ θαηεχζπλζε «Γηνίθεζε ηεο εθπαίδεπζεο», επηκνξθψλνληαη ππνρξεσηηθά κε ηα παξαθάησ καζήκαηα: 1. Γηνίθεζε ηεο Δθπαίδεπζεο. Αληηθείκελν ηνπ καζήκαηνο είλαη ε δηαρείξηζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ (Βαζηθέο αξρέο ηνπ ππαιιειηθνχ θψδηθα), ε νξγάλσζε θαη 23

δηνίθεζε ηεο εθπαίδεπζεο (Ν. 1566/85. Π.Γ. 1340/η.2/2002), ηα ζεζκηθά φξγαλα δηνίθεζεο, ηα λνκνζεηήκαηα γηα ην νινήκεξν ζρνιείν θαη επηθνπξηθά πξνγξάκκαηα ζην δεκνηηθφ ζρνιείν. 2. Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε ρνιηθψλ Μνλάδσλ. Αληηθείκελν ηνπ καζήκαηνο είλαη ην γεληθφ πιαίζην ηεο εξγαζίαο ηνπ Γηεπζπληή, ε δεμηφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο, ε ιεηηνπξγία ηεο νκάδαο (Team work), ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο κηθξήο θιίκαθαο, νη ζεσξίεο θαη κνληέια δηνίθεζεο-ο εγεηηθφο ξφινο ηνπ Γηεπζπληή θαη ν δηνηθεηηθφο ξφινο ηνπ Γηεπζπληή-Τπνδηεπζπληή. Δπίζεο ε θαηαζθεπή θαη αλάιπζε αμηνινγηθνχ δνθηκίνπ. 3. Οξγάλσζε θαη δηνίθεζε κε ρξήζε Ζ/Τ. θνπφο ηνπ καζήκαηνο είλαη ε απφθηεζε βαζηθψλ δεμηνηήησλ αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ηνπ Ζ/Τ, σο κέζνπ νξγάλσζεο. δηνίθεζεο θαη ππνβνήζεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ. ηελ χιε πεξηιακβάλνληαη ηα αθφινπζα: Δηζαγσγή ζηελ έλλνηα ησλ ιεηηνπξγηθψλ ζπζηεκάησλ Microsoft Windows. Δξγαζηεξηαθή ρξήζε. Πξαθηηθή εμάζθεζε κε ηνλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ Microsoft Word, κε ηελ εθαξκνγή ινγηζηηθψλ θχιισλ Microsoft Excel, κε ηελ εθαξκνγή «Εσγξαθηθή» ησλ Microsoft Windows, κε ηελ εθαξκνγή παξνπζηάζεσλ Microsoft Power Point, κε ηνλ Microsoft Internet Explorer θαη ην Microsoft Outlook Express. 4. ρεδηαζκφο, πινπνίεζε θαη αμηνιφγεζε εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ. Αληηθείκελν ηνπ καζήκαηνο είλαη ε παξνρή γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ/ηθαλνηήησλ γηα ηελ αλάπηπμε ζε επίπεδν ηάμεο θαη ζε επίπεδν ζρνιείνπ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ, πνπ εκπινπηίδνπλ ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη ζπλδένπλ ην ζρνιείν κε ηελ ηνπηθή θνηλσλία, ηα νπνία ρξεκαηνδνηνχληαη απφ εζληθνχο θαη θνηλνηηθνχο πφξνπο. 5. Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε ηεο Δθπαίδεπζεο: Ηζηνξηθέο - ζπγθξηηηθέο δηαζηάζεηο. Αληηθείκελν ηνπ καζήκαηνο είλαη νη ζεσξίεο δηνίθεζεο (Σευινξηζκφο, ρνιή ησλ Αλζξσπίλσλ ρέζεσλ, ιήςε απνθάζεσλ ζηα πιαίζηα ηεο νξγάλσζεο), νη ζεσξίεο γηα ηε γξαθεηνθξαηία (Βεκπεξηαλέο-Μεηαβεκπεξηαλέο ζεσξίεο, Μαξμηζηηθέο ζεσξίεο), ηα Μνληέια Οξγάλσζεο - Γηνίθεζεο (πγθεληξσηηθφ, Κνξπνξαηηζηηθφ, Πινπξαιηζηηθφ, Απνθεληξσκέλν), ε νξγάλσζε-δηνίθεζε ηεο ειιεληθήο εθπαίδεπζεο: Ηζηνξηθή, ζπγρξνληθή ζεψξεζε, ε νξγάλσζε-δηνίθεζε ζην παξάδεηγκα μέλσλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ θαη νη ζχγρξνλεο ηάζεηο, ε Γνκή-δηάξζξσζε ζην 24

παξάδεηγκα ηεο ειιεληθήο θαη ηεο δηεζλνχο εθπαίδεπζεο θαη ν έιεγρνο-επνπηεία ζην παξάδεηγκα ηεο ειιεληθήο θαη ηεο δηεζλνχο εθπαίδεπζεο. 6. Αλαιπηηθά Πξνγξάκκαηα θαη γισζζηθέο/πνιηηηζκηθέο Μεηνλφηεηεο. Ηζηνξηθή αλαζθφπεζε ηεο εθπαίδεπζε; ησλ γισζζηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ κεηνλνηήησλ ζηελ Διιάδα, Δπξψπε, Καλαδά. Aπζηξαιία, θαη Ζ.Π.Α. Παηδαγσγηθέο, γισζζνινγηθέο, θηινζνθηθέο. θνηλσληνινγηθέο θαη Φπρνινγηθέο ζεκειηψδεηο αξρέο ηεο δίγισζζεο/δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο. Σν λνκνζεηηθφ πιαίζην θαη νη γισζζηθέο/πνιηηηζκηθέο κεηνλφηεηεο ζηελ Διιάδα. Αλαιπηηθφ πξφγξακκα: Γεληθφο νξηζκφο θαη ε ζέζε ησλ γισζζηθψλ/πνιηηηζκηθψλ κεηνλνηήησλ. Αμηνιφγεζε θαη θαηαλνκή ζην ζρνιείν ησλ γισζζηθψλ/πνιηηηζκηθψλ κεηνλνηήησλ. Γηαπνιηηηζκηθή/Πνιππνιηηηνκηθή εθπαίδεπζε θαη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα: Αηηηνινγία, ηάζεηο θαη ζηφρνη. Έλλνηεο θιεηδηά Γηαπνιηηηζκηθψλ/Πνιππνιηηηζκηθψλ πξνγξακκάησλ. Αλάπηπμε αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηε Γηαπνιηηηζκηθή/Πνιππνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. ρεδηαζκφο ησλ Γηαπνιηηηνκηθψλ/Πνιππνιηηηζκηθψλ ζεκάησλ/καζεκάησλ θαη ζηξαηεγηθέο αμηνιφγεζεο. 7. Σέινο, θαη επηινγήλ ππνρξεσηηθφ ζε ζρέζε κε ηελ νξγάλσζε-δηνίθεζε ζρνιηθψλ κνλάδσλ είλαη ην κάζεκα Δθπαηδεπηηθή αμηνιφγεζε ην κάζεκα απηφ εμεηάδεηαη ε έλλνηα ηεο εθπαηδεπηηθήο αμηνιφγεζεο ζε φια ηα επίπεδα θαη πεδία ηεο εθπαίδεπζεο, απφ ζεσξεηηθή θαη εκπεηξηθή ζθνπηά. Γηεξεπλάηαη επίζεο ην ζέκα ηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, εμεηάδνληαη νη πνηνηηθέο θαη πνζνηηθέο κέζνδνη πνπ αμηνπνηνχληαη ζην πεδίν ηεο εθπαηδεπηηθήο αμηνιφγεζεο, θαζψο θαη νη ηερληθέο εθπφλεζεο δεηθηψλ θαη δηακφξθσζεο εηδηθψλ αμηνινγηθψλ εξγαιείσλ. 1.10. Ο πψλορ ηος διεςθςνηή ηηρ ζσολικήρ μονάδαρ ζηην Ππυηοβάθμια Δκπαίδεςζη. Σν ζεζκηθφ πιαίζην, φπσο είδακε, θαζνξίδεη ην ξφιν θαη ηα θαζήθνληα ηνπ δηεπζπληή ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο. ηε ζεκεξηλή ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα ν ξφινο ηνπ δηεπζπληή πξέπεη λα μεπεξάζεη ηελ αληίιεςε ηνπ δηεπζπληή - δηαρεηξηζηή θαη λα αλαδεηρζεί ζηελ εγεηηθή θπζηνγλσκία ηνπ ζρνιείνπ εθθξάδνληαο ηα φλεηξα θαη ηηο πξνζδνθίεο ηεο θνηλσλίαο γεληθφηεξα (Γεσξγηάδνπ & Κακπνπξίδεο, 2005: 121). Ο δηεπζπληήο ηνπ ζρνιείνπ έρεη ηε ζπλνιηθή επζχλε ηεο νκαιήο θαη απνδνηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Ο ζπληνληζκφο θαη ν έιεγρνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 25

πξνζσπηθνχ απνηεινχλ ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο ιεηηνπξγίεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζθνπψλ ηνπ ζρνιείνπ. ηηο ζπλζήθεο αβεβαηφηεηαο θαη ησλ ζπλερψλ αιιαγψλ πνπ βηψλνπλ νη εθπαηδεπηηθνί νξγαληζκνί, ν ξφινο ηνπ δηεπζπληή είλαη θαζνξηζηηθφο ηφζν γηα ηελ επίηεπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ ηνπ ζρνιείνπ, φζν θαη γηα ηε δηνηθεηηθή ιεηηνπξγία ηνπ (Γεσξγηάδνπ & Κακπνπξίδεο, 2005: 124). χκθσλα κε ηνλ Walker (1987) ν δηεπζπληήο ηνπ ζχγρξνλνπ ζρνιείνπ θαιείηαη λα αλαθαιχςεη ηνλ θνηλφ ηφπν ηνπ νξάκαηνο θαη ησλ ζηφρσλ ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο ζπληειεζηέο επίηεπμήο ηνπο (δαζθάινπο, καζεηέο, γνλείο). Ζ αλαθάιπςε ηνπ θνηλνχ ηφπνπ αλαθέξεηαη σο αθξνγσληαίνο ιίζνο. Ζ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ δελ είλαη εθηθηή, εάλ ν δηεπζπληήο είλαη πξνζθνιιεκέλνο ζηηο παξσρεκέλεο ηερληθέο θαη δελ δηαζέηεη ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εγέηε. Γηα ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο ν δηεπζπληήο-εγέηεο πξέπεη λα έρεη νξηζκέλεο πξνζσπηθέο ηθαλφηεηεο θαη πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά, ν ζπλδπαζκφο ησλ νπνίσλ ελζαξξχλνπλ θαη πξνζειθχνπλ ηνπο άιινπο λα ηνλ αθνινπζήζνπλ. Ζ αληίιεςε φηη έλα άηνκν δηαζέηεη εγεηηθά ραξαθηεξηζηηθά, ζεκαίλεη φηη εθαξκφδεη κε επηηπρία έλα ζχλνιν απφ πξαθηηθέο νη νπνίεο δηδάζθνληαη θαη θαιιηεξγνχληαη κέζα απφ ηε γλψζε ησλ επηζηεκνληθψλ ηερληθψλ δηνίθεζεο (Γεσξγηάδνπ & Κακπνπξίδεο, 2005: 124-125). Αιιά αο δνχκε πψο πεξηγξάθεηαη ζηε βηβιηνγξαθία ν δηεπζπληήο -εγέηεο Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δηεπζπληή - εγέηε ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα ηνπ Morgan (1996), είλαη: 1. Βνεζά ηνπο αλζξψπνπο ζε θαζεκεξηλή βάζε, ρσξίο λα επηβιέπεη ηε δνπιεηά ηνπο. 2. Λεηηνπξγεί σο έλα πεγαίν άηνκν θη φρη σο ειεγθηήο θαιιηεξγψληαο ηέηνηεο ζρέζεηο, ψζηε ην πξνζσπηθφ λα απεπζχλεηαη ζ' απηφλ, φηαλ απαηηείηαη. 3. Γεκηνπξγεί ην φξακα ηνπ ζρνιείνπ. 4. Γεκηνπξγεί ηηο ζπλζήθεο πνπ επηηξέπνπλ ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ. 5. Δμαζθεί επηηπρψο ηηο «ηθαλφηεηεο επηξξνήο», φπσο επίιπζε δηαθνξψλ θαη δηαπξαγκαηεχζεηο. 6. Αλαπηχζζεη «νκάδεο εξγαζίαο», φπσο θαη θάζε ζπκκεηνρηθή θαη ζπλαδειθηθή δξαζηεξηφηεηα. 7. Αλαπηχζζεη θάζε είδνπο ζπλεξγαζίεο. 8. Αληηκεησπίδεη άκεζα ηηο θαηαζηάζεηο αβεβαηφηεηαο θαη πνιιαπιψλ επηινγψλ. 9. Παξακέλεη «αλνηθηφο θαη επέιηθηνο» ελψ ελεξγεί απνθαζηζηηθά, φηαλ απαηηείηαη. 26

10. Παξαθηλεί εκςπρψλεη, ελεξγνπνηεί ηνπο ζπλεξγάηεο θαη απνθεχγεη λα ηνπο αδξαλνπνηεί. 11. Κάλεη πξνζσπηθέο επαθέο θαη ζπλδέεη ζηελά ηνπο ζπλεξγάηεο ηνπ. 12. Γηαδίδεη ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο αμίεο ηνπ νξγαληζκνχ. 13. Ζγείηαη θαη ζπκκεηέρεη κε ην παξάδεηγκά ηνπ, δηακνξθψλεη ηηο θαηεπζχλζεηο, ελψ παξακέλεη αλνηθηφο ζηηο απφςεηο ησλ άιισλ (Γεσξγηάδνπ & Κακπνπξίδεο, 2005: 121). Ο δηεπζπληήο - εγέηεο θαηά ηνλ Παζηαξδή (2004: 215-218) δηαζέηεη φια ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ απφ ηνπο Γεσξγηάδνπ & Κακπνπξίδε θαη επηπιένλ: 1. Μπνξεί λα κεηαδψζεη ηελ απνζηνιή ηνπ ζρνιείνπ, ηφζν ζην πξνζσπηθφ, φζν θαη ζηνπο γνλείο, ηελ θνηλφηεηα θαη ηνπο καζεηέο, αθηεξψλνληαο πνιχ απφ ην ρξφλν ηνπ ζηελ εθπιήξσζε απηήο ηε απνζηνιήο, ε νπνία πξέπεη λα είλαη ζαθψο δηαηππσκέλε. 2. Φξνληίδεη λα δηαζαθελίδεη ηηο πξνζδνθίεο πνπ δηαηππψλνληαη απφ ην πξνζσπηθφ θαη ην βνεζά λα ζέηεη ζαθψο δηαηππσκέλνπο ζηφρνπο γηα ηελ επηηπρία ησλ καζεηψλ. 3. πλέπεηα ηνπ παξαπάλσ είλαη φηη θξνληίδεη λα εμαζθαιίδεη ηελ επηθνηλσλία θαη ηε ζπλεξγαζία κε ην πξνζσπηθφ, κνηξάδεηαη καδί ηνπο φπνηα πιεξνθνξία κπνξεί λα ηνπο θάλεη απνηειεζκαηηθφηεξνπο ζηελ εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο ηνπο, ψζηε φινη λα μέξνπλ ηη αλακέλεηαη απφ απηνχο. 4. Καιιηεξγεί ελεξγά έλα ζεηηθφ πεξηβάιινλ. 5. Καζνδεγεί ην ζπιινγηθφ πξνγξακκαηηζκφ. 6. Αμηνινγεί ην εθπαηδεπηηθφ πξνζσπηθφ. 7. Πξνζπαζεί λα έρεη ηελ απαηηνχκελε πιηθνηερληθή ππνδνκή. 8. Πξνζπαζεί γηα ηε ζπλερή αλέιημε θαη πξνζσπηθή επηκφξθσζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ. 9. Σν ζεκαληηθφηεξν, ίζσο, ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ είλαη ε ηθαλφηεηα λα δεκηνπξγεί έλα δεζηφ, ζεηηθφ θιίκα κάζεζεο, κηα ζεηηθή απηνεηθφλα ηνπ ζρνιείνπ. Ζ απηνεηθφλα ηνπ ζρνιείνπ είλαη ζπρλά ζπλπθαζκέλε κε ηελ απηνεηθφλα ηνπ δηεπζπληή γηα ην πξφζσπφ ηνπ θαη ηηο ηθαλφηεηέο ηνπ. 10. Ο θαιχηεξνο δηεπζπληήο είλαη απηφο πνπ ιακβάλεη ελεξγφ κέξνο ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο δσήο ηνπ ζρνιείνπ θαη είλαη νξαηφο παληνχ κέζα ζε απηφ, παξαθνινπζεί ζηελά ηελ πξφνδν ησλ καζεηψλ θαη ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ 27

καζεζηαθψλ απαηηήζεσλ γηα ηνπο καζεηέο. 11. Ο δηεπζπληήο είλαη θαηλνηφκνο θαη θχξηνο θνξέαο ησλ θαηλνηνκηψλ. Δπεκβαίλεη ζηελ δηαδηθαζία εηζαγσγήο λεσηεξηζκψλ θαη επηβιέπεη ηνλ ηξφπν εηζαγσγήο ησλ αιιαγψλ, αθνχ έρεη ηελ θχξηα επζχλε γηα ηελ απνηπρία ή ηελ επηηπρία ηνπο. 12. Βνεζά ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα εθαξκφδνπλ ηηο θαηάιιειεο ζηξαηεγηθέο πνπ ζα βνεζήζνπλ ηνπο καζεηέο λα αληαπνθξηζνχλ θαιχηεξα ζηηο καζεζηαθέο ηνπο αλάγθεο. Καηαλνεί ιφγσ ηεο πείξαο ηνπ ηελ πνιππινθφηεηα ηεο ηάμεο. Πηζηεχεη ζηελ ηθαλφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ καζεηψλ λα θηάζνπλ ζε πνιχ πςειά επίπεδα. Έρεη, φκσο, πςειέο πξνζδνθίεο, πξψηα απ ηνλ εαπηφ ηνπ θη χζηεξα απφ ηνπο άιινπο. 13. Δίλαη δηαβίνπ καζεηήο θαη πξνζπαζεί λα πξνζζέζεη πεξηζζφηεξα ζηηο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο πνπ ήδε θαηέρεη, πξνζπαζψληαο πάληα γηα ην θαιχηεξν, ρσξίο λα είλαη, φκσο, πνηέ επραξηζηεκέλνο. 14. Δίλαη πάληα αηζηφδνμνο. Θεσξεί φηη νη θξίζεηο είλαη θπζηνινγηθέο, ηα πξνβιήκαηα θαη νη θίλδπλνη ππάξρνπλ γηα λα ηα επηιχεη θη φρη γηα λα ηα απνθεχγεη θη φηη νη θξίζεηο νδεγνχλ ηειηθά ζηε δεκηνπξγηθφηεηα. Δπνκέλσο θαηά ηε βηβιηνγξαθία, ζε έλα ζχγρξνλν θαη ζπλεξγαηηθφ ζρνιείν φπνπ ηα κέιε ηνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη θαη καζαίλνπλ απφ θνηλνχ, ν δηεπζπληήοεγέηεο, εθηφο απφ ηα δηνηθεηηθά θαζήθνληα θαη ηηο αξκνδηφηεηεο πνπ έρεη, αλαπηχζζεη θαηάιιειεο ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο γηα ηε δεκηνπξγία ελφο θνηλνχ νξάκαηνο θαη ηελ επίηεπμε θνηλψλ ζηφρσλ κε ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο. 28