Τα μαθησιακά στυλ ως κυρίαρχος παράγοντας σχεδιασμού εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού



Σχετικά έγγραφα
ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Μια εισαγωγή στην έννοια της βιωματικής μάθησης Θεωρητικό πλαίσιο. Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Η ΤΡΙΓΩΝΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ

Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Αναλυτικό Πρόγραμμα Μαθηματικών

Γενική τάση Οι φοιτητές/τριες τείνουν να αξιολογούν. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές ποιο αυστηροί στις κρίσεις τους σε σχέση με προπτυχιακούς.

Παιδαγωγικές Εφαρμογές Η/Υ (Θεωρία) 21/03/2017. Διδάσκουσα: Αδαμαντία Κ. Σπανακά

Σχεδιάζοντας τη διδασκαλία των Μαθηματικών: Βασικές αρχές

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας

1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ


ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Ομαδική λήψη απόφασης και βιωματικές ασκήσεις. Κατερίνα Αργυροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια

Αυθεντικό πλαίσιο μάθησης και διδασκαλίας για ένα σχολείο που μαθαίνει. Κατερίνα Κασιμάτη Επικ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ

3. Περιγράμματα Μαθημάτων Προγράμματος Σπουδών

Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ. Κατσούγκρη Αναστασία

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Νέες τάσεις στη διδακτική των Μαθηματικών

Συγγραφή ερευνητικής πρότασης

ΕΥΑΡΜΟΓΕ ΣΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΗ ΣΗΝ ΠΡΟΦΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ. Δρ Ζωή Καραμπατζάκη

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ

Γεωργική Εκπαίδευση. Θεματική ενότητα 11 2/2. Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Παρακολούθηση Διδασκαλίας στη βάση του Δυναμικού Μοντέλου Εκπαιδευτικής Αποτελεσματικότητας. Μαργαρίτα Χριστοφορίδου 28 Νοεμβρίου 2013

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή

«Αναμόρφωση Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του τμήματος ΤΕΠΑΕΣ του Πανεπιστημίου Αιγαίου»

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΏΝ:

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Συστήµατα Τηλεκπαίδευσης: Γενική επισκόπηση Επισηµάνσεις Διάλεξη 9

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Διαφοροποίηση στρατηγικών διδασκαλίας ανάλογα με το περιεχόμενο στα μαθήματα των φυσικών επιστημών

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Διαμορφωτική Αξιολόγηση στο μάθημα της Οικιακής Οικονομίας. Σεμινάρια Σεπτέμβρη 2016

Σ. Κ. ΚΡΑΣΣΑΣ &Ν. Μ. ΣΑΛΤΕΡΗΣ. Σχολικοί Σύμβουλοι Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων

Διδακτική της Πληροφορικής

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας ενότητας στα Μαθηµατικά. Ε. Κολέζα

«ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή, στους Άξονες Προτεραιότητας 1,2,3 -Οριζόντια Πράξη»

«Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918)

ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι. Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε. πριν από λίγο

Εφαρµοσµένη ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Πρακτικές Ασκήσεις Β Φάσης)

Προσωπική και Κοινωνική Συνειδητοποίηση και Συναισθηματική Ενδυνάμωση. Δρ Μαρία Ηρακλέους

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Μεταπτυχιακό στην Εκπαιδευτική/Σχολική Ψυχολογία

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000)

Μοντέλα Εκπαίδευσης με σκοπό τη Διδασκαλία με χρήση Ψηφιακών Τεχνολογιών

3. Μεθοδολογία διδασκαλίας Ενηλίκων. Επιμόρφωση εκπαιδευτών/τριών Επιμορφωτικών Κέντρων Λευκωσία

Εργαλείο αναστοχασμού Νεοεισερχόμενων Εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία τους

ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Π β.4: Οδηγός επιμορφωτή για τη ΘΕ5: «Συμβουλευτική και Επαγγελματικός προσανατολισμός και πληροφόρηση»

Π β.2:Οδηγός Επιμορφωτή για τη ΘΕ4.1: «Βασικές αρχές για την εκπαίδευση ενηλίκων»

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Η διδασκαλία στο εργαστήριο. Kώστας Χαρίτος - ΔιΧηΝΕΤ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Σχεδιάζοντας εκπαιδευτικές δραστηριότητες με νόημα για τους μαθητές-ο ρόλοςτωνστιλ διδασκαλίας. Αυγερινός Γ. Ανδρέας

των σχολικών μαθηματικών

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης

Κοινωνικογνωστικές θεωρίες μάθησης. Διδάσκουσα Φ. Αντωνίου

Σχολικός εγγραμματισμός στις Φυσικές Επιστήμες

Το ΔΕΠΠΣ- ΑΠΣ των Φυσικών Επιστημών της Ε και Στ Δημοτικού Τα Νέα Διδακτικά Βιβλία των Φυσικών Επιστημών της Ε και Στ Δημοτικού

Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής

Η αξιολόγηση ως μηχανισμός ανατροφοδότησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Transcript:

Αδαμαντία Κ. Σπανακά Med, PhD, Υποψήφια Μεταδιδάκτωρ Ε.Α.Π. aspanaka@yahoo.com Τα μαθησιακά στυλ ως κυρίαρχος παράγοντας σχεδιασμού εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού Μεταδιδακτορική Έρευνα Επόπτης: Αντώνης Λιοναράκης Επίκουρος Καθηγητής Ανοικτής και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Αδαμαντία Κ. Σπανακά 1

Η επιστημονική θέση της παρούσας μεταδιδακτορικής έρευνας Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος πολλών ερευνητών βρίσκεται ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της εξ αποστάσεως μάθησης. Είναι γεγονός ότι έχουν διεξαχθεί έρευνες από πληθώρα οπτικών σε αυτόν τον χώρο. Ωστόσο, έρευνες για το πώς υιοθετείται ο σχεδιασμός της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στα μαθησιακά στυλ των εκπαιδευομένων είναι ελάχιστες. Με αυτό το θέμα ασχολείται η παρούσα έρευνα. Με δεδομένο λοιπόν ότι τα μαθησιακά και διδακτικά στυλ αποτελούν κάποιους από τους κυρίαρχους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη από τους σχεδιαστές προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης η προτεινόμενη έρευνα στοχεύει στην διατύπωση αρχών σχεδιασμού και ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού με βάση το μοντέλο του Kolb για τα μαθησιακά στυλ, θέτοντας ως βασικό κορμό του εκπαιδευτικού υλικού τις προσεγγίσεις των West και Λιοναράκη. Σε αυτή την προσπάθεια κι εφόσον όπως αναφέρει ο Β. Μακράκης «η επιστήμη δεν ερευνά μόνο, αλλά και κατασκευάζει τον κόσμο που ερευνά», η ερευνήτρια λειτουργεί με στόχο η μεταδιδακτορική αυτή έρευνα να είναι: συνθετική περισσότερο κριτική παρά ιδεολογική σαφής ως προς το περιεχόμενο αντικειμενική, χωρίς όμως τη θετικιστική τύφλωση για τις ανθρώπινες αξίες, σύμφωνα με τον Α. Λιοναράκη. Σκοπός και στόχοι της έρευνας Μέσα στο πλαίσιο που προδιαγράφηκε, ως κύριος σκοπός αυτής της έρευνας τίθεται ο ορισμός αρχών, κριτηρίων και προδιαγραφών εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού με βάση τα διαφοροποιημένα μαθησιακά στυλ. Πιο αναλυτικά, με βάση το μοντέλο μαθησιακών στυλ του Kolb και τις αρχές του εκπαιδευτικού υλικού κατά τους West και Λιοναράκη θα επιχειρηθεί να δοθεί απάντηση στα ακόλουθα ερωτήματα: πώς προσαρμόζονται τα μαθησιακά στυλ των εκπαιδευομένων στο εξ αποστάσεως πολυμορφικό εκπαιδευτικό υλικό; σε ποια δέσμη στοιχείων του εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού επικεντρώνεται το κάθε μαθησιακό στυλ; γενικότερα, ποιες είναι οι αιτιώδεις και λειτουργικές σχέσεις που συνδέουν τα μαθησιακά στυλ με το εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό υλικό; Είναι φανερό, ότι αυτή η προσέγγιση, δεδομένου ότι λαμβάνει υπόψη τα μαθησιακά στυλ των εκπαιδευομένων, στοχεύει στην πραγμάτωση της εξατομικευμένης μάθησης μέσα από το πολυμορφικό υλικό για μια αποτελεσματική και ποιοτική μάθηση, δημιουργώντας ταυτόχρονα συνθήκες αλληλεπίδρασης μεταξύ των: εκπαιδευομένων εκπαιδευομένων και του εκπαιδευτή τους, εκπαιδευομένων και εκπαιδευτικού περιεχομένου Ωστόσο, στο πλαίσιο αυτής της εισήγησης θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην παρουσίαση του μαθησιακού μοντέλου του Kolb. Αδαμαντία Κ. Σπανακά 2

Γνωστικά και Μαθησιακά στυλ Μία ευρύτερη ανασκόπηση της έρευνας στην γνωστική ψυχολογία έχει δείξει ότι οι άνθρωποι παρουσιάζουν σημαντικές ατομικές διαφορές στη διαδικασία ανάπτυξης των γνωστικών στυλ που υιοθετούν κατά την εφαρμογή της επίλυσης προβλήματος και άλλων παρόμοιων δραστηριοτήτων λήψης αποφάσεων. Σε ό,τι αφορά τις ατομικές διαφοροποιήσεις διαφορετικοί ερευνητές υιοθετούν διαφορετικούς ορισμούς και διεξάγουν έρευνες από διαφορετικές οπτικές αντίστοιχα. Ωστόσο, ερευνητικά ευρήματα τόσο από ποσοτικές όσο και από ποιοτικές έρευνες έχουν δείξει μια ποικιλία κύριων διαστάσεων σε ότι αφορά τις ατομικές διαφορές. Από αυτές τις διαστάσεις, το γνωστικό στυλ είναι ένα από τις κυρίαρχες. Η δομή των γνωστικών στυλ αρχικά προτάθηκε από τον Allport, και αναφερόταν σε έναν τυπικό τρόπο αντίληψης, μνήμης, σκέψης και επίλυσης προβλήματος του ατόμου. Έκτοτε, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν γίνει σημαντικές έρευνες σε αυτόν τον τομέα. Απόπειρα ορισμού & διαφοροποίηση γνωστικού από μαθησιακό στυλ Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί ορισμοί του γνωστικού στυλ. Ο Tennant ορίζει τα γνωστικά στυλ ως: «τα χαρακτηριστικά και την σταθερή προσέγγιση κάποιου στο να οργανώνει και να επεξεργάζεται την πληροφορία». Οι Riding, Glass και Douglas προσδιόρισαν τα γνωστικά στυλ ως: «τα εντελώς σταθερά αμετάβλητα χαρακτηριστικά ενός ατόμου». Με βάση τους παραπάνω ορισμούς, τα γνωστικά / μαθησιακά στυλ αναφέρονται στην μόνιμη και χαρακτηριστική προδιάθεση αντίληψης, μνήμης, οργάνωσης, επεξεργασίας, σκέψης και επίλυσης προβλήματος. Βέβαια, τις περισσότερες φορές τα γνωστικά και μαθησιακά στυλ χρησιμοποιούνται εναλλακτικά. Γενικότερα, τα γνωστικά στυλ σχετίζονται περισσότερο με την θεωρητική ή ακαδημαϊκή έρευνα ενώ τα μαθησιακά στυλ περισσότερο με πρακτικές εφαρμογές. Μία βασική διαφορά ανάμεσα σε αυτούς τους δύο όρους έγκειται στον αριθμό τον στοιχείων που περιλαμβάνει το κάθε στυλ. Επιπρόσθετα, τα γνωστικά στυλ σχετίζονται πιο πολύ με διπολικές διαστάσεις ενώ τα μαθησιακά στυλ δεν τοποθετούνται κατά ανάγκη στο ένα ή στο άλλο άκρο. Το μαθησιακό μοντέλο του Kolb Η μάθηση όπως ορίζεται από τον Kolb είναι «η διαδικασία όπου η γνώση δημιουργείται μέσα από τον μετασχηματισμό της εμπειρίας». Συνεχίζει δηλώνοντας ότι η γνώση «διαρκώς δημιουργείται κι αναδημιουργείται, δεν είναι μία ανεξάρτητη οντότητα που πρέπει να αποκτηθεί ή να μεταβιβαστεί». Η έννοια της εμπειρικής μάθησης αποτελεί ένα κυκλικό μοτίβο που περιλαμβάνει όλη τη μάθηση Η εμπειρία διαδραματίζει έναν εξαιρετικό ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η προοπτική της μάθησης συνδέεται με τις θεωρίες των Dewey, Lewin, και Piaget. Αυτές οι θεωρίες αποτελούν το θεμέλιο λίθο της «Εμπειρικής Μάθησης». Ο Kolb πρότεινε πως «μέσω της εμπειρικής μαθησιακής θεωρίας παρουσιάζεται μία ολιστική πλευρά της μάθησης που συνδυάζει εμπειρία, αντίληψη γνώση και συμπεριφορά». Με βάση αυτό το μοντέλο, όπως φαίνεται στο σχεδιάγραμμα 1, η μάθηση παρουσιάζεται ως ένας κύκλος τεσσάρων σταδίων. Αδαμαντία Κ. Σπανακά 3

Συγκεκριμένη εμπειρία (αισθάνομαι) Ενεργός πειραματισμός (κάνω) Αντανακλαστική Παρατήρηση (βλέπω) Διαμόρφωση αφηρημένων εννοιών & γενικεύσεων (σκέφτομαι) Σχεδιάγραμμα 1. Μαθησιακός Κύκλος του Kolb Ο Kolb υποστήριξε περαιτέρω ότι αν ένα άτομο θέλει να είναι αποτελεσματικό στην μάθησή του, χρειάζεται 4 διαφορετικά είδη δεξιοτήτων. Πρόκειται για δεξιότητες συγκεκριμένης εμπειρίας, αντανακλαστικής παρατήρησης, αφηρημένης εννοιολόγησης και ενεργού πειραματισμού. Ωστόσο, υπάρχουν δύο θεμελιώδη στοιχεία σε αυτή τη κυκλική μαθησιακή διαδικασία. Το πρώτο στοιχείο είναι η λήψη της πληροφορίας και εμπειρίας. Το δεύτερο στοιχείο είναι η επεξεργασία της εμπειρίας. Κάποιοι θα στοχαστούν αντανακλαστικά πάνω στην εμπειρία ενώ άλλοι θα είναι περισσότεροι ενεργοί και θα αλλάξουν την πληροφορία ώστε να ταιριάξει στον δικό τους τρόπο σκέψης. Συνεπώς, όσο περισσότεροι τρόποι χρησιμοποιούνται τόσο εμπλουτίζεται η μάθηση. Το Learning Style Inventory του Kolb & τα 4 Μαθησιακά Στυλ Στην προσπάθειά του ο Kolb να «προσδιορίσει τους προσανατολισμούς ενός ατόμου απέναντι στη μάθηση» δημιούργησε το Learning Style Inventory. Περιλαμβάνει 12 ερωτήσεις και περιγράφει τον τρόπο που μαθαίνει κανείς και το πώς χειρίζεται ιδέες και καθημερινές καταστάσεις στη ζωή του οι οποίες αφορούν σε κάθε έναν από τους τέσσερις τρόπους της μαθησιακής διαδικασίας. Με βάση αυτούς τους τέσσερις τρόπους ανέπτυξε τέσσερα αντίστοιχα βασικά στυλ μάθησης με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 1.Ενεργό: το μαθησιακό αυτό στυλ στηρίζεται πρωτίστως στις κυρίαρχες μαθησιακές ικανότητες του ενεργού πειραματισμού (κάνω) και της αφηρημένης εννοιολόγησης (σκέφτομαι). Το στυλ αυτό έχει μεγάλα πλεονεκτήματα για την λήψη αποφάσεων, την επίλυση προβλημάτων, και τις πρακτικές εφαρμογές των θεωριών. Η γνώση οργανώνεται κατά έναν υποθετικό αφαιρετικό τρόπο αιτιολόγησης. Για το λόγο αυτό, τα άτομα με αυτό το στυλ επιτυγχάνουν τεχνικά καθήκοντα και προβλήματα. Τείνουν να εξειδικεύονται στις φυσικές επιστήμες. 2.Στοχαστικό: Ο μαθησιακός αυτό τύπος έχει τα ακριβώς αντίθετα μαθησιακά αποτελέσματα από το ενεργό στυλ. Το στυλ αυτό βασίζεται κυρίως στην συγκεκριμένη εμπειρία (αισθάνομαι) και την αντανακλαστική παρατήρηση (βλέπω), κι έχει πολλά πλεονεκτήματα στην συναίσθηση νοήματος και αξιών. Για το λόγο αυτό τα άτομα αυτού του στυλ τείνουν να οργανώνουν τις καταστάσεις από διαφορετικές προοπτικές και να δομούν τις σχέσεις τους ως ένα σημαντικό σύνολο. Επικεντρώνονται στην υιοθέτηση στάσεων μέσα από την παρατήρηση παρά μέσα από την δράση. Είναι ικανοί στο να παράγουν εναλλακτικές υποθέσεις και ιδέες και τείνουν να είναι επινοητικοί, ευφάνταστοι, με επίκεντρο τους ανθρώπους και τα συναισθήματα. Συνήθως εξειδικεύονται στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές σπουδές (ιστορία, γλώσσα, λογοτεχνία). Αδαμαντία Κ. Σπανακά 4

3. Θεωρητικό: το μαθησιακό αυτό στυλ βασίζεται κυρίως σε αφηρημένη εννοιολόγιση (σκέφτομαι) και αντανακλαστική παρατήρηση (βλέπω). Το στυλ αυτό έχει πολλά πλεονεκτήματα στην επαγωγική αιτιολόγηση, στη δημιουργία θεωρητικών μοντέλων. Τα άτομα αυτού του στυλ τείνουν να είναι περισσότερο επικεντρωμένα σε αφηρημένες έννοιες και ιδέες, και λιγότερο σε ανθρώπους. Ωστόσο, τα άτομα αυτού στυλ τείνουν να επικεντρώνονται περισσότερο στην λογική ορθότητα και ακρίβεια των ιδεών από ό,τι στις πρακτικές τους αξίες. Συνήθως είναι ερευνητές. 1. Πειραματιζόμενο: Το μαθησιακό αυτό στυλ έχει τα αντίθετα μαθησιακά αποτελέσματα από εκείνα του θεωρητικού. Το στυλ αυτό βασίζεται κυρίαρχα στον ενεργό πειραματισμό (κάνω) και στην συγκεκριμένη εμπειρία (αισθάνομαι). Έχει πλεονεκτήματα στο να κάνει πράγματα, να εφαρμόζει σχέδια και να εμπλέκεται σε νέα καθήκοντα. Γι αυτό τα άτομα αυτού του στυλ ρισκάρουν συχνά, αναζητούν νέα ευκαιρίες και δράση. Είναι ικανοί να τροποποιούν καταστάσεις άμεσα όταν ο σχεδιασμός ή η θεωρία δεν ταιριάζει με τα γεγονότα. Μπορούν επίσης να επιλύουν ενστικτωδώς προβλήματα με έναν τρόπο δοκιμής και πλάνης, ενώ βασίζονται κυρίως στην πληροφόρηση που λαμβάνουν από άλλα άτομα παρά στην προσωπική τους σκέψη. Γι αυτό άτομα αυτού του στυλ συνεργάζονται εύκολα με τους ανθρώπους. Συνήθως εξειδικεύονται σε εργασίες που απαιτούν δράση, όπως το μάρκετινγκ και οι πωλήσεις. Σύμφωνα με τον Kolb τα παραπάνω υποδείγματα που συνδέονται με αυτά τα τέσσερα βασικά μαθησιακά στυλ παρατηρούνται σταθερά σε μια ποικιλία επιπέδων συμπεριφοράς. Ωστόσο, η θεωρία του Kolb έχει προκαλέσει κι αρκετές ενστάσεις. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι Rogers & Freiberg η μάθηση περιλαμβάνει σκοπό, στόχους, προθέσεις, επιλογές και λήψη αποφάσεων και δεν είναι σαφές πού ταιριάζουν τα στοιχεία αυτά μέσα στον μαθησιακό κύκλο. Επιπλέον, ο Heron επισημαίνει ότι κατά τη γνώμη του η θεωρία του Kolb είναι περιορισμένη και υπανάπτυκτη, η φιλοσοφική της αιτιολόγηση είναι αβάσιμη και η φαινομενική της βάση σε ψυχολογικούς όρους είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Πέρα όμως από τις όποιες ενστάσεις για τη θεωρία του Kolb κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι προχώρησε τη μαθησιακή σκέψη από την επικέντρωση στον εκπαιδευτικό πίσω στον μαθητή επηρεάζοντας την εργασία πολλών στον τομέα της μάθησης, της ανάπτυξης και γενικότερα της εκπαίδευσης. Οι αρχές του εκπαιδευτικού υλικού με βάση τα μαθησιακά στυλ Μέσα από την ανάλυση των μαθησιακών στυλ σύμφωνα με τον Κolb, και την παρουσίαση των μορφών του εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού σύμφωνα με τον Λιοναράκη, αναμένεται ο κάθε σπουδαστής ανάλογα με το προσωπικό του και μοναδικό προφίλ το οποίο ενδέχεται να υπάγεται σε περισσότερα από ένα στυλ της κατηγοριοποίησης του Kolb- να επιλέξει από την πληθώρα των διδακτικών στοιχείων εκείνο με την μορφή που του ταιριάζει. Σύμφωνα με αυτή την λογική, ένας θεωρητικός τύπος ενδεχομένως να επικεντρωθεί στην σπουδή της πρώτης δέσμης, όπου περιλαμβάνονται το κείμενο, τα προκείμενα, και τα μετακείμενα. Αντιθέτως, ένας πειραματιζόμενος τύπος εκπαιδευόμενου αναμένεται να ασχοληθεί περισσότερο με την τρίτη δέσμη των πολυκειμένων και πολυαντικειμένων, καθώς θα του προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες για δράση. Ωστόσο, αν και φαίνεται καλή ιδέα το να ταιριάξουν τα διδακτικά στυλ ή οι διδακτικές μέθοδοι με ένα συγκεκριμένο μαθησιακό στυλ, είναι φανερό ότι αυτό μπορεί να είναι προβληματικό, καθώς ο τύπος της διδακτικής μεθόδου θα εξαρτάται από ένα πλαίσιο που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τα συγκεκριμένα μαθησιακά στυλ Αδαμαντία Κ. Σπανακά 5

των εκπαιδευομένων. Γι αυτό η παρούσα έρευνα στοχεύει στην διατύπωση αρχών ενός διδακτικού υλικού το οποίο θα καλύπτει ποικιλότροπα όλες τις δεξιότητες του μαθησιακού κύκλου του Kolb. Μέσα από όλα αυτά συνάγεται το συμπέρασμα ότι η μάθηση είναι εφικτό να πετύχει το μέγιστο αποτέλεσμά της εφόσον γίνει εμβάθυνση και σωστή χρήση και αξιοποίηση των κυρίαρχων αυτών ζητημάτων: των μαθησιακών στυλ από την μια, και των αρχών που πρέπει να διέπουν ένα εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό υλικό, κυρίως από την μεριά των σχεδιαστών και διαχειριστών εξ αποστάσεως προγραμμάτων. Γενικό πλαίσιο διδακτικού υλικού των West και Λιοναράκη Το εκπαιδευτικό υλικό, σύμφωνα με κάποιες θεωρήσεις, αποτελεί τον κύριο άξονα στη διαδικασία της αποστάσεως εκπαίδευσης. Αναζητώντας όλες τις δυνατές μορφές που μπορεί να έχει το εκπαιδευτικό υλικό, ο West αρχικά, κι ο Λιοναράκης στην συνέχεια, κατέληξαν σε μία σειρά αρχών με βάση το ποιοτικό κριτήριο της πολυμορφικότητας, η οποία προάγει την «ευρετική πορεία της αυτομάθησης». Η ευρετική αυτή πορεία της αυτομάθησης ενισχύεται -όπως προαναφέρθηκε- από την γνώση των μαθησιακών στυλ προκειμένου να επιτευχθεί η προσαρμογή του εκπαιδευτικού υλικού στις ανάγκες, δεξιότητες και συμπεριφορές των μαθητών, πλησιάζοντας έτσι ένα βήμα πιο κοντά στην πραγμάτωση της εξατομικευμένης μάθησης. Πιο αναλυτικά, οι μορφές του εκπαιδευτικού υλικού σύμφωνα με τον Λιοναράκη η οποία κατά ομολογία του West αποτελεί βελτιωτική και δημιουργική προσέγγιση έναντι της δικής του- κατηγοριοποιούνται σε τρεις δέσμες: α) πρώτη δέσμη: κείμενο - προκείμενα μετακείμενα. Πρόκειται για στοιχεία που αφενός βοηθούν στο να εισαχθεί ο σπουδαστής ομαλά στην νέα γνώση ενσωματώνοντάς την στις προϋπάρχουσες γνώσεις του, αφετέρου συμβάλλουν ουσιαστικά στην διαδικασία αυτοελέγχου και ανατροφοδότησης του σπουδαστή, οδηγώντας τον έτσι στην δεύτερη δέσμη στοιχείων. β) δεύτερη δέσμη: διακείμενα επικείμενα παρακείμενα περικείμενα, τα οποία συμβάλλουν στην ανακάλυψη από πλευράς του εκπαιδευόμενου της νέας γνώσης και στην οπτικοποίηση αφηρημένων, για παράδειγμα, εννοιών, ενώ βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το υλικό. γ) τρίτη δέσμη: πολυκείμενα πολυαντικείμενα, που περιλαμβάνουν αφενός όλα εκείνα τα κατευθυντήρια στοιχεία που βοηθούν τον σπουδαστή στην εκπόνηση εργασιών συμβάλλοντας στην περαιτέρω ανάπτυξη της επικοινωνίας και της επιμόρφωσης, αφετέρου όλα τα ηλεκτρονικά μέσα τα οποία όμως προϋποθέτουν σωστό παιδαγωγικό σχεδιασμό, προκειμένου να προάγουν τις μαθησιακές και διδακτικές διαδικασίες. Έτσι, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι με βάση την θεωρία του Kolb θα μπορούσε στο πλαίσιο των πολυκειμένων - που καλύπτουν το στοχαστικό μαθησιακό στυλ- να προσφέρεται μία ποικιλία δραστηριοτήτων προς τους εκπαιδευόμενους από την οποία οι ίδιοι οι εκπαιδευόμενοι θα έχουν την δυνατότητα να κάνουν την τελική επιλογή με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (όχι όμως να ψάχνουν οι ίδιοι τις πηγές), ενώ ο ρόλος του εκπαιδευτή θα πρέπει να είναι μάλλον προτρεπτικός και καθοδηγητικός παρέχοντας αναλυτικά σχόλια και σαφείς κατευθύνσεις. Αντίθετα, τα πολυκείμενα που καλύπτουν δεξιότητες της μορφής του ενεργού στυλ θα πρέπει να παρέχουν οδηγίες για πρακτικά ζητήματα και να προτείνουν νέες ιδέες μέσα από την εφαρμογή θεωριών. Τα μαθησιακά στυλ ως παράγοντας επιτυχίας; Μέσα από τα προαναφερθέντα αλλά κι εξαιτίας συγκεκριμένων ταλέντων και αναγκών του εκπαιδευόμενου καθίσταται σαφές ότι τα μαθησιακά στυλ μπορούν να είναι ένας σημαντικός προγνωστικός παράγοντας επιτυχίας σε ένα μαθησιακό περιβάλλον. Άλλωστε, αποτελεί κοινό τόπο ότι το προσωπικό στυλ μάθησης επηρεάζει σημαντικά το Αδαμαντία Κ. Σπανακά 6

εκπαιδευτικό αποτέλεσμα. Επομένως, όσοι εμπλέκονται στον σχεδιασμό εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού, θα πρέπει συνεχώς να εξετάζουν τρόπους, ώστε να προσδιορίζουν τις μαθησιακές ανάγκες και τα στυλ από διαφορετικούς τύπους εκπαιδευομένων. Ιδιαίτερα το μοντέλο του Kolb, έχει ενισχυθεί εμπειρικά από άλλες έρευνες, οδηγώντας έτσι και την υποψήφια στην τελική επιλογή του. Το μοντέλο αυτό λοιπόν, αποδείχθηκε ότι έχει πρακτική εφαρμογή και χρήση. Όπως τόνισε ο Tennant: «ως εμπειρική μέθοδος το μοντέλο συνιστά ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διδακτικού σχεδιασμού και μαθησιακών δραστηριοτήτων, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός κατανόησης των μαθησιακών δυσκολιών, επαγγελματικού προσανατολισμού, ακαδημαϊκής συμβουλευτικής και τόσων άλλων». Σύμφωνα και με τον Kelly υπάρχουν δύο κύρια οφέλη στο να κατανοήσει κανείς το μαθησιακό του στυλ. Πρώτον, μας βοηθά να κατανοήσουμε τις αδυναμίες μας και δεύτερον, μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε τις δυνάμεις μας. Αυτό δίνει στους εκπαιδευόμενους την ευκαιρία να γίνουν περισσότερο ικανοί κι επαρκείς. Επιπλέον, η γνώση του μαθησιακού στυλ ενός σπουδαστή μπορεί να ωφελήσει και τον εκπαιδευτικό εξίσου, καθώς του επιτρέπει να καλύψει ύλη με τρόπους που ταιριάζουν καλύτερα στην ποικιλία της. Συνεπώς, ένας στόχος της εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν τις ικανότητές τους τόσο με μαθησιακούς τρόπους που προτιμούν περισσότερο όσο και με τρόπους που προτιμούν λιγότερο. Τα μοντέλα των μαθησιακών στυλ που κατηγοριοποιούν αυτούς τους τρόπους παρέχουν καλά πλαίσια για διδακτικό σχεδιασμό με το επιθυμητό εύρος. Στόχος λοιπόν είναι να εξασφαλιστεί ότι οι μαθησιακές ανάγκες των μαθητών σε κάθε κατηγορία μοντέλου καλύπτονται τουλάχιστον στο ελάχιστο δυνατό χρονικό. Πρόκειται για αυτό που αναφέρεται ως «διδασκαλία γύρω από τον κύκλο», τρόπος που βοηθά τόσο τον εκπαιδευόμενο όσο και τον εκπαιδευτικό εξασφαλίζοντας μία πολυμορφική, αλληλεπιδραστική και τελικά αποτελεσματικότερη εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Αδαμαντία Κ. Σπανακά 7