Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΜΟΥ ΣΑΚΟΣ

Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΜΟΥ ΣΑΚΟΣ

Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος Ιστορικός, Καθηγητής Πανεπιστηµίου Πατρών Η κριτική αυτή εκπονήθηκε για να συµπεριληφθεί στον 12ον Τόµο «Κεφαλληνιακών Χρονικών», Επετηρίδα της Eταιρίας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, αφιερωµένη στον Κεφαλλονίτη σκηνοθέτη, καθηγητή Πανεπιστηµίου Αθηνών και Ακαδηµαϊκό Σπύρο Αντιόχου Ευαγγελάτο: «Κεφαλληνιακές Προσωπικότητες Ήθους». Αφορά το βιβλίο: Γιώργος Σπηλιώτης, «Μαρίνος Χιόνης, Το παιδί που άλλαξε το πεπρωµένο του», εκδ. Γιάννης Πικραµέ - νος, Πάτρα 2010, σελ.128 Ο Γιώργος Σπηλιώτης, Ph.D., πρώην καπετάνιος του Ε.Ν. και νυν πολιτικός µηχανικός κατά το επάγγελµα, µε εξαίρετη πνευµατική παρουσία και ιδιαίτερη λογοτεχνική ευαισθησία, µε την παραπάνω ευπρόσωπη έκδοσή του προσφέρει στο πάνθεο των εξεχουσών προσωπικοτήτων του νησιού, την κατ εξοχήν ευαίσθητη, και οπωσδήποτε δοσµένη µε πιστότητα, περιγραφή της ζωής και του έργου, κυρίως του κοινωνι - κού, του Μαρίνου Χιόνη, του παιδιού, που πράγµατι (κι όπως σηµειώνεται στον υπότιτλο του βιβλίου) «άλλαξε το πεπρω- µένο του». Κλείνω αυτή την ολιγόλογη παρουσίαση του βιβλίου του Σπηλιώτη µε ό,τι ο ίδιος επέλεξε να εντάξει στον επίλογό του, χαρακτηριστικό κι αυτό όχι µόνο για τον βιογραφούµενο Μαρίνο Χιόνη, αλλά και για τον βιογραφούντα ποιητή Γιώργο Σπηλιώτη, που συχνά µας προσφέρει µε τις ποιητικές και άλλες συνθέσεις του την αδιάλειπτη ευαισθησία του προς κάθε ανθρωπιστική πράξη.

Γεώργιος Ι. Σπηλιώτης Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΜΟΥ ΣΑΚΟΣ Ποιήµατα

Γεώργιος Ι. Σπηλιώτης Τηλ. επικοινωνίας: 6944 265306 Διαδίκτυο: www.yorgos-spiliotis.com Πρώτη έκδοση: Ιούλιος 2013 ISBN: 978 960 6628 50 4 Γλωσσική επιµέλεια, τυπογραφικές διορθώσεις: Ανδρονίκη Π. Χρυσάφη Εκτύπωση, βιβλιοδεσία: Ταχυεκτυπώσεις Γραβάνης ΕΠΕ, Πάτρα Τηλ.: 2610 461.780-90 E-mail: info@tachytypo.gr Γιάννης Σκ. Πικραµένος, Εκδότης Ηρώων Πολυτεχνείου 40, 264 41 Πάτρα Τηλ.: 2610 463.114 E-mail: yapi@yapi.gr Site: www.yapi.gr Γιώργος Σπηλιώτης Σερίφου 11, 26500 Πάτρα Τηλ.: 2610.993462

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Από τον Φώτη Δηµητρόπουλο * Ένας σάκος γεµάτος Θάλασσα, Ελλάδα κι Ανθρωπιά είναι η νέα ποιητική συλλογή του Γιώργου Σπηλιώτη «Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΜΟΥ ΣΑΚΟΣ». Κι αν τον ανοίξεις, θα πληµµυρίσει η ψυχή σου από τις µυρουδιές της θάλασσας, θα λάµψει εµπρός σου το προγονικό κι ανέσπερο Ελληνικό Φως, θ ακούσεις τον ανασασµό των ανθρώπων σαν νά ναι δικός σου. Κι ο σάκος θα σου φανεί ότι δεν θ αδειάσει ποτέ. Γιατί ο Γ. Σπηλιώτης κάνει ένα ποιητικό ατέρµονο ταξίδι όχι µόνο στ απέραντο πέλαγος αλλά και µια πεισµατική αναζήτηση φωτός στην απεραντοσύνη του χρόνου της Ιστορίας και του Μύθου. Και βρίσκει παντού τον Άνθρωπο, την καρδιά του. Και ταξιδεύει ευτυχισµένος, και τρισευτυχισµένος θέλει να µεταγγίσει σε µας τους στεριανούς, τις εµπειρίες και τα δώρα της θάλασσας. Και είναι φυσικό γιατί ο Γ. Σπηλιώτης τώρα που ταξιδεύει µε τη µουσική των στίχων του, βλέπει στα πανιά και στ αστέρια όσα δεν είδαµε εµείς. Ακούει ήχους στο βούισµα του αγέρα, από θάλασσες που εµείς δεν ζήσαµε. Βλέπει φως σε φάρους του χρόνου που εµείς τους γκρεµίσαµε, οσµίζεται έρωτες που εµείς δεν γευτήκαµε. Γι αυτό και ζωγραφίζει στα πανιά της ποιητικής του σχεδίας ό,τι χαραγµένο βρήκε στην ψυχή του, από τις ευχές και τα φιλιά της µάνας ή από τα κρυφά δάκρυα του ναύτη για τα * Ο Φώτης Ιωάν. Δηµητρόπουλος είναι φιλόλογος συγγραφέας, πρ. Γυµνασιάρχης και Λυκειάρχης στο Πειραµατικό Σχολείο του Πανεπιστηµίου Πατρών. 5

ανεξίτηλα σηµάδια µιας θλιµµένης αγκαλιάς µέχρι το πάθος της περιπέτειας στα πειράγµατα του Αιόλου και στα βρεγµένα και στολισµένα µε φύκια µαλλιά µιας Πανέµορφης Κόρης Ο Γ. Σπηλιώτης όµως σε τούτη τη συλλογή, δεν µένει µόνο ένας ναύτης που ύστερα από αµέτρητα ταξίδια στα µαγευτικά πράσινα και γαλάζια µάτια της ωραίας του ερωµένης, της θάλασσας, καταφεύγει σ ένα απάνεµο αραξοβόλι για να νοσταλγήσει και µόνο. Μπαρκάρει και πάλι. Παίρνει για φυλακτό ένα µαντήλι βρεγµένο από δάκρυα άλλοτε λύπης κι άλλοτε χαράς της µάνας Ελλάδας, κι ένα φλασκί µε βοστηλίδι [1] της ιδιαίτερης πατρίδας του και ξανοίγεται στους ωκεανούς των Μύθων και της Ιστορίας. Γυρεύει µιαν άλλη αγάπη: τη µούσα Κλειώ. την Ιστορία. Μα και τούτη την αγκαλιάζει Ωραία και Ελεύθερη άλλοτε µε την όψη της Ερατώς του Έρωτα ή της Καλλιόπης του Έπους, κι άλλοτε της Μελποµένης της Τραγωδίας. Κι ο Ορφέας µε την άρπα του, ο Θησέας ο νικητής, ο Δαίδαλος ο σοφός, ο Ασκληπιός ο ιερουργός της υγείας άλλοτε γίνονται γλάροι στους στίχους του Γ. Σπηλιώτη και φτερουγάνε µαζί του ψηλά στον Όλυµπο για ν αγναντεύει ο ποιητής ή τ αθάνατα άλογα του Αχιλλέα ή του Ήφαιστου το υπόγειο εργαστήρι και το µαρτύριο του Ησίοδου στον Αχέροντα, λες και θέλει να ξεσκεπάσει τους πέπλους των πανάρχαιων µύθων, κι άλλοτε γίνονται πεντάµορφες Νηρηΐδες που του χαρίζουν για συντροφιά ονόµατα θρύλους της Δόξας στον ολόγιοµο δίσκο της ελληνικής Πανσέληνου, ή τον κατεβάζουν στο βυθό του ωκεανού για να προσκυνήσει και να στολίσει µε κλωνάρια ελιάς τους όµορφους ανθούς των παλληκαριών που κύµατα λήθης βούλιαξαν στις θάλασσες του µεγάλου αγώνα για την Ελευθερία. Μ όλα τούτα, οι νοσταλγικές στιγµές που µας καλεί να κοινωνήσουµε από το σάκο του ο Γ. Σπηλιώτης, είναι πράγµατι [1] Κρασί από Κεφαλλονίτικη ποικιλία. 6

βρεγµένες από αρµύρα. Αρµύρα όµως που δεν θα µας αφήσει ήσυχους ν αναπολήσουµε ροµαντικά παλιές ευτυχισµένες κι ωραίες µέρες, αλλά αρµύρα που θα πληγώσει τα σωθικά µας «γιατί τα σπάσαµε τα αγάλµατα», Θεών και Ανθρώπων, αρµύρα οδύνης, άλγος που θα κεντρίσει τις ευαίσθητες χορδές της καρδιάς µας όσες άφησαν οι κάθε λογής Αλάριχοι για να ξανοιχτούµε µαζί του στο σύµπλεγµα των κυµάτων, κάτω από τον ξέσκεπο ουρανό, έτοιµοι και γι απόβαση, αν χρειαστεί, στις ναρκοθετηµένες ακτές της Μάγχης, ή να φτάσουµε σε θαλασσινές σπηλιές, να ψάξουµε για τις αστραπές του Φωτός, όπου κι αν αστράφτει η Αγάπη. Να ταξιδέψουµε για να µη µείνουµε βυθισµένοι στο χώµα. Όρτσα τα πανιά! 7

Ευχαριστίες: Θα ήθελα να ευχαριστήσω την ιστορικό Ανδρονίκη Χρυσάφη για την επιµέλεια του βιβλίου και την φροντίδα των κειµένων του. Την καλλιτέχνιδα Σοφία Παπαδο πούλου Βασιλοπούλου, την ποιήτρια Καλλιόπη Σπιτά Μπαλαµώτη και τον φιλόλογο Αριστοµένη Γεωργάτο για την προσφορά τους στο περιεχόµενο. Τον Δηµήτρη Κάσδαγλη που φιλοτέχνησε τα σκίτσα, τον ποιητή Φώτη Δηµητρόπουλο, τον συγγραφέα Νικόλα Πηγαδά, τον ποιητή Κώστα Καρούσο, τον κριτικό Κυριάκο Βαλαβάνη, την φιλόλογο Κωνσταντίνα Παπαγεωργοπούλου, τον ποιητή Χάρη Μελιτά, τον ποιητή Γιώργο Μαρινάκη και τον πρόεδρο της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Παύλο Ναθαναήλ για την κριτική τους.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Ἄρωµα ἁρµύρας

Ὄρτσα καὶ φύγαμε Ἐτοῦτο ποὺ στὰ χέρια σου τώρα κρατᾶς νοσταλγικὲς κρύβει στιγµὲς βρεγµένες ἀπ ἁρµύρα. Ἄν θὲς νὰ δεῖς τὴ θάλασσα στεφανωµένη µ ἄστρα, τὸν σάκο σου ἑτοίµασε καὶ ὄρτσα τὰ πανιά, νὰ ταξιδέψουµε µαζὶ στοῦ ὠκεανοῦ τὰ πλάτη. 13

Τὸ πρῶτο μπάρκο Δὲν θὰ σοῦ µιλήσω γιὰ τὸ πρῶτο µπάρκο, οὔτε γιὰ τὸ πρωινὸ τὸ κατευόδιο, πῶς µύριζε ἡ πρωινή φρεσκάδα τοῦ µπάτη, γιὰ τὶς εὐχὲς καὶ τὰ φιλιὰ τῆς µάνας µου, ποὺ ἡ θύµησή τους εἶναι χαραγµένη στὴν ψυχή µου. Πῶς οἱ γυναίκες δάγκωναν τὰ χείλη καὶ τσεµπέρι, µάτι νὰ µὴν ἰδεῖ τὸ τρέµουλο στὰ χείλη. Τὸ χέρι πὼς ἐσκούπιζε κρυφὰ τὸ δάκρυ, ποὺ ἄθελά του κύλαγε καυτὸ καὶ πῆρε τὸν κατήφορο στοῦ χωρισµοῦ τὴν ὥρα. Πῶς τὸ µαντήλι ἀνέµιζε στοῦ ζέφυρου τὸ χάδι, στέλνοντας χίλιες εὐχὲς µαζὶ στὸ κατευόδιο. Δὲν ξέρω τὶ χάθηκε πρῶτο, τὸ πλοῖο ἢ τὸ µαντίλι. Ἕνα µόνο µπορῶ νὰ πῶ, αὐτὰ τὰ δυὸ ἑνώνουν τὴν ψυχή µας. 14

Κυρὰ Θάλασσα Γραµµένο τὸ 1966 ἀπὸ τὴν «κυρὰ-θάλασσα» Διαµαντίνα Σπηλιώτη στὸ γιό της Γιῶργο, ποὺ ἦταν ναυτικός. Μιὰ µάνα ποὺ καθότανε κάτω στὰ Ποταµάκια * τὴ θάλασσα ἀγνάντευε µὲ βουρκωµένα µάτια. Στὰ κύµατά της µίλαγε, ποὺ φεύγανε τρεχάτα, κάτι σὰν νὰ τοὺς ἔλεγε, τὰ κοίταζε στὰ µάτια. Ἕνα µαντίλι ἔβγαλε βρεγµένο ἀπὸ τὸ κλάµα κι ἀφοῦ τὸ φίλησε γλυκά, τοὺς τὸ δωσε γιὰ γράµµα. Τὰ µανιασµένα κύµατα τὸ κρύψανε στὰ µύχια, δύο κορδέλες τοῦ βαλαν ἀπὸ βρεγµένα φύκια. Κύµατα ποὺ γυρίζετε στῆς θάλασσας τὰ πλάτη, φρεγάτα ὅπου δέρνεται µὲ τὸ ψηλὸ κατάρτι µόλις τὴν ἀπαντήσετε, πετάχτε το στὴν πλώρη, γιὰ νὰ τὸ βρεῖ ὁ γιόκας µου, ἀµούστακο ἀγόρι. Δῶστε του χίλιες δυὸ εὐχὲς µαζὶ µὲ τὸ µαντίλι κοντά µας νὰ ρθει γρήγορα πρὶν σβήσει τὸ καντήλι. Στὸν κόµπο ἐτοῦτον τὸν διπλό, ἕνα κλαδὶ Λουίζας τοῦ στέλνω νὰ χει φυλαχτό, βλαστὸ σπιτίσιας ρίζας. Κι ἄν δὲν προλάβω νὰ τὸν δῶ, θὰ θελα ἀργὰ τὸ δείλι, σὰν ἔρθει, νὰ µὴ λησµονεῖ νὰ ἀνάβει τὸ καντήλι. * Ποταµάκια = Παραλία Κεφαλονιᾶς 15

Περιεχόµενα ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ Γεώργιος Μοσχόπουλος 2 Φώτης Δηµητρόπουλος 5 Κυριάκος Βαλαβάνης 9 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ / ΑΡΩΜΑ ΑΡΜΥΡΑΣ Ὄρτσα καὶ φύγαµε 13 Τὸ πρῶτο µπάρκο 14 Κυρὰ Θάλασσα 15 Ἕνα καράβι 16 Σηµάδια 18 Ἀποχωρισµός 20 Ἑωθινό 21 Καλό ταξίδι Ἰώ 22 Πρωινό φιλί 23 Τῆς Ξανθῆς τὸ χάδι 24 Ἑσπερινός 26 Νηρηΐδα 28 Περισυλλογή 29 Ἡ Φτερωτὴ Νίκη 30 Τὸ ὡραῖο ταξίδι «The D Day» 37 Ὠδή ἀθανάτων 42 Στὴν ἀπαγκιὰ τοῦ µόλου 43 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ / ΑΡΩΜΑ ΛΟΥΪΖΑΣ Ἄρωµα ψυχῆς 46 Τὸ πλοῖο Πάραλος 47 Οἱ Κόρες τοῦ Κωκάλου 49 Ὑψηλὲς προσκεκληµένες 50 93

Ψυχική ἄρπα 51 Λεύτερη κι ὡραία 52 Ἑλληνικὸ πνεῦµα καὶ γνώση 55 Νεράιδα 57 Τ ἀθάνατα ἄλογα 58 Τα δίδυµα 59 Τὸ δρόµο τὸ δικό σου πῆρες 61 Φτερωτή κόρη 63 Ὅµως θυµήσου 64 Τοῦ Ἀσκληπιοῦ ἱέρεια 66 Τὸ τελευταῖο ἀντίο 68 Ἡ τιµωρία τοῦ Ἡσιόδου 71 Ἡ συγχώρεση 73 Le pardon 76 ΚΡΙΤΙΚΕΣ Παύλος Ναθαναήλ 80 Νίκος Πηγαδάς 81 Κώστας Καρούσος 83 Κωνσταντίνα Παπαγεωργοπούλου 85 Γιώργος Μαρινάκης 86 Χάρης Μελιτάς 89 Λοξοδροµική ρότα 91 94